Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Powód W. F. wniósł o zasądzenie od (...) Spółki Akcyjnej V. (...) w W. kwoty 87.350 zł z ustawowymi odsetkami od 27 września 2018 r. i kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazał, że roszczenie wynika z łączącej strony umowy ubezpieczenia majątkowego rębaka bębnowego, który uległ uszkodzeniu w dniu 27 sierpnia 2018 r. Dochodzona pozwem kwota to koszt naprawy rębaka netto (107350 zł) pomniejszony o kwotę wypłaconą przez pozwaną (20.000 zł). Pozwana odmówiła wypłaty pozostałej części kosztów naprawy wskazując, że powód nie dostarczył wymaganej dokumentacji – książki serwisowej oraz kopii rachunków za zakup części do naprawy.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Wskazała, że powód zmienił stan maszyny przed oględzinami likwidatora, nie dostarczył wymaganej dokumentacji (książka serwisowa z kserokopią ostatniego protokołu z serwisu), ponadto zdaniem pozwanego nie można wykluczyć, że powód nie utrzymywał maszyny w należytym stanie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód jest właścicielem rębaka bębnowego (...) nr seryjny (...) rok prod. 214. Maszyna ta stała się własnością powoda 26.06.2018 r., wcześniej była w leasingu. W dniu 19.07.2018 r. powód ubezpieczył rębak u pozwanej, na potwierdzenie czego wystawiono polisę seria (...). nr (...), na okres od 28.07.2018 r. do 27.07.2019 r., było to ubezpieczenie od uszkodzeń. Umowa przewidywała franszyzę redukcyjną w wysokości 15% wartości szkody, nie mniej niż 10.000 zł.

Ogólne warunki ubezpieczenia przewidywały, że ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność za nagłe, nieprzewidziane i niezależne od woli ubezpieczającego/ubezpieczonego zniszczenie, uszkodzenie lub utratę przedmiotu ubezpieczenia objętego ochroną. Ochrona obejmowała m. in. szkody powstałe w następstwie niewłaściwej obsługi, wad produkcyjnych, przyczyn eksploatacyjnych. (§ 4). W § 6 ust. 2 pkt 6 wskazano, że ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności za szkody spowodowane zaniechaniem obowiązkowych okresowych przeglądów konserwacyjnych i remontów. W § 15 ust. 5 pkt 4 i 6 nałożono na ubezpieczonego obowiązek przestrzegania przepisów prawa mających na celu zapobieżenie powstaniu szkody, w tym o budowie i eksploatacji urządzeń i wykonywaniu dozoru technicznego oraz zaleceń producenta lub dostawcy w zakresie montażu, zabezpieczenia, warunków eksploatacji i sposobu użytkowania rzeczy oraz obowiązek zapewnienia prawidłowego, zabezpieczenia, utrzymania i konserwacji rzecz. W § 16 ust. 2 wskazano, że ubezpieczony nie może bez zezwolenia ubezpieczyciela zmienić zastanego w miejscy s. stanu faktycznego do czasu oględzin. W § 18 ust. 2 pkt 6, 8 i 9 wskazano, że do zgłoszenia szkody ubezpieczający/ubezpieczony obowiązany jest dołączyć dokumenty: ofertę zakładów naprawczych z określaniem przewidywanego kosztu naprawy uszkodzonego mienia, jeśli takim ofertami dysponuje, wewnętrzne przepisy i instrukcje ubezpieczonego oraz instrukcje obsługi i zalecenia producenta dotyczące eksploatacji, zabezpieczenia i konserwacji ubezpieczonego mienia dotkniętego szkodą, rachunek wysokości strat wraz z podaniem, na podstawie jakich dokumentów został on wykonany (należy załączyć kopie tych dokumentów) oraz szczegółowym opisem uszkodzonego, zniszczonego lub utraconego mienia (w tym nazwę, rodzaj, typ, model, nr fabryczny, inwentarzowy, przeznaczenie, rok prod./zakupu i inne parametry techniczne charakteryzujące przedmiot ubezpieczenia. W ust. 3 wskazano, że wykaz podstawowych dokumentów może zostać zmieniony w zawiadomieniu ubezpieczyciela o dokumentach potrzebnych do ustalenia odpowiedzialności lub wysokości odszkodowania. W § 19 ust. 1 pkt 1 wskazano, że wysokość szkody w przypadku szkody częściowej ustala się na postawie kosztów naprawy niezbędnych w celu przywrócenia ubezpieczonego przedmiotu do stanu, w jakim znajdował się w dniu szkody (koszt zakupu nowych materiałów i robocizny). § 20 przewidywał odjęcie od tak ustalonej sumy odszkodowania franszyzy redukcyjnej.

Dowód: polisa k. 10-15, ogólne warunki k. 16-30, faktura k. 32

Ponieważ maszyna wcześniej była własnością leasingodawcy, w polisie omyłkowo został on wpisany jako ubezpieczony, niemniej dla stron było jasne, że ubezpieczonym jest powód.

Niesporne

W dniu 27 sierpnia 2018 r. rębak uległ awarii – w drewnie załadowanym do maszyny znajdowała się metalowa płytka , która spowodowała uszkodzenie bębna i części mielących. Szkoda została zgłoszona pozwanej.

Niesporne.

W mailu z 28.08.2018 r. pracownik ubezpieczyciela wyraził zgodę na wezwanie serwisu do uszkodzonej maszyny i zobowiązał do wykonania dokumentacji fotograficznej maszyny w stanie uszkodzonym i pozostawienia uszkodzonych części od oględzin.

Dowód: mail k. 94

Maszyna nie miała wcześniej awarii, była serwisowana przez autoryzowany serwis dopóki była w leasingu, potem zaś przez pracownika powoda. Do dnia oględzin nic w maszynie nie zmieniono.

Dowód: zeznania K. S. k. 153, zeznania powoda k. 153v.

W dniu 30.08.2018 r. rzeczoznawca pozwanej przeprowadził oględziny i spisał protokół szkody. W protokole wskazano, że powód ma przedstawić opinię o zakresie naprawy z wyceną oraz oryginały lub kopie rachunków potwierdzających posiadanie maszyny. Maszyna w dniu oględzin była rozmontowana, co odnotowano w protokole.

Dowód: zgłoszenie k. 33-34, protokół k. 35 -36

Ubezpieczyciel wypłacił zaliczkę na poczet kosztów naprawy – 20.000 zł.

Niesporne

Powód zlecił naprawę rębaka J. K. (1). Naprawa kosztowała 107350 zł netto. J. K. (1) sporządził zestawienie, wskazujące zakres prac przy remoncie rębaka i koszty poszczególnych pozycji. Wszystkie prace objęte zestawieniem zostały wykonane. Naprawa częściowo polegała na regeneracji części.

Dowód: faktury k. 39, zestawienie k. 41, zeznania J. K. k. 152v,

W toku postępowania likwidacyjnego ubezpieczyciel zażądał od powoda przedstawienia m. in. kserokopii książki serwisowej rębaka z kserokopią ostatniego przeglądu. Powód w odpowiedzi przesłał zestawienie – wyciąg z dziennika przeglądów, wskazujący jakie prace serwisowe były wykonywane przy poszczególnych stanie licznika – które sam podpisał. Pozwany zakwestionował taką formę książki, pracownica powoda wskazała, że wykonywał je pracownik powoda.

Dowód: mail k. 75-76, zestawienie k. 47-48 , mail k. 123, mail k. 126, 127, zeznania powoda k. 153v.

Faktury za naprawę zostały ubezpieczycielowi przesłane mailem z 9.11.2018 r. (k. 96), zaś kosztorys do faktur mailem z 13.11.2018 r. (k. 104)

Dowód: korespondencja elektroniczna k. 96-114

Pismem z 7.12.2018 r. ubezpieczyciel poinformował, że pismami z 27.08, 24.09 i 29.10. 2018 r. informował o konieczności przedłożenia kserokopii książki serwisowej z kserokopią ostatniego przeglądu, zaś powód przesłał tylko własne zestawienie, ponadto wskazano, iż w dniu oględzin maszyna była zdemontowana (zmieniono stan faktyczny), a na elementach maszyny stwierdzono ślady wcześniejszych napraw (np. spawania) czy ślady korozji, ewidentnie nie związane z przedmiotowym zdarzeniem, co zdaniem ubezpieczyciela może świadczyć, że nie wykonano obowiązków opisanych w § 15 ust. 5 pkt 4 OWU. Ubezpieczyciel poinformował, że ewentualna dopłata odszkodowania będzie możliwa po uzupełnieniu dokumentacji oraz przedłożeniu kserokopii rachunków na zakup części wymienionych w kalkulacji, podania ilości, dokładnych parametrów i cen jednostkowych użytych materiałów pomocniczych oraz szczegółowej specyfikacji zakresu prac (ilość godzin, stawka, czasochłonność poszczególnych robót), gdyż przesłana kalkulacja jest nieweryfikowalna. Powód w piśmie z 28.12.2018 r. wskazał, że żądania pozwanej dotyczące dokumentów nie mają oparcia w umowie ubezpieczenia. Ubezpieczyciel podtrzymał swoje stanowisko.

Dowód: korespondencja stron k. 42-46, 72

Ekonomicznie uzasadniony koszt naprawy rębaka po zdarzeniu z 27.08.2018 r. to kwota 107.350 zł netto. Wykonane przez J. K. zestawienie prac naprawczych i materiałów odzwierciedla koszt naprawy celem przywrócenia go do stanu sprzed zdarzenia. Koszt udokumentowany fakturami J. K. jest adekwatny do zakresu uszkodzeń. Koszt naprawy w autoryzowanym serwisie wyniósłby 2916782 zł netto bez wymiany rotora. Uszkodzenie rębaka z 27.08.2018 r. nie było następstwem zaniechania przeglądów, konserwacji i remontów. Miało charakter losowy.

Dowód: opinia biegłego k. 164-186

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się częściowo uzasadnione.

Jego podstawę prawną stanowi przepis art. 805 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Świadczenie zakładu ubezpieczeń polega w szczególności na zapłacie przy ubezpieczeniach majątkowych – określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku (art. 805 § 2 pkt 1 k.c.). Dla przyjęcia odpowiedzialności ubezpieczyciela konieczne jest zatem zaistnienie przesłanek odpowiedzialności, a więc zdarzenia, z którym umowa wiąże obowiązek odszkodowawczy, powstania szkody oraz adekwatnego związku przyczynowego między zdarzeniem sprawczym a faktem, z którego szkoda wynika, przy czym zgodnie z art. 361 k.c. powinien to być adekwatny związek przyczynowy.

W rozpoznawanej sprawie niespornym był fakt zawarcia przez strony umowy ubezpieczenia, zaistnienie zdarzenia wymienionego w umowie, a pociągającego za sobą odpowiedzialność ubezpieczyciela. Pozwana wskazywała natomiast, że może uchylić się od wypłaty odszkodowania z uwagi na to, że powód nie przesłał wszystkich wymaganych dokumentów, a ponadto zmienił stan maszyny od dnia zdarzenia do oględzin.

Stanowisko ubezpieczyciela nie jest uprawnione. W ogólnych warunkach wskazano, jakie dokumenty ubezpieczony ma obowiązek przedłożyć, nie wymieniono tam ani książki serwisowej ani rachunków potwierdzających zakup części do naprawy. Co do kosztów naprawy, ubezpieczony zgodnie z OWU ma obowiązek przedstawić ofertę zakładu naprawczego, i to tylko wówczas, gdy nią dysponuje. OWU nie przewidują obowiązku przedłożenia szczegółowej kalkulacji, a tym bardziej rachunków na zakup części. W sprawie takiej, jak niniejsza, kiedy naprawa zlecona zostaje podmiotowi trzeciemu, ubezpieczony nie ma zresztą żadnej możliwości uzyskania takich dokumentów, zakład naprawczy nie ma bowiem obowiązku dokumentowania kosztów zakupu części. To samo dotyczy kalkulacji, sporządzonej na takich zasadach, jak przykładowo w programie A. – a do tego sprowadzało się żądanie pozwanej przedstawienia dokładnych wyliczeń robocizny w całości i z rozbiciem na poszczególne operacje. Także obowiązek złożenia książki serwisowej nie został w OWU przewidziany, mowa tam wyłącznie o instrukcjach obsługi. W ocenie Sądu ubezpieczyciel nie ma prawa nakładać na ubezpieczonego obowiązku dostarczenia dowolnych, wskazanych przez siebie dokumentów, z powołaniem się na treść § 18 ust. 3 OWU, wskazujący na uprawnienie ubezpieczyciela zmiany dokumentów, jakich może zażądać.

Jak wskazał Sąd Najwyższy (wyrok z 13 maja 2004 r., V CK 481/03), przy dokonywaniu wykładni postanowień OW według reguł określonych w art. 65 § 2 k.c. nie można pomijać celu, w jakim umowa została zawarta, a także natury i funkcji zobowiązania. Celem umowy jest zaś niewątpliwie udzielenie ubezpieczonemu ochrony na wypadek określonego w umowie ryzyka, w zamian za zapłatę składki. Umowa ubezpieczenia pełni funkcję ochronną i z tej przyczyny miarodajny do wykładni jej postanowień jest punkt widzenia tego, kto jest chroniony. Realizacja funkcji ochronnej umowy ubezpieczenia wymaga, aby przed jej zawarciem ubezpieczający miał świadomość, jakie zachowania i w jaki sposób modyfikują, czy wręcz wyłączają odpowiedzialność jego kontrahenta. Z tego względu postanowienia o.w.u. powinny w sposób nader precyzyjny określać takie zachowania, a w razie niejasności czy wątpliwości poszczególnych postanowień o.w.u. należy je zawsze interpretować na korzyść ubezpieczającego. Ten sam wymóg należy postawić ogólnym warunkom wówczas, gdy formułują one wymóg udokumentowania przez ubezpieczonego określonych kwestii. Nie może być bowiem tak, że ubezpieczyciel dopiero na etapie likwidacji szkody określa w sposób wiążący, jakie dokumenty są konieczne do wypłaty odszkodowania i ich niedostarczenie uznaje za podstawę do odmowy wypłaty. Takie uprawnienie ubezpieczyciela jest prostą drogą do pozbawienia ubezpieczonego ochrony mimo zaistnienia przewidzianego w umowie wypadku. Widać to doskonale na przykładzie niniejszej sprawy, ubezpieczyciel żąda bowiem książki serwisowej, choć obowiązek jej prowadzenia nie wynika z przepisów prawa i nie został przewidziany w umowie i ogólnych warunkach, wobec czego przed zaistnieniem wypadku ubezpieczony nie musiał jej prowadzić. Ubezpieczyciel żąda też złożenia szczegółowych kalkulacji i rachunków, podczas gdy ubezpieczony nie może wyegzekwować ich przedłożenia od wykonawcy remontu. Sąd dostrzega oczywiście, że ubezpieczyciel musi mieć możliwość weryfikacji pewnych kwestii na etapie likwidacji szkody, jednakże nie ma żadnych przeszkód, aby w zależności od rodzaju ubezpieczanego mienia obowiązek prowadzenia odpowiedniej dokumentacji (książka serwisowa) przewidzieć w umowie lub owu, albo by w tych samych dokumentach przewidzieć obowiązek zażądania od potencjalnego wykonawcy naprawy kalkulacji sporządzonej na zasadach podobnych, jak A. czy E.. Wówczas powód jeszcze przed zleceniem naprawy mógłby zażądać takiej oferty i naprawę zlecić temu oferentowi, który dostosowałby się do tego wymogu. Nie do przyjęcia jest jednak sytuacja, by ubezpieczyciel arbitralnie i post factum określał, jakie dokumenty są podstawą wypłaty odszkodowania. Postanowienie przewidujące możliwość jednostronnego określenia, jakie dokumenty warunkują wypłatę odszkodowania, narusza istotę umowy ubezpieczenia i wobec tego te postanowienia należy uznać za nieważne na podstawie art. 58 § 1 k.c.

Nie uprawnia też do odmowy wypłaty odszkodowania fakt rozebrania maszyny do oględzin. Powód uzyskał bowiem zgodę ubezpieczyciela na przystąpienie do remontu i udokumentowanie fotograficzne zniszczeń (k. 94), ponadto z zeznań świadka i powoda wynika, że w maszynie „nic nie zmieniono”, zatem fakt rozebrania obudowy maszyny stanowił wyłącznie ułatwienie dla likwidatora, który mógł w tej sytuacji opisać wszystkie uszkodzenia. Jeśli idzie o rzekome ślady wcześniejszych napraw czy korozji, co pozwana zarzuciła w jednym z pism, to w protokole oględzin nic takiego nie odnotowano, zaś świadek i powód stwierdzili jednoznacznie, iż maszyna nie miała wcześniejszych awarii i napraw.

Koszt naprawy został poddany weryfikacji przez biegłego sądowego, który wskazał kategorycznie, że wszystkie poniesione koszty były ekonomicznie uzasadnione, naprawa w serwisie autoryzowanym byłaby ponad dwukrotnie droższa. Jednocześnie biegły wykluczył też, aby awaria była konsekwencją niewykonywania przeglądów czy konserwacji, zatem i ten zarzut pozwanej okazał się nietrafny.

Z uwagi na powyższe Sąd uznał, że powód ma prawo żądać dopłaty odszkodowania. Jednakże kwota wskazana w pozwie nie uwzględniała potrącenia franszyzy redukcyjnej, zgodnie z postanowieniem samej polisy i §20 OWU. W niniejszej sprawie franszyza wynosi 15% ze 107350 zł czyli 16102,50 zł. Ponadto kwotę odszkodowania pomniejsza już wypłacona kwota 20.000 zł. Do zasądzenia pozostaje zatem 71.247,50 zł.

O odsetkach orzeczono zgodnie z żądaniem na podstawie art. 481 k.c. i art. 817 § 2 k.c., uznając, że powód przesłał ubezpieczycielowi komplet dokumentacji potrzebnej do likwidacji w mailu z 13.11.2018 r. (k. 104), zatem od tego dnia biegł 14-dniowy termin na wypłatę odszkodowania, termin przypadał 28.11.2018 r., opóźnienie rozpoczęło się dnia następnego.

Stan faktyczny ustalono na podstawie przedstawionych przez strony dokumentów, zeznań świadków i powoda oraz opinii biegłego, co do której strony nie zgłosiły żadnych zastrzeżeń.

O kosztach orzeczono zgodnie z art. 98 i 100 k.p.c. Wygrana powoda to 82%, jego koszty to opłata od pozwu – 4368 zł, wynagrodzenie pełnomocnika ustalone na podstawie § 2 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (5400 zł), opłata od pełnomocnictwa w wysokości 17 złotych i koszt opinii biegłego – 1557,86 zł. Koszty pozwanej to analogiczne wynagrodzenie pełnomocnika z opłatą skarbową. Wyliczenie kosztów przedstawia się więc następująco 82%x( (...)+ (...)+ (...),86)- 18%x5417=8326,09 zł dla powoda.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)