Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

POSTANOWIENIE

Dnia 6 marca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie, Wydział VIII Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Budzyńska (spr.)

Sędziowie: SO Agnieszka Kądziołka

SR (del.) Anna Górnik

po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2017 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy w postępowaniu upadłościowym osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej E. K.

na skutek zażalenia wierzyciela U. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w W.

na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 7 września 2016 roku zawarte w punkcie I - w przedmiocie umorzenia bez ustalania planu spłaty zobowiązań upadłej powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości - sygn. akt XII GUp 16/15

postanawia:

oddalić zażalenie.

SSR (del.) A. Górnik SSO A. Budzyńska SSO A. Kądziołka

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 7 września 2016 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie Wydział XII Gospodarczy w punkcie I umorzył bez ustalania planu spłaty wszystkie zobowiązania upadłej E. K. powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości, z wyłączeniem zobowiązań, wymienionych szczegółowo w art. 491 ²¹ ust. 2 prawa upadłościowego i naprawczego, tj. zobowiązania o charakterze alimentacyjnym, zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie, jak również zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem oraz zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu, w punkcie II obciążył Skarb Państwa – Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie tymczasowo pokrytymi kosztami postępowania w wysokości 5.000,94 zł.

Uzasadniając wydane w punkcie I rozstrzygnięcie Sąd I instancji wskazał, że w skład masy upadłości E. K. nie weszły jakiekolwiek składniki majątkowe. Lista wierzytelności obejmuje zaś wierzytelności Banku (...) spółki akcyjnej w kwocie 56979,88 zł, banku (...) spółki akcyjnej w G. – 4354,24 zł oraz (...) w W. w kwocie 23508,62 zł. Ustalił ponadto, że E. K. nie posiada żadnego majątku ani nie osiąga dochodów. Jest zarejestrowana w Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. Jej wiek oraz choroba nowotworowa uniemożliwiają podjęcie pracy. Zamieszkuje ona w lokalu komunalnym i otrzymuje pomoc docelową z (...) w wysokości 317 zł.

Brak podstaw do ustalania w postępowaniu planu spłaty Sąd I instancji uzasadnił brakiem jakichkolwiek dochodów czy majątku upadłej, które mogłyby być przeznaczone na zaspokojenie jej wierzycieli. Upadła nie posiada żadnych dochodów, zmuszona jest korzystać z pomocy (...), której wysokość nie pozwala nawet na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Tymczasem ustalenie planu spłaty powinno zapewnić minimum egzystencji upadłemu i osobom pozostającym na jego utrzymaniu.

Powyższe postanowienie, w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w punkcie I zaskarżył zażaleniem wierzyciel U. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W..

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucono naruszenie:

- art. 491 ¹⁶ ust. 1 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w sytuacji, w której nie ustalono ponad wszelką wątpliwość braku zdolności upadłej do wykonania chociażby w części zobowiązań w ramach planu spłaty wierzycieli oraz jego błędną wykładnię i przyjęcie, że pojęcie „jakichkolwiek spłat” użyte w tejże normie dotyczy także niewielkich, nawet drobnych spłat w ramach planu spłaty wierzycieli w sytuacji, w której termin ten określa całkowitą niemożliwość dokonywania spłat w ramach planu spłat, nie zaś w jakiejkolwiek części;

- art. 491 ¹⁴ ust. 1 ustawy poprzez jego zastosowanie i umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli w sytuacji, w której istniały podstawy do jego ustalenia i zapewnienia wierzycielom chociażby częściowego zaspokojenia ich wierzytelności,

- art. 233 §1 k.p.c. w związku z art. 229 puin poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie co do możliwości zarobkowych i majątkowych upadłej, co doprowadziło do ustalenia, że upadła nie jest w stanie chociażby w części spłacić swoich zobowiązań w ramach planu spłaty wierzycieli.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty wierzyciel wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie na rzecz wierzyciela kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu zażalenia wierzyciel zarzucił, że przesłanki umorzenia zobowiązań upadłej bez ustalania planu spłaty nie zostały wystarczająco zbadane przez Sąd I instancji, a umorzenie zobowiązań powinno zostać poprzedzone próbą spłacenia przynajmniej części zadłużenia w drodze fazy likwidacyjnej i fazy realizacji planu spłaty wierzycieli. W jego ocenie rozłożone na okres 36 miesięcy niewielkie nawet wpłaty dokonywane przez dłużniczkę stanowiły będą sposób zmniejszenia strat wierzycieli, którzy po uprawomocnieniu się zaskarżonego postanowienia całkowicie stracą możliwość dochodzenia roszczeń od upadłej w przyszłości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie zaznaczenia wymaga, że instytucja upadłości konsumenckiej ma w założeniu przeciwdziałać negatywnemu i narastającemu zjawisku społecznemu nadmiernego zadłużania się osób fizycznych. Jej celem jest umożliwienie oddłużenia tym osobom fizycznym, które są zadłużone w stopniu uniemożliwiającym samodzielną spłatę długów. Powyższe ma w założeniu ograniczyć wykluczenie społeczne - umożliwiając ponowny udział dłużnika w legalnym obrocie gospodarczym, a w dłuższej perspektywie umożliwić także ponowne skorzystanie z usług instytucji finansowych. Założenia powyższe znajdują swój wyraz w regulacji art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jednolity Dz.U. z 2015 r., poz. 233 ze zm. - dalej jako „p.u.n.”), znajdującej w niniejszej sprawie zastosowanie w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2016 roku, skoro wniosek o ogłoszenie upadłości wpłynął w niej przed tą datą (art. 449 ustawy z dnia 15 maja 2015 roku Prawo restrukturyzacyjne [Dz.U. z 2015 r., poz. 978 ze zm.]). Powołana regulacja prowadzi do wniosku, że postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej należy prowadzić tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym, a dopiero jeśli jest to możliwe - zaspokoić roszczenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu.

Należy w konsekwencji uznać, że pierwszoplanowym celem tzw. upadłości konsumenckiej jest oddłużenie osoby fizycznej (por. A. J. Witosz, Przesłanki ogłoszenia upadłości konsumenckiej, [w:] Przegląd prawa handlowego, 2015, Nr 2). Na uwadze należy mieć także liberalizację dostępu konsumentów do ogłoszenia ich upadłości wobec wyłączenia zastosowania do postępowania w sprawie ogłoszenia upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej przepisów dotyczących m.in. konieczności posiadania środków wystarczających co najmniej na koszty postępowania upadłościowego (art. 491 ² ust. 1 p.u.n.).

Odnosząc się w świetle powyższych uwag do stanowiska skarżącego należy podkreślić, że chociaż umorzenie zobowiązań jest wyjątkiem od zasady, który należy interpretować zwężająco ze względu na interes wierzycieli, to Sąd upadłościowy słusznie zwrócił uwagę, że decydujące znaczenie miały w tej kwestii ustalenia dotyczące sytuacji osobistej upadłego. Zastosowanie przepisu art. 491 ¹⁶ ust. 1 p.u.n. przewidującego umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalania planu spłaty wymaga przy tym ustalenia przymiotu oczywistości, iż dłużnik nie jest zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat na rzecz wierzycieli.

Skarżący – odnosząc się do wskazanego wyżej przepisu – podnosił, że brak jest przesłanek do umorzenia zobowiązań dłużniczki bez ustalania planu spłaty w przypadku, w sytuacji gdy dłużnik jest w stanie spłacić chociażby w niewielkim stopniu zgłoszone wierzytelności. Wskazywał przy tym, że Sąd I instancji nie zbadał wystarczająco istnienia po stronie upadłej E. K. przesłanek umorzenia zobowiązań.

Ze stanowiskiem tym nie sposób się zgodzić.

W ocenie Sądu Okręgowego słusznie ocenił Sąd upadłościowy, że sytuacja osobista i majątkowa upadłej jednoznacznie wskazuje, że nie jest ona zdolna do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli ani obecnie ani w perspektywie kolejnych kilku lat. Ustalenia te znajdują pełne oparcie w zebranym w sprawie materiale procesowym.

Zarówno bowiem z wysłuchania upadłej, jak i syndyka – co nastąpiło na posiedzeniu w dniu 14 czerwca 2016 roku (k. 111-112), a także z treści składanych przez syndyka sprawozdań wynika jednoznacznie, że upadła od kilku lat nie pracuje, nie osiąga żadnych dochodów, zamieszkuje samotnie w bardzo skromnych warunkach, korzystając przy tym z pomocy (...). Potwierdzone przez syndyka posiadanie przez upadłą jedynie przedmiotów codziennego użytku, zużytych i nieprzedstawiających żadnej wartości, również potwierdza długotrwałe znajdowanie się E. K. w ubóstwie.

Podkreślić należy, że upadła ukończyła wiek 60 lat, mimo podejmowanych działań – złożenia ok. 60 podań o pracę, udziału w kursach zawodowych – jest osobą bezrobotną, zarejestrowaną w Urzędzie Pracy, bez prawa do zasiłku, a od wielu miesięcy zmaga się z chorobą nowotworową, przyznane jej środki z (...) nie są w stanie pokryć najbardziej nawet podstawowych wydatków niezbędnych do utrzymania (opłaty za mieszkanie, media, lekarstwa i jedzenie). Upadła musiałaby niemal dwukrotnie zwiększyć swoje dochody, by osiągnąć aktualne zweryfikowane kryteria dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej w wysokości 634 zł (rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej z dnia 14 lipca 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1058).

W konsekwencji nawet dość istotne zwiększenie się dochodów upadłej i tak nie mogłoby uzasadniać stwierdzenia, że jest ona w stanie – chociażby w niewielkim stopniu – dokonywać spłaty wierzytelności.

W konsekwencji – w ocenie Sądu Okręgowego - zarzuty wydania przez Sąd I instancji orzeczenia bez wystarczającego rozważenia możliwości zarobkowych upadłej, w tym pominięcia interesu wierzycieli – należy uznać za nieuzasadnione.

Skarżący wskazując, że umorzenie zobowiązań powinno zostać poprzedzone próbą spłacenia przynajmniej części zadłużenia w drodze fazy likwidacyjnej i fazy realizacji planu spłaty wierzycieli, równocześnie nie wskazał na żadne przesłanki, które na zaistnienie takiej możliwości by wskazywały.

Możliwość dokonywania przez upadłego niewielkich wpłat, rozłożonych na okres 36 miesięcy nie obejmuje spłat jedynie symbolicznych, lecz takich, które mają minimalną wartość ekonomiczną.

Sąd Okręgowy podziela więc zarówno ustalenia faktyczne jak i stanowisko prawne Sądu Rejonowego, że osobista sytuacja upadłej w sposób oczywisty wskazuje, że nie jest ona zdolna do dokonywania jakichkolwiek spłat, w konsekwencji czego istnieją podstawy do umorzenia jej zobowiązań. Utrzymywane się przez upadłą ze środków otrzymywanych z pomocy społecznej, przy braku innych składników majątkowych oraz stałych źródeł dochodów i realnych szans na zatrudnienie w jej stanie zdrowia w sposób oczywisty wskazują, że E. K. nie jest zdolna do dokonywania jakichkolwiek spłat na rzecz wierzycieli.

Wobec braku podstaw do podważenia prawidłowości wydanego przez Sąd Rejonowy orzeczenia, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 §2 k.p.c. zażalenie wierzyciela podlegało oddaleniu.

SSR (del.) A. Górnik SSO A. Budzyńska SSO A. Kądziołka