Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 kwietnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Anna Budzyńska (spr.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Joanna Witkowska

po rozpoznaniu w dniu 28 kwietnia 2016 roku w Szczecinie

na rozprawie w postępowaniu uproszczonym

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo B.

przeciwko H. M.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 19 października 2015 roku, sygnatura akt X GC 99/15

oddala apelację.

SSO(...)

Sygnatura akt VIII Ga 91/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 19 października 2015 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie w sprawie o sygn. akt X GC 99/15 oddalił powództwo Skarbu Państwa - Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe Nadleśnictwo B. o zapłatę przez pozwaną H. M. kwoty 1.850 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot: 850,22 zł od dnia 14 stycznia 2014 r., 665,66 zł od dnia 29 kwietnia 2014 r., 334,12 zł od dnia 12 czerwca 2014 r. – dochodzonej tytułem rekompensaty za koszty odzyskiwania należności w oparciu o przepis art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U z 2013 r., poz. 403 ze zm.) Pozwana zakwestionowała powództwo, zarzucając, że umowa stron z dnia 18 grudnia 2012 roku została zawarta przed wejściem w życie przepisów, regulujących prawo wierzyciela do rekompensaty w kwocie 40 euro. Pozwana wskazała, iż powód nie poniósł też żadnych kosztów odzyskiwania należności. Pozwana podniosła także, że ustanowiła na rzecz powoda zabezpieczenie w postaci blokady na rachunku bankowym, z którego to zabezpieczenia powód mógł skorzystać.

Sąd Rejonowy uznał, że powód nie wykazał zasadności swojego powództwa wywodzonego z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Sąd I instancji stwierdził, że należności z faktur wskazanych w notach księgowych, stanowiących podstawę żądania pozwu nie wynikały z umów załączonych do pozwu, lecz z innych umów, które przedłożyła wraz z odpowiedzią na pozew pozwana, przy czym za niezasadne uznał Sąd I instancji naliczenie przez powoda wierzytelności z tytułu rekompensat w oparciu o umowę sprzedaży nr (...) z dnia 18 grudnia 2012 roku, wskazując, że ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych nie ma zastosowania do umów zawartych przed jej wejściem w życie tj. przed dniem 27 kwietnia 2013 roku. Powyższe oznacza, że noty księgowe powoda w których ujęte były faktury obejmujące należności z umowy z dnia 18 grudnia 2012 zostały wystawione bez podstawy prawnej – dotyczyło to faktury nr (...) w części dotyczącej trzech dostaw drewna ujętej w nocie K-15/12/2013, faktury nr (...) w całości, ujętej w nocie nr K -10/2014 oraz faktury nr (...) - w części dotyczącej jednej dostawy drewna ujętej w nocie nr K-27/2014.

Co do dochodzonych przez powoda wierzytelności z tytułu rekompensat na podstawie umowy sprzedaży stron nr (...) z dnia 22 maja 2013 roku Sąd Rejonowy uznał, że powód nie wykazał, aby – zgodnie z treścią 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty - podejmował jakiekolwiek czynności dochodzenia należności wynikających z tej umowy. W ocenie Sądu I instancji wykładnia wskazanego przepisu prowadzi do wniosku, że celem możliwości ubiegania się o rekompensatę stanowiącą równowartość kwoty 40 euro przeliczonej na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP, wierzyciel powinien podjąć czynności zmierzające do odzyskania należności i fakt ten wykazać, czego nie uczynił.

Niezależnie od powyższego Sąd I instancji wskazał, że żądanie powoda obejmowało nie jednorazowe świadczenie, stanowiące równowartość 40 euro, ale sumę takich świadczeń, naliczonych od każdej z nieterminowo – w ocenie powoda - opłaconych przez pozwaną faktur. W ocenie Sądu - przyjęta przez powoda kumulacja roszczeń o ekwiwalent określony w art. 10 ust. 1 tej ustawy nie znajduje w sprawie uzasadnienia. Sąd I instancji podkreślił, że z treści art. 10 ust 2 ustawy wynika, że wierzycielowi przysługuje zasadniczo jedno roszczenie o równowartość 40 euro z tytułu transakcji handlowej, przez którą zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy należy rozumieć umowę (jedną) stron. Zdaniem Sądu Rejonowego powód nie wykazał przy tym, aby w sprawie mógł znaleźć zastosowanie art. 11 tej ustawy, w którym ustawodawca jako wyjątek od zasady naliczania rekompensaty od jednej transakcji, przewidział uprawnienie do uzyskania przez wierzyciela – w ramach jednej transakcji handlowej – świadczeń, o których mowa w art. 10 ust 1 ustawy, co do każdej części niespełnionego przez dłużnika świadczenia. Podkreślił, że sytuacja taka może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy strony zastrzegły w umowie, iż świadczenie pieniężne będzie następować częściami. Tymczasem w umowie z dnia 22 maja 2013 roku strony nie tyle ustaliły, że świadczenie pozwanej ma następować częściami, ale uzgodniły, że zapłata ma następować z każdą dostawą (odbiorem) drewna – zgodnie z harmonogramem. W ocenie Sądu I instancji, nie jest to więc sytuacja objęta dyspozycją art. 11 ustawy. W przedmiotowej sprawie powód – jak wskazał Sąd I instancji – nie przedstawił przy tym żadnych dowodów (np. harmonogramów), z których wynikałoby, że dostawy (odbiory) drewna odbywały się zgodnie z ustaloną przez strony umownie chronologią. W konsekwencji Sąd Rejonowy uznał powództwo za nieuzasadnione.

Powód zaskarżył powyższy wyrok w całości zarzucając mu:

1. naruszenie przepisów ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U z 2013 r., poz. 403, dalej ustawa) w postaci:

- art. 4 pkt. 1 ustawy, poprzez uznanie daty zawarcia umowy jako decydującej o zastosowaniu przepisów niniejszej ustawy, w szczególności w sytuacji realizowania przedmiotu umowy częściami, zgodnie z harmonogramem,

- art. 7 ust. 1, art. 11 i art. 15 ust. 1 ustawy, poprzez przyjęcie, że do transakcji handlowych realizowanych częściami, także w zakresie spełniania świadczenia pieniężnego, decyduje data zawarcia umowy, a nie jej wykonywania przy uwzględnieniu właściwych przepisów dotyczących realizowania świadczeń wzajemnych,

- art. 10 ust. 1 ustawy poprzez uznanie, że rekompensata za koszty odzyskiwania należności w wysokości 40 euro przysługuje wierzycielowi po ich udokumentowaniu w jakiejkolwiek wysokości;

2. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym przez dowolne przyjęcie jako daty obowiązywania umów daty ich zawarcia, zamiast terminów ich wykonywania wskazanych w treści umów;

3. art. 233 k.p.c., przez uznanie, że powodowi nie przysługuje rekompensata o której mowa w art, 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, wobec nie wykazania, że podejmował działania w celu odzyskania zaległej płatności, w sytuacji braku w tym zakresie ustawowych przesłanek, a także sprzeczności takiego poglądu z treścią przepisów zawartych w w/w ustawie w szczególności art. 10 ust. 2;

4. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wskazania dowodów stanowiących podstawę faktyczną rozstrzygnięcia, podania przyczyn odmowy uznania obowiązywania zawartych między stronami umów w okresie ich realizacji tam wskazanych, a także wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Mając na uwadze powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 1850 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot: - 850,22 zł od dnia 14 stycznia 2014 r., - 665,66 zł od dnia 29 kwietnia 2014 r., - 334,12 zł od dnia 12 czerwca 2014 r. wszystkie do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się nieuzasadniona.

Na wstępie należy wskazać, że sprawa podlegała rozpoznawaniu w postępowaniu uproszczonym, zaś Sąd odwoławczy nie przeprowadzał postępowania dowodowego, zatem zgodnie z art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. uzasadnienie niniejszego orzeczenia powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Katalog zarzutów, które apelujący może uczynić podstawą apelacji jest w postępowaniu uproszczonym ograniczony do zarzutu naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie oraz naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy (art. 505 ⁹ § 1 k.p.c.). Enumeratywne wyliczenie zarzutów mogących stanowić podstawę apelacji oznacza, że w postępowaniu uproszczonym ten środek odwoławczy ma charakter ograniczony, a sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę w granicach wyznaczonych przez treść podniesionych zarzutów apelacyjnych.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji w sposób właściwy ocenił materiał dowodowy zebrany w sprawie, w oparciu o który poczynił także prawidłowe ustalenia faktyczne, które to ustalenia sąd odwoławczy przyjmuje za własne. Sąd Rejonowy nie dopuścił się w szczególności zarzucanego przez skarżącego błędu w ustaleniach faktycznych, odnoszącego się do nieprawidłowego ustalenia – zdaniem skarżącego – że trzy wskazane przez sąd I instancji faktury VAT obejmowały należności z umowy z umowy z dnia 18 grudnia 2012r., zamiast dwóch. Wbrew stanowisku apelującego powołana w apelacji faktura VAT nr (...) z dnia 31.10.2013r. (k.27) nie obejmuje jedynie należności z umowy z 22 maja 2013 r. Faktura ta, jak wynika z jej treści obejmuje bowiem także należność z umowy sprzedaży z dnia 18 grudnia 2012 roku.

Pozostałe zarzuty naruszenia prawa procesowego dotyczyły naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Tymczasem w niniejszej sprawie skarżący, jak wynika z treści zarzutów w rzeczywistości nie zarzucił Sądowi I instancji popełnienia błędu przy ocenie wiarygodności i mocy dowodów, czy braku wszechstronnego ich rozważenia, tylko zarzucił błędną subsumpcję przepisów prawa materialnego do ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd, tj. art. 10 ust. 1, art. 11 i art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U z 2013 r., poz. 403 ze zm.).

Odnosząc się do powyższych zarzutów należy wskazać, iż wbrew twierdzeniom powoda Sąd I instancji prawidłowo ocenił, że do umowy sprzedaży nr (...) z dnia 18 grudnia 2012 roku - w świetle przepisu art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, zgodnie z którym do transakcji handlowych zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe - nie jest możliwe stosowanie przepisów tej ustawy. Ustawa z dnia 8 marca 2013 roku nie ma bowiem zastosowania do umów zawartych przed jej wejściem w życie tj. przed dniem 27 kwietnia 2013 roku. Obszerna argumentacja apelującego, powołująca się na fakt wykonywania powyższej umowy jak również umowy z dnia 22 maja 2013 roku pod rządami ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o terminach zapłaty nie daje w ocenie Sądu Okręgowego – w świetle brzmienia art. 15 ust 1 ustawy - żadnych podstaw do przyjęcia, aby przepisy tej ustawy można było stosować do umów, zawartych przed wejściem w życie tej ustawy.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy nie stwierdził naruszenia przepisów art. 4 pkt 1 oraz art. 15 ust 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, wobec czego zarzuty naruszenia powyższych przepisów są nieuzasadnione.

Skarżący trafnie natomiast podniósł zarzut naruszenia art. 10 ust 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Rację należy przyznać apelującemu, iż rekompensata z tytułu kosztów odzyskiwania należności w wysokości 40 euro przysługuje wierzycielowi bez konieczności wykazania, że koszty te zostały poniesione (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2015 roku, III CZP 94/15).

Pomimo uznania zasadności zarzutu skarżącego błędnej wykładni art. 10 ust 1 ustawy – powyższe nie zmienia jednak oceny, iż w okolicznościach rozpoznawanej sprawy brak było – jak wskazał Sąd I instancji - podstaw do uwzględnienia roszczenia powoda. Sąd Okręgowy podziela bowiem stanowisko Sądu I instancji, iż z art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych wynika, że rekompensata stanowiąca równowartość 40 euro przysługuje stronie (wierzycielowi) z tytułu transakcji handlowej czyli umowy. Wynika to z definicji transakcji handlowej zawartej w art. 4 pkt 1 wskazanej ustawy. Podkreślić należy, że w przedmiotowej sprawie żądanie powoda nie obejmowało jednorazowego świadczenia, stanowiącego równowartość 40 euro, naliczonego od transakcji handlowej w postaci umowy sprzedaży z dnia 22 maja 2013 roku, ale sumę takich świadczeń, naliczonych od każdej z nieterminowo – w ocenie powoda - opłaconych przez pozwaną faktur wystawionych przez powoda w związku z powyższą umową.

Sąd Okręgowy podziela przy tym stanowisko Sądu I instancji, iż powód nie wykazał, dochodząc w istocie sumy kilkunastu rekompensat od wystawionych przez siebie na rzecz pozwanej faktur, zapłaconych w ocenie powoda przez pozwaną z opóźnieniem, aby w sprawie mógł znaleźć zastosowanie art. 11 ust.2 tej ustawy, w którym ustawodawca jako wyjątek od zasady naliczania rekompensaty od jednej transakcji, przewidział uprawnienie do uzyskania przez wierzyciela – w ramach jednej transakcji handlowej – rekompensaty, o której mowa w art. 10 ust 1 ustawy - od każdej części niespełnionego przez dłużnika świadczenia.

Podkreślić należy, że zgodnie z treścią przepisu art. 11 uprawnienie takie przysługuje wierzycielowi jedynie wówczas, gdy strony zastrzegły w umowie, że świadczenie pieniężne będzie następować częściami. W przedmiotowej sprawie, tak jak wskazał Sąd Rejonowy, brak jest w umowie sprzedaży nr (...) z dnia 22 maja 2013 roku postanowień, które wprost wskazywałyby, że spełnienie przez pozwaną świadczenia pieniężnego będzie następować częściami. W umowie z dnia 22 maja 2013 roku strony uzgodniły, że zapłata ma następować z każdą dostawą (odbiorem) drewna - zgodnie z harmonogramem. Do harmonogramu odwołują się zapisy tej umowy, wskazując, że umowa jest realizowana zgodnie z harmonogramem ustalonym przez obie strony, w terminach w nim określonych. Taki harmonogram nie został jednak, wbrew dyspozycji art. 6 k.c. przedstawiony przez powoda. Podkreślić należy, że strona powodowa błędnie załączyła do pozwu umowy, które miały być rzekomo podstawą żądania pozwu (naliczonych w notach księgowych rekompensat). Umowy właściwe, w oparciu o które były wystawiane faktury i naliczane następnie wierzytelności na podstawie art. 10 ust 1 ustawy o terminach zapłaty - zostały załączone dopiero przez pozwaną, która jednak do umowy z dnia 22 maja 2013 nie dołączyła harmonogramu. Powyższe nie stanowiło jednak obowiązku procesowego pozwanej.

W ocenie Sądu Okręgowego, strona powodowa, która wskazywała, że ziściły się przesłanki do tego, aby jako wierzyciel mogła odrębnie domagać się zasądzenia rekompensat od poszczególnych wystawionych w oparciu o jedną transakcję handlową faktur, była zobowiązana wykazać, że postanowienia przewidujące po stronie pozwanej częściowe spełnianie świadczenia pieniężnego zostały zawarte w umowie stron czy też w harmonogramie, do której wyraźnie odwołuje się umowa z dnia 22 maja 2013 roku (§ 3 ust 1). W konsekwencji Sąd byłby uprawniony do uznania, że zaktualizowały się przesłanki naliczenia rekompensaty z art. 10 ust 1 w zw. z art. 11 ust 2 ustawy od poszczególnych spełnionych przez pozwaną świadczeń, gdyby w umowie wyraźnie było wskazane, po pierwsze, że pozwana ma spełnić swoje zobowiązanie częściowo, po drugie - w jakich terminach. Podkreślić należy, że strona powodowa wskazując w apelacji, że realizowała przedmiot umowy z dnia 22 maja 2013 roku częściami zgodnie z harmonogramem – nie wykazała powyższych twierdzeń. Brak było w szczególności - w świetle zebranego - w sprawie materiału dowodowego podstaw do przyjęcia, że załączone do pozwu faktury były wystawiane przez powoda zgodnie z harmonogramem. Powołany harmonogram nie został bowiem przedłożony przez stronę powodową.

Sąd Okręgowy podkreśla, że za przedstawioną wyżej wykładnią przepisów art. 10 ust 1 i 11 ustawy przemawia także nowelizacja ustawy z dnia 8 marca 2013 o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, dokonana ustawą z dnia 9 października 2015 roku ( Dz. U z 2015, poz. 1830), a która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. Do art. 10 ustawy dodano ust. 3 który stanowi : „uprawnienie do kwoty o której mowa w ust. 1, przysługuje od transakcji handlowej, z zastrzeżeniem art. 11 ust 2 pkt 2”. Ustawodawca powtórzył pojęcie transakcji handlowej (w liczbie pojedynczej), dodając „z zastrzeżeniem art. 11 ust. 2 pkt 2 ustawy”, tj. przewidującego uprawnienie wierzyciela do uzyskania równowartości kwoty 40 euro od każdej częściowej płatności – w przypadku, gdy strony ustalą w umowie, iż zapłata następować będzie częściami.

W konsekwencji zdaniem Sądu Okręgowego brak było w okolicznościach rozpoznawanej sprawy podstaw do uwzględnienia roszczenia powoda zgłoszonego w oparciu o art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Sąd Okręgowy miał również na uwadze okoliczności, na które wskazywała strona pozwana a mianowicie: długoletnią współpracę stron oraz fakt ustanowienia przez pozwaną zabezpieczenia na rzecz powódki w formie gwarancji bankowej, z którego powódka – jak wskazywała pozwana mogła skorzystać, co w okolicznościach rozpoznawanej może prowadzić do wniosku, iż żądanie powoda nie zasługuje na uwzględnienie jako sprzeczne z zasadą dobrych obyczajów kupieckich.

W konsekwencji apelacja powoda jako niezasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

SSO (...)