Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Leon Miroszewski

Sędziowie: SO Robert Bury

SR del. Bartosz Przybył (spr.)

Protokolant: sekr.sądowy Anna Galara

po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2016 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. S.

przeciwko (...) Spółce akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 7 stycznia 2016 roku, sygnatura akt XI GC 1280/15

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 600,00 (sześćset) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO (...)SSO(...)SSR (del.) (...)

Sygn. akt VIII Ga 150/16

UZASADNIENIE

Dnia 27 marca 2015 roku powód P. S. wniósł przeciwko pozwanej (...) spółce akcyjnej w W. pozew o zapłatę kwoty 2.800 złotych wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 15 maja 2009 roku do dnia zapłaty oraz złożył wniosek o zasądzenie kosztów postępowania sądowego wg norm przepisanych z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 600,00 złotych i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 złotych. W uzasadnieniu swego żądania powód wskazał, iż w wyniku kolizji drogowej uszkodzony został samochód marki F. (...) o nr rej. (...) należący do powoda, zaś sprawca wypadku był ubezpieczony u pozwanej. Powód wskazał, iż wynajął pojazd zastępczy, który był mu niezbędny do prowadzenia działalności gospodarczej. Pozwana zaś odmówiła wypłaty odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego.

Po wydaniu w sprawie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym pozwana wniosła od niego sprzeciw, zaskarżyła nakaz w całości, wniosła o oddalenie powództwa i obciążenie powoda kosztami procesu. Pozwana zakwestionowała zasadność roszczenia powoda w zakresie zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego. Wyjaśniła, iż powód nie wykazał jakoby zaistniała konieczność wynajęcia przez powoda pojazdu zastępczego.

Wyrokiem z dnia 7 stycznia 2016 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie, XI Wydział Gospodarczy, oddalił powództwo oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1.1217 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. Swoje rozstrzygnięcie Sąd oparł na następującym stanie faktycznym:

P. S. w roku 2006 prowadził działalność gospodarczą w zakresie nauki jazdy.

W dniu 16 lutego 2006 roku doszło do kolizji drogowej samochodu marki F. (...) o nr rej. (...), stanowiącego własność powoda P. S. z samochodem, którego kierowca posiadał polisę od odpowiedzialności cywilnej u pozwanej. Wskutek zgłoszenia szkody pozwana prowadziła postępowanie likwidacyjne oznaczone numerem szkody nr 2080-2007- (...)-001-001.

Powód wynajął w dniu 22 grudnia 2007 roku od A. T. pojazd zastępczy marki F. (...) o numerze rejestracyjnym (...). Wynagrodzenie za każdą rozpoczętą dobę najmu bez limitu kilometrów ustalono na kwotę 400 złotych netto. Poszkodowany zwrócił pojazd zastępczy w dniu 28 grudnia 2012 roku.

Pozwana przyznała powodowi odszkodowanie w wysokości 186,42 złotych tytułem zwrotu kosztów naprawy pojazdu. Pismem z dnia 5 maja 2009 roku powód zgłosił roszczenie z tytułu zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego.

Pozwana odmówiła wypłaty odszkodowania z tytułu zwrotu kosztów wynajmu zastępczego.

Pismem z dnia 17 kwietnia 2012 roku pełnomocnik powoda zwrócił się o zawezwanie pozwanej do próby ugodowej w sprawie o zapłatę kwoty 10.000 złotych z tytułu zwrotu kosztów za wynajem pojazdu zastępczego.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał powództwo za nieuzasadnione. Sąd przyjął, iż powód swoje roszczenie opierał na art. 436 § 2 in principio k.c. i art. 822 § 1 k.c. Odnosząc się do tak wskazanej podstawy prawnej Sąd I Instancji przytoczył normę art. 361 k.c. , akcentując, iż będący przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem wywołującym szkodę a szkodą oprócz przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, pełni również funkcję limitującą należne poszkodowanemu odszkodowanie. Sąd wskazał, iż bezsporne w postępowaniu były okoliczności zdarzenia będące podstawą odpowiedzialności odszkodowawczej. Bezspornym było, iż sprawcę szkody i pozwaną łączyła umowa obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, zgodna z treścią przepisów ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2003 r., Nr 124, poz. 1152 ze zm.). Pozwana nie kwestionowała, iż była legitymowana biernie do występowania w tym procesie. Kwestionowana była natomiast zasadność wynajęcia przez powoda pojazdu zastępczego i w dalszej kolejności wysokości zaistniałej szkody, a konkretnie uzasadnionego czasu najmu pojazdu zastępczego oraz wysokości stawki dziennej za najem.

W zakresie sporności Sąd Rejonowy w całości oparł się dokumentach przedłożonych przez strony, podając, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie wystarczał na uznanie zasadności roszczeń strony powodowej. Sąd wskazał, iż nie znalazł w niniejszej sprawie żadnego uzasadnienia dla uwzględnienia zasadności najmu pojazdu zastępczego. Powód bowiem w żaden sposób nie wykazał zasadności najmu czy to dokumentarnie czy też przez złożenie zeznań na rozprawie głównej. Powód – na co wskazywał Sąd - nie stawił się na wyznaczony termin rozprawy, w związku z czym pominięto dowód z jego przesłuchania. Mając na uwadze powyższe Sąd nie mógł ustalić przesłanek warunkujących zasadność wynajmu, w tym faktu, iż uszkodzony pojazd był niezbędny powodowi do prowadzenia działalności gospodarczej w spornym okresie, czy powód posiadał inne pojazdy tego typu, ani też - czy w lutym 2006 roku pojazd F. (...) był wykorzystywany przez kursantów do nauki jazdy. Z uwagi na niewykazanie powyższych okoliczności, jako bezprzedmiotowy, podlegał oddaleniu wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego zakresu techniki samochodowej.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd oparł o art. 108 § 1 zd. 1 k.p.c. w związku z art. 98 § 1 k.p.c., zasądzając od powoda na rzecz wygrywającej proces pozwanej opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych, wynagrodzenie pełnomocnika - 1200 złotych, zgodnie z § 6 pkt, 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokatów oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła strona powodowa zarzucając:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, iż powód nie podołał ciężarowi udowodnienia faktów, z których wywodzi skutki prawne;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 361 §2 k.c. w zw. z art. 363 §1 k.c. poprzez oddalenie powództwa w całości, a tym samym brak naprawienia szkody powstałej po stronie powoda;

3.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 227 k.p.c. w zw. z 217 § 3 k.p.c. poprzez pominięcie przez sąd dowodu z opinii biegłego;

4.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 k.p.c. poprzez dowolną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i zaniechanie jego wszechstronnego rozważenia;

5.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 224 §1 k.p.c. poprzez przedwczesne zamknięcie rozprawy.

W oparciu o powyższe apelujący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego orzeczenia przez uwzględnienie powództwa w całości,

2.  zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów sądowych według norm przepisanych, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych za postępowanie przed sądem I instancji;

3.  zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów sądowych według norm przepisanych, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych przed sądem II instancji;

Powód wskazał, iż złożył oświadczenia, które dołączono do pozwu, z których wynikała zasadność wynajmu pojazdu zastępczego. Nadto Sąd przyjmując niezasadność powództwa pominął wnioskowany przez stronę powodową dowód z opinii biegłego, co stanowi naruszenie art. 227 k.p.c. w zw. z 217 §3 k.p.c. Przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego nie byłoby przejawem zwłoki, a okoliczności sporne nie zostały dotąd dostatecznie wyjaśnione. Dowód z opinii biegłego miałby istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż wyjaśniłby specjalistyczne kwestie na podstawie których należałoby uznać zasadność powództwa. Tym samym rozprawa, bez przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego sądowego w zakresie mechaniki pojazdowej, została zamknięta przedwcześnie, a tym samym Sąd I instancji dopuścił się naruszenia art. 224 §1 k.p.c. Argumentując zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 361 §2 k.c. w zw. z art. 363 §1 k.c. apelujący wskazał, iż w związku z powyższym Sąd niesłusznie oddalił powództwo i tym samym powód nie otrzymał należnego odszkodowania za najem pojazdu, odpowiadającemu wysokości szkody. Odnosząc się do wystąpienia w majątku powoda szkody wskazał, że zgodnie z art. 361 § 2 k.c., szkoda polega albo na stracie, którą poniósł poszkodowany (damnum emergens), albo pozbawieniu go korzyści, które mógłby uzyskać, gdyby mu szkody nie wyrządzono (lucrum cessans). Skoro negatywnym następstwem majątkowym jest utrata możliwości korzystania z rzeczy, a więc utrata uprawnienia stanowiącego atrybut prawa własności, w takiej sytuacji poszkodowanemu przysługuje roszczenie o zwrot wydatków na najem pojazdu zastępczego przeznaczonego do kontynuowania działalności gospodarczej lub zawodowej, można je bowiem uznać za stratę (art. 361 § 2 k.c.).

Pozwana w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz strony kosztów postępowania apelacyjnego. W uzasadnieniu odpowiedzi pozwana podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się niezasadna w całości.

W ocenie Sądu Odwoławczego, Sąd I instancji przeprowadził postępowanie dowodowe w sposób adekwatny do wniosków stron i sytuacji procesowej, a zebrany materiał dowodowy poddał ocenie stosownie do treści art. 233§1 k.p.c. Sąd, na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego poczynił także prawidłowe rozważania prawne. Ustalenia faktyczne i prawne Sąd II instancji w pełni podziela i przyjmuje za własne, bez potrzeby ich ponownego przytaczania.

Odnosząc się do zarzutów apelacji, uwzględniając konieczność zachowania właściwej chronologii w procedowaniu, jako pierwsze omówione zostaną te zarzuty, które dotyczą etapu gromadzenia materiału dowodowego, następnie zarzuty dotyczące oceny dowodów. Na koniec Sąd odniesienie się do zarzutów dotyczących subsumcji ustalonego stanu faktycznego do odpowiednich norm prawa materialnego.

Przedmiotem niniejszego procesu jest roszczenie o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego przeciwko ubezpieczycielowi odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego. Rozkład ciężaru dowodu z takim procesie regulują przepisy art. 6 k.c. i 232 k.p.c., z których wynika, iż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne.

Strona powoda w pozwie zaprezentowała spójną inicjatywę dowodową, odnoszącą się do podniesionych twierdzeń. Wnioski dowodowe dotyczyły dokumentów prywatnych, przesłuchania powoda w charakterze strony oraz dowodu z opinii biegłego. Zauważyć jednocześnie należy, iż przedłożone dowody z dokumentów dotyczyły albo niespornej co do zasady odpowiedzialności pozwanej za zdarzenie sprawcze, albo dotyczyły okoliczności niespornych, takich jak przebieg postępowania likwidacyjnego, czy fakt zawarcia umowy najmu i jej treść. Nadto strona powoda przedłożyła swoje oświadczenia, dotyczące najmu, których fakt złożenia nie był sporny. Dokumenty te w istocie mogły stanowić jedynie środek uprawdopodobnienia roszczenia w niniejszej sprawie. Nie dowodziły natomiast zasadności roszczenia z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego. Przy roszczeniu takim bowiem nie istnieje automatyzm, pozwalający na przyjęcie, iż poszkodowany w każdym przypadku ma prawo do zawarcia umowy najmu pojazdu zastępczego. Przesłanki tego roszczenia musi wykazać powód. Może to nastąpić wszelkim przewidzianymi przez Kodeks postępowania cywilnego środkami dowodowymi, przy czym z praktyki wynika, iż najbardziej przydatny jest dowód z osobowych środków dowodowych, to jest przesłuchania świadków, czy stron. W ten sposób najprościej i najszybciej można ustalić sytuację poszkodowanego w chwili szkody, uzasadniającą wynajęcie pojazdu zastępczego. W przypadku, gdy strona powodowa jest również stroną poszkodowaną, dowód z przesłuchania stron traci swój uzupełniający charakter i często jest jedynym środkiem dowodowym, w oparciu o który będzie można ustalić sytuację majątkową i finansową oraz osobistą poszkodowanego w chwili szkody, jej następstwa, potrzebę korzystania z pojazdu, czynności zmierzające do wynajęcia pojazdu zastępczego oraz ustalenia warunków najmu. Dopiero wówczas – po ustaleniu powyższych faktów- zasadne jest przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność uzasadnionego okresu i stawki najmu, bowiem jedynie te ustalenia wymagają wiadomości specjalnych.

Proces dowodzenia w niniejszej sprawie dotyczy zatem zasadności najmu, zasadności jego okresu i stawki. Niemożność ustalenia pierwszego z wskazanych składowych powoduje zbędność prowadzenia postępowania dowodowego co do pozostałych. Taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie. Powód bowiem otrzymał wezwanie na rozprawę, celem przesłuchania pod rygorem pominięcia dowodu z zeznań. Wezwanie zawierało pouczenie o treści art. 214 ¹k.p.c.., dotyczącego usprawiedliwienia niestawiennictwa. Następnie na termin rozprawy w dniu 7 stycznia 2016 roku powód nie stawił się bez żadnego usprawiedliwienia. W tych okolicznościach Sąd Rejonowy prawidłowo wydał postanowienie o pominięciu dowodu z przesłuchania powoda. Zastrzeżenie do protokołu pełnomocnika powoda do wydanego postanowienia – pomijając fakt jego złożenia bez uprzedniego wniosku o odroczenie rozprawy – jest zupełnie nieuzasadnione, tym bardziej, iż odwołuje się do bliżej nieokreślonych przyczyn niestawiennictwa powoda. Na chwilę wydania postanowienia o pominięciu dowodu z przesłuchania powoda Sąd Rejonowy przeprowadził dowody z dokumentów prywatnych, dotyczących przy tym okoliczności w zasadzie niespornych, takich jak wystąpienie zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową, przebieg postępowania likwidacyjnego, czy wynajęcie przez poszkodowanego innego pojazdu. Sąd I instancji wówczas miał pełne prawo do oddalenia wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. Podstawą prawną takiej decyzji procesowej był art. 227 k.p.c. Sąd Rejonowy samodzielnie ustala kolejność przeprowadzenia dowodów oraz ich istotności dla rozstrzygnięcia sprawy. Brak dowodów pozwalających na ustalenie zasadności najmu, powoduje, iż bezprzedmiotowe jest ustalanie zasadności okresu i stawki najmu.

W kontekście powyższych wywodów Sądowi Rejonowemu nie można przypisać naruszenia art. 6 k.c. i 232 k.p.c., a także art. 227 k.p.c. , a tym bardziej art. 217 § k.p.c. który nie był podstawą wydanego postanowienia o oddaleniu wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. Sąd I Instancji prawidłowo ustalił rozkład ciężaru dowodowego oraz istotność wniosków dowodowych w zmieniającej się sytuacji procesowej. Przeprowadzenie dowodów z kolei w pełni uzasadniało zamknięcia rozprawy , zgodnie z art. 224 §1 k.p.c.

Ustosunkowując się do zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. wskazać należy, że do skutecznego postawienia tego zarzutu konieczne jest wskazanie przez skarżącego konkretnych przyczyn dyskwalifikujących wywody sądu pierwszej instancji w tym zakresie. W szczególności strona skarżąca powinna wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd analizując materiał dowodowy, uznając brak wiarygodności i mocy dowodowej poszczególnych dowodów lub niesłusznie im ją przyznając (tak Sąd Najwyższy m.in. w orzeczeniach z dnia 23 stycznia 2001r. IV CKN 970/00, (...) Prawnej LEX nr 52753; z dnia 12 kwietnia 2001r., II CKN 588/99, LEX nr 52347; z dnia 10 stycznia 2002r., II CKN 572/99, LEX nr 53136). Jako zasadnicze kryteria tej oceny wyróżnia się zgodność wniosków sądu z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oraz komplementarność (spójność) argumentacji polegającej na wyprowadzaniu poprawnych wniosków z całokształtu materiału procesowego. Dla podważenia prawidłowości oceny dowodów przedstawionej przez Sąd pierwszej instancji skarżący winien więc wykazać w jakich konkretnie zakresie argumentacja Sądu Rejonowego jest sprzeczna z zasadami logiki lub doświadczenia życiowego, względnie które elementy materiału dowodowego (dowody) zostały przez ten Sąd wadliwie pominięte i jakie wnioski faktyczne, z tychże fragmentów materiału procesowego powinny być w sposób poprawny wyprowadzone. Takiego wywodu skarżący w apelacji nie przedstawił. Odwoływał się bowiem jedynie do prywatnych oświadczeń powoda, których złożenia Sąd Rejonowy nie negował. Jednakże ich walor dowodowy organiczny jest treścią art. 245 k.p.c. Oświadczenie powoda zawarte w jego dokumentach prywatnych a treść ewentualnego – co należy zaakcentować - nieprzeprowadzonego dowodu z zeznań powoda różnią się sposobem przeprowadzenia i znaczeniem procesowym.

Stan faktyczny ustalony przez Sąd I instancji był podstawą do stwierdzenia, iż nie zostało wykazane aby powód doznał szkody. Jest to tym bardziej uzasadnione gdy porówna się datę zdarzenia wyrządzającego szkodę (16 lutego 2006 roku) oraz datę wynajmu pojazdu zastępczego (22 grudnia 2007 roku). Brak ustalenia jakichkolwiek faktów pomiędzy wymienionymi datami uniemożliwia zdaniem Sądu Odwoławczego jakiekolwiek szersze rozważania dotyczące art. 361 § 1 i 2 k.c. W sprawie bowiem nie został wykazany żaden związek przyczynowy pomiędzy wynajęciem pojazdu zastępczego ze zdarzeniem sprawczym. Brak jest zatem ustaleń umożliwiających rozważania przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej.

Z przyczyn powyższych apelację należało uznać za niezasadną i na podstawie art. 385 § 1 k.p.c. orzec o jej oddaleniu.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Wynagrodzenie pełnomocnika ustalono na podstawie § 16 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 8 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu – na kwotę 600 złotych.

SSO (...)SSO (...)SSR (del.) (...)