Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Anna Budzyńska (spr.)

Sędziowie: SO Krzysztof Górski

SR del. Patrycja Baranowska

Protokolant: stażysta Patrycja Predko

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2013 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. K. (1)

przeciwko (...) spółka akcyjna spółce komandytowo-akcyjnej w S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 26 czerwca 2013 roku, sygnatura akt X GC 1143/12

oddala apelację.

SSR del. Patrycja Baranowska SSO Anna Budzyńska SSO Krzysztof Górski

Sygn. akt VIII Ga 346/13

UZASADNIENIE

Powódka A. K. (2) wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w S. na jej rzecz kwoty 24.917,50 złotych wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 15 września 2011 r. oraz kosztami procesu tytułem wynagrodzenia za świadczone na rzecz pozwanej usługi przewozowe. Uzasadniając żądanie pozwu powódka wskazała, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej oddała do dyspozycji pozwanej samochody ciężarowe wraz z kierowcami. Podniosła, że spedytorzy pozwanej mieli stały kontakt z zatrudnionymi przez nią kierowcami i zlecali im bezpośrednio wykonanie danej usługi transportowej. W ocenie powódki mimo braku pisemnej umowy strony wypracowały stały system współpracy, polegający na dokonywaniu przez pozwanego awizacji samochodów powódki u swoich klientów po wcześniejszym uzgodnieniu z powódką jedynie stawki za fracht.

Powódka wywodziła, że wywiązała się w sposób prawidłowy z umowy stron, w tym w zakresie przekazywania pozwanej dokumentów przewozowych. Podniosła, że przez cały okres trwania współpracy stron dokumenty przewozowe, w tym faktury Vat, po ich otrzymaniu od kierowców wracających z trasy były przez powódkę niezwłocznie wysyłane na wskazany przez pozwaną adres do korespondencji tj. skrzynkę pocztową w S.. W okresie od lutego do sierpnia 2011 roku pozwana przyjmowała dokumentację bez zastrzeżeń. W dniu 16 sierpnia 2011 r. powódka otrzymała pismo pozwanej o obciążeniu jej kwotą 24.917,50 złotych z tytułu kar umownych naliczonych przez pozwaną za przekroczenie terminu doręczania faktur Vat wraz z dokumentacją.

Powódka nie uznała zasadności powyższego obciążenia. Zarzuciła, iż strony nie ustaliły możliwości naliczenia kar umownych z tego tytułu. W tych okolicznościach odesłała notę obciążeniową jako bezzasadną. Powódka podniosła, iż pozwana mimo stanowiska powódki dokonała potracenia wskazanej kwoty z należnościami powódki za wykonane na jej rzecz przez powódkę usługi transportowe. Powódka zakwestionowała także wskazywane w załączniku nr 1 do noty obciążeniowej terminy doręczenia dokumentów i zdania towaru jako nieodpowiadające stanowi faktycznemu. Powódka podniosła, że pozwana jako termin zakończenia przewozu przyjmowała termin rozładunku podany w zleceniu transportowym – w sytuacji gdy to od pozwanej zależało kiedy dany kierowca wróci z trasy.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym dnia 2 lipca 2012 r., Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie uwzględnił powództwo w całości.

Strona pozwana we wniesionym sprzeciwie od nakazu zapłaty wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu. Strona pozwana podniosła zarzut wygaśnięcia roszczenia powódki na skutek dokonanego potrącenia wzajemnej wierzytelności z tytułu kar umownych za przekroczenie terminu dostarczenia przez powódkę dokumentów przewozowych. Z ostrożności procesowej pozwana podniosła zarzut potrącenia przedmiotowych wierzytelności z należnościami powódki. Wskazała, że w punkcie 21 zleceń transportowych podpisanych przez strony zastrzeżona została kara umowna – w wysokości 50 % frachtu – na wypadek nienależytego wykonania zlecenia. Warunkiem poprawnego wykonania usługi było dostarczenie przez powódkę w terminie 5 dni kalendarzowych od daty zakończenia usługi oryginałów dokumentów potwierdzających wykonanie usługi. Zdaniem pozwanej dokumenty te powinny znaleźć się w tym terminie w siedzibie pozwanej lub w jej skrzynce pocztowej. Na skutek przekroczenia terminu doręczenia dokumentów potwierdzających wykonanie tych usług pozwana obciążyła powódkę karami umownymi zgodnie z wystawioną w dniu 11 sierpnia 2011 r. notą obciążeniową nr (...).

Pozwana zaprzeczyła jednocześnie aby strony łączyła umowa o innej treści niż wynikająca ze zleceń transportowych. Podkreśliła, że powódka miała pełną swobodę w zakresie przyjmowania i odrzucania zleceń transportowych pozwanej. Potwierdziła fakt dokonywania awizacji samochodów u swoich klientów, wydawania dyspozycji powódce, kontaktów z kierowcami w celu wytłumaczenia jak dojechać na dane miejsce załadunku, kontrolowania postępu realizacji zleceń, tankowania pojazdów powódki na zasadzie przedpłaty, zawierania umów w drodze rozmów telefonicznych i ich następne potwierdzenie w formie pisemnej oraz przesyłania zleceń transportowych na adres poczty elektronicznej powódki. Jednocześnie pozwana zakwestionowała twierdzenie powódki w zakresie odbioru korespondencji przez jej pracownika nawet do pięciu dniu po zaawizowaniu. Wskazano na praktykę obowiązująca w placówkach pocztowych przy odbiorze korespondencji oraz na codzienny odbiór przesyłek poleconych przez pracownika pozwanej J. W.. Pozwana podniosła także, że na skutek opóźnień w dostarczaniu dokumentacji przez powódkę toczą się obecnie postepowania reklamacyjne wytoczone przez zleceniodawców strony pozwanej, a ilość otrzymywanych zleceń od stałych klientów spadła.

Wyrokiem z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie o sygn. akt X GC 1143/12 Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie zasądził od pozwanego (...) spółka akcyjna spółki komandytowo – akcyjnej w S. na rzecz powódki A. K. (2) kwotę 24.917,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 września 2011 r. oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.246 zł tytułem kosztów procesu.

Sąd I instancji rozstrzygnięcie to oparł o następujące ustalenia faktyczne:

Powódka A. K. (2), prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą (...) A. K. (2) z siedzibą w S. wykonywała od lutego 2011 roku na zlecenie pozwanej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w S. usługi transportowe. Strony nie łączyła pisemna umowa o współpracy. W ramach stałych zleceń wytworzyła się praktyka, iż pozwana zawierała z powódką umowę w drodze rozmowy telefonicznej lub przez komunikator, a następnie potwierdzała dane zlecenie na piśmie np. za pomocą poczty elektronicznej. Zleceń dokonywały osoby prowadzące oddział pozwanej w S. tj. A. O. i R. O..

Od lipca 2011 roku pozwana w formie zaliczki pokrywała koszty paliwa samochodów powódki według normy 35 litrów na 100 km, co stanowiło około 50% ustalonego frachtu. Pozostała część wynagrodzenia miała być wypłacana w terminie 60 dni po otrzymaniu faktury wraz z dokumentacją.

Po powrocie danego kierowcy z trasy powódka sporządzała fakturę Vat i wysyłała ją listem poleconym za pośrednictwem Poczty Polskiej wraz z pozostałą dokumentacją przewozową na wskazany adres strony pozwanej tj. skrytkę pocztową w 17 Urzędzie Pocztowym w S.. Powódka nie miała możliwości osobistego dostarczenia dokumentacji do oddziału pozwanej mieszczącego się w S., albowiem odział pozwanej nie przyjmował faktur. Kierowcy powódki nie posiadali uprawnień do wystawiania w jej imieniu faktur Vat.

Od sierpnia 2011 roku pozwana nie wypłacała zaliczek na poczet kosztów paliwa, tylko zgłaszała pojazdy powódki do tankowania na wyznaczonej przez siebie stacji.

Strony łączyły następujące zlecenia transportowe nr (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...).

Wszystkie wskazane wyżej zlecenia transportowe przewidywały 60-dniowy termin zapłaty wynagrodzenia, liczony od otrzymania prawidłowo wystawionej faktury Vat i dokumentów przewozowych.

Sąd I instancji ustalił, że w punkcie 21 powyższych zleceń transportowych strony zawarły zastrzeżenie o treści: „Oryginalne dokumenty potwierdzające wykonanie usługi należy doręczyć w ciągu 5 dni kalendarzowych od daty jej zakończenia. W przeciwnym razie termin płatności zostanie wydłużony o dodatkowe 30 dni. W razie niedotrzymania terminu zastrzegamy sobie prawo do obciążenia zleceniobiorcy kwotą
50 % frachtu”.

Termin narzucony przez pozwaną wynikał z faktu, iż zastrzeżone przez jej kontrahentów terminy dostarczenia dokumentów wynosiły przeważnie od 7 do 10 dni. Jednocześnie w zleceniach nr (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) w punkcie 8 „Uwagi dodatkowe” strony zawarły postanowienie o treści: „do faktury proszę dołączyć podpisaną kopię zlecenia wraz z kwitem wagowym z miejsca załadunku i dostarczyć w ciągu 7 dni”. Podobnie w zleceniach nr (...), (...), (...) i (...) wskazano 7-dniowy termin na dostarczenie tych dokumentów.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwana wysyłała pisemne potwierdzenia zlecenia często już po dokonaniu załadunku samochodu powódki.

Powódka wykonała zlecone jej przez pozwaną transporty i z tego tytułu wystawiła min. faktury Vat nr (...).

Sąd I instancji w oparciu o przeprowadzone w sprawie dowody ustalił, że po przyjeździe kierowcy z trasy powódka niezwłocznie dokonywała wysyłki dokumentacji przewozowej na adres pozwanej, wskazując szczegółowo terminy wykonania poszczególnych zleceń oraz nadania dokumentów przewozowych. Sąd Rejonowy wskazał, że:

1.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 26 maja 2011 r., zostało wykonane w całości i nadane po przyjeździe kierowcy, na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 30 maja 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.300,10 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 13 czerwca 2011 r.;

2.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 30 maja 2011 r., na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 30 maja 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 1.230,00 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 13 czerwca 2011 r.;

3.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 2 czerwca 2011 r., kierowca dokonał rozładunku w dniu 3 czerwca 2011 r., na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 3 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 799,50 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 13 czerwca 2011 r. faktura Vat wraz z dokumentami przewozowymi została nadana w dniu 9 czerwca 2011 r.;

4.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 2 czerwca 2011 r., kierowca dokonał rozładunku w dniu 6 czerwca 2011 r., na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 6 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 1.599,00 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 13 czerwca 2011 r. faktura została nadana w dniu 9 czerwca 2011 r.;

5.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 3 czerwca 2011 r., kierowca dokonał rozładunku w dniu 6 czerwca 2011 r., na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 6 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 1.648,20 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 13 czerwca 2011 r. faktura Vat wraz z dokumentami przewozowymi została nadana w dniu 9 czerwca 2011 r.;

6.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 3 czerwca 2011 r., na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 7 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę1.906,00 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 14 czerwca 2011 r. faktura Vat wraz z dokumentami przewozowymi została nadana w dniu 10 czerwca 2011 r.;

7.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 6 czerwca 2011 r., na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 7 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 1.881,90 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 14 czerwca 2011 r. faktura Vat wraz z dokumentami przewozowymi została nadana w dniu 10 czerwca 2011 r.;

8.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 8 czerwca 2011 r., na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 8 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 996,30 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 13 czerwca 2011 r.; faktura Vat wraz z dokumentami przewozowymi została nadana w dniu 9 czerwca 2011 r.;

9.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 8 czerwca 2011 r., na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 9 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 1.660,50 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 20 czerwca 2011 r., fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 16 czerwca 2011 r.;

10.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 9 czerwca 2011 r., na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 6 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.078,70 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 20 czerwca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 16 czerwca 2011 r.;

11.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 10 czerwca 2011 r., na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 6 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.078,70 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 20 czerwca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 16 czerwca 2011 r.;

12.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 10 czerwca 2011 r., na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 13 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.742,90 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 20 czerwca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 16 czerwca 2011 r.;

13.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 10 czerwca 2011 r., na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 13 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.742,90 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 20 czerwca 2011 r.; fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 16 czerwca 2011 r.;

14.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 10 czerwca 2011 r., na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 13 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 1.635,90 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 20 czerwca 2011 r.; fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 16 czerwca 2011 r.;

15.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 13 czerwca 2011 r., na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 14 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.103,30 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 20 czerwca 2011 r.; fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 16 czerwca 2011 r.;

16.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 13 czerwca 2011 r., , na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 14 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.103,30 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 20 czerwca 2011 r.; fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 16 czerwca 2011 r.;

17.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 13 czerwca 2011 r., na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 15 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 4.305,00 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 27 czerwca 2011 r.; fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 21 czerwca 2011 r.;

18.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 15 czerwca 2011 r., na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 15 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 4.305,00 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 27 czerwca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 21 czerwca 2011 r.;

19.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 15 czerwca 2011 r., na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 15 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 4.305,00 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 27 czerwca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 21 czerwca 2011 r.;

20.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 13 czerwca 2011 r., , na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 16 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 4.612,50 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 27 czerwca 2011 r.; fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 21 czerwca 2011 r.;

21.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 16 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 16 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 4.612,50 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 27 czerwca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 21 czerwca 2011 r.;

22.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 16 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 16 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 4.612,50 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 27 czerwca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 21 czerwca 2011 r.;

23.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 17 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 16 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 4.612,50 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 27 czerwca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 21 czerwca 2011 r.;

24.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 14 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 17 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.337,00 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 27 czerwca 2011 r.;

25.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 16 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 17 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.337,00 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 27 czerwca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 21 czerwca 2011 r.;

26.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 16 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 20 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 3.628,00 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 1 lipca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 28 czerwca 2011 r.;

27.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 16 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 20 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 3.628,00 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 1 lipca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 28 czerwca 2011 r.;

28.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 16 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 20 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.440,20 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 1 lipca 2011 r.;

29.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 21 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 27 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 4.489,50 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 5 lipca 2011 r.; fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 1 lipca 2011 r.;

30.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 22 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 27 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 4.489,50 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 5 lipca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 1 lipca 2011 r.;

31.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 22 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 27 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 4.489,50 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 5 lipca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 1 lipca 2011 r.;

32.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 24 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 28 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.152,50 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 5 lipca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 1 lipca 2011 r.;

33.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 27 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 28 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.152,50 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 5 lipca 2011 r.; fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 1 lipca 2011 r.;

34.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 28 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 28 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 1.881,90 złotych, fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 1 lipca 2011 r.;

35.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 28 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 28 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 1.881,90 złotych, fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 1 lipca 2011 r.;

36.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 29 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 30 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.029,50 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 5 lipca 2011 r.; fakturę nadano w dniu 1 lipca 2011 r.;

37.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 29 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 30 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.029,50 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 5 lipca 2011 r. fakturę nadano w dniu 1 lipca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 1 lipca 2011 r.;

38.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 29 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 30 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.988,90 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 26 lipca 2011 r.; fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 22 lipca 2011 r.;

39.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 29 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 30 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.988,90 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 26 lipca 2011 r.; fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 22 lipca 2011 r.;

40.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 30 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 30 czerwca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.988,90 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 26 lipca 2011 r.; fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 22 lipca 2011 r.;

41.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 1 lipca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 4 lipca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.607,60 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 12 lipca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 7 lipca 2011 r.;

42.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 30 czerwca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 6 lipca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 1.635,90 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 19 lipca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 15 lipca 2011 r.;

43.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 12 lipca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 14 lipca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 1.328,40 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 19 lipca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 15 lipca 2011 r.;

44.  zlecenie transportowe nr (...), z dnia 12 lipca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 14 lipca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 1.328,40 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 19 lipca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 15 lipca 2011 r.;

45.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 14 lipca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 14 lipca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 1.746,60 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 19 lipca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 15 lipca 2011 r.;

46.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 14 lipca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 15 lipca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 1.635,90 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 22 lipca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 19 lipca 2011 r.;

47.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 18 lipca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 14 lipca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.109,45 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 26 lipca 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 22 lipca 2011 r.;

48.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 21 lipca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 25 lipca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 1.045,50 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 28 lipca 2011 r.

49.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 28 lipca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 29 lipca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 3.604,63 złotych, fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 2 sierpnia 2011 r.;

50.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 28 lipca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 29 lipca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 3.604,63 złotych; fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 2 sierpnia 2011 r.;

51.  zlecenie transportowe nr (...) z dnia 29 lipca 2011 r. i na tej podstawie powódka wystawiła w dniu 29 lipca 2011 r. fakturę Vat nr (...) opiewającą na kwotę 2.176,60 złotych, która wpłynęła do pozwanej w dniu 8 sierpnia 2011 r. fakturę Vat wraz z dokumentami przewozowymi nadano w dniu 3 sierpnia 2011 r.;

Sąd Rejonowy ustalił również, że pracownik pozwanej J. W. dokonywała odbioru kierowanej do pozwanej korespondencji codziennie po sporządzeniu przez operatora pocztowego listy odbiorczej na dany dzień i przygotowaniu przesyłek poleconych do odbioru, co jest zgodne z Regulaminem udostępniania skrytek i przegródek pocztowych stanowiący załącznik nr 1 do Uchwały Zarządu Poczty Polskiej spółki akcyjnej z dnia 20 grudnia 2011 r.

Dnia 9 sierpnia 2011 r. powódka otrzymała pismo pozwanej informujące o wstrzymaniu wypłaty na jej rzecz należności za wykonane usługi transportowe w łącznej wysokości 69.983,27 złotych z uwagi na niedostarczenie towaru z trasy K.-G. W.. Wskazane zdarzenie wynikało z awarii samochodu powódki.

W dniu 11 sierpnia 2011 r. pozwana wystawiła powódce notę obciążeniową nr (...) opiewającą na kwotę 24.917,50 złotych, z terminem zapłaty oznaczonym na dzień 14 sierpnia 2011 r. Pismem z dnia 12 sierpnia 2011 r. pozwana poinformowała powódkę o jej obciążeniu karami umownymi w wysokości 50% frachtu za przekroczenie terminów doręczania dokumentów potwierdzających realizacje usług przewozu i przesłała notę nr 779/N/2011. W tytule obciążenia wskazano, iż dotyczy ono zleceń transportowych szczegółowo wymienionych w załączniku nr 1 tj. (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...).

Powódka notę otrzymała 16 sierpnia 2011 r. Tego samego dnia pozwana sporządziła pismo, w którym zawarła oświadczenie o dokonaniu potrącenia kwoty 24.917,50 złotych wynikającej z noty obciążeniowej nr (...) z należnością powódki wynikająca z faktur Vat nr (...).

Powódka nie zaakceptowała wystawionej przez pozwaną noty obciążeniowej i wezwała pozwaną do zapłaty nieuiszczonej części wynagrodzenia, za zrealizowane zlecenia transportowe wynikających z faktur Vat nr (...), w ogólnej wysokości 24.917,50 złotych. W odpowiedzi pismem z dnia 30 sierpnia 2011 r. pozwana ponownie poinformowała powódkę o zasadności naliczenia kar umownych.

Powódka złożyła reklamacje w zakresie dostarczania przez Pocztę Polską przesyłek priorytetowych w terminie dłuższym niż 1 dzień. W odpowiedzi uzyskała informację, z której wynika, ze pracownik pozwanej niektóre przesyłki odbierał nawet z kilkudniowym opóźnieniem w stosunku do jej przekazania na skrytkę pocztową. Dotyczyło to przesyłek nadanych przez powódkę w dniu 3 sierpnia 2011 r., 16 czerwca 2011 r. i 24 czerwca 2011.

Po uwzględnieniu zastrzeżeń powódki pozwana naniosła stosowne poprawki, co jednak nie wpłynęło na wysokość naliczonej kary o czym poinformowała w piśmie z dnia 7 września 2011 r. Dodatkowo pozwana dokonywała z wierzytelności wynikającej z noty obciążeniowej nr (...) dalszych potrąceń z należnościami powódki przysługujących jej za wykonanie usługi przewozu.

Pozwana dnia 15 września 2011 r. wysłała po raz drugi oświadczenie o potrąceniu kwoty 24.917,50 złotych m.in. z należności wynikających z faktur Vat wymienionych w cesji wierzytelności.

Pozwana na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie XIII Wydziału Gospodarczego KRS z dnia 16 grudnia 2011 r. zgodnie z art. 562 k.s.h. i 563 k.s.h. dokonała przekształcenia ze (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w (...) LOGISTYKA spółkę akcyjną. Następnie aktem notarialnym z dnia 1 października 2012 r. pozwana przekształciła się w (...) LOGISTYKA spółka akcyjna spółkę komandytowo-akcyjną w S..

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało w całości na uwzględnienie.

Podniósł, że roszczenie zgłoszone przez powódkę znajduje swoją podstawę w umowach zawartych pomiędzy stronami oraz art. 774 k.c..

Sąd Rejonowy podkreślił, że pozwana nie kwestionowała wykonania przez powódkę usług przewozu na podstawie wskazanych zleceń transportowych. Sąd Rejonowy nie podzielił jednocześnie twierdzeń powódki co do tego że strony łączyła umowa o współpracy o treści innej niż wynikająca z podpisanych przez strony zleceń. Wskazał, że częstotliwość zleceń w okresie od lutego do sierpnia 2011 r. świadczy o stałej współpracy stron jednak na tej podstawie trudno przyjąć, że istniała ustna umowa regulująca w odmienny sposób obowiązki i prawa niż określone w treści poszczególnych zleceń transportowych. Na podstawie zeznań powołanych świadków w osobie A. i R. O. Sąd Rejonowy przyjął, że powódka była każdorazowo informowana o zleceniach i mogła od nich odstąpić. R. O. podaje jednak, że taka sytuacja nie miała miejsca. Powódka każdorazowo po wstępnych ustaleniach w drodze rozmowy telefonicznej czy też komunikatora, zgadzała się na wykonanie przewozu. Wszelkie dane były następnie przez nią potwierdzane w przyjętych do wykonania zleceniach transportowych przygotowanych i dostarczonych już w formie pisemnej za pomocą poczty elektronicznej. Trudno zatem przyjąć, że powódka oddała pozwanej do całkowitej dyspozycji swoje samochody wraz z kierowcami, a wystawiane zlecenia były jedynie formalnością.

Sąd pierwszej instancji uznał, że dopiero w sprzeciwie od nakazu zapłaty, a nie wcześniej, pozwana złożyła oświadczenie o woli skorzystania z uprawnienia do potrącenia wzajemnych należności z tytułu kar umownych– zgodnie z treścią 499 k.c.

Sąd Rejonowy podkreślił, że kwestią sporną między stronami była ocena czy doszło do skutecznego potrącenia wierzytelności pozwanej z tytułu kar umownych za przekroczenie terminu dostarczenia oryginałów dokumentów przewozowych z wierzytelnością powódki dochodzoną pozwem. Sąd I instancji wskazał, że pozwana twierdziła, iż podstawą należności naliczonych w nocie odsetkowej były zapisy umów zlecenia transportowego (pkt. 21), w których zastrzeżono możliwość naliczenia kar umownych w wysokości 50% frachtu w przypadku niedostarczenia dokumentów potwierdzających wykonanie przewozu w ciągu 5 dni kalendarzowych od daty zakończenia wykonywania usługi. Tym samym należało ustalić w pierwszej kolejności, czy stronie pozwanej przysługiwała wierzytelność przedstawiona do potrącenia.

Sąd Rejonowy podkreślił, że niewątpliwie zobowiązania objęte zleceniami zostały przez powódkę wykonane bez zastrzeżeń. Natomiast przedmiotem zobowiązania pozwanej była zapłata na rzecz powódki umówionego wynagrodzenia. Swoje zobowiązanie pozwana wykonała jedynie w części, nie uiściła bowiem kwoty 24.917,50 złotych.

Sąd Rejonowy podkreślił, że umowa przewozu ma charakter konsensualny. Warunkiem uznania umowy przewozu za formalną jest przyjęcie obligatoryjności wydawania odpowiednich dokumentów przewozowych. Nie przewiduje takiego obowiązku kodeks cywilny, w którym wystawienie listu przewozowego ma charakter fakultatywny (art. 780 k.c.), podobnie prawo przewozowe (z wyjątkiem przewozu przesyłek bagażowych). W zleceniach wystawionych przez pozwaną zastrzeżono karę umowną za nieterminowe dostarczenie dokumentów przewozowych oraz faktur Vat.

Za niedopuszczalne należy uznać zastrzeganie kary umownej za nie dostarczenie dokumentów w terminie. Do elementów przedmiotowo istotnych umowy przewozu zaliczyć należy oznaczenie trasy przewozu, wynagrodzenia przewoźnika i przedmiotu przewozu. Niewątpliwie w tym zakresie powódka wykonała umowę bez zastrzeżeń. Natomiast obowiązek dostarczenia dokumentów w określonym terminie nie stanowi essentialia negotii umowy przewozu. Sąd Rejonowy podkreślił, że przy zastosowaniu art. 483 § 1 k.c. bierze się pod uwagę charakter prawny tych zobowiązań (pieniężne, niepieniężne), które należą do essentialia negotii, a nie obowiązki pochodne (dodatkowe). Dodatkowo Sąd pierwszej instancji zauważył, że treść zastrzeżenia zawartego w pkt. 21 zleceń było dość nieprecyzyjne. Nie zostało w sposób wyraźny wskazane, co należy rozumieć jako „datę zakończenia usługi”, od której rozpoczynał swój bieg 5-dniowy termin. Strony odmiennie interpretowały ten zapis. Pozwana rozumiała go bowiem jako zakończenie pierwszego rozładunku samochodu powódki. Strona powodowa zaś wskazywała na datę powrotu kierowcy do bazy – jako zakończenie usługi. Nie zostało także dookreślone czy zobowiązanie do „dostarczenia’ związane było z terminem odbioru dokumentów przez zlecającego usługę czy wysłania jej przez jej wykonawcę.

Sąd Rejonowy w tej kwestii uznał za niedopuszczalne stanowisko pozwanej, że zastrzeżenie to należało rozumieć w ten sposób, iż dokumenty w terminie 5 – dni powinny były fizycznie znaleźć się w siedzibie pozwanej w S.. Takie rozumienie zastrzeżenia umownego prowadziłoby – w ocenie Sądu Rejonowego - do sytuacji, w której przewoźnik, aby uniknąć ryzyka niedostarczenia dokumentów na czas, niezależnie od miejsca swojej siedziby, musiałby dostarczyć osobiście dokumenty. Należy przy tym zaznaczyć, że powódka nie mogła dostarczać przedmiotowych dokumentów do oddziału pozwanej mieszczącego się w tej samej, co jej siedziba, miejscowości. Nadto z analizy przedstawionych przez strony zestawień wynikało – zdaniem Sądu, że niezwłocznie dokonywała ona wysyłki dokumentów na wskazany przez pozwaną adres. Z pisma zaś Poczty Polskiej spółki akcyjnej w W. wynika jawna niekonsekwencja odbioru tych przesyłek przez pozwaną. Wbrew bowiem jej twierdzeniom i zapewnieniom świadka J. W. - sporządzone przez pocztę zestawienie pokazuje, że zdarzały się kilkudniowe opóźnienia w odbiorze przesyłek uprzednio awizowanych już na skrytkę pocztowa pozwanej. Sąd Rejonowy zauważył, że nawet przy przyjęciu stanowiska pozwanej, iż odbiór przesyłek był możliwy dopiero po sporządzeniu stosownego zestawienia przez pracownika poczty, to nie sposób przyjąć za zasadne obciążaniem z tego tytułu finansowymi konsekwencjami powódki.

W ocenie Sądu Rejonowego niezależnie od powyższych okoliczności - zastrzeganie pięciodniowego terminu na dostarczenie dokumentacji, obwarowane tak wysoką karą umowną, w sytuacji gdy przewoźnik często kontynuuje jeszcze przewóz i nie ma możliwości dochowania tak krótkiego terminu jest nieuzasadnione w świetle dobrych obyczajów kupieckich (art. 5 k.c.).

Sąd Rejonowy podkreślił także, że powódka mogła otrzymać zapłatę dopiero w terminie 60 dni po otrzymaniu przez pozwaną oryginałów faktur z kompletem dokumentów. Tym samym późne dostarczenie dokumentów przez powódkę powodowało, że musiała liczyć się z późniejszym otrzymaniem zapłaty od pozwanej. W jej interesie było zatem jak najszybsze dokonanie wysyłki wszystkich dokumentów pozwalających na wypłacenie jej wynagrodzenia za wykonaną usługę.

Z uwagi na niekwestionowane prawidłowe i terminowe wykonanie zleceń przez powódkę oraz niepodważaną przez pozwaną wysokość ustalonego przez strony wynagrodzenia, Sąd Rejonowy, nie uwzględniając zasadności zarzutu potracenia zgłoszonego przez pozwaną - uwzględnił powództwo w całości.

Pozwana wniosła apelację od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości oraz zarzucając mu:

1)  naruszenie przepisów prawa materialnego, przez ich błędną wykładnię albo niewłaściwe zastosowanie:

a)  art. 483 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, iż kara umowna została nieskutecznie zastrzeżona z uwagi na fakt, iż dotyczyła obowiązków pochodnych a nie essentialia negotti umowy;

b)  art. 65 § 1 i 2 k.c. poprzez dokonanie błędnej wykładni oświadczeń woli stron, polegającej na przyjęciu, iż zobowiązanie do „dostarczenia” dokumentów potwierdzających wykonanie usługi związane było z terminem ich wysłania, a nie odbioru dokumentów przez pozwanego;

c)  art. 5 k.c. poprzez jego zastosowanie i przyjęcie, iż zastrzeżenie 5-dniowego terminu na doręczenie dokumentów potwierdzających wykonanie usługi jest nieuzasadnione w świetle dobrych obyczajów kupieckich;

2)  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik postępowania, a to:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i uznanie, iż zeznania świadka J. W. w zakresie codziennego odbioru korespondencji pocztowej nie zasługują na wiarę;

b)  art. 231 k.p.c. poprzez przyjęcie na podstawie analizy przedstawionych przez strony zestawień, iż powódka dokonywała wysyłki dokumentów potwierdzających wykonanie usługi niezwłocznie;

c)  art. 479 ¹² § 1 k.p.c. poprzez dopuszczenie dowodów z dokumentów załączonych przez powódkę do pisma z dnia 24.01.2013 r. stanowiącego odpowiedź na sprzeciw, podczas gdy dowody te były spóźnione;

3)  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, iż zobowiązanie w zakresie 5-dniowego terminu dotyczyło „dostarczenia” dokumentów potwierdzających wykonanie usługi, podczas gdy kara umowna została zastrzeżona za „niedoręczenie” dokumentów w terminie.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania przed Sądem I i II instancji.

W uzasadnieniu pozwana podniosła, że – wbrew stanowisku Sądu I instancji - kara umowna może zostać zastrzeżona na wypadek naruszenia dowolnego obowiązku umownego, niezależnie od tego, czy jest ono funkcjonalnie związane z długiem czy też nie, wobec czego zastrzeżenie kary umownej na rzecz pozwanego nie nastąpiło z naruszeniem art. 483 k.c.

W ocenie pozwanej nie powinno budzić również wątpliwości określenie ,,data zakończenia usługi” - w każdym bowiem zleceniu wskazano datę wykonania rozładunku. Pozwana podała, że przez dostarczenie dokumentów należy rozumieć ich odebranie przez adresata. Wskazała przy tym, że istnieje wiele możliwości zachowania 5 dniowego terminu na dostarczenie dokumentów np. wysłanie ich faksem z trasy, przesyłką kurierską czy chociażby emailem.

Pozwana zarzuciła, że powódka nie wysyłała dokumentów niezwłocznie. Wysyłki tej dokonywała partiami, tak aby ekonomicznie rozliczyć jedną przesyłkę pocztową, co skutkowało ostatecznie tym, że dokumenty te były wysyłane po upływie 5 dniowego terminu.

Podniósł, że zeznania świadka J. W. nie pozostają w sprzeczności z treścią pisma Poczty Polskiej. Z pisma tego wynika bowiem, że w 9 na 12 przypadkach korespondencja odbierana byłą następnego dnia po jej awizacji, opóźnienia zaś zdarzały się tylko wtedy gdy przesyłka była awizowana w piątek lub sobotę.

Skarżący zarzucił także, że Sąd Rejonowy dopuścił się naruszenia art. 479 ¹² § 1 k.p.c. powódka bowiem odebrała wniesiony sprzeciw w dniu 14.01.2013 r., a zatem powinna przywołać nowe dowody najpóźniej w dniu 28.01.2013 r., data zaś stempla pocztowego pisma powódki stanowiącej odpowiedź na sprzeciw to 29.01.2013 r.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie należy wskazać, że Sąd Okręgowy podziela w całości i uznaje za własne wywody prawne Sądu I instancji dotyczące kwalifikacji i wskazania podstawy prawnej dochodzonego przez powódkę roszczenia.

Odnosząc się do zarzutów apelacji stwierdzić należy, że Sąd I instancji w sposób prawidłowy ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy - trafnie uznając, że w niniejszej sprawie pozwana nie zwolniła się z obowiązku zapłaty należnego powódce wynagrodzenia za wykonanie przewozów z powołaniem się na zarzut potrącenia wzajemnej wierzytelności z tytułu zastrzeżonej kary umownej za przekroczenie terminu dostarczenia pozwanej dokumentów potwierdzających wykonanie usług transportowych.

Zgodzić wprawdzie należy ze skarżącym, że Sąd Rejonowy przeprowadzając wykładnię art. 483 k.c. niezasadnie uznał, że zastrzeżenie kary umownej może odnosić się jedynie do niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań stanowiących essentialia negotti stosunku umownego. Podnieść trzeba, że z przepisu art. 483 k.c. wynika, że kara umowna może być zastrzeżona jedynie na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego. Unormowanie to poza wskazaniem, że kara umowna odnosić się może do zobowiązań niepieniężnych, nie wprowadza dalej idących ograniczeń. Powyższe oznacza, że kara umowna może być zastrzeżona za naruszenie jakiegokolwiek zobowiązania w ogólności lub – jak w niniejszej sprawie – powiązana z poszczególnymi przejawami niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. W doktrynie przyjmuje się, że ukształtowanie zastrzeżenia kary umownej jest w szerokim zakresie pozostawione woli stron. Może więc dotyczyć ono poszczególnych obowiązków dłużnika (główne, uboczne), których naruszenie skutkować będzie powstaniem roszczenia o zapłatę kary umownej. Innymi słowy kara umowna może być zastrzeżona zarówno za naruszenie zobowiązania głównego, jak i innych zobowiązań pochodnych wynikających z umowy (tak: P. Drapała w „System Prawa Prywatnego” t. 5, wydanie 2, Warszawa 2013 r.)

Trafność powyższego zarzutu w zakresie wykładni art. 483 k.c - w ocenie Sądu Okręgowego - pozostaje jednak bez wpływu na prawidłowość rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji.

Dla powstania obowiązku zapłaty kary umownej niezbędne jest bowiem istnienie skutecznego postanowienia umownego przewidującego obowiązek zapłaty kary umownej. Strona pozwana jako podstawę prawną roszczenia w zakresie kary umownej wskazywała treść punktu 21 zleceń transportowych, w których zastrzeżono możliwość naliczenia kar umownych w wysokości 50% frachtu w przypadku niedostarczenia dokumentów potwierdzających wykonanie przewozu w ciągu 5 dni kalendarzowych od daty zakończenia wykonywania usługi. Skarżąca w swoich wywodach pomija jednak dalszą treść wskazanego punktu 21 – w którym - w następnym zdaniu – wskazano, że „w przeciwnym razie termin płatności zostanie wydłużony o dodatkowe 30 dni” i dopiero dalej w tym samym punkcie zawarto zapis o zastrzeżeniu prawa do obciążania zleceniobiorcy kwotą 50 % frachtu. Z powyższego postanowienia umownego wynikają zatem w istocie dwie sankcje za niedostarczenie dokumentów w terminie – wydłużenie terminu płatności o dodatkowe 30 dni oraz kara umowna, przy czym jako bezwarunkową wskazano wydłużenie terminu płatności o 30 dni.

W ocenie Sądu Okręgowego zastrzeżenie przez pozwanego ,,podwójnej sankcji” w za ten sam przejaw nienależytego wykonania obowiązku wynikającego z umowy – nie może skutkować uznaniem, że doszło między stronami do skutecznego zastrzeżenia kary umownej za niedostarczenie w terminie dokumentów przewozowych.

Dodać należy, iż zasadnie Sąd Rejonowy wskazał również na dokonanie przez stronę pozwaną błędnej wykładni postanowienia punktu 21 zleceń i przyjęcia w konsekwencji, że doszło do naruszenia przez powódkę obowiązku dostarczenia pozwanej w zakreślonym tym postanowieniem terminie dokumentów potwierdzających wykonanie zlecenia. Sąd I instancji wskazał w tym względzie na istniejące między stronami wątpliwości co do rozumienia terminu „zakończenia usługi” – od którego rozpoczynał bieg 5 – dniowy termin dostarczenia przez powódkę stronie pozwanej oryginalnych dokumentów potwierdzających wykonanie usługi. Pozwany podnosił, że termin ten należy wiązać z datą rozładunku samochodu (i to od pierwszego rozładunku, nawet w sytuacji gdy usługa transportowa była kontynuowana tym samym pojazdem do innych miejsc rozładunku), powódka zaś z momentem powrotu kierowcy do bazy, w którym to momencie powódka otrzymywała od kierowcy dokumenty potwierdzające wykonanie transportu.

Wskazać należy, że przy interpretacji powyższego postanowienia umownego należy wziąć pod uwagę wypracowany przez strony sposób realizacji poszczególnych zleceń spedycyjnych oraz naliczania przez powódkę wynagrodzenia za ich wykonanie.

W sprawie niespornym było, że wśród dokumentów które zobowiązana była dostarczyć w terminie 5 dni była również faktura VAT. Wbrew stanowisku pozwanej – możliwość wystawienia faktury przez powódkę aktualizowała się dopiero z chwilą otrzymania od kierowców dokumentów potwierdzających realizację usługi, co następowało po powrocie kierowców. Z tym momentem istniała też dopiero możliwość dostarczenia oryginałów dokumentów przewozowych. Brak jest w konsekwencji podstaw do przyjmowania jako terminu początkowego, od którego powstawał po stronie powódki obowiązek dostarczenia dokumentów – od daty rozładunku towaru.

Brak – jest w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego – przekonujących argumentów – aby tak jak podnosiła to pozwana -obie strony rozumiały termin „ zakończenia usługi”.

Podkreślić należy, że w literaturze i orzecznictwie wskazuje się, że jeżeli zastrzeżenie kary umownej znalazło się we wzorcu umów przyjętym przez strony (w przedmiotowej sprawie wszystkie zlecenia transportowe, pochodzące od pozwanej zawierały tożsamą treść w zakresie postanowienia o karze umownej), wówczas wykładnia postanowień dotyczących kary umownej powinna odbywać się z zachowaniem zasady ochrony prawnej kontrahenta autora wzorca umowy czy też strony załączającej te postanowienia jako element umowy (porównaj między innymi uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 1995 r., III CZP 66/95, OSNC 1995/12/168).

Niezależnie od powyższego - w ocenie Sądu Okręgowego - zastrzeżenia budzi także przyjęty przez pozwaną sposób naliczania kary umownej, a w konsekwencji wysokość wzajemnej wierzytelności zgłoszonej do potrącenia.

Z materiału dowodowego wynika bowiem, że w przeważającej ilości zleceń powódka nie wystawiała faktury VAT za każde jednostkowe zlecenie spedycyjne pozwanego. Wystawienie tego dokumentu rozliczeniowego obejmowało należność za wykonanie kilku przewozów, wynikających z udzielonych przez pozwaną zleceń. Na podkreślenie zasługuje fakt, że pomiędzy zleceniami objętymi daną fakturą VAT zachodziła w większości przypadków tożsamość – tzn. przewozy te wykonywał ten sam kierowca, który otrzymał polecenie zdania towaru w kilku miejscach. Prowadziło to ostatecznie do tego, że kierowca musiał dokonywać rozładunku towaru w kilku miejscach. W tej sytuacji nieuprawnionym było wiązanie przez pozwaną początku biegu, wynikającego z pkt 21 zleceń spedycyjnych, terminu do dostarczenia oryginałów dokumentów potwierdzających wykonanie przewozu z ,,pierwszym rozładunkiem towaru” ponieważ do czasu powrotu kierowcy z trasy powódka – jak wskazano wcześniej - nie dysponowała dokumentami, w oparciu o które wystawiła faktury VAT. To również prowadzi to do przekonania, że termin ten należało wiązać dopiero z momentem powrotu kierowcy do bazy, wówczas to bowiem powódka znalazła się w posiadaniu dokumentów potwierdzających wykonanie zleceń spedycyjnych, za które domagała się wynagrodzenia ujętego w jednej fakturze. Innymi słowy skoro powódka obejmowała jedną fakturą kilka zleceń spedycyjnych to przed wykonaniem wszystkich tych zleceń nie mogła wcześniej wystawić faktury obejmującej wynagrodzenie za ich realizację.

Wskazać należy, że w okolicznościach badanej sprawy brak jest podstaw do uznania aby takie postępowanie powódki było sprzeczne z umową stron, nadto pozwana aprobowała taki system dokumentowania i rozliczania wynagrodzenia powódki (zbiorczo w jednej fakturze), stąd też za nieuprawnione należało uznać przyjęcie przez pozwanego kilku różnych terminów dla wyliczenia kary umownej w odniesieniu do jednej faktury (k. 145 verte). Znamiennym przy tym było, że pozwana wcześniej nie kwestionowała przyjętego przez powódkę sposobu wystawiania i wysyłania dokumentów rozliczeniowych i przewozowych, zaś jego zarzuty w tym zakresie pojawiły się dopiero po zażądaniu przez powódkę wynagrodzenia za dalsze przewozy.

Dodać należy, że stanowisko powódki co do interpretacji pojęcia ,,data zakończenia usługi” koresponduje także z treścią pkt 8 części zleceń spedycyjnych, wymienionych przez Sąd I instancji na k. 520, w których wskazano, że ,,do faktury należy dołączyć podpisaną kopie zlecenia z kwitem wagowym z miejsca załadunku”. Świadek S. G. wyjaśnił, że ,,kwity wagowe to jest dowód na to, że sprawdzona została przez przewoźnika masa towaru. Dokument ten jest potrzebny magazynierowi celem określenia stanu wydawanych towarów” (k. 432-433). Oczywistym jest, że dopiero po powrocie kierowcy z trasy, powódka mogła wejść w posiadanie przekazanych jej przez kierowcę kwitów wagowych.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów apelacji - zgodzić się należy także z Sądem I instancji, że zastrzeżenie tak krótkiego - 5 dniowego terminu (dni kalendarzowe) na dostarczenie oryginałów dokumentów potwierdzających, liczonego – jak czyni to pozwana- od daty rozładunku towaru - jawi się jako nieskuteczne w świetle art. 353 ¹ k.c. Nie sposób bowiem przyjąć za stroną pozwaną, że powódka miała wiele możliwości wywiązania się z 5-dniowego terminu, np. wysłanie dokumentów faksem z trasy, przesyłką kurierską czy chociażby e- mailem” (k. 535). Skarżąca zdaje się pomijać, że obowiązek ten przewidywał dostarczenie oryginałów dokumentów, stąd też należy odrzucić możliwość wysłania ich emailem czy też faksem. Zauważyć przy tym trzeba, że ze wskazanej już wyżej przez pozwanego w sprzeciwie tabeli wynika, że pomiędzy datami poszczególnych rozładunków towarów, objętych tą samą fakturą, upływało nawet kilka dni, co przy uwzględnieniu czasu koniecznego na powrót kierowcy do bazy oraz obieg korespondencji czyni wątpliwym możliwość dochowania 5 dniowego terminu na dostarczenie dokumentów liczonego, tak jak wywodzi pozwany od daty pierwszego rozładunku.

Niezależnie zatem od nieskuteczności zastrzeżonej kary umownej, stwierdzić należy, że powódce nie sposób jest przypisać winy w przekroczeniu 5 dniowego terminu na dostarczenie dokumentów. Dokumenty te bowiem były wysyłane przez powódkę niezwłocznie po przybyciu kierowcy do bazy. Jedynie w jednym przypadku, a mianowicie w odniesieniu do przesyłki nadanej w dniu 22 lipca 2011 r. dotyczącej zleceń spedycyjnych nr (...), (...), (...) powódka dokonała wysłania faktury VAT z prawie miesięcznym opóźnieniem jednakże, jak wyjaśniła w odpowiedzi na apelację, opóźnienie było spowodowane zaginięciem dokumentów przewozowych (k. 551-552) i koniecznością ich ponownego uzyskania, których to twierdzeń pozwana nie zakwestionowała.

Zgodzić się przy tym należy przy tym z Sądem Rejonowym, że obowiązujące zasady udostępnienia przez Pocztę Polską przesyłki odbiorcy nie mogły obciążać powódki.

Odnosząc się do naruszenia prawa procesowego należy wskazać, że zasadnie skarżący podniósł, iż powódka otrzymała odpis sprzeciwu pozwanego w dniu 14 stycznia 2013 r. (potwierdzenie odbioru k. 411), wobec czego zgodnie z regulacją obowiązującego w niniejszej sprawie art. 479 ¹² § 1 k.p.c. powódka nowe dowody powinna powołać w ciągu 14 dni, a zatem do dnia 28 stycznia 2013 r. Powódka natomiast zawnioskowała o przeprowadzenie nowych dowodów ze zleceń spedycyjnych oraz korespondencji emailowej w piśmie z dnia 24 stycznia 2013 r., nadanym pocztą w dniu 29 stycznia 2013 r. (koperta k.393). Dowody te były więc spóźnione, wskazać niemniej należy, że powyższa wadliwość nie miała wpływu na prawidłowość rozstrzygnięcia. Wymienione wyżej dowody zostały bowiem powołane przez powódkę na poparcie podniesionej już w pozwie argumentacji o stałej współpracy stron w oparciu o ustną umowę, na warunkach odmiennych niż wynikały z pisemnych zleceń transportowych, która to argumentacja powódki nie została jednak przez Sąd Rejonowy zaakceptowana.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną.