Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

sygn. akt VIII Ga 914/19

Uzasadnienie Wyroku Sądu Okręgowego z 15 kwietnia 2020 roku w sprawie z powództwa Syndyka masy upadłości Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej przeciwko B. C.

I.  Przedmiot postępowania.

1.  Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim wyrokiem z 13 listopada 2018 roku zasądził od pozwanej kwotę 9.571,86 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 3 maja 2014 roku. Wyrok zapadł w sprawie, w której powód domagał się zapłaty ceny za sprzedaż betonu w dniach od 22 kwietnia 2014 roku do 24 kwietnia 2014 roku. Pozwana domagała się oddalenia powództwa twierdząc, że zgłaszała zastrzeżenia co do jakości dostarczonego towaru, w szczególności w odniesieniu do odporności na ściskanie. Twierdziła również, że powód częściowo zwrócił jedynie formy do produkcji płyt drogowych oraz wyprodukowane płyty betonowe znajdujące się na terenie jego przedsiębiorstwa. Na skutek zatrzymania płyt betonowych i form do ich produkcji powstała po stronie pozwanej szkoda.

2.  Według zasadniczych ustaleń Sądu pierwszej instancji, w dniach od 22 do 24 kwietnia 2014 roku spółka dostarczyła pozwanej czterokrotnie beton, a 13 maja 2014 roku pozwana zawiadomiła spółkę o jego wadach. Sąd pierwszej instancji przyjął, że pozwana nie wykazała, że sprzedany beton był wadliwe, przy czym odwołano się do opinii biegłego sądowego sporządzającego opinię w innej sprawie, między tymi samymi stronami o analogiczne roszczenie, przy czym dotyczące dostawy betonu w innym okresie.

3.  Wyrok został zaskarżony w całości apelacją przez pozwaną, która domagała się jego zmiany przez oddalenie powództwa i stosownego do wyniku sprawy orzeczenia o kosztach procesu w I i II instancji. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie art. 498 § 1 k.c. przez jego niezastosowanie, 217 § 2 i 3 k.p.c., art. 505 ⁷, 217 § 2 i 3, 227, 278 § 1 k.p.c., 233 § 1 k.p.c. Powód domagał się oddalenia apelacji.

II.  Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego.

1.  Apelacja jest bezzasadna, jednak argumentacja Sądu pierwszej instancji prowadząca do prawidłowego wyroku, w zakresie kwestii procesowych jest oczywiście błędna. Rozpoznanie sprawy w postępowaniu apelacyjnym, wyrażające się w ponownym ustaleniu stanu faktycznego sprawy i ocenie zasadności roszczenia na podstawie prawa materialnego, prowadzi do analogicznych wniosków, jak przedstawione przez Sąd I Instancji, mimo że Sąd pierwszej instancji zupełnie bezpodstawnie odwołał się do opinii biegłego sądowego sporządzonej na potrzeby innego postępowania oraz rozważał kwestię wierzytelności pozwanej wobec strony powodowej, mimo że pozwana w toku postępowania nie odwołała się do potrącenia dokonanego przed albo w toku procesu albo do faktu wygaśnięcia zobowiązania wskutek potrącenia przed procesem i nie złożyła oświadczenia o obniżeniu ceny odwołując się do przepisów o rękojmi. Wyrok odpowiada ostatecznie prawu, mimo błędnego uzasadnienia.

2.  Stosownie do art. 505 ¹³ k.p.c., jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Sąd Okręgowy nie przeprowadził postępowania dowodowego, więc uzasadnienie wyroku zawiera wyłącznie elementy wymienione cytowanym przepisem.

3.  Sąd Odwoławczy przyjmuje ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny za własne ustalenia, bez konieczności ponownego jego przytaczania, są to fakty bezsporne i niebudzące wątpliwości między stronami.

4.  W pierwszej kolejności pojawia się kwestia dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu uproszczonym z uwagi na treść art 505 ³ § 3 k.p.c. Powód, co nie wynika z twierdzeń faktycznych pozwu, a co wynika z wezwania do zapłaty (karta 24) dochodzi tylko części roszczenia. Według uzasadnienia wyroku, strony łączyła umowa o dostawę, a według twierdzeń pozwanej zawartych w sprzeciwie od nakazu zapłaty, pozwana miała wypowiedzieć umowę zawartą ze stroną powodową (karta 44). Sąd drugiej instancji rozpoznając apelację związany jest zarzutami prawa procesowego, a strona apelująca nie odwołała się do naruszenia art. 505 ³ § 3 k.p.c. Przed sądem II instancji procedowanie na podstawie przepisów regulujących postępowanie uproszczone musi zostać ocenione jako prawidłowe.

5.  Z twierdzeń faktycznych pozwanej wynika, że cena za beton sprzedany w dniach od 22 do 24 kwietnia 2014 roku została ustalona i pozwana pozostaje dłużnikiem powoda z tego tytułu. Nie sposób jednak odkodować sposobu obrony pozwanej, samo odwołanie się do ewentualnie nienależytego wykonania zobowiązania przez pozwaną jest procesowo bezskuteczne. Teoretycznymi środkami obrony pozwanej były zarzut potrącenia z ograniczeniami wynikającymi z art. 505 ⁴ § 2 k.p.c. i przepisów prawa upadłościowego (por. art. 96 prawa upadłościowego, przewidujący możliwość powołania się na potrącenie, kiedy wierzyciel, pozwana, oświadczyłaby przy zgłoszeniu wierzytelności, że chce skorzystać z tego prawa). Inaczej należałoby potraktować odwołanie się do faktu umorzenia wierzytelności wskutek potrącenia przed doręczeniem pozwanej odpisu pozwu (por. uchwała Sądu Najwyższego z 13.10.2005 roku, III CZP 56/05 w odniesieniu do postępowania nakazowego). Pozwana mogła wreszcie złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny odwołując się do przepisów o rękojmi.

6.  W sprzeciwie od nakazu zapłaty (karta 44) strona pozwana powołała się na szkodę, ale nie sformułowała zarzutu potrącenia w jakiejkolwiek formie przyjętej w procesie cywilnym, co dopiero otworzyłoby drogę do badania jego dopuszczalności według wskazanych wyżej przepisów. Nie skorzystała również z rękojmi przy sprzedaży, ponieważ nie składała oświadczenia o odstąpieniu od umowy ani o obniżeniu ceny. Dokumenty dołączone do sprzeciw od nakazu zapłaty również nie sugerują złożenia oświadczenia o potrąceniu przed procesem (karta 127), pozwana twierdzi, że poniosła szkodę, natomiast nie formułuje oświadczenia o potrąceniu. Wbrew zarzutom apelacji, strona pozwana nie sformułowała zarzutu potrącenia w znaczeniu procesowym ani nie odwołała się do faktu potrącenia wskutek wyłącznie czynności prawa materialnego mającej miejsce przed procesem lub w jego toku. Z tych oczywistych przyczyn Sąd nie mógł naruszyć art. 498 § 1 k.c.

7.  W rozpoznanej sprawie Sąd jednak w jakiś sposób odniósł się do wierzytelności pozwanej, a nie do potrącenia w wyżej wskazanym rozumieniu, wprowadzając dychotomię między wadliwością mieszanki a szkodą, nie mającą procesowego znaczenia. W tym kontekście zupełnie niezrozumiałe jest sformułowanie Sądu co do „obciążenia” strony powodowej kwotą 452.611 zł netto. W rozpoznanej sprawie sytuacja jest tego rodzaju, że pozwana nie odwołuje się do potrącenia w toku procesu, Sąd rozpoznał „wierzytelność” pozwanej i „wadliwość” mieszanki, apelująca zarzuca bezpodstawność nieuwzględnienia potrącenia, którego nie dokonała, a nadto pomijana jest zupełnie możliwość potrącenia z uwagi na ograniczenia wynikające z postępowania uproszczonego oraz prawa upadłościowego.

8.  W toku procesu dopuszczono dowód z dokumentu – opinii biegłego sądowego, de facto jednak Sąd poczynił na tej podstawie ustalenia, tak jakby dopuścił dowód z opinii biegłego. Do 6 listopada 2019 roku nie było możliwe procesowo dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sporządzonej w innej sprawie, a jedynie przeprowadzenie dowodu z dokumentu, którym jest opinia biegłego. Jednak nie może to doprowadzić do zaprzeczenia zasadzie bezpośredniości, czynienie ustaleń na podstawie tego dokumentu, bez ponowienia dowodu z opinii biegłego było niedopuszczalne. Zupełnie bezpodstawnie Sąd ocenił dowód z opinii biegłego sporządzonej w innej sprawie, skoro nie przeprowadził dowodu z opinii biegłego. W tym kontekście pozbawiono strony możliwości wypowiedzenia się i roztrząsania wyników postępowania dowodowego w tej części, tym bardziej, że postanowienie dowodowe Sądu na ostatniej rozprawie nie zdradza, z jakiego rodzaju dokumentów z akt innej sprawy przeprowadzono dowód.

9.  Zarzut apelacji dotyczący naruszenia art. 505 ⁷, 217 § 2 i 3, 227, 278 § 1 k.p.c. - pominięcia dowodu z opinii biegłego jest bezpodstawny, ostatecznie Sąd prawidłowo pominął dowód z opinii biegłego, dlatego że pozwana nie oparła obrony na potrąceniu, zarzucie wyłącznie materialnoprawnym albo także procesowym. Taka czynność procesowa pozwanej otworzyłaby drogę do badania dopuszczalności tego zarzutu w kontekście art. 505 ⁴ § 2 k.p.c. i 505 ⁷ k.p.c. W konsekwencji dowód z opinii biegłego byłby nieprzydatny dla rozstrzygnięcia, skoro pozwana nie odwołała się do potrącenia.

10.  Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w części dotyczącej braku oceny zeznań świadka T. C., czynienia ustaleń na podstawie dowodu z opinii biegłego przeprowadzonej w innej sprawie jest trafny, jednak, co wynika z powyższej argumentacji, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia.

11.  Pozwana przegrała sprawę przed Sądem II instancji, zobowiązana jest do zwrotu powodowi kosztów procesu, wynagrodzenia radcy prawnego ustalonego zgodnie z § 2 pkt 4 w zw. § 10 ust. 1 pkt 1 z Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Robert Bury