Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Syndyk masy upadłości B. F. (1), prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...) w upadłości likwidacyjnej, wniósł 30 maja 2016 r. pozew przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. o wydanie 2,7 km kabla energetycznego (...) 1x120 mm lub zapłatę 92.406,83 zł tytułem zwrotu kwoty za ten kabel, zapłaconej na podstawie faktury VAT nr (...) z 2 czerwca 2014 r. Nadto domagał się zasądzenia kosztów postępowania od strony przeciwnej. Uzasadniając powództwo syndyk wskazał, że kabel ten nie został nigdy zakupiony przez współpracujące z upadłą podmioty, a z analizy jej dokumentów wynika, że upadła i pozwana dokonywały wzajemnych rozliczeń bez związku z wykonywanymi robotami elektrycznymi, przy czym między tymi stronami istniały także silne powiązania osobiste. Sporny kabel miał być przy tym dostarczony przez pozwaną po dokonaniu przedpłaty, która nastąpiła przelewem z 13 czerwca 2014 r., ale kabel nie został dostarczony, ani też na żadnej z realizowanych przez upadłą budów nie został on wbudowany.

Pismem z 22 sierpnia 2016 r. powód cofnął pozew w zakresie żądania wydania rzeczy objętych zapłaconą fakturą VAT nr (...) z 2 czerwca 2014 r., gdyż ich dostarczenie stało się dla powoda bezprzedmiotowe z powodu zakończenia wszystkich robót, wykonywanych przez upadłą.

Postanowieniem z 8 września 2016 r. w tym zakresie umorzono postępowanie, na podstawie art. 355 § 1 w zw. z art. 203 § 1 k.p.c.

Pozwana (która zmieniła tymczasem nazwę z (...) spółka z o.o. na (...) spółka z o.o.) złożyła 29 września 2016 r. odpowiedź na pozew, domagając się oddalenia powództwa oraz zasądzenia od powoda kosztów postępowania. Uzasadniając swoje stanowisko pozwana potwierdziła, że zawarła z upadłą umowę w zakresie sprzedaży kabli energetycznych, które następnie upadła miała wykorzystać w ramach realizowanych (za zgodą nadzorcy sądowego) przez nią prac, a umowa ta została wykonana zgodnie z ustaleniami stron. Sprzedaż kabla przez pozwaną wiązała się z kolei z tym, że wielu dostawców – wobec ogłoszenia upadłości układowej – nie chciało współpracować z upadłą, co uniemożliwiało jej zakup materiałów niezbędnych do ukończenia prac zakontraktowanych jeszcze przed ogłoszeniem upadłości, a w oparciu o które miało nastąpić wykonanie układu. Dalej z kolei pozwana twierdziła, że zafakturowanie sprzedaży tylko kabla (...) 1x120 mm było dokonane omyłkowo, gdyż poza tym kablem – o długości 1.300 m i o wartości 36.172,50 zł netto – umowa (i wystawiona faktura) dotyczyła w rzeczywistości także innych kabli: kabel (...) 1x120 o długości 156 m i o wartości 5.304 zł netto, kabel (...) 1x50 o długości 390 m i o wartości 10.413 zł netto, kabel (...) 50 o długości 270 m i o wartości 4.212 zł netto oraz kabel (...) 4x2,5 mm o długości 4.958 m i o wartości 19.088,30 zł netto (w sumie kable o wartości 75.189,80 zł netto). Kable te – według pozwanej – zostały następnie wykorzystane na budowie inwestora (...) (wszystkie poza kablem (...) 1x120 mm) oraz na budowie inwestora (...) (kabel (...) 1x120 mm, który nie został wykorzystany, lecz znajduje się w magazynie przy ul. (...) – przejętym przez syndyka – nawinięty na dwa bębny po 600 m i 100 m luzem).

Powód pismem z 27 grudnia 2016 r. rozszerzył powództwo o zapłatę odsetek od żądanej kwoty 92.406,93 zł, liczonych począwszy od 13 czerwca 2014 r., tj. od dnia zapłaty przez upadłą. Ponadto syndyk zakwestionował, ażeby w magazynie znajdował się zakupiony kabel (...) 1x120 mm (wskazywał w tym zakresie na przeprowadzoną inwentaryzację), jak również, że inwestorzy podjęli decyzję co do zmiany rodzajów kabli, które miały zostać zainstalowane na kontynuowanych budowach. Sporny kabel ostatecznie nie został zdaniem syndyka nigdzie wbudowany. Wreszcie syndyk zakwestionował, że doszło do pomyłki w treści faktury, gdyż kabel (...) 1x120 mm był przedmiotem negocjacji prowadzonych z dostawcą przez pracownika upadłej A. B. (1).

Nadto pismem z 16 stycznia 2017 r. powód rozszerzył powództwo o zapłatę o dalszej kwotę 3.118,05 zł z odsetkami liczonymi od 13 czerwca 2014 r., tj. od dnia zapłaty przez upadłą pozwanej za fakturę nr (...), gdyż uznał, że poza kablem pozwana nie dostarczyła upadłej także wskazanej w fakturze rury (...) 110.

W piśmie procesowym z 9 lutego 2017 r. - odpowiedzi na rozszerzone powództwo -pozwana domagała się jego oddalenia również w tej części i zasądzenia kosztów procesu. Pozwana podtrzymywała swoje stanowisko wyrażone w odpowiedzi na pozew, a nadto twierdziła, że powód nie udowodnił roszczenia, abstrahując od tego – że powód nie odstąpił od umowy sprzedaży, a zatem brak jest podstaw do zwrotu uiszczonej kwoty. Pozwana podniosła też zarzut przedawnienia roszczeń powoda powołując się na upływ dwuletniego terminu przewidzianego dla roszczeń z tytułu umowy sprzedaży.

W dalszym toku postępowania zawodowy pełnomocnik powoda pismem z 27 kwietnia 2018 r. – na zobowiązanie nałożone postanowieniem z 18 kwietnia 2018 r. na podstawie art. 207 § 3 k.p.c. – wskazał, że podstawy prawnej dochodzonego roszczenia upatruje w art. 471 k.c., gdyż strony zawarły umowę sprzedaży kabla energetycznego (...) 1x120 mm oraz rury (...) 110 za kwotę 95.524,88 zł wskazaną w fakturze VAT nr (...), a pozwana występująca jako sprzedawca, pomimo dokonania zapłaty za zakupione rzeczy 13 czerwca 2014 r., nigdy nie dostarczyła ich stronie powodowej. Zdaniem pełnomocnika powoda strona pozwana nie wykonała zobowiązania, czym spowodowała szkodę wyrażającą się w uszczerbku majątkowym powstałym wskutek zapłaty za niedostarczone przez pozwaną rzeczy.

Stan faktyczny i wskazanie dowodów:

B. F. (1) prowadziła działalność gospodarczą od 2008/2009 roku, zarejestrowaną w (...) pod firmą (...), w zakresie wykonawstwa robót elektrycznych.

B. F. (1) współpracowała z (...) sp. z o.o. z siedzibą w S., wpisaną 14 czerwca 2012 r. do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, którą zatrudniała jako podwykonawcę zleconych jej robot.

Spółka (...) zajmowała się między innymi sprzedażą materiałów elektrycznych. (...) spółki (...) byli S. S. (1) i A. D., prezesem zarządu spółki początkowo była A. D.. S. S. (1) był zatrudniony przez spółkę (...), posiadał umocowanie od A. D. do wystawiania faktur VAT spółki (...).

Między tymi przedsiębiorstwami występowały również związki osobowe, gdyż S. S. (1) był zatrudniony u B. F. (1) (od początku jej działalności) jako dyrektor prowadzący jej przedsiębiorstwo. Do obowiązków S. S. (1) jako dyrektora B. F. (1) należało pozyskiwanie klientów, negocjowanie warunków przy zawieraniu umów o świadczenie usług, które przedsiębiorstwo świadczyło w branży elektrycznej, a sporadycznie w branży budowlanej.

Po zawarciu przez B. F. (1) umów, których przedmiotem były roboty elektryczne, wykonywaniem tych prac oraz nadzorem na budowie zajmowali się zatrudnieni przez B. F. (1) „koordynatorzy”.

W przedsiębiorstwie (...) pracowali w takim charakterze: A. B. (1) jako menadżer kontraktu, R. W. jako kierownik robót elektrycznych na realizowanych przez to przedsiębiorstwo budowach, R. O. jako brygadzista robót elektrycznych.

B. F. (1) faktycznie w prowadzeniu przedsiębiorstwa zdawała się na S. S. (1) i A. B. (1), całkowicie im ufając. Osobiście nie nadzorowała żadnych prac, ani dostaw materiałów.

Dowody: zeznania świadek B. F. (1) (k. 176v-177v, 178; 540, 541);

zeznania świadka A. B. (1) (k. 175-176, 178);

zeznania świadka B. P. (k. 461v-463v, 464);

zeznania świadka R. W. (k. 176v, 178);

zeznania świadka R. O. (k. 430-431);

przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej S. S. (1) (k. 507-510, 511);

informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców KRS (...) sp. z o.o. w S. z 8.11.2016 r. (k. 58-63).

B. F. (1) i S. S. (1) łączą również więzy osobiste (konkubinat).

Dowód: przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej S. S. (1) (k. 507-510, 511).

W obrocie prawnym funkcjonowała także spółka komandytowa, działająca pod nazwą (...) sp. z o.o., z siedzibą w S.. Wspólnikami tej spółki byli (...) sp. z o.o.

We wszystkich tych trzech przedsiębiorstwach (B. F. (1) i obu spółek (...)) zadania związane z zarządem przedsiębiorstwem pełniły te same osoby – S. S. (1) i A. B. (1). Przedsiębiorstwa te wzajemnie dla siebie kupowały materiały budowlane oraz wzajemnie dla siebie wykonywały roboty jako podwykonawcy.

Dowód: zeznania świadka B. P. (k. 461v-463v, 464);

przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej S. S. (1) (k. 507-510, 511).

Ponadto S. S. (1) i N. R. w 2006 r. jako wspólnicy zawiązali (...) sp. z o.o. siedzibą w S.. Prezesem zarządu tej spółki został S. S. (1). Spółka zajmuje się świadczeniem usług budowlanych i energetycznych.

Dowód: zeznania świadka B. P. (k. 461v-463v, 464);

przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej S. S. (1) (k. 507-510, 511).

W 2014 roku przedsiębiorstwo (...) realizowało wiele robót elektrycznych, w ramach długoterminowych kontraktów, m.in.: na budowie S. Promowego nr 1 w Ś. (umowa została zawarta przez B. F. (1) z konsorcjum (...) S.A. i (...) S.A.), na budowie Urzędu Celnego w Z. (umowa z (...) S.A.), na budowie budynku sortowni owoców z chłodnią i częścią socjalno- biurową, realizowanej przez (...) s.c. w R. koło G. (umowa z generalnym wykonawcą tej inwestycji – (...) sp. z o.o.).

Jako podwykonawca robót elektrycznych B. F. (1) w ramach działalności musiała nabywać materiały budowlane i elektryczne.

Fakty niesporne.

Postanowieniem z 24 kwietnia 2014 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie ogłosił upadłość B. F. (1) jako przedsiębiorcy z możliwością zawarcia układu, gdyż w toku postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości uprawdopodobniono, że w drodze układu wierzyciele zostaną zaspokojeni w wyższym stopniu, niż po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku dłużnika. Środki na sfinansowanie wykonania ewentualnego układu miały według pierwotnych założeń pochodzić z osiąganych przez B. F. (1) zysków oraz z windykowanych przez nią należności. B. F. (1) prowadziła wówczas zaawansowane działania dotyczące rozpoczęcia realizacji nowych kontraktów.

Na nadzorcę sądowego został powołany B. P..

Dowody: postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z 18.11.2014 r. w sprawie XII GUp 9/14 (k. 28-29);

zeznania świadka B. P. (k. 461v-463v, 464).

Nadzorca sądowy B. P. regularnie – w związku z prowadzonym postępowaniem upadłościowym B. F. (1) – spotykał się z S. S. (1), jako dyrektorem prowadzącym jej przedsiębiorstwo. Spotkania te odbywały się w okresie od drugiej połowy maja do listopada 2014 r., średnio po cztery razy w miesiącu.

B. P. jako nadzorca sądowy zalecał, aby B. F. (1) – mimo upadłości – kontynuowała rozpoczęte prace budowlane.

Płynność finansowa przedsiębiorstwa (...) B. F. (1) była już na tle zachwiana, że jej dotychczasowi kontrahenci (sprzedawcy materiałów budowlanych i elektrycznych) nie chcieli sprzedawać jej materiałów z odroczonym terminem płatności, ani z nią współpracować na innych zasadach. S. S. (1) poinformował o tym B. P..

Dowody: oświadczenie S. S. (1) z 9.02.2017 r. – zestawienie terminów spotkań z nadzorcą sądowym B. P. (k. 117);

zeznania świadka B. P. (k. 461v-463v, 464);

zeznania świadek B. F. (1) (k. 176v-177v, 178; 540, 541);

przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej S. S. (1) (k. 507-510, 511).

Po ogłoszeniu upadłości B. F. (1), dotychczas zatrudniony w charakterze menedżera kontraktu A. B. (1) zaprzestał świadczenia pracy na rzecz B. F. (1). Jednocześnie S. S. (1) zaproponował mu zatrudnienie w spółce (...), połączone z udzieleniem prokury. A. B. (1) przyjął propozycję i został prokurentem (...) sp. z o.o. w S..

Dowód: zeznania świadka A. B. (1) (k. 175-176, 187),

przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej S. S. (1) (k. 507-510, 511).

10 czerwca 2014 r., w związku z ogłoszeniem upadłości B. F. (1), Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie, prowadzący postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 2224/13, przelał na rachunek bankowy B. F. (1) kwotę 157.048,99 zł.

Od czasu utraty płynności finansowej B. F. (1) nie dysponowała środkami finansowymi w tak dużej kwocie.

Dowody: wyciąg z rachunku B. F. (1) z 30.06.2014 r. (k. 88-90);

zeznania świadka A. B. (1) (k. 175-176, 187).

zeznania świadka B. P. (k. 461v-463v, 464).

Po przelaniu pieniędzy przez komornika na rachunek B. F. (1) S. S. (1) (jako dyrektor zatrudniony w przedsiębiorstwie (...)) i A. B. (1) (jako prokurent spółki (...)), za wiedzą nadzorcy sądowego B. P., ustnie umówili się, że przetransferują te pieniądze do spółki (...) jako spółki (...), tj. nie będącej w upadłości i posiadającej – w przeciwieństwie do przedsiębiorstwa (...) – możliwość kupowania materiałów budowlanych i nawiązywania współpracy handlowej z ich dostawcami. Umówili się też, że pieniądze będą przetransferowane jako zapłata za materiały budowlane, które spółka (...) zakupi i przeniesie ich własność na B. F. (1). Za przetransferowane pieniądze spółka (...) miała kupić kabel (...) 1x120 mm o długości 2,7 km (przeznaczony na realizowaną przez F. budowę S. Promowego nr 1 w Ś.) oraz rurę (...) 110 o długości 300 m, co znalazło odzwierciedlenie w fakturze VAT nr (...).

Faktura nr (...) została wystawiona 2 czerwca 2014 r., wskazano w niej, że (...) sp. z o.o. jako „sprzedawca” sprzedaje „nabywcy” – przedsiębiorstwu (...) w upadłości układowej” kabel energetyczny (...) 1x120 mm o długości 2,7 km za kwotę 92.406,83 zł brutto (75.127,50 zł netto) oraz za rurę (...) 110 o długości 300 m za kwotę 3.118,05 zł brutto (2.535 zł netto). Data zakończenia dostawy/usług w fakturze została oznaczona jako „2014-06-02”, a termin zapłaty jako „2014-06-16”. Ze strony spółki z o.o. (...) jako wystawiający fakturę podpisał się A. B. (1). Nikt nie podpisał faktury jako osoba upoważniona do odbioru faktury.

13 czerwca 2014 r. dokonano zapłaty kwoty 95.524,88 zł za fakturę nr (...) z rachunku B. F. (1) (prowadzonego w Banku Spółdzielczym w P.), ze środków przelanych przez komornika sądowego.

Po dokonaniu płatności na rachunku B. F. (1) pozostało jeszcze 58.742,22 zł.

Dowody: faktura nr (...) (k. 87-87v);

wyciąg z rachunku B. F. (1) z 30.06.2014 r. (k. 88-90);

przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej S. S. (1) (k. 507-510, 511);

zeznania świadka A. B. (1) (k. 175-176, 187);

zeznania świadka B. P. (k. 461v-463v, 464).

2 czerwca 2014 r. (w dacie wystawienia faktury) materiały budowlane wymienione w fakturze nie zostały B. F. (1) wydane, spółka (...) nie miała ich jeszcze zakupionych.

Po zawarciu ustnej umowy sprzedaży, w wyniku której wystawiona została faktura VAT nr (...), A. B. (1) jako prokurent spółki (...) podejmował próby zakupu kabla (...) 1x120 mm o długości 2,7 km, w celu wykonania umowy sprzedaży łączącej spółkę z upadłą. A. B. (1) prowadził negocjacje z dostawcą w formie elektronicznej, które nie zakończyły się jednak zawarciem umowy. Ostatecznie spółka (...) takiego kabla nie zakupiła i nie wydała go przedsiębiorstwu (...).

Kupione zostały natomiast przez V. inne materiały budowlane, w tym inne kable oraz rury.

Dowód: zeznania świadka A. B. (1) (k. 175-176, 187);

przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej S. S. (1) (k. 507-510, 511).

Na odwrocie faktury nr (...) dokonana została adnotacja, opatrzona datą „25.06.2014 r.”, zgodnie z którą faktura została sprawdzona pod względem merytorycznym i zatwierdzona do wypłaty środków obrotowych. Wskazano też, że faktura dotyczy: (...). Adnotacja ta została dokonana i podpisana przez B. F. (1).

Dowody: faktura nr (...) (k. 87-87v);

zeznania świadka B. P. (k. 461v-463v, 464);

zeznania świadek B. F. (1) (k. 176v-177v, 178; 540, 541).

Do 2014 r. włącznie przedsiębiorstwo (...) korzystało z magazynu w S. przy ul. (...), należącego do A. M. i W. M., który świadczył też na rzecz B. F. (1), przez pewien czas, usługi transportowe. Magazyn ten – a dokładniej garaż przeznaczony na magazyn – użyczany był przedsiębiorstwu (...) w ramach „relacji biznesowej”, ponieważ nie miała gdzie „zrzucać towaru”.

Po ogłoszeniu upadłości B. F. (1) rzeczy znajdujące się w garażu przejął nadzorca B. P. (późniejszy syndyk).

A. M. i W. M. nie interesowali się szczegółowo, co B. F. (1) przechowywała w garażu, ani nie wiedzieli, kto ostatecznie rzeczy należące do jej przedsiębiorstwa stamtąd zabrał; nie wystawiali jej również faktur z tytułu użyczenia garażu.

Ostatecznie W. M. zażądał od syndyka B. P., żeby zabrał rzeczy należące do B. F. (1), ale z uwagi na to, że syndyk nie miał gdzie ich przechowywać, na pewien czas doszli do porozumienia, że syndyk będzie przez czas korzystania z garażu dopłacał połowę czynszu, jaki W. M. i A. M. płacili za najem tego garażu, co wynosiło około 300 zł miesięcznie.

Faktury za transport po raz ostatni W. M. wystawiał na przedsiębiorstwo (...) około 2013 r., później faktury te wystawiał na spółkę (...).

Dowody: zeznania świadka W. M. (k. 230v-232, 233);

zeznania świadek A. M. (k. 232, 233).

4 sierpnia 2014 r. (...) sp. z o.o. sp. k. w S. zleciła „F. B. F. (1) w upadłości układowej” prace polegające na wykonaniu instalacji siatki połączeń wyrównawczych wraz z wykonaniem kanalizacji zewnętrznej na budowie hali produkcyjno-magazynowej wraz z częścią socjalno-biurową w O..

Była to inwestycja realizowana dla inwestora (...) S.A., której generalnym wykonawcą była (...) sp. z o.o. Z kolei (...) sp. z o.o. sp.k. w S. była jednym z podwykonawców CoBouw Polska.

Schemat rozwinięty kanalizacji kablowej teletechnicznej dla hali produkcyjno-magazynowej wraz z częścią socjalno-biurową z kwietnia 2014 r., dotyczący tej inwestycji, w ramach kanalizacji technicznej pierwotnej zakładał wykorzystanie rury (...) 110 (takiej, jak wskazane w fakturze VAT nr (...)). Schemat ten – wskazując potrzebne kable w ramach „listy kablowej” – nie wymieniał natomiast kabla (...) 1x120 mm.

Prace w O. były wykonywane przez B. F. (1) na podstawie zlecenia nr 01/08/2014/J z 4 sierpnia 2014 r., w okresie między 10 sierpnia 2014 r. a 30 listopada 2014 r., a ich zakończenie potwierdzono protokołem odbioru robót z 24 listopada 2014 r., który ze strony spółki komandytowej (...) sp. z o.o. podpisał A. B. (1) jako prokurent oraz B. F. (1) jako wykonawca.

Jeszcze przed sporządzeniem protokołu odbioru robót przedsiębiorstwo (...) wystawiło spółce komandytowej (...) sp. z o.o. fakturę VAT nr (...) na łączną kwotę 30.000 zł brutto (24.390,24 zł netto) za wykonanie prac elektrycznych ziemnych na obiekcie Jota (...) w O.. Zapłata miała zgodnie z fakturą zostać dokonana do 17 listopada 2014 r.

Dowody: schemat rozwinięty kanalizacji kablowej teletechnicznej (k. 104).

zlecenie nr 01/08/2014/J z 4.08.2014 r. (k. 105);

protokół odbioru robót z 24.11.2014 r. (k. 106);

faktura VAT nr (...) (k. 107).

Tymczasem w sierpniu i we wrześniu 2014 r. (...) sp. z o.o. wystawiła będącemu wówczas w upadłości układowej przedsiębiorstwu (...) następujące faktury VAT:

-

nr 1/08/2014 z 28.08.2014 r. na kwotę 5.000 zł brutto (4.065,08 zł netto) za gniazda czujek dymu, głośniki ścienne 6W (...) oraz optyczne czujki dymu, płatną do 30 sierpnia 2014 r. i zapłaconą 28 sierpnia 2014 r.;

-

nr 2/08/2014 z 29.08.2014 r. na kwotę 33.484,16 zł brutto (27.222,08 zł netto) za szereg materiałów elektrycznych, w tym studnie kablowe, głośniki ścienne, różnego rodzaju kable (ale nie kabel (...) 1x120 mm), czy rury elektroinstalacyjne, płatną do 28 września 2014 r. i zapłaconą co do kwoty 5.000 zł 29 sierpnia 2014 r., co do kolejnej kwoty 6.000 zł 2 września 2014 r. i co do dalszej kwoty 20.000 zł 4 września 2014 r.;

-

nr 1/09/2014 z 30 września 2014 r. na kwotę 27.748,80 zł brutto (22.560 zł netto) za dostawę materiału na budowę Urzędu Celnego, w której wskazano, że zapłacono za nią gotówką 4.914,42 zł oraz przelewem 22.843,38 zł.

-

Dowody: faktura nr (...) (k. 108);

faktura nr (...) (k. 110-111);

faktura nr (...) (k. 116);

wyciąg z rachunku (...) sp. z o.o. z 30.08.2014 r. (k. 109);

wyciąg z rachunku (...) sp. z o.o. z 31.08.2014 r. (k. 112-113);

wyciąg z rachunku (...) sp. z o.o. z 30.09.2014 r. (k. 114-115).

Od 16 do 17 listopada 2014 r. S. S. (1) i A. B. (1) sporządzili spis z natury inwentarza przedsiębiorstwa (...) w upadłości układowej”, w którym nie został ujęty kabel energetyczny (...) 1x120 mm (w szczególności o długości 2,7 km) ani rura (...) 110 (w szczególności o długości 300 m), za które wystawiono fakturę nr (...).

Dowód: spis inwentarza z 16-17.11.2014 r. (k. 211-221, 490-500).

Postanowieniem z 18 listopada 2014 r., w sprawie XII GUp 9/14, Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie zmienił sposób prowadzenia postępowania upadłościowego B. F. (1) z postępowania z możliwością zawarcia układu na postępowanie upadłościowe obejmujące likwidację majątku dłużniczki. Jednocześnie odwołał B. P. z funkcji nadzorcy sądowego i ustanowił go syndykiem masy upadłości.

Uzasadniając zmianę trybu postępowania upadłościowego Sąd Rejonowy wskazywał, że w toku właściwego postępowania upadłościowego okazało się, że upadłej nie udało się wyegzekwować całej zakładanej kwoty należności, a odzyskana kwota 150.000 zł nie wystarczyła na zakup materiałów niezbędnych do realizacji większych inwestycji, co wpływało z kolei na opóźnienie w zakresie wykonywanych robót i przekładało się na utrudnienia ze strony inwestorów, skutkujące niemożliwością planowania robót i zahamowaniem procesu budowy. Ponadto upadła B. F. (1) miała problemy z egzekwowaniem aktualnych należności za wykonane roboty, których musiała dochodzić w postępowaniach sądowych. Sąd Rejonowy wskazał też na brak perspektyw na kolejne zlecenia, a co za tym idzie na wygospodarowanie niezbędnych środków finansowych na wykonanie złożonych przez nią propozycji układowych oraz na ich pozyskanie w najbliższej przyszłości. Dalsze prowadzenie działalności gospodarczej przez upadłą mogło z kolei w ocenie Sądu Upadłościowego prowadzić do powiększenia strat i uszczuplenia jej majątku.

Dowód: postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z 18.11.2014 r. w sprawie XII GUp 9/14 (k. 28-29).

9 marca 2015 r. Zarząd (...) S.A. jako wynajmujący zawarł z (...) sp. z o.o. jako najemcą umowę najmu dwóch pomieszczeń garażowych (nr (...)) przy ul. (...) w S.. Umowę ze strony spółki (...) podpisał jej prokurent A. B. (1). Załącznik do umowy stanowił protokół zdawczo-odbiorczy z 9 marca 2015 r.

Dowody: umowa najmu z 9.03.2015 r. (k. 118-127);

protokół zdawczo-odbiorczy z 9.03.2015 r. (k. 128-128v).

Rzeczy należące do przedsiębiorstwa (...) zostały przewiezione z magazynu przy ul. (...) do magazynu przy ul. (...) w S., wynajmowanego przez (...) sp. z o.o. Przewożenie tych rzeczy trwało kilka dni i uczestniczył w nim M. P., który w V. zajmował się organizacją sprzedaży (w szczególności internetowej), mimo że nie był jej pracownikiem. Wśród przewożonych rzeczy znajdowało się wiele kabli energetycznych różnego rodzaju.

Dowody: protokół przesłuchania świadka M. P. w postępowaniu przygotowawczym PO V Ds. 174/15 (k. 368-370);

zeznania świadka M. P. (k. 444-446, 447).

S. S. (1) jako dyrektor przedsiębiorstwa upadłej B. F. (1) nadal regularnie do czerwca 2015 r. spotykał się z B. P., tym razem jako syndykiem masy upadłości jej przedsiębiorstwa.

Jednocześnie S. S. (1) został prokurentem (...) sp. z o.o., natomiast wobec A. B. (1) prokura została odwołana.

Dowody: oświadczenie S. S. (1) z 9.02.2017 r. – zestawienie terminów spotkań z nadzorcą sądowym B. P. (k. 117);

zeznania świadka B. P. (k. 461v-463v, 464);

zeznania świadek B. F. (1) (k. 176v-177v, 178; 540, 541).

Syndyk masy upadłości B. F. (1) w (...) zaczął poszukiwać - czyniąc to w ramach czynności w toku postępowania upadłościowego - w majątku upadłej materiałów wskazanych w wystawionej jej przez spółkę (...) fakturze nr (...), tj. kabla energetycznego (...) 1x120 mm (o długości 2,7 km) oraz rury (...) 110 (o długości 300 m), które nie zostały ujęte w spisie inwentarza z 16-17 listopada 2014 r.

Dowód: zeznania świadka B. P. (k. 461v-463v, 464).

Pismem datowanym na 24 marca 2015 r., które podpisała B. F. (1), wyjaśniono - na pytanie syndyka sformułowane w piśmie z 5 marca 2015 r. - że materiał zakupiony na podstawie faktury nr (...) został wbudowany na budowie Urzędu Celnego (w 23%), co rozliczono fakturą nr (...), na budowie S. Promowego (w 14%), co rozliczono fakturą nr (...), oraz na budowie (...) (w 63%), co rozliczono fakturą nr (...).

Dowód: pismo z 24.03.2015 r. (k. 91).

Tymczasem w korespondencji e-mail prowadzonej przez E. J. – kierownika budowy (...) S.A. realizującej prace przy Urzędzie Celnym – wskazano, że B. F. (1) nie miała w swoim zakresie prac, które wymagałyby zastosowania materiału w postaci kabla energetycznego 1x120 mm.

Dowód: e-mail E. J. z 20.05.2015 r. (k. 92).

Z kolei kierownik kontraktu A. B. (2) (zatrudniony przez realizujące prace przy budowie S. Promowego nr 1 w Ś. konsorcjum (...) S.A. i (...) S.A.) w piśmie z 9 kwietnia 2015 r. skierowanym do syndyka B. P. wskazał, że faktura nr (...) była ostatnią fakturą wystawioną przez przedsiębiorstwo (...), a nadto przedsiębiorstwo to po 30 maja 2014 r. nie wykonywało żadnych robót na tej budowie, jak też poza materiałami rozliczonymi w fakturze nr (...) przedsiębiorstwo (...) nie dostarczało żadnych materiałów, ani kabla energetycznego (...) 1x120 mm, ani rur (...) 110. Tymczasem konsorcjum (...)/Ferrovial A. na wskazanej budowie czekało na ten kabel „jak kania dżdżu”, a mimo tego B. F. (1) tego nie dostarczyła, co zmusiło konsorcjum do wykonania zastępczego w tym zakresie. B. F. (1) zdążyła jedynie (ukrywając też początkowo swoją upadłość) wykonać kanalizację pod niedostarczony kabel.

Dowody: zeznania świadka A. B. (2) (k. 176-176v, 178);

pismo A. B. (2) z 9.04.2015 r. (k. 93).

Zawodowy pełnomocnik (...) sp. z o.o. – generalnego wykonawcy na budowie EcoFruits – również skierował do syndyka B. P. pismo, datowane na 14 września 2015 r., w którym wskazał, że przedsiębiorstwo (...) nie wykonywało żadnych prac w ramach tzw. etapu I, gdyż ten etap w ogóle nie był realizowany przez (...) sp. z o.o. na zlecenie inwestora, kabel (...) 4x150/95 pomiędzy rozdzielniami RG-RG3 nie mógł być położony, gdyż rozdzielni RG3 nie było w ramach inwestycji, a rozdzielnie RG-RS3 miał łączyć kabel (...) 4x150/95, ale jego realizacja była poza zakresem I etapu, co potwierdzać miała dokumentacja powykonawcza przygotowana przez przedsiębiorstwo (...). Pełnomocnik generalnego wykonawcy odmawiał jednocześnie (wcześniejszym pismem z 17 czerwca 2015 r.) przedstawiania jakichkolwiek dokumentów oraz zapłaty jakiejkolwiek kwoty do masy upadłości. Brak jakichkolwiek rozliczeń miał potwierdzać zdaniem tego generalnego wykonawcy protokół odbioru robót budowlanych – końcowy (sporządzony przy udziale przedstawicieli generalnego wykonawcy i przedsiębiorstwa (...)) z 28 lipca 2014 r., w którym wskazano, że wykonanie prac było zgodne z umową nr (...) z 7 maja 2012 r. oraz zleceniem z 15 stycznia 2013 r., a protokół ten jest protokołem końcowym, który zamyka wszystkie rozliczenia finansowe i umowne, a strony nie wnoszą żadnych roszczeń do protokołu oraz do umowy.

Dowody: pismo N. C. z 14.09.2015 r. (k. 94);

pismo N. C. z 17.06.2015 r. (k. 95);

protokół odbioru robót budowlanych – końcowy z 28.07.2014 r. (k. 12-13).

Tymczasem w okresie od 5 lutego 2015 r. do 15 listopada 2016 r. przedsiębiorstwo (...) w upadłości likwidacyjnej sprzedała różnym podmiotom szereg wchodzących w skład swojego majątku rzeczy ruchomych, wystawiając na nie faktury VAT. W żadnej z tych faktur nie wskazano jako przedmiotu sprzedaży kabla energetycznego (...) 1x120 mm, ani rur (...) 110. Nabywcą niektórych z tych rzeczy ruchomych była spółka z o.o. (...), w tym m.in. spółka ta nabyła wskazane w fakturze nr (...) z 20 maja 2015 r. komputery (Laptop H. – poz. 1 faktury, Laptop A. – poz. 2, Laptop D. – poz. 3, Zestaw komputerowy – poz. 4) należące wcześniej do przedsiębiorstwa (...) i wykorzystywane przez nie w prowadzonej działalności gospodarczej.

Dowody: faktura nr (...) (k. 514); faktura nr (...) (k. 515);

faktura nr (...) (k. 516); faktura nr (...) (k. 521);

faktura nr (...) (k. 519); faktura nr (...) (k. 520);

faktura nr (...) (k. 517); faktura nr (...) (k. 518);

faktura nr (...) (k. 522); faktura nr (...) (k. 523).

(...) spółka z o.o. pismem z 21 maja 2015 r. (podpisanym przez prezesa zarządu A. D.) wezwała syndyka masy upadłości B. F. (1) w (...) do zapłaty kwoty 1.380,06 zł za bezumowne korzystanie z pomieszczeń magazynowych przy ul. (...) w S. za okres od marca do maja 2015 r. oraz do natychmiastowego opuszczenia pomieszczeń (do 29 maja 2015 r.) i wydania ich w stanie wolnym od rzeczy i osób. Domagała się także natychmiastowego zabrania rzeczy B. F. (1) z biura (...) sp. z o.o. w S., przy ul. (...).

Syndyk odpowiedział pismem z 5 czerwca 2015 r., w którym wskazał, że w porozumieniu z przedstawicielem (...) sp. z o.o. A. B. (1) przy współudziale przedstawiciela B. F. (1) w lutym 2015 r. została zawarta ustna umowa, zgodnie z którą spółka (...) zobowiązała się do sprzedaży części materiałów według listy „stan magazynowy na dzień 17.11. (...).”, według oszacowania biegłego na kwotę 32.075,94 zł netto, poprzez wykupienie od przedsiębiorstwa (...) i wprowadzenie do obrotu przez (...) sp. z o.o. jako hurtownię materiałów elektrycznych. Do końca marca 2015 r. materiały te były składowane w magazynie (...), a jednocześnie przekazywane przez przedsiębiorstwo (...) do innego magazynu, który okazał się być magazynem wykorzystywanym przez (...) sp. z o.o. Dalej wskazał, że o umieszczeniu tych materiałów w magazynie było wiadome tylko tyle, że stosowną umowę miał dostarczyć do podpisu syndykowi przedstawiciel przedsiębiorstwa (...), czego nie uczynił. Dodał też syndyk, że jest gotowy do partycypowania w kosztach najmu tego magazynu. Wreszcie dodał, że w porozumieniu, o którym mowa ustalono, że całość wyposażenia biurowego zostanie przejęta przez (...) sp. z o.o. Dodatkowo załączył do pisma propozycję zawarcia porozumienia w sprawie.

Dowody: pismo A. D. z 21.05.2015 r. (k. 132);

pismo syndyka B. P. z 5.06.2015 r. (k. 133);

podpisany przez syndyka B. P. projekt porozumienia z 28.05.2015 r. (k. 134).

W 2015 r. S. S. (1) został członkiem zarządu (...) sp. z o.o., a następnie prezesem zarządu tej spółki.

Fakty niesporne.

S. S. (1) jako członek zarządu (...) sp. z o.o. skierował 21 grudnia 2015 r. do B. P. jako syndyka masy upadłości (...) w upadłości likwidacyjnej pismo, którym domagał się odebrania przez syndyka ruchomości (zaprzestania bezumownego korzystania z pomieszczeń magazynowych przy ul. (...) w S. i odebrania rzeczy z pomieszczeń biurowych spółki) oraz zapłaty kwoty 4.600,20 zł z tytułu bezumownego korzystania z nich, w terminie 7 dni od otrzymania pisma.

Syndyk ponownie odpowiedział pismem z 4 stycznia 2016 r. przypominając o zawartym w lutym 2015 r. porozumieniu.

W odpowiedzi na stanowisko syndyka S. S. (1) jako prezes zarządu (...) sp. z o.o. skierował do syndyka ostateczne wezwanie do odebrania ruchomości oraz do zapłaty. Syndyk ustosunkował się do tego wezwania pismem z 27 stycznia 2016 r.

Dowody: pismo S. S. (1) z 21.12.2015 r. (k. 135);

pismo syndyka B. P. z 4.01.2016 r. (k. 136);

pismo S. S. (1) z 15.01.2016 r. (k. 137-138);

pismo syndyka B. P. z 27.01.2016 r. (k. 141).

Następnie S. S. (1) jako prezes zarządu (...) sp. z o.o. złożył do prowadzącej postępowanie upadłościowe B. F. (1) sędzi-komisarz w Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie skargę na syndyka B. P., powołując się na bezumowne korzystanie przez syndyka z nieruchomości, do których tytuł prawny przysługuje spółce (...). Zaprzeczył również ażeby kiedykolwiek między spółką a syndykiem zostało zawarte porozumienie w przedmiocie zakupu ruchomości wchodzących w skład masy upadłości w celu ich dalszej odsprzedaży przez spółkę jako hurtownię.

Dowód: skarga na syndyka z 18.01.2016 r. (k. 139-140).

Kolejne pismo do syndyka B. P. prezes zarządu (...) sp. z o.o. S. S. (1) skierował 16 lutego 2016 r. zaprzeczając stanowczo, ażeby w lutym 2015 r., czy kiedykolwiek indziej, doszło między spółką a syndykiem do zawarcia umowy (w jakiejkolwiek formie) co do zakupu ruchomości wchodzących w skład masy upadłości w celu ich dalszej odsprzedaży przez spółkę jako hurtownię.

Następnie 17 lutego 2016 r. S. S. (1) jako prezes zarządu (...) sp. z o.o. skierował do sędzi-komisarz kolejną skargę na syndyka.

Dowody: pismo S. S. (1) z 16.02.2016 r. (k. 142-143);

skarga na syndyka z 17.02.2016 r. (k. 144-145).

29 lutego 2016 r. spółka (...), za którą działał S. S. (1) jako prezes zarządu, zawarła z syndykiem masy upadłości (...) w (...) umowę przeniesienia praw i obowiązków z umowy najmu z 9 marca 2015 r. zawartej z Zarządem (...) S.A. W preambule umowy wskazano, że została zawarta na wniosek syndyka.

Dowód: umowa przeniesienia praw i obowiązków z umowy najmu z 29.02.2016 r. (k. 129‑131).

Pismem datowanym na 15 kwietnia 2016 r. S. S. (1) jako prezes zarządu spółki V. skierował do B. P., jako syndyka masy upadłości (...) w upadłości likwidacyjnej, przedsądowe wezwanie do zapłaty kwoty 5.520,24 zł z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez masę upadłości z pomieszczeń magazynowych najmowanych przez spółkę przy ul. (...) w S..

Dowód: przedsądowe wezwanie do zapłaty z 15.04.2016 r. (k. 146).

Pismem datowanym na 19 kwietnia 2016 r. syndyk masy upadłości B. F. (1) wezwał (...) sp. z o.o. do dostarczenia materiałów wskazanych w fakturze nr (...) z 2 czerwca 2014 r. w związku z tym, że dokonano zapłaty za te materiały przez przedsiębiorstwo (...), przelewem bankowym, w kwocie całej wskazanej w fakturze ceny. Jednocześnie syndyk wyznaczył spółce 7-dniowy (od daty pisma) termin na dostarczenie tych materiałów, pod rygorem odstąpienia od umowy. Wskazał też, że istnieje alternatywna możliwość zwrotu kwoty 95.524,88 zł na konto upadłej B. F. (1).

Pismo to zostało wysłane pocztą, listem poleconym.

Dowód: wezwanie do dostarczenia materiałów z 19.04.2016 r. z potwierdzeniem nadania przesyłki poleconej (k. 14).

W 2016 r. (...) sp. z o.o. zmieniła nazwę na N.. Prezesem jednoosobowego zarządu spółki pozostał S. S. (1).

Fakty niesporne.

Postanowieniem z 25 kwietnia 2017 r., w sprawie XII GUp 9/14, Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie odwołał syndyka masy upadłości B. B. P. oraz powołał zarządcę tymczasowego w osobie B. R., do czasu uprawomocnienia się rozstrzygnięcia w przedmiocie odwołania syndyka. Postanowienie to uprawomocniło się 16 lutego 2018 r.

Jako powód odwołania syndyka B. P. Sąd Rejonowy wskazał brak odpowiedniego nadzorowania majątku upadłej B. F. (1) oraz zastosowanie niewłaściwych procedur przy likwidacji składników masy upadłości. Zdaniem Sądu Upadłościowego działania syndyka w toku postępowania były zbyt mało intensywne, jak również zbyt późno odebrał rzeczy wchodzące w skład masy upadłości z magazynu przy ul. (...) w S..

Dowody: postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z 25.04.2017 r. w sprawie XII GUp 9/14 (k. 236-245);

postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie z 16.02.2018 r. w sprawie VIII Gz 302/17 (k. 455).

22 maja 2017 r. zarządca tymczasowy B. R. dokonał otwarcia magazynu (garażu) na terenie Zarządu (...), w którym znajdowały się przedmioty wchodzące w skład masy upadłości (...) w upadłości likwidacyjnej, a do którego klucze otrzymał od odwołanego syndyka B. P.. Otwarcie magazynu zostało przeprowadzone w obecności powołanego przez zarządcę tymczasowego rzeczoznawcy majątkowego, M. D., który sporządził oszacowanie wartości rynkowej znajdujących się w tym pomieszczeniu ruchomości. Załącznik do tego oszacowania stanowi zestawienie i wycena ruchomości podlegających oszacowaniu, a także poglądowa dokumentacja fotograficzna z przeprowadzonych oględzin. W dokumentach tych nie został wspominany ani kabel energetyczny (...) 1x120 mm, ani rura (...) 110. Z przekazania magazynu (garażu) nie sporządzono żadnego protokołu zdawczo-odbiorczego.

Dowody: „Oszacowanie wartości rynkowej” sporządzone 22.05.2017 r. przez M. D. z załącznikami (k. 475-485);

przesłuchanie powoda – syndyka masy upadłości (...) w upadłości likwidacyjnej w osobie B. R. (k. 506v-507, 511).

Od marca 2018 r. B. R. – dotychczasowy zarządca tymczasowy masy upadłości (...) w upadłości likwidacyjnej – pełni funkcję syndyka masy upadłości.

Fakt niesporny.

W toku niniejszego postępowania zawodowy pełnomocnik procesowy spółki z o.o. (...) sporządził dwie tabele zatytułowane „Tabela 1 – porównanie” oraz „Tabela 2 – porównanie”. W tabelach tych porównał ilość poszczególnych rzeczy ruchomych wchodzących w skład masy upadłości przedsiębiorstwa (...) w upadłości likwidacyjnej (w tym materiałów budowlanych branży elektrycznej) zgodnie ze spisem poprzedniego syndyka B. P. z listopada 2014 r. oraz ze spisem obecnego syndyka B. R. z kwietnia 2018 r., uwzględniając ilość sprzedanych rzeczy wskazaną w wystawianych w tym okresie przez przedsiębiorstwo (...) fakturach VAT. W tabelach tych wskazano, że w wielu przypadkach sprzedano więcej materiałów, niż ze spisu z 2014 r. wynikało, że wchodzi w skład masy upadłości, co miałoby świadczyć o ciągłym przekazywaniu niewykorzystanych materiałów z niezakończonych przez przedsiębiorstwo (...) budów. W żadnej z tych tabel nie zostały wskazane ani kabel energetyczny (...) 1x120 mm, ani rury (...) 110.

Dowody: „Tabela 1 – porównanie” (k. 528-529);

„Tabela 2 – porównanie” (k. 530).

Również w toku procesu niniejszego spółka (...) sporządziła wydruki zrzutów ekranu (nie zawierających „paska zadań” ze wskazaniem aktualnej daty i godziny) wykonanych – zgodnie z oświadczeniem zawodowego pełnomocnika procesowego spółki (...) – w trakcie przeglądania plików, które według oświadczenia jej pełnomocnika, znajdują się na dyskach twardych komputerów zakupionych przez spółkę od przedsiębiorstwa (...). Zgodnie z tymi wydrukami pliki miały zostać wytworzone w 2 grudnia 2014 r. i być modyfikowane po raz ostatni 16 grudnia 2014 r. (a ostatni raz drukowane 12 grudnia 2014 r.) przez M. P., który był pracownikiem B. F. (1). Plik ten miał zostać wytworzony w programie E. (arkusz kalkulacyjny) i obejmować zestawienie tabelaryczne w czterech arkuszach opisanych jako (...), (...), (...), (...). Arkusz (...) miał – zgodnie z wydrukiem – wskazywać na kabel (...) 1x120 mm o długości 400 m, co miało świadczyć o „spływaniu” materiałów budowlanych z niezakończonych przez przedsiębiorstwo (...) budów. W żadnym ze wskazanych wydruków nie wspominano o rurach (...) 110.

Dowód: wydruki zarzutów ekranu pliku „Zestawienie magazyn (...)” otwartego programem E. wraz z wydrukami tabel (k. 531-538).

Ocena dowodów:

Strony były zgodne co do znacznej części okoliczności faktycznych rozpoznanej sprawy, w szczególności dotyczących kwestii pozostających w tle istoty sprawy, takich jak prowadzenie działalności gospodarczej przez B. F. (1) w ramach przedsiębiorstwa (...), ogłoszenia jej upadłości – początkowo z możliwością zawarcia układu, a następnie obejmującej likwidację jej majątku – oraz działalności syndyka i powiązań upadłej ze stroną pozwaną – spółką (...), działającą wcześniej pod firmą (...). Wreszcie niesporne było to, że strony – B. F. (1) (reprezentowana przez S. S. (1) jako dyrektora/pełnomocnika zatrudnionego w jej przedsiębiorstwie) i pozwana działająca wówczas jako spółka (...) (reprezentowana przez swojego prokurenta A. B. (1)), za wiedzą B. P., pełniącego wówczas funkcję nadzorcy sądowego przedsiębiorstwa (...) znajdującego się w upadłości układowej – zawarły umowę sprzedaży materiałów budowlanych, zgodnie z którą spółka (...) miała najpierw nabyć określone materiały od osób trzecich, a następnie sprzedać je B. F. (1). Uzasadnieniem dla tej transakcji było to, że B. F. (1) miała wówczas trudności z dokonaniem takiego zakupu, z uwagi na negatywną opinię potencjalnych kontrahentów co do jej moralności płatniczej. Niesporne było również, że to w związku z tą ustną umową B. F. (1) – prowadzącej przedsiębiorstwo pod firmą (...) – spółka z o.o. (...) (jej prokurent A. B. (1)) wystawiła fakturę VAT nr (...) datowaną na 2 czerwca 2014 r. i opiewającą na kwotę 95.524,88 zł brutto, jak też niesporne było, że B. F. (1) zapłaciła 13 czerwca 2014 r. spółce (...) kwotę wskazaną w tej fakturze.

Spór między stronami procesu ogniskował się natomiast wokół dwóch najistotniejszych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy faktów, tj.:

-

określenia przedmiotu umowy sprzedaży, w związku z którą wystawiono fakturę VAT nr (...), datowaną na 2 czerwca 2014 r., oraz

-

wydania przedmiotu tej umowy B. F. (1) przez spółkę (...).

Strona powodowa konsekwentnie w ramach powyższego sporu stała na stanowisku, że przedmiotem zawartej ustnie w imieniu B. F. (1) i spółki (...) przez S. S. (1) i A. B. (1) były przedmioty (rzeczy ruchome) wskazane w fakturze nr (...): kabel energetyczny (...) 1x120 mm o długości 2,700 km oraz rura (...) 110 o długości 300,000 m.

Z drugiej strony strona pozwana kwestionowała, ażeby przedmiotem umowy były właśnie te rzeczy, jakie wskazano w fakturze VAT nr (...), lecz według jej argumentacji ilość kabla energetycznego (...) 1x120 mm była w rzeczywistości mniejsza, a umowa sprzedaży obejmowała ponadto również kable innego rodzaju:

-

(...) 1x120 mm o długości 156 m i za cenę 34,00 zł/m, tj. 5.304 zł netto,

-

(...) 1x50 mm o długości 390 m i za cenę 26,70 zł/m, tj. 10.413 zł netto,

-

(...) 50 mm o długości 270 m i za cenę 15,60 zł/m, tj. 4.212 zł netto,

-

(...) 4x2,5 mm o długości 4.958 m i za cenę 3,85 zł/m, tj. 19.088,30 zł netto.

W przypadku sporu dotyczącego wydania przedmiotu umowy sprzedaży strona powodowa natomiast stała na stanowisku, że będące przedmiotem umowy rzeczy ruchome nie zostały przez pozwaną wydane przedsiębiorstwu (...), podczas gdy strona pozwana konsekwentnie twierdziła, że przedmiot umowy został wydany i w znacznej mierze wykorzystany na kończonych przez przedsiębiorstwo (...) budowach.

Sąd dokonując kompleksowej oceny wszystkich dowodów zaoferowanych przez strony na te okoliczności doszedł do przekonania, że przedmiotem umowy sprzedaży, z tytułu której wystawiono fakturę nr (...), były rzeczy ruchome wskazane w tej fakturze – tj. kabel energetyczny (...) 1x120 mm o długości 2,700 km oraz rura (...) 110 o długości 300,000 m, natomiast co do wydania rzeczy przez pozwaną uznał, że kabel energetyczny (...) 1x120 mm o długości 2,700 km będący przedmiotem umowy sprzedaży nie został nigdy przedsiębiorstwu (...) wydany, podczas gdy w przypadku rury (...) 110 o długości 300,000 m będącej przedmiotem tej umowy brak jest dowodów, które pozwalałyby na przyjęcie, że nie została ona wydana.

Zgodnie przy tym z treścią faktury VAT nr (...) rzeczy w niej wskazane miały zostać dostarczone w terminie do 2 czerwca 2014 r., natomiast zapłata za nie – kwoty 92.406,83 zł brutto za kabel i kwoty 3.118,05 zł brutto za rurę – miała nastąpić w terminie do 16 czerwca 2014 r. B. F. (1) dokonała przy tym zapłaty w terminie, tj. 13 czerwca 2014 r.

W celu wykazania, że przedmiotem sprzedaży były inne rzeczy, niż wymienione w fakturze, strona pozwana zaoferowała w zasadzie tylko jeden jedyny dowód w postaci przesłuchania za stronę S. S. (1) (prezesa zarządu pozwanej), który w tym zakresie został oceniony jako niewiarygodny, co zostanie omówione poniżej.

Odnosząc się natomiast szczegółowo do dowodów, które przemawiały za tym, że kabel energetyczny (...) 1x120 mm nie został upadłej wydany, należy rozpocząć rozważania od zeznań świadka A. B. (1), który – już po odejściu z pracy u B. F. (1) – pozostawał zatrudniony w pozwanej spółce, gdzie pełnił funkcję prokurenta i podejmował próby zakupu kabla (...) 1x120 mm o długości 2,7 km. Miało to miejsce po zawarciu umowy z B. F. (1) (reprezentowaną wtedy przez zatrudnionego w jej przedsiębiorstwie (...)) i po wystawieniu faktury nr (...). Działania świadka A. B. (1) zmierzały właśnie do zakupu kabla w celu wykonania tej umowy. Jak zeznał A. B. (1) prowadził on w formie elektronicznej negocjacje z dostawcą kabla, które nie zakończyły się jednak zawarciem umowy, ostatecznie pozwana spółka kabla (...) 1x120 mm o długości 2,7 km nie zakupiła i nie wydała go przedsiębiorstwu (...). Świadek powyższy fakt potwierdził kategorycznie.

Zeznania tego świadka jako samodzielny dowód - aby dać im wiarę i poczynić w oparciu o nie ustalenia faktyczne w niniejszej sprawie - w ocenie Sądu należałoby ocenić z ostrożnością, gdyż świadek ten z uwagi na to, że nie jest już zatrudniony w pozwanej spółce i nie pełni w niej funkcji prokurenta mógłby mieć osobistą motywację do zeznania w tym zakresie nieprawdy. Jego zeznania korespondowały jednak z innymi dowodami w niniejszej sprawie, którym trudno było odmówić wiarygodności, w szczególności z zeznaniami świadka A. B. (2) (z realizującego prace przy budowie S. Promowego nr 1 w Ś. konsorcjum (...) S.A. i (...) S.A.) i jego pismem z 9 kwietnia 2015 r. do ówczesnego syndyka masy upadłości B. F. (1) B. P.. Świadek A. B. (2) wskazał, że przedsiębiorstwo (...) było podwykonawcą konsorcjum na tej budowie i do jego zadań należało m.in. wbudowanie kabla energetycznego (...) 1x120 mm, jednak po 30 maja 2014 r. nie wykonywało już żadnych robót na tej budowie, jak też poza materiałami rozliczonymi w fakturze nr (...) (w której nie ma mowy ani o kablu (...) 1x120 mm, ani o rurach (...) 110) przedsiębiorstwo (...) nie dostarczało żadnych kolejnych materiałów, w tym nie dostarczyło kabla energetycznego (...) 1x120 mm, którego to kabla konsorcjum na wskazanej budowie oczekiwało - jak zeznał - „ jak kania dżdżu”. Dodał też, że w konsekwencji niedostarczenia kabla przez B. F. (1) konsorcjum zmuszone zostało do wykonania zastępczego w tym zakresie, przy czym wskazał, że B. F. (1) zdążyła jedynie (ukrywając też początkowo swoją upadłość) wykonać kanalizację pod niedostarczony kabel.

Na szczególne znaczenie zeznań świadka A. B. (2) w tym zakresie wskazuje przy tym adnotacja na odwrocie oryginału faktury nr (...), dokonana przez B. F. (1) (co sama potwierdziła zeznając jako świadek), która wskazuje, że materiały objęte fakturą mają zostać przeznaczone na wykonanie prac na budowie przy przeprawie promowej w Ś., a zatem na tej budowie, na której kabla (...) 1x120 mm bezskutecznie oczekiwano „ jak kania dżdżu” (wg określenia świadka).

Na fakt, że kabel (...) 1x120 mm nie został wbudowany na żadnej innej wówczas realizowanej przez przedsiębiorstwo (...) budowie wskazują dokumenty związane z realizacją prac dla pozostałych kontrahentów, w tym spółki z o.o. (...), realizującej dla inwestora (...) S.A budowę hali produkcyjno-magazynowej wraz z częścią socjalno-biurową w O., gdzie w ramach kanalizacji technicznej pierwotnej wykorzystanie rur (...) 110 (takich jak wskazane w fakturze VAT nr (...)) zakładał schemat rozwinięty kanalizacji kablowej teletechnicznej dla hali produkcyjno-magazynowej z kwietnia 2014 r., dotyczący tej inwestycji. Co przy tym wymaga podkreślenia, to że dokumentacja ta (wskazując potrzebne kable w ramach „listy kablowej”) nie zakładała wykorzystania kabla (...) 1x120 mm, a zatem nie mógł on zostać zużyty na tej budowę. Przedsiębiorstwo (...) prace na tej budowie wykonywało w okresie między 10 sierpnia 2014 r. a 30 listopada 2014 r.

Zaznaczyć przy tym trzeba, że o ile dowody w tym zakresie przeczyły temu, ażeby wbudowano w O. kabel energetyczny (...) 1x120 mm, to na możliwość wbudowania rur (...) 110 wskazywały zarówno dowody dotyczące budowy przeprawy promowej w Ś., gdzie B. F. (1) wykonała kanalizację pod niedostarczony kabel, jak i dotyczące budowy w O., gdzie wprost wskazywano na potrzebę wbudowania rur (...) 110, prace były wykonywane już po ich zakupie, a następnie rur tych nie ujawniono w składzie masy upadłości w spisie inwentarza z 16-17 listopada 2014 r.

Wreszcie na niewbudowanie tak kabla energetycznego (...) 1x120 mm, jak i rur (...) 110, wskazywało pismo z 14 września 2015 r. skierowane przez N. C. – zawodowego pełnomocnika (...) sp. z o.o. (generalnego wykonawcy na budowie EcoFruits) do syndyka B. P.. Podobnie było w korespondencji e-mail prowadzonej przez E. J. – kierownika budowy (...) S.A. realizującej prace przy Urzędzie Celnym w Z.. W pismach tych wskazano, że B. F. (1) nie miała w swoim zakresie prac, które wymagałyby zastosowania materiału w postaci kabla energetycznego 1x120 mm. Ponadto w skład masy upadłości B. F. (1) nie wchodziły kabel energetyczny (...) 1x120 mm i rury (...) 110 także według spisu inwentarza z 17 listopada 2014 r., który to sporządzili S. S. (1) i A. B. (1), datując te czynności na 16-17 listopada 2014 r. (co wymaga przy tym zaznaczenia, to to, że B. F. (1) w prowadzeniu działalności gospodarczej zdawała się na S. S. (1) – prywatnie jej konkubenta – oraz na A. B. (1), niezależnie od tego, gdzie byli wówczas zatrudnieni, tj. czy w jej przedsiębiorstwie, czy w przedsiębiorstwie pozwanej spółki).

Zeznania świadka A. B. (1) (ówczesnego prokurenta pozwanej) potwierdzają wprost, że upadłej nie wydano kabla (...) 1x120 mm w wykonaniu spornej umowy.

Ponadto w związku z powyższymi rozważaniami domniemywać należało (zgodnie z art. 231 k.p.c.), że skoro zawarto umowę sprzedaży kabla energetycznego (...) 1x120 mm, który miał zostać dostarczony przez sprzedawcę (pozwaną) 2 czerwca 2014 r. (zgodnie z fakturą nr (...)), a następnie kabel taki ani nie został – zgodnie z wyżej wskazanymi zgodnymi ze sobą dowodami – wbudowany na żadnej z realizowanych wówczas przez przedsiębiorstwo (...) budów, ani nie został później wskazany w sporządzanym 16-17 listopada 2014 r. spisie inwentarza, ani w żadnym innym sporządzanym później spisie, to w takim razie kabel (...) 1x120 mm, za który wystawiono fakturę VAT nr (...) nie został nigdy wydany przedsiębiorstwu (...) przez pozwaną spółkę (...). W oparciu zebrane w niniejszej sprawie dowody nie jest nadto wykluczone, że pozwana spółka w ogóle nie miała (nie zakupiła nigdy) kabla energetycznego (...) 1x120 mm w celu wykonania umowy sprzedaży łączącej ją z B. F. (1), gdyż nawet obecny prezes zarządu pozwanej spółki (...) zeznał, że spółka nie ma dokumentacji zakupu tego kabla (S. S. (1) twierdzi, że dokument nabycia tego kabla bezprawnie zawłaszczył były syndyk B. P.).

Jednocześnie idąc drogą analogicznych domniemań należało dojść do wniosku, że skoro już po zakupie rur (...) 110 przedsiębiorstwo (...) wykonywało prace, które wymagały wbudowywania rur (tak w Ś., jak i wprost wspominanych w przypadku budowy w O.) i rury zostały wbudowane, a następnie nie ujawniono takich rur w spisie inwentarza, to w takim razie wskazane w fakturze nr (...) rury (...) 110 o długości 300 m zostały przedsiębiorstwu (...) przez pozwaną spółkę wydane, a następnie wykorzystane przez B. F. (1) w działalności jej przedsiębiorstwa. Dodać trzeba, że zeznania A. B. (1) tego nie wykluczały, w przeciwieństwie do jego stanowczych zeznań dotyczących kabla.

Argumentacja strony pozwanej podważająca takie ustalenie faktów opierała się z kolei przede wszystkim na relacjach S. S. (1) – przesłuchanego w trybie art. 299 k.p.c. jako obecnego prezesa zarządu pozwanej spółki. Zeznania te w ocenie Sądu okazały się tym samym niewiarygodne w zakresie, w jakim nie znajdowały potwierdzenia w innych dowodach, przede wszystkim z uwagi na to, że były w wielu punktach wprost sprzeczne z tym, co wynikało z innych, bardziej wiarygodnych dowodów. Przede wszystkim za niewiarygodne należało uznać zeznania S. S., według których zakupiony kabel energetyczny (...) 1x120 mm z faktury nr (...) został wbudowanych w Ś., a reszta została zwieziona do magazynu. Dokładnie przeciwne były natomiast zeznania bardziej wiarygodnego świadka A. B. (2), który nie mając żadnego interesu w tym, aby poświadczyć nieprawdę, szczerze zeznał, że na budowie kabla oczekiwano i się nie doczekano. Podobnie sam sporządzany przez S. S. (1) razem z A. B. (1) spis inwentarza z 16-17 listopada 2014 r. nie wskazuje na to, by kabel ten znajdował się w magazynie przedsiębiorstwa (...), jak również jego obecność nie została ujawniona później, już w toku konfliktu między syndykiem B. P. a pozwaną spółką (oraz S. S. (1)) o magazyn. Jednocześnie S. S. (1) sam sobie zaprzeczył w składanych zeznaniach dotyczących kabla energetycznego (...) 1x120 mm z faktury nr (...), gdyż wskazał, że kabel (...) 1x120 mm z faktury nr (...) został wbudowany w Ś., pomimo że na rozprawie kilka minut wcześniej zeznał, że wykonawca budowy w Ś. nie zapewnił frontu robót, co również było sprzeczne z tym, że na budowie tej z niecierpliwością wyczekiwano na dostawę kabla przez (...), która to dostawa nigdy nie nastąpiła.

Na wiarygodność S. S. (1) ponadto negatywnie wpływają jego powiązania z występującymi w sprawie stronami. Z jednej strony był (i nadal pozostaje) konkubentem B. F. (1) i jednocześnie zatrudnionym w jej przedsiębiorstwie dyrektorem, na którego – jak sama zeznała – w całości zdawała się w prowadzeniu działalności gospodarczej, z drugiej natomiast strony w różnym stopniu związany był ze spółką występującą w niniejszym procesie po stronie pozwanej, a jednocześnie przedsiębiorstwo (...), pozwana spółka, a do tego spółka komandytowa (której komandytariuszem jest B. F. (1), a komplementariuszem pozwana spółka), pozostawały cały czas w bardzo bliskiej współpracy. Osobą łączącą wszystkie te podmioty we współpracy pozostawał właśnie S. S. (1). Z tego też względu Sąd nie dał wiary zeznaniom S. S. (1), gdyż złożenie zeznań określonej treści miało wpływ na jego sytuację osobistą i zawodową, jak i na sytuację pozwanej spółki, której obecnie jest prezesem zarządu, i sytuację spółki komandytowej, której komplementariuszem jest pozwana. O marginalnej w istocie roli B. F. (1) w jej własnym przedsiębiorstwie, a znacznej roli jej ówczesnego pracownika S. S. (1), świadczą wreszcie zeznania samej B. F. (1), która nie umiała powiedzieć, czy rzeczy wskazane w fakturze nr (...) zostały dostarczone, a jeżeli tak to w jakiej ilości, nie wiedziała też, czy kabel (...) 1x120 mm był kupowany również wcześniej, niż wtedy, gdy wystawiono fakturę nr (...), a jedynie przypuszczała, że miało do takiej transakcji dojść, ale zakończyła się fiaskiem. Sama B. F. (1) w swoich zeznaniach wielokrotnie też wskazywała, że w prowadzeniu działalności w pełni zdawała się na S. S. (1) i na A. B. (1).

Zauważyć również trzeba, że pozwana spółka mogła w prosty sposób w niniejszym procesie wykazać, że wykonała umowę łączącą ją z upadła B. F. (1) przez wydanie spornego kabla, gdyby przedłożyła fakturę jego zakupu. W tym zakresie S. S. (1) zeznał, co już wspomniano, że dokumentacja zakupu kabla została w sposób bezprawny zawłaszczona przez syndyka B. P.. Również w tym zakresie dowód z przesłuchania S. S. (1) jest niewiarygodny. Należy zwrócić uwagę na to, że strona pozwana nie złożyła żadnego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa przez syndyka w omawianym zakresie, a twierdzenia dotyczące zawłaszczenia przez niego dokumentacji zakupu kabla pojawiły się w niniejszym procesie dopiero w odpowiedzi na pytanie Sądu, zadane w tym temacie w czasie przesłuchania S. S. (1). Przyjąć więc trzeba, że pozwana spółka nie posiada dokumentacji zakupu kabla (który miałby być następnie wydany upadłej w wykonaniu umowy sprzedaży), ponieważ go nigdy nie zakupiła.

Z uwagi na powyższą ocenę zeznań S. S. (1) dotyczących wydania kabla energetycznego (...) 1x120 mm Sąd uznał również, że jego zeznania są niewiarygodne co do tego, że przedmiotem umowy sprzedaży, z tytułu której wystawiono fakturę nr (...), były także inne rzeczy ruchome, niż wskazane w treści tej faktury, tj. inne rzeczy niż kabel energetyczny (...) 1x120 mm o długości 2,700 km oraz rura (...) 110 o długości 300,000 m. Strona pozwana nie zaoferowała w zasadzie żadnych innych dowodów niż zeznania S. S. (1) (nawet B. F. (1), która dokonywała adnotacji na oryginale faktury, nie wskazywała, ażeby była ona wystawiona za w rzeczywistości inne przedmioty, niż w niej wskazane), które mogłyby podważyć dowód, jakim była faktura VAT nr (...), dokumentująca sprzedaż właśnie takich rzeczy ruchomych i właśnie w takiej ilości, jak w niej wskazano. Co należy szczególnie podkreślić w tym kontekście: sprzedająca pozwana spółka nigdy nie wystawiła żadnej korekty tej faktury, wskazującej na sprzedaż innych rzeczy, niż wymieniony w fakturze kabel i rura. Biorąc zaś pod uwagę niewiarygodność zeznań S. S. (1) Sąd nie mógł uznać w zakresie tego spornego faktu inaczej, niż że przedmiotem umowy sprzedaży były kabel energetyczny (...) 1x120 mm o długości 2,700 km oraz rura (...) 110 o długości 300,000 m, z których wydana mogła być tylko rura (...) 110 o długości 300,000 m (na to ostatnie wskazywały wspominane dowody, przy braku dowodów wskazujących na coś przeciwnego).

Dokonując oceny dowodów przedstawionych przez strony odnieść należy się również do przedłożonych na rozprawie 3 lipca 2018 r. przez stronę pozwaną dowodów w postaci porównawczych zestawień tabelarycznych sporządzonych przez stronę oraz w postaci wydruków, które według oświadczenia pełnomocnika pozwanej miałyby stanowić wydruki zrzutów ekranu wyświetlającego pliki na komputerach, które poprzednio należały do przedsiębiorstwa (...). Co do pierwszych ze wskazanych dowodów, to pozostają one bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż w zasadzie nie tyle są dowodami na fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, co stanowią najwyżej dowód nadania tabelarycznej formy stanowisku strony pozwanej, prezentowanemu w toku procesu. Co przy tym istotne zestawienia te i tak w żadnym miejscu nie wskazują na sporny kabel energetyczny (...) 1x120 mm o długości 2,700 km oraz rura (...) 110 o długości 300,000 m, za które wystawiono fakturę nr (...).

Przechodząc z kolei do drugiej grupy wspomnianych dowodów (wydruków zrzutów ekranu), to po pierwsze wskazać trzeba, że wniosek dowodowy z nimi powiązany (tj. o uzupełniające przesłuchanie świadków, które miałoby potwierdzić, że wydruki te rzeczywiście dotyczą plików znajdujących się na komputerach, które wchodziły w skład przedsiębiorstwa (...)) jest spóźniony w rozumieniu art. 217 § 2 k.p.c., albowiem – jak wynika z przedłożonej przez stronę powodową faktury VAT z 20 maja 2015 r. nr FV 1/05/2015 pozwana spółka nabyła od przedsiębiorstwa (...) komputery już w maju 2015 r., a zatem – jeżeli zgodnie z oświadczeniem strony pozwanej rzeczywiście znajdowały się na ich dyskach twardych pliki wytworzone wcześniej przez przedsiębiorstwo (...) i związane z jego działalnością – stosowne wnioski dowodowe w tym zakresie pozwana (stale reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika) mogła zgłosić już na samym początku procesu (toczącego się od początku czerwca 2016 r.), tj. już w odpowiedzi na pozew. Zgłoszenie takich wniosków dowodowych na obecnym etapie postępowania zmierza tym samym w ocenie Sądu jedynie do spowodowania zwłoki w jego biegu. Stąd też dowody z zeznań świadków, które miałyby potwierdzić, że wydruki te rzeczywiście dotyczą plików znajdujących się na komputerach, które wchodziły w skład przedsiębiorstwa (...), zostały pominięte, a fakt ten pozostaje nieuwodniony.

Ponadto należy wskazać, że wydruki takie jako inne pisemne materiały dowodowe (nie są bowiem podpisane, a zatem nie mogą zostać uznane nawet za dokumenty prywatne), świadczą co najwyżej o tym, że wydruki takie sporządzono, ale nie świadczą o tym, że faktycznie przedstawiają treść plików znajdujących się na dyskach twardych komputerów zakupionych od przedsiębiorstwa (...). Nie jest także na podstawie tych wydruków możliwe stwierdzenie, czy nie zostały one specjalnie przygotowane za pomocą programu graficznego, jak i nie sposób ustalić, a nawet uprawdopodobnić, daty ich powstania. W ocenie Sądu właściwym dowodem w takim przypadku byłoby dokonanie oględzin zawartości tych dysków twardych (możliwe, że z udziałem biegłego sądowego), jednakże strona pozwana przeprowadzenia takiego dowodu nie zawnioskowała i to pomimo tego, że – jak wynika ze wspominanej już faktury dokumentującej sprzedaż tych komputerów – pliki te mogą pochodzić z laptopa wchodzącego wcześniej w skład przedsiębiorstwa (...), z którego przeprowadzenie oględzin nie stanowiłoby żadnej trudności dla strony pozwanej. Jednocześnie – biorąc pod uwagę okoliczności niniejszej sprawy oraz to, że za stronę pozwaną w toku całego procesu działa zawodowy pełnomocnik – brak jest podstaw do przeprowadzenia przez Sąd dowodu w tym zakresie z urzędu na podstawie art. 232 zdanie drugie k.p.c.

W odniesieniu do omawianych dowodów dodać trzeba, że strona pozwana zmierzała za ich pomocą wykazać, że sporządzane spisy z natury nie obrazują całego stanu masy upadłości, ponieważ stale z budów realizowanych przez B. F. (1) „spływały” niewykorzystane przez nią materiały budowlane, a wśród nich znajdował się m.in. kabel (...) 1x120 mm o długości 400m. Nawet gdyby pozwana udowodniła powyższe fakty, to i tak nie mogłoby to być jednak podstawą do konstruowania domniemania, że pozwana wykonała umowę sprzedaży, której dotyczy niniejsza sprawa. Nie można bowiem przyjąć, że hipotetyczne 400m kabla (...) 1x120 mm, które „spłynęło” z bliżej nieokreślonej budowy jako niewykorzystany przez B. F. (1) materiał, to kabel zakupiony przez B. F. (1) od pozwanej. Upadła prowadziła działalność w branży elektrycznej od wielu lat, nie można z całą pewnością założyć, że wszystkie materiały, które „spływały” z budów, upadła kupowała za pośrednictwem pozwanej spółki. Mogły to być przecież również materiały, które upadła kupowała od innych kontrahentów, czy to płacąc gotówką, czy to robiąc zakupy, zanim straciła wiarygodność płatniczą.

Tym samym zaoferowane przez stronę pozwaną na ostatniej rozprawie dowody nie mogły prowadzić do ustalenia wskazywanych przez pozwaną faktów, mających prowadzić w jej zamierzeniu do oddalenia powództwa.

Ocena prawna:

Powód syndyk masy upadłości (...) w upadłości likwidacyjnej – będący stroną w ujęciu formalnym – domagał się ostatecznie w niniejszej sprawie od pozwanej spółki zapłaty na rzecz masy upadłości (strony w ujęciu materialnym) łącznej kwoty 95.524,88 zł, odpowiadającej kwocie zapłaconej przez upadłą 13 czerwca 2014 r. za wskazane w fakturze VAT nr (...) rzeczy ruchome:

-

kabel (...) 1x120 mm o długości 2,700 km za kwotę 92.406,83 zł brutto

-

rury (...) 110 o długości 300,000 m za kwotę 3.118,05 zł brutto,

które nie zostały nigdy upadłej przez pozwaną spółkę jako sprzedawcę dostarczone. Sama strona powodowa upatrywała przy tym podstawy prawnej swojego roszczenia w art. 471 k.c. uważając, że zachowanie się pozwanej – sprzedaż rzeczy ruchomych i ich niewydanie kupującemu pomimo zapłaty ceny, stanowi niewykonanie umowy, a szkoda kupującego wyraża się w zapłaconej cenie.

Sąd na podstawie art. 321 § 1 k.p.c. związany jest granicami podstawy faktycznej żądania, a nie wskazaną przez stronę podstawą prawną. W okolicznościach faktycznych rozpoznawanej sprawy podstawy prawnej roszczenia powoda należy szukać nie w art. 471 k.c., lecz w art. 479 k.c., zgodnie z brzmieniem którego: jeżeli przedmiotem świadczenia jest określona ilość rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, wierzyciel może w razie zwłoki dłużnika nabyć na jego koszt taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku albo żądać od dłużnika zapłaty ich wartości, zachowując w obu wypadkach roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki.

Powyższy przepis znajduje zastosowanie w sytuacji, w której przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku i nastąpiła zwłoka (zawinione opóźnienie) dłużnika w świadczeniu (wydaniu) tych rzeczy. Nadto regulacja ta ma charakter quasi-odszkodowawczy, gdyż sprowadza się do tego, że wierzyciel może albo dokonać wykonawstwa zastępczego zobowiązania dłużnika (nabyć na koszt dłużnika taką samą jak umówiona ilość rzeczy tego samego gatunku) albo zażądać od dłużnika zapłaty wartości tych rzeczy (czego właśnie żąda powód). W orzecznictwie i doktrynie wskazuje się przy tym, że w przypadku wykonawstwa zastępczego wierzyciel najpierw musi nabyć określone rzeczy (względnie wykonać dzieło, czy usługę), które były przedmiotem świadczenia, do którego zobowiązał się dłużnik, a z którym pozostaje w zwłoce, i dopiero z chwilą tego nabycia po jego stronie powstanie roszczenie w stosunku do dłużnika o zwrot wydatków na nabycie tych rzeczy [por. wyrok SN z 16.05.2013 r. w sprawie IV CSK 717/12; wyrok SA w Gdańsku z 28.09.2012 r. w sprawie I ACa 298/12].

Z kolei wartość rzeczy (względnie dzieła, czy usługi) oblicza się przy tym głównie według treści umowy, a jeżeli nie wynika ona z treści umowy, to wówczas według wartości rynkowej rzeczy tej samej jakości [por. wyrok SN z 9.06.1953 r. w sprawie I C 468/53, OSN z 1954 r., Nr 3, poz. 59]. W przypadku żądania zapłaty wartości rzeczy, których z uwagi na swoją zwłokę nie świadczył dłużnik, różnica w stosunku do wykonawstwa zastępczego polega na tym, że wierzyciel od początku (odkąd dłużnik popadł w zwłokę ze spełnieniem swojego świadczenia) może żądać od dłużnika zapłaty wartości tych rzeczy, niezależnie od tego, czy w ogóle ma zamiar środki te przeznaczyć na nabycie przedmiotu świadczenia i czy faktycznie tak uczyni [por. J. D. w: red. Z. R., (...) prawa cywilnego. Tom III. Część 1. Prawo zobowiązań – część ogólna, W. 1981, s. 816-817; wyrok SN z 15.05.2013 r. w sprawie IV CSK 717/12; wyrok SA w Gdańsku z 28.09.2012 r. w sprawie I ACa 298/12].

W doktrynie na tle wskazanego wyżej przepisu wskazuje się ponadto, że o ile art. 479 k.c. nie wymaga złożenia jakiegokolwiek szczególnego oświadczenia woli, o tyle wierzyciel dokonuje wyboru, z którego roszczenia skorzysta (przy czym wybór jednego wyklucza wybór drugiego), przy czym wybór ten może zostać dokonany choćby per facta concludentia i stanowi oświadczenie woli przekształcające treść dotychczasowego stosunku obligacyjnego, ten sposób, że zmienia przedmiot świadczenia dłużnika z umówionego na ten, który został wybrany przez wierzyciela spośród wskazanych w art. 479 k.c. Oświadczenie takie jednocześnie nie stanowi zmiany umowy, lecz zmianę treści stosunku prawnego (choć zwykle nawiązanego za pomocą umowy) na podstawie upoważnienia ustawowego i w konsekwencji nie podlega też wynikającym z art. 77 § 1 k.c. wymaganiom co do formy. Wybór któregokolwiek z omawianych roszczeń nie jest zależny od zgody dłużnika, ale musi zostać zakomunikowany dłużnikowi, by ten miał możliwość zastosowania się do roszczenia wierzyciela [por. M. K. w: red. K O., Kodeks cywilny. Komentarz, Legalis 2018].

Przekładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy trzeba wskazać, że umowa sprzedaży wskazanych w fakturze VAT nr (...) kabla (...) 1x120 mm o długości 2,700 km za kwotę 92.406,83 zł brutto oraz rury (...) 110 o długości 300,000 m za kwotę 3.118,05 zł brutto, została zawarta w formie ustnej przez reprezentujących strony S. S. (1) ( (...)) i A. B. (1) ( (...) sp. z o.o.) i dotyczyła sprzedaży rzeczy (i to rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku), których sprzedawca – spółka (...) wówczas jeszcze nie posiadała, ale które miała zakupić od podmiotów trzecich, co jest zgodne z 535 k.c., gdyż umowa sprzedaży nie wymaga dla swojej ważności, żeby sprzedawca był w chwili zawierania umowy czy to właścicielem, czy choćby posiadaczem sprzedawanej rzeczy oznaczonej tylko co do gatunku (której własność przechodzi na drugą stronę z chwilą przeniesienia posiadania – art. 155 § 2 k.c.). Przedmiotem umowy sprzedaży – jak już wskazano we wcześniejszej części uzasadnienia, były przy tym te rzeczy ruchome oznaczone co do gatunku, które wskazano w fakturze nr (...) z 2 czerwca 2014 r., bowiem strona pozwana nie wykazała, ażeby przedmiotem umowy były inne rzeczy. Kupująca B. F. (2) spełniła przy tym swoje świadczenie z tytułu umowy sprzedaży, tj. zapłaciła 13 czerwca 2014 r. cenę wskazaną w fakturze wystawionej za sprzedane rzeczy, natomiast sprzedawca (pozwana spółka) spełniła swoje świadczenie tylko co do rury (...) 110 o długości 300,000 m sprzedanej za kwotę 3.118,05 zł brutto, ale już nie co do kabla (...) 1x120 mm o długości 2,700 km sprzedanego za kwotę 92.406,83 zł brutto. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynikało bowiem, ażeby rura (...) 110 nie została upadłej wydana, co więcej rura taka została wbudowana po zawarciu umowy sprzedaży przez przedsiębiorstwo (...) czy to na budowie przeprawy promowej w Ś., czy to na budowie realizowanej w O.. Natomiast kabel (...) 1x120 mm o długości 2,700 km ani nie został wbudowany na którejkolwiek z realizowanych przez B. F. (1) budów, ani też nie został później wskazany w żadnym ze sporządzanych w związku z jej upadłością spisów inwentarza, co więcej świadek A. B. (1) wprost zeznał, że nie został upadłej wydany.

Tym samym ziściły się następujące przesłanki roszczenia strony powodowej opartego na art. 479 k.c.:

-

przedmiotem umowy sprzedaży, z tytułu której wystawiono fakturę VAT nr (...), były rzeczy ruchome oznaczone tylko co do gatunku;

-

wystąpiła zwłoka pozwanej jako dłużniczki z tytułu wydania (przeniesienia własności) rzeczy będących przedmiotem umowy sprzedaży – kabla (...) 1x120 mm o długości 2,700 km, przy czym zwłoka ta przejawia się nie tylko w tym, że dotychczas pozwana własności tych rzeczy nie przeniosła, ale również i w tym, że wcale nie zamierza rzeczy tych wydać stronie powodowej i przenieść na nią ich własności (tj. nie zamierza spełnić swojego świadczenia z tytułu umowy sprzedaży w zakresie dotyczącym kabla (...) 1x120 mm o długości 2,700 km);

-

strona powodowa jako wierzyciel dokonała wyboru świadczenia, tj. domagała się w rozpoznanej sprawie zapłaty wartości rzeczy, będących przedmiotem niespełnionego przez pozwaną świadczenia.

Obrona strony pozwanej sprowadzała się w tym kontekście do podniesienia przez nią, że spółka z o.o. (...) nie pozostawała w zwłoce, gdyż wydała upadłej B. F. (1) (kupującemu) materiały budowlane, w tym kabel (...) 1x120 mm, o którym mowa w fakturze nr (...) (jednak mniejszej długości), oraz inne kable, których w fakturze nie wskazano, oraz inne materiały budowlane.

Taka linia obrony okazała się jednak nieskuteczna – po pierwsze dlatego, że (jak już wskazano w kontekście oceny dowodów) pozwana nie udowodniła, że w ogóle wydała stronie powodowej jakiejkolwiek długości kabel (...) 1x120 mm, który był przedmiotem umowy sprzedaży, z tytułu której wystawiono fakturę VAT nr (...); po drugie dlatego, że pozwana nie udowodniła, ażeby przedmiotem umowy sprzedaży były rzeczywiście inne rzeczy niż wskazane we wspomnianej fakturze; wreszcie po trzecie dlatego, że nawet gdyby faktycznie pozwana wydała stronie powodowej inne rzeczy ruchome oznaczone co do gatunku (kable), niż będące przedmiotem umowy, to i tak nie zwolniłaby się z obowiązku świadczenia przedmiotu umowy. Należy bowiem pamiętać, że wykonanie zobowiązania powinno nastąpić przez spełnienie świadczenia określonego w treści zobowiązania, a wierzyciel nie jest zobowiązany do przyjęcia innego świadczenia, nawet jeżeli charakteryzuje się ono zbliżonymi właściwościami lub przedstawia wyższą wartość. Jedynie za zgodą wierzyciela może dojść do zmiany przedmiotu świadczenia, wówczas świadczenie w miejsce wypełnienia ( datio in solutum) prowadzi do wygaśnięcia zobowiązania z zaspokojeniem wierzyciela (art. 453 k.c. stanowi, że jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa). Pozwana nie wykazała ani nawet nie próbowała wykazywać, że doszło do zawarcia porozumienia, o jakim mowa w art. 453 k.c. Nie wykazała również, ażeby strony zawarły porozumienie, w wyniku którego dotychczasowe zobowiązanie zostałoby umorzone w związku z powstaniem nowego zobowiązania (art. 506 § 1 k.c. z kolei stanowi, że jeżeli w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej, zobowiązanie dotychczasowe wygasa (odnowienie)). Tym samym do wykonania zobowiązania łączącego strony mogło dojść wyłącznie przez spełnienie świadczenia określonego w jego treści, a więc przez wydanie rzeczy opisanych w fakturze.

Strona pozwana nie udowodniła zatem, że spełniła świadczenie wynikające z umowy sprzedaży w zakresie wydania kabla (...) 1x120 mm sprzedanego za cenę 92.406,83 zł brutto, a co więcej – jej stanowisko w toku procesu wprost wskazywało, że nie zamierza tego świadczenia na rzecz strony powodowej spełnić. Brak woli spełnienia kiedykolwiek świadczenia, do którego strona pozwana się zobowiązała na podstawie umowy sprzedaży, świadczy o tym, że pozostaje ona w zwłoce ze spełnieniem świadczenia, co uzasadnia wystąpienie przez stronę powodową z roszczeniem o zapłatę kwoty 92.406,83 zł, stanowiącej umówioną (i zapłaconą) cenę kabla (...) 1x120 mm, jako oznaczonej co do gatunku rzeczy ruchomej, o której mowa w art. 479 k.c. i z której świadczeniem strona pozwana pozostaje w zwłoce. Niezasadne z kolei okazało się żądanie powoda o zapłatę kwoty 3.118,05 zł stanowiącej wartość rur (...) 110 o długości 300,000 m, gdyż z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynikało, ażeby to świadczenie, polegające na wydaniu tej rzeczy, nie zostało przez stronę pozwaną spełnione, a ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na powodzie.

W konsekwencji co do dochodzonej w rozpoznanej sprawie należności głównej zasądzono kwotę 92.406,83 zł, stanowiącą umówioną wartość kabla (...) 1x120 mm. W zakresie kwoty 3.118,05 zł, stanowiącej wartość rur (...) 110, powództwo podlegało oddaleniu.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c. zasądzając je w wysokości wskazanej w art. 481 § 2 k.c. Strona powodowa domagała się odsetek od żądanej kwoty licząc od 13 czerwca 2014 r., tj. od dnia zapłaty przez upadłą za rzeczy wskazane w fakturze nr (...). Realizacja roszczenia opartego na art. 479 k.c. – jak już wskazano – wymaga złożenia wobec dłużnika oświadczenia woli o skorzystaniu z tego roszczenia, tak aby dłużnik mógł się do niego zastosować. Wymagalność roszczenia należy tym samym oceniać w takim przypadku zgodnie z art. 455 k.c., zgodnie z którym jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Jak wynikało z zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego B. P. jako syndyk masy upadłości B. F. (1) wzywał pozwaną spółkę pismem datowanym na 19 kwietnia 2016 r. do wykonania zobowiązania wynikającego z umowy, tj. do dostarczenia rzeczy wskazanych w fakturze nr (...) z 2 czerwca 2014 r. zakreślając 7-dniowy termin pod rygorem odstąpienia od umowy, jednocześnie wskazując, że istnieje możliwość zaspokojenia roszczenia poprzez zapłatę na rzecz upadłej B. F. (1) uiszczonej za te rzeczy kwoty 95.524,88 zł. Zebrane w sprawie dowody wskazują jedynie na wysłanie tego pisma listem poleconym do pozwanej spółki, ale brak jest dowodu na jego doręczenie (zwłaszcza co do daty doręczenia), a ponadto żądanie wskazane w tym piśmie nie może być traktowane jako tożsame z roszczeniem o zapłatę wartości rzeczy, opartym na art. 479 k.c., które w zasadzie sformułowane zostało dopiero w pozwie i pismach modyfikujących żądanie. Tym samym dopiero doręczenie pozwu może zostać uznane za wezwanie, o którym mowa w art. 455 k.c. Ponieważ pozew w niniejszej sprawie został doręczony 15 września 2016 r. (k. 48 akt sprawy), toteż Sąd uznał, że niezwłocznym spełnianiem świadczenia w tym przypadku byłoby spełnienie go w obiektywnie realnym terminie 14 dni od doręczenia pozwu. W dniu kolejnym po upływie tego terminu pozwana pozostawała w opóźnieniu ze spełnieniem żądanego przez powoda świadczenia pieniężnego, w związku z czym odsetki zasądzono na rzecz strony powodowej od kwoty 92.406,83 zł począwszy od 30 września 2016 r., oddalając roszczenie o zasądzenie odsetek w pozostałym zakresie.

Nieuzasadniony okazał się podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia. Powód jako kupujący domagał się spełnienia roszczenia z art. 479 k.c. o zapłatę wartości rzeczy będących przedmiotem sprzedaży. Termin przedawnienia tego roszczenia jest trzyletni - art. 118 k.c. Nie znajduje w sprawie zastosowania termin dwuletni z art. 554 k.c., który jest regulacją szczególną w stosunku do ogólnych regulacji kodeksu cywilnego dotyczących przedawnienia roszczeń (art. 117 i n. k.c.) i nie może podlegać wykładni rozszerzającej. Tym samym ogólnym zasadom przedawnienia podlegają roszczenia kupującego. Ustna umowa sprzedaży zawarta została zawarta w czerwcu 2014 r. (świadczenie pozwanej miało być spełnione 2 czerwca 2014 r.), powód - kupujący wytoczył pozew 30 maja 2016 r., roszczenie powoda nie jest przedawnione.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 108 § 1 w zw. z art. 100 i art. 98 § 1 k.p.c. rozstrzygając, że strony powinny ponieść koszty procesu zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, przy uwzględnieniu, że powód wygrał w 96,74% (powództwo uwzględniono co do kwoty 92.406,83 zł, podczas gdy powód domagał się zasądzenia kwoty 95.524,88 zł) i pozostawiając szczegółowe wyliczenie tych kosztów (w tym kosztów sądowych Skarbu Państwa) referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się wyroku.