Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 lutego 2017 r. powódka Przedsiębiorstwo Handlowo-Produkcyjne (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. wniosła przeciwko pozwanej (...) spółce akcyjnej w S. o zapłatę kwoty 11 217,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 4 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, iż w ramach prowadzonej między stronami współpracy w dniu 12 sierpnia 2011 r. strony zawarły umowę dostawy nr N./ (...), przedmiotem której było dostarczenie przez powódkę zakupionej przez pozwaną kostki brukowej oraz wyrobów betonowych na zwrotnych paletach, na potrzeby realizowanego przez pozwaną zadania inwestycyjnego „Projekt i budowa drogi ekspresowej nr (...) na odcinku O.-N.”. Powódka dostarczyła pozwanej zamówiony towar, który został odebrany bez zastrzeżeń. Zgodnie z harmonogramem dostarczono 681 palet, z czego zwróconych zostało 377 sztuk. Wobec tego powódka dnia 3 kwietnia 2013 r. wystawiła na rzecz pozwanej fakturę VAT nr (...) na kwotę 11 217,60 zł tytułem niezwróconych palet.

Nakazem zapłaty z dnia 6 kwietnia 2017 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W przepisanym terminie pozwana wniosła sprzeciw od ww. nakazu zapłaty wnosząc o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana zakwestionowała roszczenie strony powodowej co do zasady jak i co do wysokości, a także podniosła zarzut przedawnienia roszczenia, wskazując na upływ ustawowego terminu dla roszczeń z tytułu umowy dostawy i podnosząc, że skoro strony łączyła umowa, to roszczenie powoda nie może być wywodzone z przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Pozwana wskazała, iż strona powodowa w żaden sposób nie wykazała ilości dostarczonych palet oraz nie zgłaszała żadnych zastrzeżeń co do ilości zwróconych palet aż do dnia 3 kwietnia 2013 r. Pozwana zakwestionowała również cenę jednostkową palet wynoszącą 30 zł, wskazując iż kwota ta wynika jedynie z oferty powódki, natomiast nie wynika z umowy łączącej strony, a ceny rynkowe używanych palet kształtują się na poziomie 10-20 zł, wobec czego roszczenie powódki zostało zawyżone.

W toku postepowania strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska.

Sąd Rejonowy w wyroku z dnia 7 czerwca 2018 r. w punkcie I zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 11 217,60 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 maja 2013 r. do dnia zapłaty, w punkcie II oddalił powództwo w pozostałym zakresie i w punkcie III zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 4 178 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie to zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

Dnia 27 lipca 2011 r. powódka Przedsiębiorstwo Handlowo-Produkcyjne (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. złożyła (...) spółce akcyjnej w S. ofertę handlową sprzedaży kostki brukowej H. 6 cm szarej za kwotę 18,60 zł netto/m ². Przedstawiona oferta była ofertą indywidualną skierowaną do pozwanej obowiązującą przez okres 30 dni od dnia jej wysyłki. Zgodnie z pkt 8 oferty towar dostarczany miał być na paletach transportowych, których koszt wynosił 30 zł za sztukę. Zwrot palet do siedziby powódki spoczywał na pozwanym. Zasady zapłaty, odbioru i dostarczania palet uregulowano w Ogólnych Warunkach Zamówienia. Dnia 12 sierpnia 2011 r. (...) spółka akcyjna w S. zawarła z Przedsiębiorstwem Handlowo-Produkcyjnym (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w O. umowę dostawy nr N./ (...), przedmiotem której było zamówienie przez (...) spółkę akcyjną w S. materiałów na potrzeby realizowanego przez pozwaną zadania inwestycyjnego „Projekt i budowa drogi ekspresowej nr (...) na odcinku O.-N. (km 175+800 do 203+600) wraz z obwodnicą O. w ciągu drogi krajowej nr (...) (km 109+500 do km 115+500)” w postaci kostki betonowej do obrukowania stożków obiektów mostowych h=6cm w ilości ok. 5800m ², spełniającej wymogi dokumentacji projektowej, które powódka miała dostarczyć zamawiającemu zgodnie z harmonogramem. Przekazanie pozwanemu materiałów miało nastąpić na podstawie dokumentu dostawy (WZ) określającego obiekt, rodzaj materiału oraz jego ilość, wystawionego przez powódkę i potwierdzonego przez osobę uprawnioną przez pozwaną. (...) miały zostać dostarczone na zwrotnych paletach. Odbiór palety i jej zwrot miał być potwierdzony na dokumentach dostawy (WZ). Odbiór wszystkich palet miał nastąpić po powiadomieniu powódki przez pozwaną o konieczności odbioru palet z ostatnich dostaw. Odbiór wszystkich palet miał zostać dokonany na koszt pozwanej (§3 ust. 3 i 4). W §4 strony ustaliły wynagrodzenie wynikające z tytułu umowy ustalone przez inżyniera na kwotę 107,880 zł netto. Cena jednostkowa kostki brukowej ustalona została na kwotę 18,60 zł/m ² (§4). Podstawą do wystawienia faktur VAT były wystawione przez pozwanego i potwierdzone przez powódkę dokumenty dostaw (WZ). Płatności miały być dokonywane na konto bankowe powódki wskazane w fakturze w terminie 30 dni licząc o daty wpływu do pozwanego poprawnie wystawionej faktury VAT (§5 ust. 2-3). Dnia 30 marca 2012 r. strony zawarły aneks nr (...) do umowy z dnia 12 sierpnia 2011 r. w którym zmieniono termin zakończenia dostaw z dnia 31 marca 2012 r. na dzień 31 maja 2012 r. Powódka niezależnie od kostki brukowej – dostarczonej na 416 paletach, dostarczała pozwanej inne wyroby betonowe – korytka ściekowe 60x50x15 w ilości 598 sztuk na 30 paletach, krawężniki najazdowe 15x22x100 w ilości 860 sztuk na 43 paletach, krawężniki najazdowe 100x22x15 w ilości 600 sztuk na 40 paletach, obrzeża chodnikowe 8x30x100 w ilości 3252 sztuk na 148 paletach i obrzeża trawnikowe 6x20x100 w ilości 140 sztuk na 4 paletach. Powódka przystąpiła do wykonania umowy dostawy. Po wykonaniu umowy pozwana dokonywała stopniowego zwrotu palet. Dnia 6 lipca 2012 r. zwrócono 35 szt., 81 szt. oraz 127 szt. palet. Dnia 27 lipca 2012 r. zwrócono 4 szt. i 59 szt. palet. Dnia 9 października 2012 r. zwrócono 6 szt. palet. Dnia 23 października 2012 r. zwrócono 65 szt. palet. Łącznie zwrócono 377 sztuk palet. Dnia 3 kwietnia 2013 r. powódka wystawiła na rzecz pozwanej (...) spółki akcyjnej w S. fakturę VAT nr (...) na kwotę 11 217,60 zł netto z terminem płatności 3 maja 2013 r. Pismem z dnia 3 kwietnia 2013 r. powódka poinformowała pozwaną o wystawieniu ww. faktury VAT tytułem niezwróconych palet w roku 2012, wskazując, iż pobrano 681 sztuk, natomiast zwrócono 377 sztuk. Pismem z dnia 23 maja 2013 r. pozwana poinformowała powódkę, iż kwestionuje stanowisko powódki, odsyłając fakturę bez jej księgowania, podnosząc że strony nie uzgodniły zasad ani ceny rozliczenia ewentualnych niedoborów palet. Dnia 13 stycznia 2015 r. sporządzono wydruk analizy sprzedaży według towarów, w którym wskazano, iż w 2012 pobrano łącznie 681 palet na które składało się 30 palet korytek ściekowych, 406 palet kostki H. cementowej, 10 palet kostki H. czerwonej, 43 palety krawężników najazdowych, 40 palet krawężników najazdowych niskich, 148 palt obrzeż chodnikowych, 4 palety obrzeż trawnikowych oraz zafakturowano 304 niezwrócone palety. Pismem z dnia 16 stycznia 2015 r. pełnomocnik powódki wniósł o przyjęcie i zaksięgowanie duplikatu faktury VAT nr (...) z dnia 3 kwietnia 2013 r. wystawionej w związku z dostawą palet na których znajdował się materiał betonowy. Nadto w piśmie tym pełnomocnik powódki wskazał, iż pozwana zawierając umowę dostawy miała pełną świadomość co do sposobu rozliczenia i ilości palet. Dnia 4 marca 2015 r. powódka sporządziła wniosek o zawezwanie do próby ugodowej. Pismem z dnia 16 czerwca 2015 r. pełnomocnik pozwanej zakwestionował roszczenie powódki co do należności wynikającej z niezwróconych palet, wskazując iż palety były zwracane sukcesywnie. Pismem z dnia 20 lipca 2016 r. pełnomocnik powódki wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 11 217,60 zł w terminie 7 dni. Pismem z dnia 17 sierpnia 2016 r. w odpowiedzi na wezwanie do zapłaty pełnomocnik pozwanej ponownie zakwestionował roszczenie powódki, wskazując że to powódka zobowiązana była do odbioru palet. Nadto w umowie nie wskazano jaka ilość palet zostanie dostarczona. Pismem z dnia 28 listopada 2016 r. pełnomocnik powódki podtrzymał dotychczasowe stanowisko wskazując, że zgodnie z zapisem umowy towar dostarczany była na „zwrotnych paletach”, co wyraźnie oznaczało, iż palety miały zostać zwrócone. Umowa łącząca strony dotyczyła dostarczenia krawężników, kostki brukowej oraz obrzeży. Pozwana odebrała zamówiony towar bez zastrzeżeń. Łącznie powódka dostarczyła pozwanej (...) palety, z czego zwrócono 750 palet. 304 palety na kwotę 11 217,60 zł zostały zafakturowane. Sama kostka brukowa została dostarczona na 685 paletach, korytka dostarczono na 67 paletach, krawężniki na 83 paletach, obrzeża na 219 paletach. Na jednej palecie mieściło się 10,8 m ² kostki. Łącznie dostarczono pozwanej 7398 zł m ² kostki.

Sąd I instancji uznał powództwo za uzasadnione w przeważającej części.

Sąd Rejonowy wskazał, że stan faktyczny sprawy ustalił na podstawie zgromadzonych w toku postępowania dokumentów, a w szczególności na podstawie zeznań świadka M. G.. Jako podstawę prawną Sąd I Instancji powołał artykuł art. 405 k.c., zgodnie z którym kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości, a także art. 411 pkt. 1 k.c. zgodnie z którym nie można żądać zwrotu świadczenia jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej. W ocenie Sądu Rejonowego nie znalazł uzasadnienia zarzut przedawnienia wynikający z art. 554 k. w związku z art. 612 k.c., gdyż roszczenie powódki nie wynikało z umowy dostawy, a z bezpodstawnego wzbogacenia, albowiem wbrew twierdzeniom pozwanej, jak wynika z przedłożonej oferty powódki z dnia 21 lipca 2011 r. oraz z łączącej strony umowy pozwana miała świadomość tego, iż zamówiony towar dostarczany będzie na zwrotnych paletach, nadto w ofercie wskazano cenę jednostkowa palety na 30 zł/szt. Biorąc pod uwagę, iż pozwana zaakceptowała ofertę powódki zawierając finalnie umowę dostawy, stwierdzić należy, iż pozwana została poinformowana przez powódkę i miała świadomość obowiązku zwrotu palet oraz ceny jednostkowej palety w przypadku jej niezwrócenia. Dokonując oceny ilości wysłanych pozwanej palet Sąd I Instancji oparł się na przedłożonych przez stronę powodową dokumentach oraz na podstawie zeznań świadka M. G., z których wynikała taka sama liczba nie zwróconych palet – tj. 304 sztuki. Co do rozbieżności ilościowych między zeznaniami M. G. a wystawionym przez powódkę rozliczaniem, Sąd I instancji wskazał, że nie mają one znaczenia, gdyż dokument nie wskazuje, że dotyczy wszystkich dostaw. Wobec tego Sąd Rejonowy przyjął, że dokument ten obrazuje rozliczenie tylko części współpracy stron. Według Sądu Rejonowego w toku postępowania strona pozwana nie udowodniła faktu, iż zużyła niezwrócone powódce palety. Nadto pozwana nie naprowadziła żadnych twierdzeń co do wykorzystania czy losu niezwróconych palet, a zgodnie z normą zawartą w art. 409 k.c. obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu. Ponadto zdaniem Sądu Rejonowego nie można było w niniejszej sprawie zastosować normy wynikającej z art. 411 pkt 1 k.c., zgodnie z którą nie można żądać zwrotu świadczenia jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej. Sąd nie mógł przyjąć, iż dostarczenie pozwanej palet określonych w umowie łączącej strony jako „palety zwrotne”, stanowiło wyraz jej wiedzy, a tym samym, iż aktywuje się po stronie pozwanej możliwość uchylenia się od zwrotu świadczenia. Sąd przywołał w tym zakresie stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 03 marca 2005r., I PK 192/04 (Legalis Numer 71099): ,,Wystąpienie niestaranności po stronie świadczącego, nie przesądza bowiem o uprawnieniu recypienta świadczenia do uchylenia się od jego zwrotu, albowiem przepis art. 411 pkt 1 KC takiej niestaranności nie sankcjonuje”. Dodatkowo Sąd Rejonowy wskazał, że dostawa tego rodzaju towaru na paletach zwrotnych jest zasadą i Sąd tę okoliczność uznał za niewymagającą udowodnienia na zasadzie notorii powszechnej. Sąd I instancji podkreślił, iż zgodnie z normą wyrażoną w art. 3 k.p.c. strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. Postawa strony pozwanej, ograniczająca się jedynie do zaprzeczenia twierdzeń strony powodowej bez przytoczenia konkretnych argumentów i okoliczności mających znaczenie dla sprawy, a w szczególności dokumentów, w których pozwana mogłaby wykazać ilość zdanych powódce palet doprowadziła do utraty wiarygodności strony postępowania w świetle zebranego materiału dowodowego. Nadto – zdaniem Sądu Rejonowego - strona pozwana nie udźwignęła wyrażonego w art. 6 k.c. ciężaru dowodowego, nie przedkładając żadnych dokumentów, opierając swoje stanowisko na zaprzeczeniu twierdzeń strony powodowej oraz podnoszenia nieuzasadnionych zarzutów. Reasumując, Sąd Rejonowy w całości przychylił się do żądania powódki co do należności głównej. Orzekając o odsetkach, Sąd I Instancji uwzględnił żądanie odsetek za opóźnienie od dnia 24 maja 2013 r. mając na uwadze, iż pismem z dnia 3 kwietnia 2013 r. po raz pierwszy wezwano pozwana do spełnienie świadczenia na mocy faktury VAT z dnia 3 kwietnia 2013 roku. Pozwana udzieliła odpowiedzi na ww. wezwanie dnia 23 maja 2013 r. wobec braku dowodu doręczenia wezwania do zapłaty Sąd przyjął, iż dzień 24 maja 2013 r. był dniem w którym najpóźniej strona pozwana mogła otrzymać wskazane wezwanie do zapłaty wraz z fakturą i spełnić świadczenie, wobec czego za zasadnie należało uznać żądanie odsetek za opóźnienie od dnia następnego. Wobec czego żądanie pozwu w zakresie odsetek od dnia 4 kwietnia 2013 r. podlegało oddaleniu. O kosztach procesu w pkt III wyroku Sąd Rejonowy orzekł na podstawie w art. 108 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 k.p.c..

Pozwana wniosła apelację, zaskarżając pkt I i III wyroku i zarzucając mu:

1) naruszenie przepisów prawa materialnego mających wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia, a w szczególności:

- § 4 ust 4 Umowy nr (...) w związku z art. 353 ¹ Kodeksu cywilnego - poprzez nieuwzględnienie, że powód był zobowiązany do potwierdzenia ilości dostarczonych palet na dokumentach dostawy WZ;

- art. 554 K.c. w związku z art. 612 K.c., należy przyjąć, iż roszczenie powoda wobec pozwanego wynikające z umowy dostawy ulega przedawnieniu z upływem dwóch lat;

- art. 405 Kodeksu cywilnego, poprzez uznanie, że pozwany uzyskał korzyść majątkową względem powoda, bez podstawy prawnej, w sytuacji gdy strony łączyła umowa dostawy, której elementem było również dostarczenie palet.

2) naruszenie przepisów postępowania, mających wpływ na treść wydanego orzeczenia, a w szczególności:

- art. 6 Kodeksu cywilnego w związku z § 4 ust 4 Umowy nr (...) oraz art. 405 kodeksu cywilnego, poprzez przyjęcie że pozwana nie przedłożyła dokumentów potwierdzających jej stanowisko, a tym samym przyjmując, że powód nie był zobowiązany do wykazania ilości przekazanych pozwanej palet podpisanymi dokumentami WZ.

- art. 233 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez rażące naruszenie granic swobodnej oceny dowodów, a tym samym ich ocenę wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego poprzez uznanie, że powód dostarczył pozwanemu palety w ilości zgłoszonej w pozwie, oraz że pozwany zaakceptował wartość pojedynczej palety określoną przez powoda na 30 zł.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu wywołanych wniesieniem powództwa, w tym kosztów zastępstwa procesowego i kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych. W uzasadnieniu apelacji pozwana podniosła, że nie uzyskała żadnej korzyści majątkowej kosztem powódki, bowiem nigdy nie otrzymała palet, których powódka nie dostarczyła. Jednak, przyjmując nawet, że powódka przekazała pozwanej palety we wskazywanej przez siebie ilości, to nastąpiło to na podstawie zapisów umowy dostawy, a tym samym zasadny jest zarzut przedawnienia roszczenia. W ocenie pozwanej powódka żądając od pozwanej, aby przedstawiła ona dokumenty WZ potwierdzające, że pozwana zwróciła powódce 681 palet, winna jednocześnie przedstawić dokumenty WZ, które potwierdziłyby, że powódka przekazała pozwanej dokładnie 681 palet, których zwrotu się domagała. Pozwana wskazała też, że wbrew stanowisku wyrażonemu przez Sąd, pozwana nigdy nie zaakceptowała oferty powoda w tym zakresie, czego wyrazem był brak w umowie dostawy N./ (...) postanowienia regulującego kwestię wartości jednej palety, na której miał być przekazany towar lub jakiejkolwiek odpłatności za taką paletę.

W odpowiedzi na apelacje powódka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie na rzecz powódki od pozwanej kosztów postepowania apelacyjnego. W uzasadnieniu strona powodowa twierdziła, że w trakcie trwania umowy jak i po jej zakończeniu pozwana nie zgłaszała żadnych zastrzeżeń co do jakości i ilości dostarczanych przez powódkę towarów, jak i samego faktu ich dostarczenia, w związku z tym przyjąć należy domniemanie, iż powódka rzetelnie wywiązywała się ze swoich obowiązków oraz, że pozwana otrzymała razem z dostarczoną kostką brukową także palety zwrotne w ilości odpowiadającej zamówionemu towarowi, gdyż w przeciwnym wypadku nie mógłby on zostać prawidłowo dostarczony. Zdaniem powódki zarzut pozwanej, iż nastąpiło naruszenie art. 405 k.c. jest całkowicie nieuzasadniony. Umowa wyraźnie wskazuje, iż towar dostarczany jest na paletach zwrotnych, co oznacza, że ulegają one zwrotowi, o czym stanowi m.in. punkt 8 „Oferty handlowej”, która została zaakceptowana przez strony w chwili złożenia zamówienia. Również twierdzenie, że pozwana nie odniosła korzyści majątkowej kosztem powódki są niesłuszne. W trakcie współpracy powódka wydawała pozwanej towary załadowane na paletach nie obciążając jej kosztem tych palet oraz innych opakowań, będąc przekonaną, iż wkrótce nastąpi ich zwrot, a nadmierne rozbudowywanie umowy w tym zakresie było, zdaniem powódki, zbędne. Palety odebrane od pozwanej mogły służyć do dostarczania towaru innym kontrahentom powódki. W związku z brakiem zwrotu znacznej ilości palet, firma była zmuszona zainwestować w nowe palety, żeby zabezpieczyć prawidłowe wykonanie innych swoich kontraktów. Odnosząc się do twierdzeń pozwanej, jakoby powódka zarówno w trakcie trwania umowy, jak i po jej zakończeniu nie zgłaszała do pozwanej żadnych nieprawidłowości związanych ze zwrotem palet po dostarczonej kostce betonowej, powódka wskazała, iż stosowała się do postanowienia zawartego w § 3 pkt. 4 umowy i czekała, aż pozwana „powiadomi Dostawcę o konieczności odbioru palet z ostatnich dostaw”. Powódka oczekiwała, aż pozwana zgłosi, iż wszystkie palety zostały zwolnione i czekają na odbiór. W związku okolicznością, iż pozwana nie zgłaszała gotowości oddania zwrotnych palet, po upływie czasu, który w ocenie powódki był wystarczający, by czynności takiej dokonać, powódka wystawiła fakturę. W kwestii przedawnienia powódka wskazała, że strony nie uzgodniły terminu zwrotu palet, a stosownie do § 9 pkt. 2 łączącej strony umowy, zastosować należy reguły wynikające z Kodeksu cywilnego, czyli świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Z takim wezwaniem powódka wystąpiła wystawiając fakturę VAT nr (...) w dniu 3 kwietnia 2013 roku. bieg przedawnienia rozpoczął się w dniu 4 maja 2013 roku i został przerwany na mocy art. 123 § 1 pkt 1 k.c. w dniu 4 marca 2015 roku, kiedy powódka wystąpiła z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej. Termin zaczął więc biec na nowo, a pozew złożono w dniu 8 lutego 2017 r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej okazała się zasadna.

Zgodnie z art. 382 k.p.c. Sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Z regulacji tej wynika, że Sąd rozpoznający apelację orzeka na podstawie materiału zgromadzonego zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji, natomiast postępowanie apelacyjne polega na merytorycznym rozpoznaniu sprawy, co oznacza, że wyrok Sądu drugiej instancji musi opierać się na jego własnych ustaleniach faktycznych i prawnych.

W pierwszej kolejności należy więc ustalić podstawę faktyczną rozstrzygnięcia oraz poddać ocenie te zarzuty apelacji, które odnoszą się do ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd pierwszej instancji.

Uzasadniony jest zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., co przekłada się na wadliwość niektórych ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego. W pierwszej kolejności dotyczy to ustalenia Sadu Rejonowego, że pozwana zaakceptowała ofertę powódki z dnia 21 lipca 2011 r. Porównanie treści umowy i treści oferty wskazuje, że zamiarem stron nie było przeniesienie w całości treści oferty do umowy. Po pierwsze świadczy o tym fakt, że pozwana w odpowiedzi na ofertę nie złożyła prostego oświadczenia o jej przyjęciu, lecz spisano umowę, zawierającą szczegółowe uregulowanie praw i obowiązków stron. Po drugie przekonuje o tym odmienność postanowień oferty i umowy co do zasad obrotu paletami. O ile bowiem oferta zawiera wskazanie wartości palety, o tyle w umowie już tej wartości nie wskazano, a więc nie można uznać, że pozwana ją akceptowała, różnią się też zasady zwrotu palet – według oferty to zamawiający ma obowiązek zwrócić palety do siedziby powoda, podczas gdy zgodnie z umową odbiór wszystkich palet ma nastąpić na koszt dostawcy. Nieuprawnione było zatem przyjęcie przez Sąd Rejonowy, że pozwana w całości zaakceptowała ofertę powoda – w istocie do umowy przeniesiono z oferty wyłącznie cenę kostki brukowej. W związku z tym tylko i wyłącznie umowa, a nie oferta może być podstawą czynienia ustaleń co do tego, jaka była treść zawartej przez strony umowy. Ponieważ umowa nie zawiera ceny palety, a powódka nie przedstawiła dla wykazania wartości palety żadnych dowodów poza pochodzącą od niej samej ofertą, wartość palety pozostała nieudowodniona.

Zasadny jest też zarzut dokonania wadliwych ustaleń faktycznych w zakresie ilości palet przekazanych pozwanej. W umowie wskazano, że odbiór i zwrot palet będzie potwierdzany na dokumentach dostawy WZ. Powódka żadnych takich dokumentów nie przedstawiła. Dla wykazania ilości przekazanych pozwanej zostało złożone zestawienie, przez nikogo nie podpisane, a więc nie będące nawet dokumentem prywatnym. W zestawieniu tym znajdują się odręczne zapisy o przekazaniu pozwanej 681 palet, z podziałem palet przypisanych do poszczególnych asortymentów. Sąd Rejonowy powielił w ustaleniach faktycznych ilości wynikające z tego zestawienia, lecz jako źródło tych ustaleń wskazał nie tylko zestawienie, ale i zeznania świadka, uznając za nieistotny fakt, że ilości podawane przez świadka są zupełnie inne niż ilości wskazane w zestawieniu (zgadza się wyłącznie ilość palet, na których dostarczono krawężniki). Mianowicie świadek podał, że kostkę dostarczono pozwanemu na 685 paletach, podczas gdy w zestawieniu widnieje 416 palet, korytka na 67 paletach (w zestawieniu 30 palet), obrzeża na 219 paletach (w zestawieniu 152 palety). Nie może być wyjaśnieniem dla rozbieżności to, że zestawienie dotyczy tylko części współpracy stron. Po pierwsze, powódka tego nie twierdziła, po drugie, gdyby istotnie zestawienie obrazowało wyłącznie wycinek współpracy stron, a całość palet dostarczonych przez powódkę byłaby ilością wskazaną przez świadka, to ilość palet niezwróconych powinna być znacznie większa.

O ile zatem wykazane zostało, że pozwana zwróciła 377 palet, bo taka właśnie ilość wynika z protokołów przekazania i pokwitowań, o tyle nie można uznać za wykazane, że pozwana otrzymała 681 palet, wobec czego różnica do zwrotu to 304 palety.

Uzasadnione są zarzuty naruszenia prawa materialnego, w tym zarzut naruszenia art. 405 k.c. Przepis ten nie ma bowiem w sprawie zastosowania. Nie budzi wątpliwości, że obowiązek zwrotu palet wynika z treści zawartej przez strony umowy, mianowicie z § 3 ust. 4 umowy. Jeśli więc roszczenie powoda opiera się na twierdzeniu, że pozwana na podstawie umowy przyjęła palety, ale wbrew treści umowy ich nie zwróciła, wobec czego powinna zapłacić ich równowartość, to podstawę żądania stanowi art. 471 k.c., a nie przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. W tym zakresie poglądy judykatury są w zasadzie jednolite – odrzuca się co do zasady dopuszczalność zbiegu roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia z roszczeniami z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, zacieśniając tym samym zastosowanie art. 414 k.c., zgodnie z zamiarem projektodawców kodeksu cywilnego, tylko do roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia i roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym. Gdy więc wierzycielowi w danym przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przysługuje roszczenie oparte na przepisach o odpowiedzialności kontraktowej, może on dochodzić tylko tego roszczenia. Dopuszczenie wówczas możliwości dochodzenia także roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (nienależnego świadczenia) podważałoby sens szczegółowych unormowań stosunków obligacyjnych, uwzględniających ich specyfikę. Jednocześnie wskazuje się na niemożność konstruowania w ogóle roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (nienależnego świadczenia) wewnątrz stosunków zobowiązaniowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 1969 r., II CR 530/68, OSNC 1969, nr 12, poz. 224, uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 27 listopada 1985 r., III CZP 65/85, LEX nr 8738 i z dnia 27 kwietnia 1995 r., III CZP 46/95, OSNC 1995, nr 7-8, poz. 114 oraz wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 lipca 1997 r., II CKN 289/97, Lex Polonica nr 1611647, z dnia 12 marca 1998 r., I CKN 522/97, OSNC 1998, nr 11, poz. 176, z dnia 19lutego 2002 r., IV CKN 786/00, LEX nr 54363, z dnia 31 stycznia 2003 r., (...), LEX nr 78283, z dnia 24 lutego 2005 r., III CK 454/04, LEX 197625, z dnia 6 lipca 2006 r., III CSK 66/05, LEX nr 196956, z dnia 30 stycznia 2007 r., (...) 221/06, LEX nr 369185, i z dnia 14 marca 2008 r., IV CSK 460/07, LEX nr 453070).

Na szczególną uwagę w niniejszej sprawie, z uwagi na podmieniony przez pozwaną zarzut przedawnienia, zasługują w szczególności te orzeczenia Sądu Najwyższego, w których wskazano, że powództwo oparte na podstawie określonej w art. 405 czy art. 410 k.c. nie może być pojmowane jako condictio generalissima, dające możliwość obejścia krótszych terminów przedawnienia roszczeń, wynikających z innych podstaw (wyrok SN z 14 marca (...). IV CSK 460/07, :EX nr (...). Wyrok SN z 6 listopada 2016 r. III CSK 66/05, niepubl)

Zarzut przedawnienia, podniesiony przez pozwaną, jest uzasadniony, zatem także i w tym zakresie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego. Skoro roszczenie powoda może być rozpatrywane wyłączne jako roszczenie z umowy, zaś umowa stron była umową sprzedaży, to termin przedawnienia reguluje art. 554 k.c., zgodnie z którym roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych przedawniają się z upływem lat dwóch. Roszczenie o odszkodowanie w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy sprzedaży należy zaliczyć do roszczeń z tytuły sprzedaży. W braku odmiennej regulacji, zasadnym jest bowiem, aby roszczenia wynikające z jednego stosunku prawnego podlegały temu samemu reżimowi przedawnienia (tak Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 21 sierpnia 2014 r., I ACa 398/14).

Termin przedawnienia roszczenia o zapłatę odszkodowania z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania należy liczyć przy uwzględnieniu art. 120 § 1 zd. drugie k.c., który stanowi, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby wierzyciel podjął czynność powodującą stan wymagalności w najwcześniej możliwym terminie. Ten najwcześniejszy termin, to moment, w którym zrealizują się wszystkie przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, a zatem ze stanu bezprawności kontraktowej wyniknie dla wierzyciela szkoda, pozostająca z nim w związku przyczynowym. Już wówczas wierzyciel przez wezwanie dłużnika do spełnienia świadczenia odszkodowawczego może spowodować wymagalność powstałego na jego rzecz roszczenia. Dłużnik powinien to świadczenie spełnić po upływie odpowiedniego czasu, ustalonego zgodnie z kryterium „niezwłoczności” z art. 455 k.c. (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2013r. III CZP 72/13, opubl. LEX nr 1391775).

W niniejszej sprawie obowiązek, którego nie wykonała pozwana, to obowiązek rozliczenia się z palet (zwrotu palet). Z materiału dowodowego wynika, że ostatni zwrot palet miał miejsce 23 października 2012 r., podczas gdy umowa obowiązywała do 31 maja 2012 r. Zatem datę 23 października 2012 r. należy uznać za ten moment, w którym strona powodowa mogła rozliczyć współpracę stron, wystawiając notę za niezwrócone przez pozwaną palety. Biorąc pod uwagę, że zwyczajowo przyjmuje się dwutygodniowy termin spełnienia świadczenia pieniężnego, a także uwzględniając czas na doręczenie pozwanej noty, roszczenie mogło zostać postawione w stan wymagalności 15 listopada 2012 r., zatem dwuletni termin przedawnienia upłynął 15.11.2014 r. Zawezwanie do próby ugodowej powódka złożyła w marcu 2015 r., a więc już po upływie terminu przedawnienia. Zaznaczyć przy tym należy, że w razie uznania, że strony łączyła umowa dostawy, to konkluzja co do przedawnienia byłaby analogiczna, ponieważ dwuletni termin przedawnienia przewidziany w art. 554 k.c. stosuje się także do umowy dostawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2005r. II CK 423/04, opubl. OSNC 2006/1/12).

Dlatego też, na postawie art. 386 § 1 k.p.c. zaskarżony wyrok należało zmienić i powództwo oddalić.

O kosztach procesu orzeczono w myśl art. 98 k.p.c. Jeśli idzie o postępowanie przed Sądem I instancji, to na przyznane stronie pozwanej koszty składa się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości wynikającej z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, w brzmieniu obowiązującym po 27 października 2016 r. (3600 zł), wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa (17 zł). Natomiast w postępowaniu apelacyjnym na koszty te składa się wynagrodzenie w wysokości określonej zgodnie z § 2 pkt 5 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (1800 zł) oraz opłata od apelacji (561 zł).

SSO (...)SSO(...)SSR (del.) (...)

Sygn. akt VIII Ga 564/18

ZARZĄDZENIE

1. (...)

2. (...)

3. (...)