Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 sierpnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Piotr Sałamaj (sprawozdawca)

Sędziowie: SO Agnieszka Górska

SO Agnieszka Kądziołka

Protokolant: stażysta Marta Serwatka

po rozpoznaniu w dniu 12 sierpnia 2016 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. O.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 21 grudnia 2015 r., sygn. akt V GC 203/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I. i III. w ten sposób, że oddala powództwo oraz ustala, że koszty procesu w całości ponosi powód, pozostawiając szczegółowe wyliczenie tych kosztów referendarzowi sądowemu w Sądzie Rejonowym;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.539 zł (jeden tysiąc pięćset trzydzieści dziewięć złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO (...)SSO (...)SSO (...)

  Sygn. akt VIII Ga 214/16

UZASADNIENIE

Powód P. O. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. W.. kwoty 14.364,76 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 6.765,00 zł od dnia 17.11.2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 7.599,76 zł od dnia 20.10.2012 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu wg norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że na początku lipca 2011 r. zawarł z pozwanym umowę o wykonanie przez powoda montażu instalacji sanitarnych w obiekcie L. (...) oraz na obiekcie L. (...) w gminie S., powiat (...). Inwestorem obu budów było Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”, a generalnym wykonawcą przebudowy obu obiektów była (...) spółka z o.o. w G. W.., zaś jego podwykonawcą w zakresie robót instalacyjnych był pozwany (...) spółka z o.o. Powód miał być dalszym podwykonawcą dla pozwanego części robót instalacyjnych objętych zakresem robót pozwanego. Na wykonanie powyższych umów nie zawarto umowy pisemnej, natomiast podstawowe określenie zakresu robót oraz wysokości wynagrodzenia powoda zostało określone w dwóch notatkach odręcznych nazwanych „zlecenie”, bez daty, sporządzonych przez kierownika robót sanitarnych A. K. (1). Za prace w L. (...), z planowanym terminem zakończenia do 10 sierpnia 2011 r., powód miał otrzymać wynagrodzenie w kwocie 12.800 zł plus VAT. Natomiast za L. (...) wynagrodzenie w kwocie 8.000 zł plus VAT. W przypadku obu zleceń prace powoda obejmowały jedynie robociznę, zaś całość materiałów i urządzeń niezbędnych do wykonania prac miał na swój koszt zapewnić pozwany. W trakcie robót okazywało się, że pozwany nie zapewnił powodowi części materiałów, więc powód samodzielnie kupował materiały i refakturował je na pozwanego, po uzgodnieniu takiego sposobu postępowania z A. K.. Wedle tych ustaleń powód miał też rozliczać z pozwanym koszty transportu materiałów na budowę wg ilości przejechanych kilometrów, przyjmując za podstawę rozliczeń stawkę jednostkową w wysokości 0,30 zł/km netto plus VAT. We wrześniu 2011 r. okazało się, że z uwagi na spór pozwanego z generalnym wykonawcą pozwany opuścił plac budowy i miało to miejsce przed zakończeniem całości prac przez powoda, stąd od października 2011 r. powód nie wykonywał już żadnych prac dla pozwanego. Powód pozostał jednak na placu budowy i na zlecenie generalnego wykonawcy dokończył prace leżące w zakresie robót pozwanego.

Pozwany (...) spółka z o.o. w G. W.. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenia od powoda kosztów procesu wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany przyznał, że powód wykonał na jego zlecenie montaż instalacji sanitarnych na obiektach G. i Z.. Pozwany zarzucił, że bezsporne należności powoda wynikające z wykonanych na rzecz pozwanej prac zostały uregulowane, powód nie rozliczył się z pobranych w związku z montażem instalacji materiałów i nie rozliczył także usług transportowych związanych z przewożeniem zakupionych materiałów. Roboty w zakresie instalacji sanitarnych leśniczówek G. i Z. były wykonywane w oparciu o kosztorysy ofertowe sporządzone przez pozwaną i zaakceptowane przez generalnego wykonawcę. W ramach tych kosztorysów pozwana dokonywała ze środków własnych większości zakupów materiałów na potrzeby prowadzonej inwestycji. (...) kupowane przez pozwaną były dostarczane w większości przez dostawców materiałów i pracowników pozwanej do leśniczówek i przekazywane powodowi, który dokonywał montażu instalacji. Powód był zobowiązany do rozliczenia materiałów. Zakupy materiałów dokonywane przez powoda dotyczyły tylko niewielkiej części materiałów niezbędnych do wykonania inwestycji. Powód nie wykonał na zlecenie pozwanej całości prac instalacji sanitarnych na leśniczówkach, ponieważ ze względu na konflikt pozwanej z generalnym wykonawcą pozwana wstrzymała prace, informując o tym powoda. Roboty wykonane po wstrzymaniu prac powód wykonywał na rachunek generalnego wykonawcy. Końcową część robót objętych pierwotnym zakresem zlecenia pozwanej powód wykonał po otrzymaniu zlecenia od generalnego wykonawcy i na jego rachunek. W związku z tym domaganie się przez powoda całości wynagrodzenia określonego w zleceniach nie ma żadnego uzasadnienia i doprowadziłoby do sytuacji, w której powód za końcową część robót otrzymałby podwójne wynagrodzenie.

Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2015 r. (sygn. akt V GC 203/13) Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6.750 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 17.11.2011 r. do dnia zapłaty (pkt I. sentencji), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt II.) i zniósł wzajemnie pomiędzy stronami koszty procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego (pkt III.).

Orzeczenie oparte zostało na następujących ustaleniach i wnioskach.

Na początku lipca 2011 r. powód P. O. zawarł z pozwanym (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w G. W.. umowę o wykonanie przez powoda montażu instalacji sanitarnych w obiekcie L. (...) oraz na obiekcie L. (...) w gminie S., powiat (...). Inwestorem obu budów było Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”, a generalnym wykonawcą przebudowy obu obiektów była (...) spółka z o. o. w G. W.., zaś jego podwykonawcą w zakresie robót instalacyjnych był pozwany. Powód był podwykonawcą pozwanego w części robót instalacyjnych objętych zakresem robót pozwanego. Pozwany miał wykonać w obu leśniczówkach instalacje sanitarne: wod.-kan., c.o. i kotłownię. Strony nie zawarły umowy pisemnej tylko ustną, a jej warunki potwierdzono w dwóch dokumentach zatytułowanych „zlecenie” bez daty, sporządzonych przez kierownika robót sanitarnych A. K. (1). Według zlecenia dotyczącego robót w L. (...) powód miał wykonać przyłącze kanalizacji sanitarnej, kotłownię, wewnętrzną instalację wody z urządzeniami i wewnętrzną instalację centralnego ogrzewania z odbiornikami, z planowanym terminem zakończenia prac do dnia 10.08.2011 r. z wynagrodzeniem w kwocie 12.800 zł plus VAT. Według zlecenia dotyczącego L. (...) powód miał wykonać stację oczyszczalni ścieków z kanalizacją odpływową, wewnętrzne instalacje centralnego ogrzewania i wodno-kanalizacyjną z montażem urządzeń oraz kotłownię z zasobnikiem ciepłej wody za wynagrodzeniem w kwocie 8.000 zł plus VAT. W przypadku obu zleceń prace powoda obejmowały jedynie robociznę, zaś całość materiałów i urządzeń niezbędnych do wykonania prac miał na swój koszt zapewnić pozwany. Powód nie miał z pozwanym uzgodnionego zwrotu kosztów dojazdu na budowy.

Roboty w zakresie instalacji sanitarnych leśniczówek G. i Z. były wykonywane w oparciu o kosztorysy ofertowe sporządzone przez pozwaną i zaakceptowane przez generalnego wykonawcę. W ramach tych kosztorysów pozwana dokonywała ze środków własnych większości zakupów materiałów na potrzeby prowadzonej inwestycji. (...) kupowane przez pozwaną były dostarczane w większości przez dostawców materiałów i pracowników pozwanej do leśniczówek i przekazywane powodowi, który dokonywał montażu instalacji. W większości materiał dowoziła Hurtownia (...). Kotły firmy (...) zostały dostarczone przez firmę (...). Powód był upoważniony przez A. K. (1) z firmy (...) do pobierania materiałów w Hurtowni (...) w imieniu pozwanego. Powód dowoził na budowę drobne materiały (kształtki, złączki ). Powód był zobowiązany do rozliczenia materiałów.

Pod koniec współpracy stron powód zaczął samodzielnie kupować materiały bez uzgodnienia z A. K. (1) z firmy (...). A. K. (1) zażądał sporządzenia obmiaru całości wykonanych prac. Powód nie wykonał księgi obmiaru. Powód nie przedstawił pozwanemu rozliczenia pobranych i wbudowanych materiałów i nie dokonał zwrotu materiałów pozwanego, które pozostały po wykonaniu prac. Przy końcowych rozliczeniach stron pozwany zapłacił powodowi kwotę 4.000 zł tytułem rozliczenia kosztów transportu i zakupionych przez powoda materiałów.

We wrześniu 2011 r. z uwagi na spór pozwanego z generalnym wykonawcą (...) pozwany jako podwykonawca opuścił plac budowy. Dalsze prace, po wstrzymaniu prac przez pozwanego, powód wykonywał w ramach umowy z generalnym wykonawcą (...) spółką z o.o. Powód wykonywał prace w leśniczówce G. w nowej i starej części. Prace w nowej części leśniczówki powód wykonywał w ramach umowy z pozwanym.

Powód wykonał następujące prace w nowej części leśniczówki G. do dnia zejścia pozwanej z budowy: przyłącze kanalizacji sanitarnej w nowej części budynku, wewnętrzną instalację centralnego ogrzewania z odbiornikami w nowej części budynku, wewnętrzną instalację wody z urządzeniami w nowej części budynku, kotłownię. Prace wykonane przez powoda w ramach umowy z pozwanym w leśniczówce G. zostały rozliczone i zapłacone przez pozwanego. Wartość tych robót biegły sądowy R. K. określił na kwotę 12.479,09 zł netto plus VAT. Powód nie wykonywał montażu wodomierza w leśniczówce G. na zlecenie pozwanej spółki. Prace w starej części leśniczówki G. powód wykonywał już w ramach umowy z (...).

W leśniczówce Z. powód do dnia 29.09.2011 r. wykonał w ramach umowy z pozwanym następujące prace: stację - oczyszczalnię ścieków z kanalizacja dopływową (wg projektu), wewnętrzną instalację c.o. i wod.-kan. z montażem urządzeń (dwie umywalki, dwa WC, wanna, dziewięć grzejników, brodzik) – wykonano całość prac, kotłownię z zasobnikiem ciepłej wody użytkowej.

Powód do dnia opuszczenia budowy przez pozwaną nie wykonał prób na gorąco instalacji c.o. i ciepłej wody użytkowej w kotłowni, gdyż pozwana spółka zdemontowała automatykę kotłowni i przeprowadzenie prób nie było możliwe. Obowiązek montażu automatyki obciążał pozwaną. Wartość robocizny w leśniczówce Z. dla zakresu robót wykonanych przez powoda (bez materiałów) biegły sądowy określił na kwotę 8.000 zł netto plus VAT. Powód nie wykonał wymiany grzejników w leśniczówce Z..

W dniu 30.09.2011 r. powód wraz z E. B. - przedstawicielem Lasów Państwowych i J. S. - przedstawicielem (...) spisał protokół odbioru robót.

Poza wcześniej uiszczonymi należnościami powód wystawił pozwanemu następujące faktury VAT: nr (...) z dnia 2 listopada 2011 r. na kwotę 6.765 zł brutto z terminem płatności na 16.11.2011 r. za montaż instalacji c.o. i wodociągowej (prace w L. Z.); nr (...) na kwotę 1.111,51 zł brutto z tytułu zakupu materiałów instalacyjnych, płatną do 19.10.2012 r.; nr (...) na kwotę 5.756,40 zł brutto z tytułu kosztów transportu, z terminem płatności na 19.10.2012 r.; nr (...) na kwotę 731, 85 zł z tytułu robocizny wykonanej przy montażu wodomierza w leśniczówce G. i wymiany grzejników w leśniczówce Z., płatną do 19.10.2012 r.

Pozwany odmówił przyjęcia tych faktur i zwrócił je powodowi. Pismem z dnia 6.02.2012 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 6.962,57 zł z faktury VAT nr (...). Pozwany w piśmie z dnia 17.02.2012 r. odmówił zapłaty tej kwoty. Następnie strony prowadziły między sobą korespondencję, pozostając przy swoich stanowiskach. Ostatecznie pismami z dnia 12.10.2012 r. i 8.11.2012 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty należności dochodzonej niniejszym pozwem.

W takim stanie faktycznym powództwo w ocenie Sądu Rejonowego podlegało uwzględnieniu co do kwoty 6.765 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 17.11.2011 r., a w pozostałym zakresie podlegało oddaleniu.

Sąd Rejonowy dokonał ustaleń faktycznych w oparciu o zgromadzone w sprawie dowody z dokumentów, których prawdziwość nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Sąd uznał za wiarygodne zeznania niemal wszystkich przesłuchanych w sprawie świadków: A. B., J. S., D. K., K. J., A. K. (1) i E. B. jako logiczne i wzajemnie się uzupełniające oraz znajdujące potwierdzenie w pozostałym zgromadzonym materiale dowodowym. Jedynie częściowo Sąd uwzględnił zeznania świadka K., gdyż w zakresie zwrotu kosztów za dojazdy i dowozu materiałów budowlanych na budowę jego zeznania są sprzeczne z zeznaniami świadka K. i pozostałym materiałem dowodowym. Odnośnie przesłuchania stron, to Sąd uznał ten dowód za wiarygodny niemal w całości, a jedynie częściowo odmówił wiarygodności dowodowi z przesłuchania powoda na okoliczność uzgodnień co do kosztów dojazdu i kosztów transportu materiałów budowlanych, gdyż w tym zakresie nie znalazły one potwierdzenia w materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie - są sprzeczne z zeznaniami świadka A. K. i przesłuchaniem strony pozwanej oraz w żaden sposób nie znajdują potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym. Ponadto podstawę ustaleń faktycznych stanowiła opinia biegłego sądowego R. K. (1), która była wiarygodna, rzetelna, szczegółowa oraz zawierała niezbędną wiedzę specjalistyczną, konieczną do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd wskazał przepisy art. 647 - 658 k.c., uznając że strony łączyła umowa o roboty budowlane, której przedmiotem było wykonanie przez powoda montażu instalacji sanitarnych w obiektach L. (...) i L. (...) w Gminie S..

Prace wykonane przez powoda w ramach umowy z pozwanym w leśniczówce G. zostały rozliczone i zapłacone przez pozwanego, przy czym powód nie wykonywał montażu wodomierza w tej leśniczówce na zlecenie pozwanej spółki.

Roszczenie pozwu obejmowało żądanie z 4 faktur VAT wystawionych przez powoda: nr (...) z dnia 2 listopada 2011 r. na kwotę 6.765 zł brutto z terminem płatności oznaczonym na dzień 16.11.2011 r. za montaż instalacji c.o. i wodociągowej (Leśniczówka Z.), nr (...) na kwotę 1.111,51 zł brutto z tytułu zakupu materiałów instalacyjnych, z terminem płatności 19.10.2012 r., nr (...) na kwotę 5.756,40 zł brutto z tytułu kosztów transportu, płatnej do 19.10.2012 r., nr (...) na kwotę 731,85 zł z tytułu robocizny wykonanej przy montażu wodomierza w leśniczówce G. i wymianie grzejników w leśniczówce Z. z terminem płatności na dzień 19.10.2012 r.

W ocenie Sądu żądanie pozwu okazało się uzasadnione co do kwoty 6.765 zł z faktury VAT nr (...). W leśniczówce Z. powód do dnia 29.09.2011 r. wykonał w ramach umowy z pozwanym następujące prace: oczyszczalnię ścieków z kanalizacją dopływową, wewnętrzną instalację c.o. i wod.-kan. z montażem urządzeń i kotłownię z zasobnikiem ciepłej wody użytkowej. Wartość robocizny w leśniczówce Z. dla zakresu robót wykonanych przez powoda (bez materiałów) biegły R. K. (1) określił na kwotę 8.000 zł netto plus podatek VAT. W związku z wykonaniem prac przez powoda w L. Z. po stronie pozwanej spółki zaktualizował się obowiązek zapłaty. Prace powoda zostały odebrane przez inwestora, nie zgłaszano do nich reklamacji, a zatem pozwany jest zobowiązany do dokonania zapłaty za te prace w żądanej przez powoda kwocie 6.765 zł. Pozwany nie podniósł żadnych zarzutów, ani argumentów, które powodowałyby konieczność pomniejszenia wynagrodzenia powoda z faktury VAT nr (...), a fakt nierozliczenia się z materiałów podnoszony przez pozwanego nie może stanowić samodzielnej podstawy oddalenia powództwa co do należności z tej faktury.

W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu. Powód żądał zapłaty faktury VAT nr (...) w kwocie 1.111,51 zł brutto z tytułu zakupu materiałów instalacyjnych. W ocenie Sądu Rejonowego żądanie to było niezasadne. Z całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że zgodnie z umową stron materiały miały być kupowane i dostarczane na budowę przez pozwaną spółkę. Powód był jedynie upoważniony do zamawiania, bądź odbioru materiałów w imieniu pozwanego. Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy nie wynika jakie konkretnie materiały budowlane powód kupował w ramach umowy z pozwana spółką samodzielnie i gdzie zostały one wbudowane. Powód nie przeprowadził prawidłowego obmiaru robót, nie przedstawił dokumentacji, z której wynikałoby, że konkretne materiały kupione samodzielnie wbudował w remontowane obiekty leśniczówek w ramach umowy z pozwanym. Ponadto nawet biegły sądowy R. K. (1) wskazał, że w obecnym stanie sprawy nie ma możliwości dokonania ustalenia jakie materiały kupowane przez powoda zostały faktycznie zużyte do prac instalacyjnych w leśniczówkach. Biegły podkreślił jednak, że obowiązek dostarczenia materiałów budowlanych ciążył na pozwanym. W związku z powyższym Sąd uznał, że pozwany nie udowodnił swojego roszczenia na kwotę 1.111,51 zł z faktury VAT nr (...).

Odnośnie faktury VAT nr (...) na kwotę 5.756,40 zł brutto z tytułu kosztów transportu, to w ocenie Sądu było ono w całości nieuzasadnione. Powód nie udowodnił w niniejszym postępowaniu, aby umowa stron przewidywała, że będzie mu służył zwrot kosztów dojazdu i ewentualnie zwrot kosztów transportu materiałów na teren budowy wg oznaczonej stawki za kilometr. Zdaniem Sądu powód nie wykazał, aby uzgodnił z przedstawicielem pozwanego A. K. (1), że będzie rozliczał dojazdy na budowę według stawki 0,30 zł netto za kilometr. Świadek A. K. (1) oraz pozwany zaprzeczają takim ustaleniom, zaś dowody przedstawione przez powoda w tym zakresie są w ocenie Sądu niewiarygodne. Powód powoływał się na różne wartości uzgodnionych stawek za kilometr, a przedstawione przez niego zestawienia dojazdów zawierają szereg rozbieżności. Powód dołączył do akt sprawy dokument – zestawienie delegacji za miesiące lipiec, sierpień i wrzesień 2011 r., obejmujący 73 dni robocze, a słusznie zarzucił pozwany, że jest niemożliwe, aby w związku z zakresem robót objętym umową stron powód wykonał 73 usługi transportowe, a transport materiałów na budowę w taki sposób byłby nieuzasadniony ekonomicznie. Z dołączonych zestawień wynikają kwoty 506 zł, 529 zł i 644 zł, zaś na fakturze z tytułu kosztów transportu powód ujął kwotę 4.680 zł netto. Powód nie wykazał ile faktycznie usług transportowych wykonał i jakich towarów one dotyczyły. Z tych względów Sąd uznał, ze roszczenie powoda w tym zakresie jest nieudowodnione i niezasadne.

Odnośnie faktury VAT nr (...) na kwotę 731,85 zł to zdaniem Sąd pierwszej instancji również ona jest bezzasadna. Z materiału dowodowego, a w szczególności z opinii biegłego sądowego, który dokonał sprawdzenia stanu wykonanych przez powoda prac wynika, że powód nie wykonywał montażu wodomierza w leśniczówce G. na zlecenie pozwanej spółki, ani nie wykonał wymiany grzejników w leśniczówce Z. w zakresie objętym fakturą VAT nr (...). W związku z tym powództwo w tym zakresie podlegało oddaleniu.

Ostatecznie więc Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6.765 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 17.11.2011 r., a w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. znosząc je wzajemnie pomiędzy stronami.

W apelacji pozwany zaskarżył powyższy wyrok w zakresie punktów I. i III., zarzucając orzeczeniu:

1. błąd w ustaleniach faktycznych mający istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy polegający na pominięciu okoliczności, że pozwana zapłaciła dla powoda w związku z robotami na leśniczówkach Z. i G. kwotę 29.321,08 zł;

2. naruszenie art. 227 w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nie dokonanie, pomimo podstaw w materiale dowodowym, ustalenia określonego powyżej;

3. błędne uznanie, że uzasadnione jest roszczenie powoda co do kwoty 6.765 zł – w zakresie żądania zapłaty faktury nr (...) za montaż instalacji wodociągowej w leśniczówce Z.;

4. naruszenie art. 227 w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie, pomimo podstaw w materiale dowodowym, ustaleń określonych powyżej

Wskazując na te zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej pkt. I. III. i oddalenie powództwa w zakresie kwoty 6.765 zł, a także zasądzenie na rzecz pozwanego od powoda kosztów postępowania za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego kosztów zastępstwa procesowego za instancję apelacyjną.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja okazała się usprawiedliwiona, doprowadzając do wydania wyroku o charakterze reformatoryjnym.

Postępowanie przed sądem odwoławczym jest kontynuacją postępowania przed sądem pierwszej instancji. Zgodnie z art. 382 k.p.c. sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Z regulacji tej wynika, że sąd rozpoznający apelację orzeka na podstawie materiału zgromadzonego zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji, natomiast postępowanie apelacyjne polega na merytorycznym rozpoznaniu sprawy, co oznacza, że wyrok sądu drugiej instancji musi opierać się na jego własnych ustaleniach faktycznych i prawnych. W pierwszej kolejności określenia wymaga więc podstawa faktyczna żądania, ponieważ dopiero po dokonaniu ustalenia podstawy faktycznej możliwe jest odniesienie się do podstawy prawnej.

Ustalając stan faktyczny sprawy Sąd Okręgowy przyjął za własne ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia, ze zmianami wynikającymi z poniższych rozważań. Na akceptację zasługiwały wywody prawne dotyczące podstawy prawnej powództwa. Odmiennej oceny dowodów Sąd drugiej instancji dokonał natomiast odnośnie rozliczenia prac wykonanych przez powoda w leśniczówce Z. i ich zapłacenia przez pozwanego, w kontekście globalnej kwoty wynagrodzenia i kwoty wynikającej z faktur wystawionych pozwanemu przez powoda.

Przed omówieniem przyczyn tej odmiennej oceny dowodów, a więc odniesieniem się do zarzutów apelacji Sąd Okręgowy wskazuje, że przywołany przez pozwanego – jako naruszony zaskarżonym wyrokiem - przepis art. 227 k.p.c. nie może być przedmiotem naruszenia sądu, ponieważ nie jest on źródłem obowiązków, ani uprawnień jurysdykcyjnych, lecz określa jedynie wolę ustawodawcy ograniczenia faktów, które mogą być przedmiotem dowodu w postępowaniu cywilnym (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 12 stycznia 2011 r., II PK 129/10, LEX nr 737385). Zatem powołanie się w apelacji na naruszenie tego przepisu w powiązaniu z normą statuującą swobodną ocenę dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) należy traktować co najwyżej jako zwrócenie uwagi Sądowi odwoławczemu na pominięcie w postępowaniu pierwszoinstancyjnym faktu zapłaty powodowi przez pozwanego kwot łącznie przewyższających ustalone wynagrodzenie.

Podzielając zarzuty błędów w ustaleniach faktycznych i naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., Sąd drugiej instancji na wstępie wskazuje, że ocena dowodów nie może pomijać twierdzeń faktycznych stron i treści wysuwanych przez strony zarzutów. W niniejszej natomiast sprawie Sąd Rejonowy dokonał wybiórczej analizy twierdzeń i zarzutów z pierwszego pisma procesowego pozwanego - odpowiedzi na pozew, pomijając zupełnie pierwszy z zarzutów pozwanego, a mianowicie uregulowania należności powoda wynikających z wykonanych na rzecz pozwanego prac. Przypomnieć w tym miejscu trzeba, że odpowiedź na pozew z dnia 28.03.2013 r. (k. 108) stanowiła ustosunkowanie się do przytoczeń faktycznych pozwu o wykonaniu na rzecz pozwanego prac oraz wysokości wynagrodzenia należnego jeszcze powodowi z tego tytułu, udokumentowanego załączonymi do pozwu fakturami. I właśnie w reakcji na twierdzenia o niezapłaceniu załączonych do pozwu faktur pozwany podniósł zarzut uregulowania należności powoda za bezspornie wykonane prace, przy jednoczesnym niekwestionowaniu przez obie strony wysokości uiszczonych na rzecz powoda kwot z faktur nieobjętych sporem. Konfrontując zatem twierdzenia pozwu ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w kontekście zarzutów pozwanego, Sąd pierwszej instancji skupił się na kwestii zasadności roszczeń powoda z tytułu zwrotu kosztów przejazdów i zakupionych materiałów, pomijając zarzut zapłaty za roboty wykonanego przez powoda na rzecz pozwanego przed jego zejściem z budowy w wyniku konfliktu z generalnym wykonawcą.

Przechodząc zatem do omówienia argumentów apelacji Sąd Okręgowy zgadza się ze skarżącym, że należne powodowi wynagrodzenie za roboty budowlane (instalacyjne) na obiektach leśniczówek G. i Z. miało charakter ryczałtowy. Wynika to wprost z niekwestionowanych zleceń podpisanych przez kierownika robót pozwanego A. K. (1), w których pod zakresem zlecanych robót zawarto zapis: „cena montażu wynosi 12.800 zł + VAT” (leśniczówka G.) oraz „uzgodniona cena 8000” (leśniczówka Z.). Kwestia charakteru wynagrodzenia powoda nie była przedmiotem sporu, ani też nie żadna ze stron na ten temat się nie wypowiadała. Na taki charakter tego wynagrodzenia wskazał również w swojej opinii biegły sądowy R. K. (1), określając je mianem ryczałtowego (str. 15 opinii, k. 662 akt), a żadna ze stron tego nie zakwestionowała.

W kontekście powyższego Sąd drugiej instancji za zupełnie zbędne uważa dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa na okoliczność zakresu robót faktycznie wykonanych przez powoda na rzecz pozwanego w leśniczówce Z. oraz ich wartości, w tym wartości materiałów i robocizny, a także wartości robocizny i materiałów w zakresie montażu wodomierza w leśniczówce G. ( vide postanowienie z dnia 12 grudnia 2014 r., k. 550). Po pierwsze, do ustalenia zakresu wykonanych robót nie są wymagane wiadomości specjalne, a przy najmniej nie do biegłego należą te ustalenia, o czym najlepiej świadczy treść opinii biegłego R. K., który odpowiadając na postawione przez Sąd Rejonowy pytania odnośnie zakresu faktycznie wykonanych przez powoda prac wskazywał jako dowód np. zeznania świadków, stron, czy jakieś dokumenty z akt sprawy (np. str. 10, str. 12 opinii). W niniejszej sprawie nie zachodziła potrzeba wykonania przez biegłego prac odkrywkowych celem ustalenia faktycznie wykonanych prac przez powoda, zaś brak sporządzenia przez powodowego wykonawcę obmiaru wykonanych robót czynił praktycznie niemożliwym ustalenie ilości i wartości materiałów wbudowanych (zwłaszcza przy zakupie ich głównie przez pozwanego) i do stwierdzenia tej okoliczności nie było potrzeby sięgania do wiadomości specjalnych. Po drugie, przy ryczałtowym wynagrodzeniu, na które jak wskazano w pozwie, składała się tylko robocizna oraz przy niekwestionowaniu zapisów zleceń wręcz niedopuszczalnym było weryfikowanie przy pomocy biegłego sądowego wartości robocizny, czyli wynagrodzenia powoda. Reasumując, wynagrodzenie powoda zostało wprost wskazane w zleceniach (k. 15 i k. 17) i powtórzył je za tym zleceniami biegły R. K.. Natomiast do ustalenia zakresu faktycznie wykonanych przez powoda robót wystarczająca była konfrontacja zakresów prac wskazanych w tychże zleceniach z wynikami postępowania dowodowego w postaci dokumentów oraz zeznań świadków i stron, co jest domeną Sądu, który nie powinien w tym zakresie wyręczać się biegłym sądowym, powodując przy okazji znaczne wydłużenie postępowania pierwszoinstancyjnego. Poza tym za nieuzasadnioną przepisami Kodeksu postępowania cywilnego Sąd Okręgowy uznaje praktykę rozszerzania tezy dowodowej wskazanej w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego sądowego w drodze odrębnego pisma (nazwanego (...)), kierowanego wyłącznie do biegłego ( vide k. 552). W rzeczonym piśmie z dnia 12.12.2014 r., podpisanym przez Przewodniczącego składu orzekającego, znalazło się powtórzenie treści postanowienia dowodowego z tego samego dnia, ale nadto polecono biegłemu udzielić odpowiedzi na pytania pełnomocników stron z pism z dnia 18.11.2014 r., rozszerzając tym samym tezę dowodową nie tylko poza kontrolą procesową stron, ale i bez kontroli pytań stron z punktu widzenia przedmiotu sporu i wyników już przeprowadzonego postępowania dowodowego. W efekcie biegły zobligowany został m.in. do udzielenia odpowiedzi na pytanie: „W jakiej dacie powód faktycznie ukończył roboty na terenie leśniczówki (...) objęte zleceniem bez daty?”, co oczywiście nie wymagało wiadomości specjalnych, a tylko przeanalizowania zgromadzonego materiału dowodowego!

Uznając, że wynagrodzenie powoda było ryczałtowe ze wszelkimi wynikającymi z tego skutkami (art. 632 k.c.) i wynosiło 20.800 zł oraz biorąc pod uwagę, że jego roszczenia o zwrot wydatków na materiały i o zwrot kosztów przejazdu (wg „kilometrówki”), a także za montaż wodomierza i grzejników okazały się bezzasadne, skonfrontować należało to należne powodowi wg umów wynagrodzenie z wysokością wynagrodzenia wynikającego z wystawionych przez powoda faktur (nie objętych tym sporem) zapłaconych przez pozwanego. Otóż, suma kwot z ww. faktur o numerach (...) wynosi 24.488,28 zł netto (30.120,58 zł brutto) i została bezspornie zapłacona powodowi przez pozwanego. Ponieważ jednak faktura nr (...) została wystawiona za usługę transportową 4000 km i usługę sprzętową, zaś pozwany potwierdził jej zasadność w tym znaczeniu, że powód wykonywał transport zakupionych przez spółkę (...) materiałów budowlanych na tę inwestycję, to należność z tej faktury w wysokości 3.612,92 zł netto należało odjąć od pozostałych faktur opłaconych przez powoda. Otrzymana w ten sposób, zapłacona powodowi, kwota 20.875,36 zł netto jest większa od sumy należnego mu wynagrodzenia ryczałtowego za prace wyszczególnione w dwóch zleceniach. Biorąc zatem pod uwagę, że w dacie opuszczenia budowy przez pozwaną Spółkę, tj. koniec września 2011 r., powód nie wykonał jedynie prób na gorąco instalacji c.o. i c.w.u. (patrz m.in. str. 15 opinii biegłego R. K. i przywołane tam dowody), zaś wykonanie innych prac na rzecz pozwanego nie zostało przez powoda wykazane, to otrzymane przez niego faktycznie wynagrodzenie przewyższało ryczałt, a więc żądanie dalszego wynagrodzenia za leśniczówkę Z. i to w wysokości 5.500 zł netto (6.765 zł brutto) okazuje się bezzasadne.

Tej konstatacji nie zmienia fakt, że jeszcze jedna z zapłaconych przez pozwanego faktur, tj. nr (...) na kwotę 799,50 zł (650 zł netto), wystawiona została za usługę sprzętową. Po pierwsze, powód, na którym spoczywał ciężar dowodu (art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c.) nie wykazał jaką to usługę sprzętową świadczył na rzecz pozwanego. Po drugie, pomimo użytego określenia „usługa sprzętowa” do ww. faktury powód załączył fakturę wystawioną jemu przez firmę (...), z której wynika, że dotyczy zakupu jakichś materiałów (patrz k. 49). Po trzecie, faktura z firmy (...) jest z dnia 4.10.2011 r., zaś faktur nr (...) wystawiona została w dniu 1.10.2011 r., co poddaje w wątpliwość związek tych dwóch dokumentów. Biorąc pod uwagę ww. okoliczności oraz fakt, że faktura nr (...) została przez pozwanego zapłacona, Sąd uznał, że wpłatę tę należało potraktować jako część należnego powodowi wynagrodzenia ryczałtowego. Nadto powód w pozwie wskazał, że opuszczenie placu budowy przez pozwanego nastąpiło jeszcze przed zakończeniem całości prac powoda jako podwykonawcy pozwanego, a więc wypłacone powodowi przez spółkę (...) wynagrodzenie – na podstawie wystawionych do tego momentu faktur – wyczerpywało wynagrodzenie za faktycznie wykonane prace, a tym samym powód otrzymał nawet więcej, niż to co wynikało z zakresu rzeczywiście wykonanych robót.

Kolejnym argumentem przemawiającym za słusznością twierdzeń apelacji, a więc za tym, że za wykonane roboty powód już otrzymał wynagrodzenie, jest porównanie treści dwóch wystawionych przez niego faktur: nr (...) (nie objęta pozwem) i nr (...) (uwzględniona przez Sąd Rejonowy). Otóż jak wynika z pierwszej z tych faktur dotyczy ona montażu instalacji sanitarnej w leśniczówce Z. (k. 21, vide uwagi do dokumentu) i opiewa na 5.000 zł netto. Druga z faktur, na 5.500 zł netto, została wystawiona za montaż instalacji c.o. i wodociągowej, również w leśniczówce Z. (k. 53). Z kolei z załączonego do pozwu zestawienia faktur wraz z opisem (k. 77) wynika, że faktura (...) obejmuje 2/2 montażu instalacji sanitarnej w leśniczówce G. części nowej – zapłacone. Przy tego rodzaju rozbieżnościach, biorąc pod uwagę, że (...) na k. 77 został sporządzony na potrzeby niniejszego procesu, zaś faktura VAT nr (...) została wystawiona 30.07.2011 r., to za wiążącą potraktować należało treść faktury. Skoro zatem suma kwot z ww. faktur daje kwotę 10.500 zł netto, a więc o 2.500 zł więcej niż łączne wynagrodzenie umowne powoda za leśniczówkę Z., a nie była to jedyna faktura tej leśniczówki dotycząca, to żądanie przenoszące umówiony ryczałt, a takowym jest faktura nr (...) jest bezzasadne. Poza tym faktura nr (...) została wystawiona przez powoda dopiero w dniu 2.11.2011 r, a więc ponad miesiąc po zejście z placu budowy pozwanego, kiedy to powód wykonywał już prace na rzecz generalnego wykonawcy (...) spółki z o.o., co sprawia, że nie można w sposób niewątpliwy uznać, że kwota 5.500 zł netto z ww. spornej faktury – przekraczająca łącznie z już opłaconymi fakturami umówiony ryczałt – jest świadczeniem należnym powodowi od pozwanej Spółki. Pamiętać bowiem należy, że powód przejął wykonawstwo instalacji sanitarnych po spółce (...) i z tego tytułu wystawił generalnemu wykonawcy, w okresie od 9 października do 30 grudnia 2011 r., osiem faktur na łączną kwotę 33.837,59 zł brutto (w tym kilka za roboty w leśniczówce Z.), co przy braku sporządzenia przez powoda obmiaru robót z każdym ze swoich kontrahentów nie pozwala na stwierdzenie, że za prace na obiekcie Z., przy globalnej sumie już otrzymanego od pozwanego wynagrodzenia, powodowi należna jest jeszcze jakaś kwota. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na powodzie, który jednakże wykazał się znaczną niefrasobliwością w prowadzeniu swojego przedsiębiorstwa i pomimo uzgodnień z A. K. (1) ( vide notatka z 7.09.2011 r., k. 19) księgi obmiaru robót i materiałów wbudowanych nie sporządził. Tym samym nie wykazał dochodzonych roszczeń, zwłaszcza w kontekście otrzymania od pozwanego kwoty wyższej niż ustalony ryczałt i wykonania części rzeczonych robót już na rzecz innego podmiotu (generalnego wykonawcy).

Mając na względzie całokształt poczynionych ustaleń i rozważań oraz trafność zarzutów apelacji, konieczne było wydanie przez Sąd Okręgowy orzeczenia reformatoryjnego (art. 386 § 1 k.p.c.), a więc zmiany zaskarżonego wyroku w punkcie I. i III. poprzez oddalenie powództwa i obciążenie powoda całością kosztów procesu (art. 98 k.p.c.), pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu w Sądzie pierwszej instancji (art. 108 § 1 zdanie drugie k.p.c.).

Orzekając o kosztach procesu za drugą instancję Sąd Okręgowy również zastosował zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 k.p.c.), a koszty pozwanego na tym etapie to opłata sądowa od apelacji – 339 zł i koszty zastępstwa procesowego – 1.200 zł (§ 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz.U.2015.1804).

SSO (...)SSO (...)SSO (...)