Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

POSTANOWIENIE

Dnia 26 lipca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie , Wydział VIII Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Piotr Sałamaj (spawozdawca)

Sędziowie: SO Agnieszka Kądziołka

SO Jarosław Łazarski

po rozpoznaniu 26 lipca 2019 r. w S.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki akcyjnej w G.

przeciwko (...) spółce akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek zażalenia powódki na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum

w S. z 12 lutego 2019 r., sygn. akt X GC 2381/18

postanawia:

I. zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że uzupełnić postanowienie z 19 listopada 2018 r. przez podanie punktu 3. o treści: oddalić wniosek pozwanej o zwrot kosztów postępowania;

II. odstąpić od obciążania pozwanej kosztami postępowania zażaleniowego.

Agnieszka Kądziołka Piotr Sałamaj Jarosław Łazarski

UZASADNIENIE

Postanowieniem z 12 lutego 2019 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie (sygn. akt X GC 2381/18) uzupełnił postanowienie z 19 listopada 2018 r. w ten sposób, że dodał punkt 3., w którym zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 287 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Jako podstawę uzupełnienia postanowienia Sąd pierwszej instancji wskazał art. 351 w zw. z art. 361 k.p.c., natomiast jako podstawę prawną rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu art. 98 § 1 i 3 oraz art. 203 § 2 k.p.c. W przypadku cofnięcia pozwu (co też miało miejsce w niniejszej sprawie), zwrot kosztów postępowania przysługuje wyłącznie pozwanemu, o ile zgłosi w tym zakresie wniosek w wymaganym terminie, nie zaś powodowi. Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem judykatury od powyższej zasady wyjątek zachodzi wyłącznie wówczas, gdy podjęcie tej czynności procesowej wiązało się z zaspokojeniem roszczenia powoda w toku postępowania. Odstępstwo od reguły wyrażonej w art. 203 § 2 k.p.c. jest możliwe, gdy powód wykaże, że wystąpienie z powództwem było niezbędne dla celowego dochodzenia praw lub celowej obrony, z uwzględnieniem okoliczności istniejących w dacie wytoczenia pozwu. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy cofnięcie pozwu jest konsekwencją zaspokojenia przez pozwanego wymagalnego w chwili wytoczenia powództwa roszczenia powoda. W rozumieniu przepisów o kosztach procesu (art. 98 k.p.c.) pozwanego należy uznać wówczas za stronę przegrywającą sprawę. Taka wyjątkowa sytuacja nie miała miejsca w przedmiotowej sprawie. Powódka zainicjowała proces, zmuszając przez to pozwaną do wdania się w spór, a następnie bez wskazania przyczyn cofnęła powództwo. W takich okolicznościach stwierdzić należało, że to pozwana sprawę wygrała i w konsekwencji należy jej się zwrot kosztów procesu od powódki. Na poniesione przez pozwaną koszty procesu złożyła się kwota 270 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika i kwota 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Na powyższe postanowienie powódka złożyła zażalenie, wnosząc o uchylenie postanowienia rozstrzygającego o kosztach procesu (dodanego jako punkt 3. postanowienia z 19 listopada 2018 r. w drodze postanowienia z 12 lutego 2019 r.) oraz o zasądzenie kosztów procesu.

Argumentując swoje stanowisko podniosła, że oświadczenie o cofnięciu pozwu zostało złożone jeszcze przed wydaniem nakazu zapłaty, więc wówczas pozwana nie brała udziału w procesie, a pozew nie został cofnięty na skutek argumentacji wyrażonej w sprzeciwie od nakazu zapłaty.

Pozwana w odpowiedzi na zażalenie wniosła o oddalenie zażalenia i zasądzenie od powódki kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie podlegało uwzględnieniu, co skutkowało zmianą zaskarżonego postanowienia.

W okolicznościach niniejszej sprawy zaskarżone postanowienie nie mogło się ostać. Sąd pierwszej instancji, uzupełniając postanowienie z 19 listopada 2018 r., właściwie zastosował art. 351 w zw. z art. 361 k.p.c., niemniej ostatecznie rozstrzygnięcie o kosztach procesu nie było prawidłowe. Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu w przypadku cofnięcia pozwu stanowi, jak poprawnie wskazał Sąd pierwszej instancji, art. 203 § 2 k.p.c., przy czym nie można uznać, że każda sytuacja złożenia przez powoda oświadczenia o cofnięciu pozwu uzasadnia przyznanie stronie pozwanej kosztów procesu. Należy rozważyć okoliczności cofnięcia pozwu i przez ich pryzmat rozstrzygnąć (stosownie do art. 98 k.p.c.), czy stroną przegrywającą jest powód, czy pozwany.

Na gruncie niniejszej sprawy trzeba zwrócić uwagę, że oświadczenie powodowej spółki o cofnięciu pozwu zostało wysłane 6 września 2018 r., a do Sądu pierwszej instancji dotarło 10 września 2018 r., o czym świadczą data pieczęci pocztowej (k. 78) oraz data prezentaty (k. 77). W tej sytuacji Sąd pierwszej instancji powinien orzec w przedmiocie cofnięcia pozwu, a nie – jak to się stało 14 września 2018 r. – wydać nakaz zapłaty. Fakt, że ów nakaz został wydany po wpływie oświadczenia powódki o cofnięciu pozwu, nie może obciążać strony powodowej. Pozwana wzięła udział w niniejszym postępowaniu jedynie z uwagi na zbędne wydanie i doręczenie nakazu zapłaty. Ów nakaz mógł zostać wydany dopiero, gdyby cofnięcie pozwu zostało uprzednio uznane za niedopuszczalne w trybie art. 203 § 4 k.p.c. Jednakże w realiach tej sprawy przesłanki wymienione w tym przepisie nie występowały.

Całokształt dalszych czynności w niniejszej sprawie był skutkiem opisanego powyżej uchybienia, więc nie można odnosić rzebiegu tej sprawy do pewnego wzorca, że pozwanemu w każdym razie przysługuje zwrot kosztów procesu, chyba że wyjątkowo „wygra” powód, tj. cofnięcie pozwu nastąpi na skutek spełnienia świadczenia przez pozwanego w toku sprawy. Fakt, że Sąd pierwszej instancji wzywał powodową spółkę do uzupełnienia oświadczenia o cofnięciu pozwu, tj. uściślenia, czy cofnięcie następuje ze zrzeczeniem się roszczenia (zresztą zbędnie, bo nakaz zapłaty na skutek sprzeciwu pozwanego utracił moc), a następnie postępowanie umorzył, powołując się na pismo procesowe powoda z 8 listopada 2018 r., stanowi konsekwecję nierozpoznania we właściwym czasie oświadczenia powoda zawartego w piśmie z 6 września 2018 r. Tym samym udział pozwanej w sprawie, zwłaszcza wniesienie sprzeciwu od nakazu zapłaty, nie nastąpił z winy powoda. W konsekwencji koszty poniesione przez pozwaną celem obrony swoich praw nie zostały spowodowane przez powoda czy niewłaściwego jego postępowania w sprawie. Niesłuszne jest uznanie, że powód w okolicznościach niniejszej powinien być traktowany jako przegrawający sprawę. Tym samym wniosek pozwanej o zwrot kosztów postępowania, jako niezasadny, podlegał oddaleniu. Powód przez cofnięcie pozwu przed wydaniem nakazu zapłaty nie dał stronie pozwanej podstaw do wdania się w spór, a tym samym poniesienia przez A. kosztów postępowania.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie w sposób wskazany w punkcie I. sentencji (art. 386 § 1 w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.).

O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. Zmiana zaskarżonego postanowienia – oddalenie wniosku pozwanej o zwrot kosztów w pierwszej instancji – może być postrzegana jako „przegranie” sprawy przez pozwaną na etapie postępowania zażaleniowego. Powód zasadnie zmierzał do wzruszenia zaskarżonego postanowienia, jednak w opisanych powyżej okolicznościach sprawy nie wydaje się słuszne, aby obciążać pozwaną kosztami postępowania zażaleniowego, która w niniejszej sprawie działała adekwatnie do czynności Sądu pierwszej instancji, a w postępowaniu zażaleniowym jej wniosek o oddalenie zażalenia postrzegać należy jako chęć wyrównania poczynionych kosztów w związku z udziałem w sprawie, w której – jak wyjaśniono – nie powinno dojść do wydania i doręczenia nakazu zapłaty przed rozpoznaniem cofnięcia pozwu, a tym samym potrzeby wdawania się w spór przez stronę pozwaną.

Agnieszka Kądziołka Piotr Sałamaj Jarosław Łazarski