Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Pozwem z 18 listopada 2019 r. (...) Bank (...) S.A. w W. wniósł o zasądzenie od M. D. kwoty 178.431,02 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 4.11.2017 r. i kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazał, że udzielił pozwanemu kredytu, zabezpieczonego wekslem in blanco, który wobec niespłacania kredytu i wypowiedzenia umowy został przez powoda wypełniony na kwotę odpowiadającą zadłużeniu pozwanego.

Po wydaniu nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym pozwany wniósł zarzuty, żądając oddalenia powództwa w całości i zasądzenia kosztów procesu. Wskazał, że weksel wypełniono niezgodnie z deklaracją, gdyż roszczenie jest niewymagalne: bank nie wypowiedział skutecznie umowy, nie dochował procedury określonej w art. 75 c ustawy Prawo bankowe, nie doręczył pozwanemu wezwań do zapłaty i wypowiedzenia, nadto nie wykazano, by osoba, która podpisała oświadczenie o wypowiedzeniu była uprawniona do działania w imieniu banku. Nadto treść wypowiedzenia wskazuje, że oświadczenie to zostało złożone pod warunkiem, a pozew nie może zastępować wypowiedzenia. W kolejnym piśmie – po przedstawieniu przez bank wezwań do zapłaty - pozwany zakwestionował formę wezwania do zapłaty, wskazując, że nie jest ono podpisane, a jedynie zawiera odwzorowanie podpisu, zakwestionował także uprawnienie osoby podpisującej wezwanie do działania w imieniu banku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 24 czerwca 2014 r. została zawarta pomiędzy Bankiem (...) S.A. (obecnie (...) Bank (...) S.A.) a M. Ś. (obecnie D.) umowa o kredyt biznes ekspres hipoteka. Na mocy tej umowy bank udzielił pozwanemu kredytu w kwocie 199,500 zł, kredyt miał być spłacany w ratach do 26.04.2024 r., oprocentowanie wynosiło sumę indeksu 3M WIBOR i 7 p.p. Zgodnie z § 3.05 oprocentowanie kredytu przeterminowanego wynosiło 3-krotność stopy lombardowej NBP.

Spłatę kredytu zabezpieczono wekslem in blanco wystawionym przez pozwanego. Pozwany podpisał też deklarację wekslową, w której wskazano, że bank ma prawo wypełnić weksel w każdym czasie w przypadku niedotrzymania umownych terminów spłaty kredytu do sumy odpowiadającej aktualnym roszczeniom banku, obejmującym kwotę wierzytelności głównej z odsetkami i innymi kosztami na dzień przedstawienia weksla do zapłaty oraz opatrzyć datą płatności wg swego uznania, zawiadamiając pozwanego listem poleconym wysłanym najpóźniej 8 dni przed terminem płatności do wystawcy. Weksel miał być płaty w oddziale banku w S..

Pismem z 12.12.2016 r. bank wezwał pozwanego do zapłaty przeterminowanego zadłużenia w terminie do 2.01.2017 r., poinformował o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację i wskazał, że brak spłaty lub wniosku albo jego odrzucenie będą skutkowały wypowiedzeniem umowy kredytowej. Pismo podpisała M. K., działając na podstawie pełnomocnictwa z 4.08.2014 r. Pismo wysłano do pozwanego 15.12.2016 r.

Pismem z 24.03.2017 r. Bank wypowiedział umowę kredytu, oświadczenie podpisała M. S., działająca na podstawie pełnomocnictwa z 3.02.2017 r. W wypowiedzeniu odwołano się do wezwania do zapłaty z 12.12.2016 r., wskazano, że na podstawie umowy i art. 75 ustawy prawo bankowe bank wypowiada umowę kredytu i wzywa do zapłaty całej wierzytelności w ciągu 30 dni od daty otrzymania wypowiedzenia. Jednocześnie poinformowano, że wpłata w ciągu 30 dni od daty otrzymania wypowiedzenia całości zadłużenia – przeterminowanego kapitału z odsetkami i kosztami oraz terminowa spłata najbliższej wymagalnej raty kredyt zostanie potraktowana jako zgoda na uznanie wypowiedzenia umowy kredytu przez bank za bezskuteczne i utrzymanie dotychczasowych warunków. Wskazano też, że wg. stanu na 24.03.2017 r. zadłużenie wynosił łącznie 171.897,22 zł, w tym 154.950 zł przeterminowanego kapitału. Pozwany odebrał wypowiedzenie 31.03.2017 r.

Pismem z 20.10.2017 r. Bank wezwał pozwanego do wykupu weksla, wskazując, że na kwotę 178,431,02 zł składa się 162.698,38 zł kapitału, 10.551,49 zł przeterminowanych odsetek, 4.874,55 zł odsetek karnych i 306,60 zł kosztów. Pozwany odebrał wezwanie. 10.11.2017 r.

Bank wypełnił weksel na kwotę 178.431,02 zł wskazując datę płatności na 3 listopada 2017 r.

Dowód: umowa k. 4-10 , deklaracja wekslowa k. 11

Weksel (kopia) k. 12

Wezwanie k. 49, potwierdzenie nadania k. 50, pełnomocnictwo k. 65

Wypowiedzenie k. 13 z potwierdzeniem odbioru k. 52, pełnomocnictwo k. 48

Wyciąg kredytowy k. 46-47

Wezwanie do zapłaty k. 14 z potwierdzeniem odbioru k. 13

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione w całości.

Powód dochodził w niniejszej sprawie zapłaty sumy wekslowej z odsetkami od dnia płatności weksla. Podstawę prawną roszczeń stanowią przepisy ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe. Zgodnie z art. 9 w zw. z art. 104 Pr. weksl. wystawca weksla własnego odpowiada za zapłatę weksla.

W sprawie niewątpliwym jest, że pozwany wystawił weksel in blanco, który następnie został przez powoda uzupełniony. Przedstawiony przez powoda weksel spełnia wszystkie warunki formalne, jakie prawo wekslowe przewiduje dla ważności weksla: nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono, przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej, nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana, termin i miejsce płatności, oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu i podpis wystawcy wekslu (art. 101 i 102 Pr.weksl.).

Pozwany podniósł zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym, wskazując na brak wymagalności roszczenia z uwagi na niedochowanie procedur wymaganych przez ustawę Prawo bankowe.

Deklaracja wekslowa określa warunki pozwalające na wypełnienie weksla i ma zasadnicze znaczenie dla powstania zobowiązania wekslowego. Tylko bowiem w następstwie wypełnienia weksla in blanco zgodnie z porozumieniem co do jego uzupełnienia powstaje zobowiązanie wekslowe osoby podpisanej na wekslu in blanco o treści określonej w tekście powstałym na skutek wypełnienia. Możliwość podniesienia przez dłużnika zarzutów wynikających z treści zawartego porozumienia, wynika – jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 18 listopada 1999 r. sygn. I CKN 215/98 (OSNC 2000/7-8/128) – a contrario z treści art. 10 Prawa wekslowego. Powołany przepis stanowi, że jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. Zatem wobec osoby, która otrzymała weksel in blanco, ten, kto go jej wręczył, może powoływać się na niezgodne z udzielonym upoważnieniem uzupełnienie weksla in blanco bez żadnych ograniczeń (zob. wyrok SN z dnia 31.05.2001r., sygn. V CKN 264/00, LEX nr 52788).

Jednakże to na dłużniku wekslowym ciąży obowiązek wykazania, że sposób wypełnienia weksla nie odpowiada zawartemu porozumieniu. Jeżeli występujący z powództwem o zapłatę jako remitent weksla własnego wystawionego przez pozwanego potwierdzi swe prawo dokumentem o cechach określonych w art. 101 Pr. weksl., a pozwany nie udowodni zarzutów tamujących lub niweczących, sąd uwzględni żądanie na podstawie art. 28 ust. 2 w zw. z art. 104 ust. 1 Pr. weksl. (wyrok SN z 18 listopada 1999 r., I CKN 215/98, OSNC 2000/7-8, poz. 128).

Zarzuty pozwanego dotyczące braku wymagalności roszczenia okazały się bezzasadne.

Umowa stron była umową opisaną w art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, zgodnie z którym przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Formę i niezbędną treść umowy określa ustęp 2 tego artykułu. W myśl natomiast art. 75 ust. 1 i 2 ustawy Prawo bankowe, w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu (…), przy czym, termin wypowiedzenia wynosi 30 dni, o ile strony nie określą w umowie dłuższego terminu. W niniejszej sprawie umowa stron zawiera termin 30-dniowy (§ 6.01) Stosownie do art. 75c ust. 1 i 2 cytowanej ustawy jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

Jak wynika z przedłożonych przez powoda dokumentów, pozwany został wezwany do spłaty zadłużenia pod rygorem wypowiedzenia umowy pismem z 12.12.2016 r. (k. 49). Pismo to wysłano do pozwanego 15.12.2015 r. Pozwany nie wykazał, że nie otrzymał tego pisma (nie wniósł np. o przesłuchanie go na tę okoliczność), należy zatem zakładać, że je otrzymał, podobnie jak wszystkie inne przesyłki, dotyczące spornej umowy. Nawet jeśli wyznaczony przez bank termin był krótszy niż 14 dni roboczych, to nie powoduje to nieważności późniejszego wypowiedzenia, skoro oświadczenie o wypowiedzeniu złożono dopiero w marcu 2017 r., a więc z pewnością w okresie umożliwiającym pozwanemu albo spłatę zaległego zadłużenia, albo złożenie wniosku o restrukturyzację (pismo zawierało informację o takiej możliwości). Jak wynika z przedłożonego przez powoda pełnomocnictwa wezwanie zostało podpisane przez osobę uprawnioną. Cytowane przepisy ustawy Prawo bankowe ani też umowa stron nie wymagają dla wezwania żadnej formy szczególnej, toteż nie jest istotne, czy pismo zostało podpisane przez pracownika banku własnoręcznie, czy zawierało wyłącznie odwzorowanie podpisu. W przytoczonym przez powoda orzeczeniu Sądu Najwyższego (IV CSK 279/18) Sąd ten uznał za dopuszczalne także wezwania telefoniczne czy poprzez wiadomości sms, zatem jest to wyłącznie kwestia późniejszego dowodzenia, czy wezwanie miało miejsce i zawierało uprzedzenie o możliwości wypowiedzenia umowy. W niniejszej sprawie powód wykazał, że wezwanie wysłał, zawierało ono informacje wymagane przez art. 75 c ustawy Prawo bankowe, a ponieważ bezspornie pozwany nie spłacił zadłużenia, wypowiedzenie z 24.03.2017 r. było uprawnione. W aktach znajduje się też dowód doręczenia pozwanemu tego wezwania (k. 52), jak i pełnomocnictwo dla osoby, która je podpisała (k. 48).

Pozwany podniósł też, że wypowiedzenie dokonane przez bank nie jest skuteczne, gdyż zostało złożone pod warunkiem. Sądowi orzekającemu w niniejszej sprawie znane są judykaty, na które powołuje się pełnomocnik pozwanej, a wskazujące na wyłączenie możliwości warunkowego wypowiedzenia umowy kredytowej. Trzeba jednak podkreślić, że w wyroku z dnia 08 września 2016 roku ( II CSK 750/15, niepubl.) Sąd Najwyższy stwierdził, że nie została wyłączona dopuszczalność zastrzeżenia warunku także w jednostronnej czynności prawnej obejmującej wypowiedzenie umowy. Sąd ten wskazał przy tym, że co do zasady dopuszczalne jest dokonanie czynności prawnej zawierającej zastrzeżenie, że jej skutek zależy od skorzystania z uprawnienia lub woli wykonującego zobowiązanie, a zdarzenie zależne od zachowania strony może polegać na spełnieniu lub niespełnieniu świadczenia, przy czym zastrzeżenie to podlega ocenie na podstawie art. 353 ¹ k.c., z uwzględnieniem normatywnej konstrukcji warunku określonej w art. 89 k.c. Jednakże w niniejszej sprawie rozstrzygnięcie tej rozbieżności nie jest konieczne, jako że wbrew twierdzeniom pozwanego wypowiedzenie nie zostało złożone pod warunkiem. Trzecie zdanie analizowanego pisma to kategoryczne i jednoznaczne oświadczenie o wypowiedzeniu. Dalsza informacja o możliwości spłaty zadłużenia przeterminowanego, co zostanie potraktowane jako zgoda na uznanie wypowiedzenia umowy za bezskuteczne i utrzymanie dotychczasowych warunków umowy powinna być interpretowana w ten sposób, że w razie spłaty powód rozważy cofnięcie oświadczenia o wypowiedzeniu, a pozwany może wyrazić na to zgodę. Taka informacja jest bowiem korzystna dla kredytobiorcy, skoro bank daje mu możliwość uniknięcia konieczności spłaty całej niespłaconej kwoty kredytu natychmiast. Wobec tego wypowiedzenie, jako bezwarunkowe, a jednocześnie dokonane przy istnieniu zadłużenia przeterminowanego, wywołało swój skutek i umowa wygasła po upływie terminu wypowiedzenia. Tym samym wierzytelność banku o zwrot kapitału i odsetek stała się wymagalna.

Samej wysokości zadłużenia pozwany nie kwestionował. Skoro więc to na dłużniku wekslowym spoczywa ciężar dowodu w zakresie wypełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem, w tym na zawyżoną kwotę, wysokość kwoty wpisanej na wekslu Sąd uznał za odpowiadającą faktycznemu zadłużeniu pozwanego.

Trzeba też dodać, że pozwany w ocenie Sądu naruszył wynikający z art. 3 k.p.c. obowiązek dawania wyjaśnień zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek, jego stanowisko bowiem ewoluowało w miarę przedstawiania przez powoda dowodów, potwierdzających, że nie są prawdziwe pierwotne zarzuty dotyczące braku wezwań do zapłaty i braku doręczenia wypowiedzenia. Dlatego też kwestionowanie uprawnień pracowników banku do podpisywania wysianych przezeń dokumentów, czy twierdzenie, że pismo wysłane do pozwanego nie było podpisane własnoręcznie, lecz zawierało tzw. faksymile, należy uznać za przejaw nielojalności procesowej. Pozwany łatwo mógł wykazać, jak podpisane było otrzymane przez niego wezwanie do zapłaty, okazując stosowny dokument w sądzie, zamiast tego jednak wniósł o przesłuchanie osoby podpisującej pismo, co zdecydowanie zmierzało do przewleczenia postępowania. Niemniej jednak w ocenie Sądu kwestia, czy wezwanie do zapłaty podpisano własnoręcznie czy maszynowo, jest drugorzędna, z przyczyn przedstawionych powyżej, toteż przesłuchanie świadka okazało się zbędne.

Z powyższych względów na podstawie art. 493 § 4 k.p.c. orzeczono o utrzymaniu nakazu zapłaty w mocy w całości.

Stan faktyczny został ustalony w oparciu o dokumenty złożone przez powoda.

O kosztach w wyroku orzeczono przy zastosowaniu art. 98 k.p.c., zasądzając na rzecz powoda nie objęte nakazem koszty związane z udziałem w sprawie zawodowego pełnomocnika (5400 zł zgodnie z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych).

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)