Treść orzeczenia VIII GC 500/19 - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

VIII GC 500/19 - uzasadnienie Sąd Okręgowy w Szczecinie z 2022-06-06

Sygn. akt VIII GC 500/19

UZASADNIENIE

Pozwem z 26 marca 2018 r. Bank (...) w S. wniósł o zasadzenie solidarnie od pozwanych J. P. (1) i M. Ł. kwoty 128.997,47 zł z odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od 16 września 2017 r., a także kosztami procesu. W uzasadnieniu wyjaśnił, że w ramach działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki cywilnej pozwani zawarli z powodem umowę o kredyt obrotowy w wysokości 250.000 zł nr (...) oraz o kredyt w rachunku bieżącym do kwoty 150.000 zł nr (...). Kredyty zabezpieczono wystawionymi przez pozwanych wekslami in blanco. W związku z zaistnieniem przesłanek wypowiedzenia umów powód wypowiedział zawarte umowy kredytu oraz kilkukrotnie, bezskutecznie wzywał pozwanych do spłaty zadłużenia. W tej sytuacji powód uzupełnił weksle zgodnie z deklaracjami wekslowymi, w oparciu o wyciągi z ksiąg banku, odpowiednio na kwotę 68.359,63 zł i na kwotę 60.637,84 zł oraz wezwał pozwanych do wykupu weksli. Pozwani nie stawili się w miejscu płatności weksli i nie dokonali ich wykupu.

Postanowieniem z 17 stycznia 2019 r. dla J. P. (1) ustanowiono pełnomocnika z urzędu, którym została radca prawny E. J..

W odpowiedzi na pozew pozwana J. P. (1) - reprezentowana przez pełnomocnika z urzędu - wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu wskazując, że powód wypełnił weksle na kwoty niezgodne z treścią deklaracji wekslowych, gdyż przedłożone wraz z pozwem dokumenty uniemożliwiają ustalenie wysokości obciążającego pozwanych długu. Co więcej z wyciągu z ksiąg banku wynika, że kwoty należności głównej ulegały zmianie, co oznacza że następowały wpływy na rzecz powoda, w tym z tytułu sprzedaży nieruchomości obciążonych na jego rzecz hipoteką.

Pismem procesowym z 1 lipca 2019 r. Bank (...) w S. poinformował o połączeniu (...) Banku (...) w M. z Bankiem (...) w S.. Bank (...) w S. został wykreślony z Krajowego Rejestru Sądowego 13 września 2019 r.

Postanowieniem z 1 października 2019 r., wydanym na rozprawie, postępowanie zostało zawieszone na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c., a następnie podjęte - stosownie do art. 180 § 1 pkt 2 k.p.c. - z udziałem (...) Banku (...) w M. po stronie powoda. Następnie Gospodarczy Bank (...) w M. wymienił nazwę na (...) Bank (...) w M.

Pozwany M. Ł. nie ustosunkował się do pozwu, nie złożył odpowiedzi na pozew, nie stawił się na rozprawie wyznaczonej na 1 października 2019 r., do końca procesu nie zajął żadnego stanowiska i nie wdał się spór.

Pismem datowanym na 23 czerwca 2021 r. (precyzując swoje wcześniejsze stanowisko) powód cofnął częściowo powództwo bez zrzeczenia się roszczenia (k. 412) i wyjaśnił, że po cofnięciu strona powodowa domaga się kwoty 87.897,65 zł z odsetkami za opóźnienie liczonymi w następujący sposób:

-: od kwoty 50.000 zł od 16 września 2017 r. w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP,
-: od kwoty 17.575,97 zł od dnia wniesienia powództwa (26 marca 2018 r.) w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie.

Zarządzeniem z 7 lipca 2021 r. zobowiązano pełnomocnika pozwanej J. P. (1) oraz pozwanego M. Ł. do wskazania czy pozwani wyrażają zgodę na częściowe cofnięcie pozwu, w terminie dwutygodniowym, pod rygorem przyjęcia, że strona pozwana wyraża taką zgodę. Zobowiązanie zostało doręczone pełnomocnikowi pozwanej J. P. (1) 13 lipca 2021 r., zaś pozwanemu M. Ł. 28 lipca 2021 r. (w trybie art. 139 § 1 k.p.c.). Pozwani w związku z tym zobowiązaniem nie złożyli żadnych pism procesowych.

Postanowieniem z 9 listopada 2021 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie umorzył postępowanie o zapłatę kwoty 128.997,47 zł w części, tj. poza kwotą 87.897,65 zł z odsetkami za opóźnienie liczonymi w następujący sposób:

-: od kwoty 50.000 zł od 16 września 2017 r. w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP,
-: od kwoty 17.575,97 zł od 26 marca 2018 r. w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie.

Jednocześnie zwrócono powodowi kwotę 1.000 zł tytułem połowy opłaty od pozwu cofniętego w piśmie procesowym z 23 czerwca 2019 r.

Z uwagi na to że, postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości (m. in. przeprowadzono dowód z opinii biegłego), strony zostały zobowiązane do złożenia stanowisk na piśmie na podstawie art. 15zzs2 Ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych z dnia 2 marca 2020 r., nie skorzystały z tego prawa, 9 listopada 2021 r. rozprawa została zamknięta oraz wydany został na posiedzeniu niejawnym wyrok, który w stosunku do M. Ł. jest wyrokiem zaocznym.

M. Ł. odebrał wyrok zaoczny i postanowienie osobiście 19 listopada 2021 r., pozwany nie złożył żadnego środka zaskarżenia. Wyrok zaoczny wydany wobec pozwanego M. Ł. oraz postanowienie o częściowym umorzeniu postępowania uprawomocniły się wobec tego pozwanego.

Postanowienie częściowo umarzające postępowanie z 9 listopada 2021 r. jest również prawomocne wobec pozwanej J. P. (1).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

10 marca 2015 r. Bank (...) w S. zawarł z J. P. (1) i M. Ł. - jako wspólnikami spółki cywilnej (...) s.c. (...). Ł., J. P. - umowę kredytu obrotowego nr (...) na kwotę 250.000 zł na okres od 10 marca 2015 r. do 25 października 2017 r. celem sfinansowania bieżących potrzeb kredytobiorców związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, tj. na zakup towarów handlowych.

Ostateczny termin spłaty kredytu i odsetek ustalono na dzień 25 października 2017 r.

Zgodnie z § 1 ust. 19 pkt 1-5 zabezpieczenie kredytu stanowiła gwarancja de minimis (...) S.A. w wysokości 60% kwoty kredytu tj. w kwocie 150.000 zł ustanowiona do 9 czerwca 2017 r.; hipoteka łączna do kwoty 150.000 zł ustanowiona na nieruchomościach niezabudowanych stanowiących własność M. Ł. oraz J. P. (1), dla których Sąd Rejonowy w Międzyrzeczu prowadzi księgi wieczyste nr (...); weksel własny in blanco wraz z deklaracją wekslową; pełnomocnictwa do pobierania środków z określonych rachunków.

Stosownie do § 2 kredyt oprocentowano według zmiennej stopy procentowej stanowiącej sumę stawki bazowej i stałej marży banku (ust. 2), przy czym stawką bazową jest WIBOR 3M, obliczana do dwóch miejsc po przecinku jako średnia arytmetyczna z pięciu ostatnich kwotowań miesiąca przed rozpoczęciem okresu odsetkowego i obowiązuje przez okres następnego jednego miesiąca; zmiana oprocentowania następuje z pierwszym dniem kolejnego miesiąca; zmiana wysokości stawki bazowej powoduje zmianę wysokości oprocentowania kredytu o taką samą liczbę punktów procentowych, zaś w dniu zawarcia umowy stawka bazowa wynosi 1,83%, zaś marża banku 6 p.p. Na dzień podpisania umowy oprocentowanie kredytu wynosi 7,83% w stosunku rocznym (ust. 4).

Strony ustaliły, że odsetki od wykorzystanego kredytu naliczane są w okresach miesięcznych i pobierane 25-go dnia każdego miesiąca, począwszy od 25 marca 2015 r. z rachunku obsługi kredytu. W przypadku gdy 25 dzień miesiąca jest dniem wolnym od pracy termin spłaty odsetek przypada na następny dzień roboczy po tej dacie.

Niespłacona rata lub jej część w dniu wymagalności staje się zadłużeniem przeterminowanym, oprocentowanym według podwyższonej stopy procentowej, tj. w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym.

Dowód: umowa o kredyt obrotowy nr (...) – k. 15-20

W tym samym dniu strony podpisały „Deklarację wystawcy weksla in blanco” jako zabezpieczenie spłaty kredytu. W treści umowy ustalono, że bank ma prawo wypełnić złożony weksel in blanco w każdym czasie na sumę odpowiadająca kwocie wykorzystanego przez J. P. (1) i M. Ł. kredytu wraz z odsetkami, prowizją i kosztami, w przypadku niedotrzymania umownego terminu spłaty kredytu oraz we wszystkich tych przypadkach, gdy służy bankowi prawo ściągnięcia wierzytelności przed nadejściem terminu płatności.

Bank ma prawo opatrzyć weksel datą płatności według swego uznania, zawiadamiając dłużników listem poleconym, wysłanym najpóźniej na 7 dni przed terminem płatności.

Deklarację podpisali również małżonkowie kredytobiorców, wyrażając zgodę na zaciągnięcie zobowiązania wekslowego.

Dowód: deklaracja wekslowa – k. 22

6 lipca 2016 r. Bank (...) w S. wysłał do J. P. (1) i M. Ł. oraz do wiadomości ich małżonków pismo stanowiące wypowiedzenie umowy o kredyt obrotowy nr (...). W piśmie wskazano jako podstawę wypowiedzenia § 7 umowy oraz zamieszczono wezwanie do zapłaty łącznej kwoty zadłużenia na dzień 6 lipca 2016 r. w wysokości 229.558,38 zł wraz z dalszymi odsetkami umownymi od 6 lipca 2016 r. od kapitału niewymagalnego w kwocie 205.000 zł, tj. 7,71% w stosunku rocznym na ten dzień, a od kapitału wymagalnego w kwocie 20.000 zł w wysokości 10% w stosunku rocznym na ten dzień – w terminie wypowiedzenia 7 dni od daty doręczenia pisma.

Pismo zostało doręczone 7 lipca 2016 r.

Dowód: wypowiedzenie umowy z potwierdzeniami nadania i odbioru – k. 23-25

3 sierpnia 2016 r. Bank (...) w S. wysłał do J. P. (1) i M. Ł. oraz do wiadomości ich małżonków pismo stanowiące wezwanie do zapłaty należności wynikających z umowy nr (...) w kwocie 225.000 zł z tytułu kapitału, w kwocie 4.942,09 zł z tytułu odsetek od 25 kwietnia 2016 r. do 14 lipca 2016 r., w kwocie 1.269,86 zł z tytułu odsetek przeterminowanych należności od 27 czerwca 2016 r. do 2 sierpnia 2016 r., w kwocie 100 zł z tytułu prowizji w związku z wezwaniem do zapłaty – w terminie 14 dni od jego doręczenia.

Pismo skierowane do M. Ł. zostało dwukrotnie awizowane i ostatecznie zwrócone jako niepodjęte w terminie, zaś pismo skierowane do J. P. (1) doręczono 4 sierpnia 2016 r.

Dowód: wezwanie do zapłaty wraz z kserokopią koperty i potwierdzeniami nadania oraz

z potwierdzeniem odbioru – k. 26-30

16 września 2016 r. M. Ł. oraz J. P. (1) – jako wspólnicy spółki cywilnej – sprzedali nieruchomość, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) M. D..

16 września 2016 r. M. Ł. oraz J. P. (1) – jako wspólnicy spółki cywilnej – sprzedali nieruchomość, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) A. W..

Dowód: wydruki z ksiąg wieczystych nr (...), k. 126-148

Pismem z 9 grudnia 2016 r. Bank (...) w S. poinformował J. P. (1) i M. Ł. oraz ich małżonków o zaległościach wynikających z umowy nr (...) oraz umowy nr (...) wskazując, że wniosek z 2 listopada 2016 r. o zmianę harmonogramu spłat pozostawia bez rozpatrzenia.

Poinformował zarazem, że środki ze sprzedaży nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) do dnia dzisiejszego nie wpłynęły na rachunek bankowy.

Pismo skierowane do M. Ł. zostało dwukrotnie awizowane i ostatecznie zwrócone jako niepodjęte w terminie, zaś pismo skierowane do J. P. (1) doręczono 14 grudnia 2016 r.

Dowód: pismo z 9 grudnia 2016 r. wraz z kserokopią koperty i potwierdzeniami nadania oraz

potwierdzeniem odbioru – k. 48-52

Bank (...) w S. uzupełnił wystawiony przez J. P. (1) i M. Ł. weksel in blanco na kwotę 68.359,63 zł (płatna 15 września 2017 r.) oraz pismem z 17 sierpnia 2017 r. wezwał M. Ł. i J. P. (1) do jego wykupu 15 września 2017 r. w S..

Pismo zostało doręczone J. P. (1) 21 sierpnia 2017 r., zaś M. Ł. 24 sierpnia 2017 r.

Dowód: weksel – k. 21

wezwanie do wykupu weksla z dowodami nadania i odbioru – k. 31-35

Prawidłowo wyliczona wysokość roszczeń banku z tytułu umowy o kredyt obrotowy wynosi 67.575,94 zł (w tym 50.000 z tytułu należności głównej, 17.525,29 zł z tytułu odsetek umownych, 50,68 zł z tytułu odsetek za opóźnienie).

Dowód: opinia biegłego sądowego M. K., k. 256-271

opinia uzupełniająca z 18 września 2020 r., k. 305-325

opinia uzupełniająca z 10 lutego 2020 r., k. 363-367

16 października 2017 r. Bank (...) w S. wystawił wyciąg z ksiąg banku, w którym stwierdzono, że na zadłużenie J. P. (1) i M. Ł. z tytułu umowy o kredyt obrotowy (...) na dzień 15 września 2017 r. składają się:

-: 50.000 zł tytułem kapitału wymagalnego,
-: 47,35 zł z tytułu odsetek umownych naliczonych od kapitału w wysokości 225.000 za dzień 31 marca 2016 r. w wysokości 7,68% w stosunku rocznym,
-: 2.885,06 zł z tytułu odsetek umownych naliczonych od kapitału w wysokości 225.000 od 1 czerwca 2016 r. do 26 czerwca 2016 r. w wysokości 7,67% w stosunku rocznym,
-: 1.230,90 zł z tytułu odsetek umownych naliczonych od kapitału w wysokości 225.000 od 1 czerwca 2016 r. do 26 czerwca 2016 r. w wysokości 7,68% w stosunku rocznym,
-: 172,54 zł z tytułu odsetek umownych naliczonych od kapitału w wysokości 205.000 zł od 27 czerwca 2016 r. do 30 czerwca 2016 r. w wysokości 7,68% w stosunku rocznym,
-: 606,24 zł z tytułu odsetek umownych naliczonych od kapitału w wysokości 205.000 zł od 27 lipca 2016 r. do 14 lipca 2016 r. w wysokości 7,71% w stosunku rocznym,
-: 98,63 zł z tytułu odsetek karnych naliczonych od kapitału wymagalnego w wysokości 20.000 zł od 14 lipca 2016 r. w wysokości 10% w stosunku rocznym,
-: 6.780,83 zł z tytułu odsetek karnych naliczonych od kapitału wymagalnego w wysokości 225.000 zł od 15 lipca 2016 r. do 1 listopada 2016 r. w wysokości 10% w stosunku rocznym,
-: 2.675,34 zł z tytułu odsetek karnych naliczonych od kapitału wymagalnego w wysokości 155.000 zł od 2 listopada 2016 r. do 3 stycznia 2017 r. w wysokości 10% w stosunku rocznym,
-: 1.392,88 zł z tytułu odsetek karnych naliczonych od kapitału wymagalnego w wysokości 62.000 zł od 4 stycznia 2017 r. do 26 marca 2017 r. w wysokości 10% w stosunku rocznym,
-: 2.369,86 zł z tytułu odsetek karnych naliczonych od kapitału wymagalnego w wysokości 50.000 zł od 27 marca 2017 r. do 15 września 2017 r. w wysokości 10% w stosunku rocznym,
-: 100 zł z tytułu kosztów upomnień/wezwań.

Stwierdzono, że łącznie zadłużenie wynosi 68.359,63 zł wraz z dalszymi odsetkami karnymi naliczanymi od kapitału wymagalnego od 16 września 2017 r. według zmiennej stopy procentowej w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP.

Dowód: wyciąg z ksiąg Banku – k. 36-36v

10 marca 2015 r. Bank (...) w S. zawarł z J. P. (1) i M. Ł., jako wspólnikami spółki cywilnej (...) s.c. (...). Ł., J. P. umowę kredytu w rachunku bieżącym nr (...) na kwotę 150.000 zł na okres od 10 marca 2015 r. do 8 marca 2016 r. celem sfinansowania bieżących potrzeb kredytobiorców związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, tj. na zakup towarów handlowych.

Ostateczny termin spłaty kredytu i odsetek ustalono na dzień 8 marca 2016 r.

Zgodnie z § 1 ust. 9 pkt 1-6 zabezpieczenie kredytu stanowiła gwarancja de minimis (...) S.A. w wysokości 60% kapitału kredytu ustanowiona do 9 czerwca 2017 r.; hipoteka łączna do kwoty 150.000 zł ustanowiona na lokalu mieszkalnym, stanowiącym własność I. C., dla którego Sąd Rejonowy w Międzyrzeczu prowadzi księgę wieczystą nr (...); przelew wierzytelności z polisy ubezpieczeniowej ww. nieruchomości; weksel własny in blanco wraz z deklaracją wekslową; pełnomocnictwa do pobierania środków z określonych rachunków.

Stosownie do § 2 kredyt oprocentowano według stałej stopy procentowej, która wynosiła 7,4% w stosunku rocznym.

Strony ustaliły, że odsetki od wykorzystanego kredytu naliczane są w okresach miesięcznych i pobierane ostatniego dnia każdego miesiąca, począwszy od 31 marca 2015 r. z rachunku obsługi kredytu.

16 marca 2015 r. podpisany został aneks do umowy dotyczący terminu ważności gwarancji de minimis (...) S.A., przedłużając go do 8 czerwca 2016 r.

Dowód: umowa o kredyt obrotowy nr (...) wraz z aneksem – k. 37-43

Bank ma prawo opatrzyć weksel datą płatności według swego uznania, zawiadamiając dłużników listem poleconym, wysłanym najpóźniej na 7 dni przed terminem płatności.

Deklarację podpisali również małżonkowie kredytobiorców, wyrażając zgodę na zaciągnięcie zobowiązania wekslowego.

Dowód: deklaracja wekslowa – k. 45

Pismem z 25 kwietnia 2016 r. Bank (...) w S. wezwał J. P. (1) i M. Ł. do zapłaty należności wynikających z umowy nr (...) w kwocie 150.164,38 zł, w tym: 150.000 zł z tytułu kapitału, 164,38 zł z tytułu odsetek karnych naliczonych do dnia roboczego poprzedzającego wygenerowanie niniejszego wezwania, w terminie 7 dni od jego doręczenia.

Pismo zostało doręczone adresatom 2 czerwca 2016 r.

Dowód: wezwanie do zapłaty z pokwitowaniem odbioru – k. 46, 47

Pismem z 9 grudnia 2016 r. Bank (...) w S. poinformował J. P. (1) i M. Ł. oraz ich małżonków o zaległościach wynikających z umowy nr (...) oraz umowy nr (...).

Pismo skierowane do M. Ł. zostało dwukrotnie awizowane i ostatecznie zwrócone jako niepodjęte w terminie, zaś pismo skierowane do J. P. (1) doręczono 14 grudnia 2016 r.

Dowód: pismo z 9 grudnia 2016 r. wraz z kserokopią koperty i potwierdzeniami nadania oraz

potwierdzeniem odbioru – k. 48-52

Pisma kierowane do dłużników pozostawały bez odpowiedzi, Bank (...) w S. podjął zatem decyzję o skorzystaniu z ustanowionych zabezpieczeń, m.in. wystosował wezwanie do (...) do realizacji gwarancji de minimis. Po wezwaniu Bank (...) wypłacił środki z gwarancji. Po wpłacie środków z gwarancji łącznie zadłużenie z tytułu umowy o kredyt w rachunku bieżącym wyniosło 60.637,84 zł.

Fakty uznane za przyznane przez pozwanych na podstawie art. 230 k.p.c.

(przytoczone przez powoda w piśmie procesowym z 25 czerwca 2019 r. )

Bank (...) w S. uzupełnił wystawiony przez J. P. (1) i M. Ł. weksel in blanco na kwotę 60.637,84 zł (płatna 15 września 2017 r.) oraz pismem z 17 sierpnia 2017 r. wezwał M. Ł. i J. P. (1) do jego wykupu 15 września 2017 r. w S..

Pismo zostało doręczone J. P. (1) 21 sierpnia 2017 r., zaś M. Ł. 25 sierpnia 2017 r.

Dowód: weksel – k. 55

wezwanie do wykupu weksla z dowodami nadania i odbioru – k. 53-54,56-57

-: 54.876,56 zł tytułem kapitału wymagalnego,
-: 526,21 zł z tytułu odsetek karnych naliczonych od kapitału wymagalnego w wysokości 137.191,39 zł od 20 września 2016 r. do 3 października 2016 r. w wysokości 10% w stosunku rocznym,
-: 5.235,07 zł z tytułu odsetek karnych naliczonych od kapitału wymagalnego w wysokości 54.876,56 zł od 4 października 2016 r. do 15 września 2016 r. w wysokości 10% w stosunku rocznym.

Łącznie zadłużenie wynosi 60.637,84 zł wraz z dalszymi odsetkami karnymi naliczanymi od kapitału wymagalnego od 16 września 2017 r. według zmiennej stopy procentowej w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP.

Dowód: wyciąg z ksiąg banku – k. 58

7 czerwca 2018 r. na rachunek Banku (...) w S. wpłynęła kwota 110.000 zł uiszczona przez dłużnika rzeczowego - właściciela nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta numer (...), na której ustanowione zostały na rzecz Banku (...) w S. oraz (...) hipoteki tytułem zabezpieczenia spłaty umowy o kredyt w rachunku bieżącym numer 000/15/21. Zgodnie z umową między Bankiem (...) w S. i (...) dotyczącą powierzenia bankowi kredytującym prowadzenia działań w zakresie dochodzenia roszczeń, 60% tej kwoty (tj. 66.000 zł) zostało przekazane na rzecz (...), zaś 40% (44.000 zł) zostało zaliczone przez Bank (...) w S. na spłatę kredytu w rachunku bieżącym.

Fakty uznane za przyznane przez pozwanych na podstawie art. 230 k.p.c.

(przytoczone przez powoda w piśmie procesowym z 25 czerwca 2019 r.)

Wysokość roszczeń banku z tytułu umowy o kredyt w rachunku bieżącym - przy uwzględnieniu wpłaty 44.000 zł dokonanej przez dłużnika rzeczowego zaksięgowanej na rachunku banku w czerwcu 2018 r. - wynosi 20.321,68 zł (w tym 10.876,56 zł z tytułu należności głównej, 9.445,12 zł z tytułu odsetek umownych).

Dowód: opinia biegłego sądowego M. K., k. 256-271

opinia uzupełniająca z 18 września 2020 r., k. 305-325

opinia uzupełniająca z 10 lutego 2020 r., k. 363-367

21 maja 2019 r. podjęte zostały uchwały w przedmiocie połączenia (...) Banku (...) w M. (bank przejmujący) z Bankiem (...) w S. (bank przejmowany).

Bank (...) w S. został wykreślony ze Krajowego Rejestru Sądowego 13 września 2019 r.

Następnie Gospodarczy Bank (...) w M. zmienił nazwę na (...) Bank (...) z siedzibą w M..

Fakty niesporne, nadto: uchwały, komunikat, wydruk informacji z KRS - k. 180-185, 202-216

Sąd zważył co następuje:

Następca prawny powoda - (...) Bank (...) w M. (zwany dalej „powodem”) - po częściowym cofnięciu pozwu sprecyzowanym pismem procesowym z 23 czerwca 2021 r. oraz prawomocnym umorzeniu postępowania w cofniętej części - dochodzi od pozwanych kwoty 87.897,65 zł jako roszczeń z dwóch tytułów:

-

z weksla własnego, który został wystawiony in blanco i podpisany przez pozwanych jako wystawców weksla własnego, zabezpieczającego roszczenia z umowy o kredyt obrotowy nr (...), z tego tytułu powód po cofnięciu żąda 67.575,94 zł z odsetkami za opóźnienie w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, liczonymi:

: od kwoty 50.000 zł od 16 września 2017 r.,
: od kwoty 17.575,94 zł od dnia wniesienia pozwu,

-: z weksla własnego, który został wystawiony in blanco i podpisany przez pozwanych jako wystawców weksla własnego, zabezpieczającego roszczenia z umowy o kredyt w rachunku bieżącym nr (...), z tego tytułu powód po cofnięciu żąda 20.321,68 zł (od tego roszczenia powód po częściowym cofnięciu nie żąda odsetek).

Wyjaśnienia wymaga, że powód cofnął pozew w części w piśmie procesowym z 17 maja 2019 r., następnie – po wykonaniu opinii przez biegłą sądową – w piśmie procesowym z 13 maja 2021 r., jednakże stanowisko powoda wyrażone w tym piśmie było niejednoznaczne (z treści pisma nie było jasne czy intencją powoda było częściowe rozszerzenie powództwa czy też nie), stąd też zarządzeniem z 7 czerwca 2021 r. zobowiązano powoda do sprecyzowania stanowiska, co powód ostatecznie uczynił pismem procesowym z 23 czerwca 2021 r. (czynności związane z częściowym cofnięciem pozwu zostały opisane w części wstępnej uzasadnienia).

Postanowienie częściowo umarzające postępowanie jest prawomocne wobec obojga pozwanych.

Podstawę prawną roszczenia powoda stanowi art. 48 pkt 1 i 2 tej ustawy Prawo wekslowe, stosowany odpowiednio na mocy art. 103 tej ustawy.

Zgodnie z art. 48 pkt 1 i 2 Prawa wekslowego posiadacz wekslu może żądać od zobowiązanego zwrotnie: nieprzyjętej lub niezapłaconej sumy wekslowej wraz z odsetkami, jeżeli je zastrzeżono; odsetek od wysokości sześć od sta, a przy wekslach, wystawionych i płatnych w Polsce, odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia płatności.

Natomiast stosownie do art. 103 Prawa wekslowego do wekslu własnego stosuje się przepisy o wekslu trasowanym, o ile z istotą wekslu własnego nie zostają w sprzeczności i dotyczą […] zwrotnego poszukiwania spowodu niezapłacenia (art. 43-50, 52-54).

Wyjaśnienia wymaga na wstępie, że weksel stanowi dokument potwierdzający istnienie bezwarunkowego i abstrakcyjnego zobowiązania pieniężnego osób, które się na nim podpisały. Weksel in blanco może być wekslem gwarancyjnym bądź kaucyjnym. W rozpoznawanej sprawie powód wywodzi swoje roszczenie z weksla in blanco gwarancyjnego. W sytuacji, gdy weksel własny został wystawiony jako gwarancyjny, a więc zabezpieczający roszczenia ze stosunku podstawowego łączącego wystawcę weksla (pozwanych) i pierwszego posiadacza weksla (remitenta), to wierzyciel wekslowy, a zarazem wierzyciel ze stosunku podstawowego (w tej sprawie powodowy bank), może dochodzić ewentualnych roszczeń – według swojego wyboru – bądź to ze stosunku podstawowego, bądź też z wypełnionego uprzednio weksla.

W niniejszej sprawie powód składając pozew wybrał drogę dochodzenia roszczeń z weksla.

Pozwana J. P. (1) w odpowiedzi na pozew z 17 maja 2019 r. podniosła zarzut wypełnienia weksli na kwoty niezgodne z treścią deklaracji wekslowych, gdyż przedłożone wraz z pozwem dokumenty uniemożliwiają ustalenie wysokości obciążającego pozwanych długu. Co więcej wskazała, że z wyciągu z ksiąg banku wynika, że kwoty należności głównej ulegały zmianie, co oznacza że następowały wpływy na rzecz powoda, w tym z tytułu sprzedaży nieruchomości obciążonych na jego rzecz hipoteką. Pozwana powołując się na wpłaty należności ze sprzedaży nieruchomości obciążonych hipoteką nie wskazała jednak kwoty tej wpłaty.

J. P. (1) w odpowiedzi na pozew zasygnalizowała, że po zapoznaniu się z księgami rachunkowymi banku rozważy wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego w celu ustalenia prawidłowej kwoty zobowiązania wekslowego, obrazującej faktyczny stan zadłużenia pozwanych z tytułu umów kredytu.

W piśmie procesowym z 25 czerwca 2019 r. powód przyznał, że 7 czerwca 2018 r. (tj. po złożeniu pozwu w niniejszej sprawie, co miało miejsce 26 marca 2018 r.), na jego rachunek wpłynęła kwota 110.000 zł uiszczona przez właściciela nieruchomości, na której ustanowione były na rzecz powoda oraz (...) hipoteki tytułem zabezpieczenia spłaty kredytu w rachunku bieżącym. Powód wyjaśnił, że 60% tej kwoty (tj. 66.000 zł) zostało przekazane na rzecz (...), zaś 40% (tj. 44.000 zł) zostało przez powoda zaliczone na spłatę kapitału kredytu w rachunku bieżącym.

W piśmie tym powód przyznał, że na skutek dokonanej spłaty kredytu wynoszącej 44.000 zł zmianie uległa wysokość roszczeń powoda, tym samym powód częściowo cofnął pozew (jak już wyżej wspomniano powód w dalszych pismach procesowych podtrzymał oświadczenie o cofnięciu pozwu precyzując swoje ostateczne stanowisko w piśmie procesowym z 23 czerwca 2021 r., w którym domagał się po cofnięciu kwoty 87.897,65 zł z odsetkami, w tym 67.575,94 zł (z weksla zabezpieczającego umowę o kredyt obrotowy) oraz 20.321,68 zł bez odsetek (z weksla zabezpieczającego umowę o kredyt w rachunku bieżącym).

Tytułem wstępu dla dalszych rozważań wyjaśnienia wymaga, że - nawiązując do poglądów panujących w orzecznictwie - można wyróżnić dwie kategorie zarzutów wekslowych, które dłużnik wekslowy może podnieść w stosunku do wierzyciela wekslowego:

-: zarzuty obiektywne, wynikające z treści weksla bądź znajdujące uzasadnienie w przepisach prawa wekslowego, które dłużnik może przeciwstawić każdemu wierzycielowi (zarzuty te nie opierają się na stosunkach osobistych dłużnika z poprzednimi posiadaczami weksla);
-: zarzuty subiektywne, znajdujące oparcie w prawie wekslowym lub w prawie powszechnym i oparte na osobistych stosunkach dłużnika z wierzycielem - służą tylko w stosunku do tego wierzyciela.

Prawo wekslowe dopuszcza możność zgłaszania zarzutów niewypływających z treści weksla (art. 17 ustawy Prawo wekslowe), a opartych na osobistych stosunkach dłużnika z pierwotnym wierzycielem, gdy ten ostatni jest jeszcze posiadaczem weksla. Sytuacja dłużnika wekslowego zależy więc od tego, czy odpowiada on wobec pierwszego wierzyciela (remitenta), czy też wobec kolejnego wierzyciela wekslowego. W odniesieniu do remitenta dłużnik może bez żadnych ograniczeń powołać się na zarzuty subiektywne, w tym przede wszystkim związane ze stosunkiem podstawowym.

Przy wekslu niezupełnym w chwili wystawienia (wekslu in blanco) może to być zarzut wypełnienia weksla na kwotę niezgodną z treścią łączącego strony porozumienia wekslowego. Przepis art. 10 ustawy Prawo wekslowe przewiduje bowiem ograniczenie możliwości powoływania się na niezgodność wypełnienia z porozumieniem jedynie w stosunku do osoby trzeciej, która uzyskała posiadanie weksla w drodze indosu [por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 1998 r., III CKN 342/97, OSNC 1998, nr 9, poz. 141].

W rozpoznawanej sprawie weksle, których dotyczy spór, nie były przedmiotem obrotu, nie powstała więc kwestia przewidzianego w art. 10 ustawy Prawo wekslowe ograniczenia możliwości powoływania się na niezgodność wypełnienia weksla z porozumieniem wekslowym.

Pozwani odpowiadają wobec pierwszego wierzyciela (powoda), zatem mogą podnosić zarówno zarzuty obiektywne, jak i subiektywne, w tym - z uwagi na to, że weksle były niezupełne w chwili wystawienia - zarzut nieprawidłowego wypełnienia weksla niezupełnego, to jest wypełnienia weksla w sposób sprzeczny z zawartym porozumieniem wekslowym.

Podniesiony przez pozwaną J. P. (1) zarzut należą do kategorii zarzutów subiektywnych, jest oparty na stosunku podstawowym łączącym pozwaną jako wystawcę weksla własnego z powodem jako remitentem. Pozwana kwestionowała powództwo jedynie co do wysokości, negując prawidłowość kwot, na które zostały uzupełnione weksle.

Mając na uwadze stanowisko pozwanej powód - piśmie procesowym z 27 września 2019 r. - wniósł o dopuszczenie na podstawie ksiąg banku dowodu z opinii biegłego sądowego. Dowód ten został przeprowadzony w celu ustalenia prawidłowej kwoty zobowiązania wekslowego, obrazującej faktyczny stan zadłużenia pozwanych z tytułu umów kredytu.

Biegła sądowa M. K. sporządziła opinię w lutym 2020 r., opinia ta została zakwestionowana przez powoda w piśmie procesowym z 27 marca 2020 r. jako wykonana z pominięciem ksiąg banku (biegła nie żądała takich ksiąg od powoda).

W tej sytuacji postanowieniem z 29 czerwca 2020 r. dopuszczono dowód z uzupełniającej pisemnej opinii biegłej M. K., opartej o księgi powodowego banku, które bank zobowiązany był udostępnić biegłej na jej żądanie.

W oparciu o księgi powodowego banku biegła wykonała 18 września 2020 r. kolejną opinię, którą oznaczyła jako „opinię uzupełniającą”.

Opinia ta została w części zakwestionowana przez pozwaną J. P. (1) w piśmie procesowym z 21 października 2020 r. W piśmie tym pozwana zwróciła uwagę na popełnione przez biegłą omyłki rachunkowe dotyczące rozliczenia umowy o kredyt w rachunku bieżącym, które wg wyliczeń pozwanej powinno wyrażać się kwotą 20.321,68 zł (w tym 10.876,56 zł z tytułu należności głównej, 9.445,12 zł z tytułu odsetek umownych).

Pozwana oświadczyła zarazem, że nie wnosi zastrzeżeń dotyczących wyliczenia przez biegłą roszczenia banku z tytułu umowy o kredyt obrotowy (k. 318), które wg biegłej wynosi 67.575,94 zł (w tym 50.000 z tytułu należności głównej, 17.525,29 zł z tytułu odsetek umownych, 50,68 zł z tytułu odsetek karnych, tj. za opóźnienie). Z wyliczeń biegłej wynika zatem, że roszczenia w banku z tytułu umowy o kredyt obrotowy są niższe niż roszczenia powoda, powód z tytułu tej umowy domagał się bowiem 68.359,63 zł (w tym 50.000 z tytułu należności głównej).

Odnosząc się do uwag pozwanej biegła wykonała kolejną opinię uzupełniającą z 10 lutego 2020 r. W opinii tej podtrzymała swoje stanowisko odnośnie wyliczeń dotyczących roszczenia banku z tytułu umowy o kredyt obrotowy, skorygowała natomiast wyliczenia roszczeń banku z tytułu umowy o kredyt w rachunku bieżącym wskazując, że kwota roszczenia z tego tytułu wynosi 20.321,68 zł (w tym 10.876,56 zł z tytułu należności głównej, 9.445,12 zł z tytułu odsetek umownych).

Wyliczając kwotę roszczenia z umowy kredytu w rachunku bieżącym biegła uwzględniła wpłatę 44.000 zł (wpłata dokonana przez dłużnika rzeczowego), która została zaksięgowana na rachunku w czerwcu 2018 r.

Opinia z 10 lutego 2020 r. została doręczona pełnomocnikowi powoda oraz pełnomocnikowi pozwanej J. P. (1) (jak również pozwanemu M. Ł.) ze zobowiązaniem do odniesienia się do jej treści, w terminie dwutygodniowym, pod rygorem przyjęcia, że strona nie ma uwag do opinii.

Powód oświadczył w piśmie procesowym z 11 marca 2021 r., że nie wnosi uwag do tej opinii, pełnomocnik pozwanej J. P. (1) nie odniósł się do opinii, podobnie jak pozwany M. Ł. (wobec pozwanych - zgodnie z rygorem - należy więc przyjąć, że nie kwestionują oni ostatecznej opinii biegłej sądowej). Dodatkowo wskazać trzeba, że pozwana J. P. (1) już we wcześniejszym piśmie procesowym z 21 października 2020 r. oświadczyła, że nie wnosi uwag do rozliczenia biegłej dotyczącego umowy o kredyt obrotowy, zaś ostateczna opinia uzupełniająca sporządzona przez biegłą jest zgodna z wyliczeniami pozwanej.

Tym samym przyjąć można, że obie strony (powód jak i pozwana J. P. (1)) nie kwestionują końcowej opinii biegłej.

Opierając się o dowód z tej opinii Sąd uznał, że na rzecz powoda od pozwanych odpowiadających solidarnie (jako wspólnicy spółki cywilnej) podlega kwota 87.897,65 zł, w tym 67.575,94 zł z tytułu umowy o kredyt obrotowy oraz 20.321,68 zł z tytułu umowy o kredyt w rachunku bieżącym. W pozostałym zakresie – co do kwoty głównej żądania – postępowanie zostało prawomocnie umorzone.

Po cofnięciu pozwu z tytułu umowy o kredyt obrotowy powód dochodził kwoty 20.321,68 zł bez odsetek (tak też orzeczono na jego rzecz), natomiast od kwoty 67.575,94 zł domagał się odsetek za opóźnienie w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, przy czym od kwoty 50.000 zł od 16 września 2017 r. zaś od kwoty 17.575,94 zł od dnia wniesienia pozwu (26 marca 2018 r.).

Powództwo zostało oddalone w niewielkim zakresie, w części dotyczącej stopy dochodzonych odsetek za opóźnienie. O odsetkach tych orzeczono na podstawie art. 48 pkt 2 ustawy Prawo wekslowe, stosowanego odpowiednio na mocy art. 103 ustawy Prawo wekslowe, zgodnie z którym posiadacz weksla własnego może żądać od zobowiązanego zwrotnie - przy wekslach wystawionych i płatnych w Polsce - odsetek ustawowych od dnia płatności.

Weksel zabezpieczający roszczenia banku z umowy o kredyt obrotowy jest płatny w oznaczonym dniu (art. 33 ustawy Prawo wekslowe), tj. 15 września 2017 r. i jako taki powinien być przedstawiony do zapłaty przez posiadacza weksla bądź w pierwszym dniu, w którym można wymagać zapłaty, bądź w jednym z dwóch następnych dni powszednich (art. 38 ustawy Prawo wekslowe). W rozpoznawanej sprawie pismo wzywające pozwanych do wykupu weksla zostało doręczone J. P. (1) 21 sierpnia 2017 r., zaś M. Ł. 24 sierpnia 2017 r. Tym samym bank mógł dochodzić odsetek ustawowych za opóźnienie od całej kwoty zobowiązania wekslowego wynoszącej 67.575,94 zł od 16 września 2017 r., zasądzono zatem odsetki od dat zgodnie z żądaniem pozwu, tj. co do części roszczenia od daty późniejszej (mając na uwadze, że Sąd nie może orzekać ponad żądanie - art. 321 § 1 k.p.c.).

Powód domagał się odsetek w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, zgodnie z art. 48 pkt 2 ustawy Prawo wekslowe, stosowanego odpowiednio na mocy art. 103 ustawy Prawo wekslowe przysługują mu jednak odsetki w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie. Mając na uwadze zmienność stóp procentowych NBP oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od 2017 r. (w niektórych okresach wyższe były odsetki wynoszące czterokrotność stopy kredytu lombardowego, w innych okresach odsetki ustawowe za opóźnienie) na rzecz powoda zasądzono - mając na uwadze art. 48 pkt 2 ustawy Prawo wekslowe oraz art. 321 § 1 k.p.c.) - odsetki w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego, ale nie większe niż odsetki ustawowe za opóźnienie.

Powództwo zostało oddalone jedynie w takim zakresie, w jakim - w poszczególnych okresach - odsetki wynoszące czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP przewyższają odsetki ustawowe za opóźnienie.

Stan faktyczny sprawy ustalony został w oparciu o opisane wyżej dokumenty prywatne, które nie były przez strony kwestionowane pod względem autentyczności, a także w oparciu o dowód z opinii biegłego sądowego. Jak już wspomniano wyżej biegła sporządziła łącznie trzy opinie, po doręczeniu ostatniej opinii stronom żadna ze stron opinii biegłej już nie kwestionowała. Co więcej pozwana zgodziła się z wyliczeniami biegłej dotyczącymi roszczeń powoda z tytułu umowy o kredyt obrotowy, zaś w odniesieniu do umowy o kredyt w rachunku bieżącym przedstawiła swoje uwagi, z którymi z kolei w całości zgodziła się biegła w kolejnej opinii uzupełniającej. Wyliczenia przyjęte przez biegłą, których ostateczny wynik został przedstawiony w ostatniej niekwestionowanej przez strony opinii sądowej datowanej na 10 lutego 2020 r., Sąd uznał za prawidłowe i obrazujące rzeczywisty stan zadłużenia pozwanych z tytułu obu objętych żądaniem pozwu umów.

Wyrok został wydany na posiedzeniu niejawnym, na podstawie art. 15zzs² Ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych z dnia 2 marca 2020 r. Strony zostały zobowiązane do przedstawienia swoich stanowisk na piśmie przed zamknięciem rozprawy, jednakże nie skorzystały z tego prawa, stanowiska stron zostały bowiem ostatecznie przedstawione podczas wcześniejszej wymiany pism procesowych.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 108 § 1 w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. i art. 99 k.p.c., oraz - z uwagi na to że powód uległ co do nieznacznej części swego żądania - na podstawie art. 100 k.p.c. nakładając na pozwanych obowiązek zwrotu powodowi solidarnie wszystkich poniesionych przez niego kosztów, przy czym ich szczegółowe wyliczenie pozostawiono referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się orzeczenia.

Powód wygrał sprawę zarówno w odniesieniu do kwoty żądania ostatecznie zasądzonej na jego rzecz, jak i w odniesieniu do kwoty, o którą powód cofnął powództwo z uwagi na to, że doszło do częściowej spłaty kredytu w rachunku bieżącym, która została dokonana w czerwcu 2018 r., a więc po wniesieniu pozwu (co nastąpiło 26 marca 2018 r.).

Co do zasady w przypadku cofnięcia pozwu stroną przegrywającą postępowanie jest strona powodowa, jednakże w orzeczeniach Sądu Najwyższego i sądów powszechnych przyjmuje się wyjątek od zasady, że cofając pozew powód staje się stroną przegrywającą sprawę. Wyjątek ten dotyczy sytuacji, w której powód cofnął pozew z uwagi na to, że dochodzone roszczenie - wymagalne w chwili wytoczenia powództwa - zostało zaspokojone w toku procesu [por. np. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 1984 roku, IV CZ 196/84, uzasadnienie postanowienia Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 30 listopada 1995 roku, I ACz 366/95, OSA 1996/7-8/34]. Jak już wyjaśniono taka sytuacja wystąpiła w niniejszej sprawie, pozew został bowiem złożony w marcu 2018 r., zaś do częściowej spłaty kredytu w rachunku bieżącym doszło w czerwcu 2018 r.

Powód cofnął również w części powództwo dotyczące weksla zabezpieczającego umowę o kredyt obrotowy, w tym przypadku cofnięcie zostało spowodowane błędnym wyliczeniem należności z tytułu odsetek, należności odsetkowe prawidłowo wyliczyła biegła sądowa, powód zaś zgodził się z tym wyliczeniem i po części cofnął powództwo (pierwotnie domagał się kwoty 68.359,63 zł (w tym 50.000 z tytułu należności głównej), zaś po cofnięciu dochodził kwoty wskazanej przez biegłą, tj. 67.575,94 zł (w tym 50.000 z tytułu należności głównej). W tej części - tj. w zakresie kwoty 783,69 zł (różnica kwot 68.359,63 i 67.575,94) - powód jest stroną przegrywającą postępowanie.

Należy mieć jednak na względzie, że powód w pozwie domagał się kwoty 128.997,47 zł, a więc uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania w wysokości 783,69 zł, co uzasadnia zastosowanie art. 100 k.p.c. przez włożenie na pozwanych obowiązku zwrotu powodowi wszystkich kosztów procesu.

Pełnomocnik pozwanej J. P. (1) wyznaczony z urzędu wniósł o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zarazem oświadczył, że koszty te nie zostały opłacone w żadnej części, na rzecz pełnomocnika przyznano od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Szczecinie kwotę 4.428 zł, w tym 828 zł podatku VAT, zgodnie z § 8 pkt 6 w zw. z § 4 pkt 3 rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego urzędu z dnia 3 października 2016 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 68).

Dodano: 9 sierpnia 2022, Opublikował(a): Paulina Woszczak
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Szczecinie
Data wytworzenia informacji: 6 czerwca 2022