Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Pozwem z 27 marca 2017 r. powód Z. D. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanej Zakładu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B. kwoty 88.423,70 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 25 października 2016 r. oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu powód powołał się na łączącą strony umowę o roboty budowlane m.in. sieci ciepłowniczej w B., po rozwiązaniu której przedstawiciel pozwanej W. M. (1) wystąpił do powoda z ofertą nabycia - celem wykorzystania przy dalszych pracach na budowie - pozostających w dyspozycji powoda rur ciepłowniczych. Następnie na podstawie zawartej przez strony umowy sprzedaży rur powód wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 113.787,30 zł, z adnotacją o odbiorze towaru podpisaną przez W. M. (1). Ostatecznie - wobec złożenia przez powoda oświadczenia o potrąceniu - należność z faktury VAT nr (...) zmniejszyła się do kwoty 88.423,70 zł, dochodzonej przez powoda niniejszym postępowaniem.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z 28 marca 2017 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (VI GNc 37/17).

Pozwana spółka złożyła zarzuty od nakazu zapłaty domagając się jego uchylenia oraz oddalenia powództwa w całości, a także zasądzenia od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W zarzutach pozwana wskazała, że powód zawarł umowę z 23 maja 2013 r. z (...) spółką akcyjną w P., jako inwestorem dla zadania polegającego na dopasowaniu istniejącego budynku głównego kotłowni dla potrzeb elektrociepłowni, wykonania instalacji ciepłowniczych i kominowych oraz linii energetycznych w obiekcie zlokalizowanym w B. przy ulicy (...) oraz wybudowania sieci ciepłowniczej łączącej istniejące na terenie B. kotłownie lokalne. 27 marca 2015 r. podpisany został aneks nr (...) do tej umowy, który zawarty został pomiędzy zmienionymi stronami pierwotnej umowy - w charakterze inwestora łącznie wystąpiły bowiem pozwana spółka oraz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowo-akcyjna z siedzibą w S.. 21 czerwca 2016 r. pozwana odstąpiła od umowy z powodem z przyczyn leżących po stronie powoda. Pozwana stoi na stanowisku, że w ramach tego zadania występowała w charakterze inwestora, natomiast generalnym wykonawcą była spółka (...), która bezpośrednio płaciła powodowi (na rzecz tej spółki powód wystawiał faktury VAT). Generalny wykonawca ustalił z powodem, że powód zakupi na własny koszt materiały budowlane, które w przyszłości będą mogły być wykorzystane na potrzeby inwestycji, choć nie będą musiały być przeznaczone do tego celu. Należność powoda za zakup materiałów budowlanych w postaci rur została doliczona do faktur VAT wystawionych przez powoda spółce (...) o numerach: (...) (na kwotę 1.300.000 zł + podatek VAT, gdzie w tytule wpisano: dostawa i montaż rur preizolowanych), (...) (na kwotę 1.480.000 zł + podatek VAT, gdzie w tytule wpisano: dostawa i montaż materiałów i urządzeń), (...) (na kwotę 1.980.000 zł + podatek VAT). Zdaniem pozwanej oświadczenie złożone w fakturze VAT nr (...) z 10 października 2016 r. przez W. M. (1) nie jest zgodne z prawdą, ponieważ dotyczy rur pozostawionych przez powoda do dyspozycji generalnego wykonawcy już w grudniu 2015 r., tym samym W. M. (1) nie złożył żadnego oświadczenia woli, lecz jedynie oświadczenie wiedzy o posiadaniu materiałów przez generalnego wykonawcę.

Po złożeniu zarzutów sprawa prowadzona była przez Sąd Okręgowy w Koszalinie pod sygnaturą VI GC 51/17.

W toku postępowania - w piśmie procesowym z 8 grudnia 2017 r. - pozwana wniosła o odrzucenie pozwu z uwagi na to, że przed Sądem Okręgowym w Łodzi pod sygnaturą X GC 75/17 prowadzona jest sprawa o to samo roszczenie. Powód odpowiedział na ten zarzut pismem procesowym z 24 stycznia 2018 r., w którym wskazał, że zakres żądania pozwu w obu sprawach nie pokrywa się.

Z dniem 1 stycznia 2018 r., w związku ze zniesieniem VI Wydziału Gospodarczego Sądu Okręgowego w Koszalinie, sprawa została przekazana do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie i zarejestrowana pod sygnaturą VIII GC 81/18.

Prawomocnym postanowieniem z 25 kwietnia 2018 r. wniosek pozwanej o odrzucenie pozwu został oddalony.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Z. D. (1) prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) w P..

Fakt niesporny, nadto wydruk z (...) karta 4.

Zakład (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). Do składania oświadczeń spółki, w przypadku gdy zarząd jest jednoosobowy, upoważniony jest prezes zarządu samodzielnie, natomiast gdy zarząd jest dwuosobowy lub trzyosobowy - każdy z członków zarządu samodzielnie, jednakże do rozporządzania prawem lub zaciągania zobowiązań do świadczeń przekraczających kwotę 40.000 zł konieczne jest łączne współdziałanie dwóch członków zarządu lub członka zarządu wraz z prokurentem.

Do 31 lipca 2016 r. prezesem zarządu pozostawał M. L. (1). Od 1 sierpnia 2016 r. M. L. (1) przeszedł na emeryturę, obowiązki prezesa przejął główny księgowy J. S..

Wiceprezesem zarządu jest A. B. - wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego 30 sierpnia 2012 r.

Dowód: informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z KRS - karta 37-43,

zeznania świadka M. L. (1) - karta 245-247,

fakty znane z urzędu: informacja odpowiadająca odpisowi pełnemu z KRS.

23 maja 2013 r. (...) spółka akcyjna w P. (jako inwestor) zawarła ze Z. D. (1) (jako wykonawcą) „Umowę nr (...) na Wykonawstwo Elektrociepłowni w miejscowości B.”.

Przedmiotem umowy było dostosowanie istniejącego budynku głównego kotłowni dla potrzeb elektrociepłowni, wykonanie instalacji ciepłowniczych i kominowych oraz linii energetycznych wraz z niezbędną infrastrukturą zewnętrzną i przyłączami w obiekcie zlokalizowanym w B. przy ulicy (...) oraz wybudowanie sieci ciepłowniczej, łączącej istniejące na terenie B. kotłownie lokalne.

Zgodnie z umową użyte w niej pojęcie „inwestora” miało oznaczać spółkę (...) S.A., składającą zamówienie na wykonanie robót budowlano-montażowych, związanych z realizacją zadania inwestycyjnego Elektrociepłowni (...), będącą stroną umowy zawartej z wykonawcą na warunkach w niej określonych (§ 1 pkt 1 umowy).

W § 7 ust.1 pkt 1.2 umowy zapisano, że inwestor będzie posiadał niezbędne środki finansowe na realizację inwestycji z uwagi na przyznany mu przez Bank (...) SA kredyt inwestycyjny.

W § 8 pkt 1 umowy inwestor zlecił, a wykonawca zobowiązał się do kompleksowego wykonania zadania inwestycyjnego.

W § 9 pkt 1 i 2 umowy termin rozpoczęcia budowy ustalono na 1 lipca 2013 r., a jej zakończenia na 28 marca 2014 r.

W § 17 pkt 1 postanowiono, że wykonawca zobowiązuje się wykonać przedmiot umowy z materiałów własnych.

W § 20 pkt 1 umowy cenę za należyte wykonanie umowy ustalono na 14.437.000 zł.

W § 31 pkt 1 umowy postanowiono, że zmiana postanowień umowy może nastąpić za zgodą obu stron wyrażoną na piśmie pod rygorem nieważności.

§ 13 został zatytułowany „ Zastępca inwestycyjny, inspektorzy nadzoru budowlanego”. W § 13 postanowiono m.in.:

- w pkt 1 inwestor oświadczył, że powołał kierownika projektu (...) Elektrociepłowni (...) w osobie W. M. (2);

- w pkt 5, że kierownik projektu oraz inspektorzy nadzoru są uprawnieni do wydania przedstawicielowi wykonawcy poleceń związanych z jakością i ilością prowadzonych robót budowlanych, uzasadnionych należytym wykonaniem przedmiotu umowy oraz innych związanych z realizacją przedmiotu umowy, a w szczególności związanych z usuwaniem zagrożenia zdrowia i bezpieczeństwa ludzi;

- w pkt 6, że w przypadku stwierdzenia niezgodności z dokumentacją techniczną i umową, kierownik projektu i inspektorzy nadzoru są uprawnieni wydać wykonawcy polecenie dokonywania zmian jakości i ilości robót;

- w pkt 7, że kierownik projektu może w szczególności przedstawiać inwestorowi w porozumieniu z wykonawcą propozycje na piśmie w przedmiocie: zwiększenia ilości robót, zrezygnowania z części robót, wykonania robót dodatkowych lub zamiennych;

- w pkt 8, że kierownik projektu po uzyskaniu pisemnej akceptacji inwestora na ograniczenie lub za rezygnację z wykonywania określonych robót wydaje odnośne polecenie wykonawcy w formie pisemnej;

- w pkt 9, że propozycja kierownika projektu w przedmiocie wykonania robót dodatkowych stanowić będzie dla inwestora podstawę do ich zamówienia;

- w pkt 10, że kierownik projektu może zobowiązać wykonawcę do uczestniczenia w naradach koordynujących realizację przedmiotu umowy z instytucjami, podmiotami gospodarczymi lub osobami trzecimi.

Załącznik nr 1 do umowy stanowi „Harmonogram rzeczowo finansowy”, w którym wyszczególniono 12 etapów prac i określono terminy ich realizacji.

21 maja 2013 r. strony podpisały aneks nr (...) do umowy, którym wydłużono termin wykonania umowy do 31 marca 2015 r.

Umowę oraz aneks nr (...) podpisał Z. D. (1) oraz - za inwestora (...) S.A. w P. - prezes zarządu A. B..

Dowód: umowa nr (...) z aneksem nr (...) - karta 44-72.

Z. D. (1) nie rozpoczął prac budowlanych na rzecz (...) spółki akcyjnej w P..

Dowód: przesłuchanie powoda Z. D. (1) - karta 291-295.

6 lipca 2014 r. Zakład (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. (jako inwestor) i (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowo-akcyjna z siedzibą w P. (jako wykonawca) zawarły „ Umowę na kompleksowe wykonawstwo elektrociepłowni i sieci ciepłowniczej w B. ”, której celem była realizacja zadania inwestycyjnego polegającego na budowie elektrociepłowni oraz modernizacji systemu ciepłowniczego w B..

Termin zakończenia realizacji inwestycji ustalono na 30 września 2015 r. (§ 4 pkt 1).

Cenę za należyte wykonanie umowy ustalono na kwotę 26.931.000 zł (§ 5 pkt 1).

W aneksach do powyższej umowy strony dokonały między innymi podwyższenia wynagrodzenia za wykonanie jej przedmiotu o kwotę 2.177.846 zł i przedłużyły termin zakończenia realizacji inwestycji do 31 grudnia 2016 r.

Umowa za inwestora - Zakład (...) sp. z o.o. - została podpisana przez prezesa zarządu tej spółki M. L. (1) oraz wiceprezesa zarządu A. B., a za wykonawcę - (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością s.k.a. przez prezesa zarządu komplementariusza K. Ś..

Dowód: umowa z 06.07.2014 r. - karta 112-121.

Zakład (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. występował przy realizacji tego obiektu budowlanego jako inwestor, generalnym wykonawcą była natomiast (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowo-akcyjna z siedzibą w P..

Inwestycja była finansowana ze środków uzyskanych z Narodowego Funduszu Ochrony (...) w ramach pożyczki celowej, której beneficjentem był Zakład (...) sp. z o.o. (umowa pożyczki została zawarta 26 czerwca 2014 r.)

Fakty niesporne, nadto: aneks nr (...) wprowadzający § 7 ust. 1 punkt 1.2 - karta 79.

Zakład (...) sp. z o.o. jako inwestor zawarł pisemny kontrakt z mgr inż. W. M. (2), zlecając mu pełnienie obowiązków kierownika projektu. Zgodnie z umową uprawnienia kierownika projektu były takie, jakie zapisano w § 13 pkt 5 i paragrafach kolejnych „Umowy nr (...) na Wykonawstwo Elektrociepłowni w miejscowości B.”. Obowiązki te odpowiadały obowiązkom dyrektora do spraw inwestycji. W. M. (2) odpowiedzialny był za przygotowanie, zorganizowanie i przeprowadzenie inwestycji pod względem technicznym. Na postawie jego koncepcji projektanci wykonywali dokumentację techniczną. W. M. (2) uczestniczył przy wyborze wykonawcy i podwykonawcy inwestycji, koordynował działalność wszystkich uczestników budowy w trakcie narad na budowie, przygotowywał dokumenty, nadzorował i rozliczał wykonanie robót zgodnie z harmonogramem.

W. M. (2) nie był natomiast umocowany przez Zakład (...) do składania jakichkolwiek oświadczeń woli zmierzających do zawarcia umów w imieniu tej spółki.

Dowód: zeznania świadka W. M. (1) - karta 247-251

zeznania świadka M. L. (1) - karta 245-247

zeznania świadka S. S. - karta 212-214

zeznania świadka K. Ś. - karta 288-291

Mimo tego, że w (...) sp. z o.o. występował jako inwestor, a (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością s.k.a. jako generalny wykonawca, spółki te postanowiły, że faktycznie prace wykonywał będzie Z. D. (1), pełniący w procesie inwestycyjnym rolę podwykonawcy generalnego wykonawcy, z tym, że w celu zapewnienia Z. D. (1) zwiększonego bezpieczeństwa finansowego postanowiono, iż umowę ze Z. D. (1) podpiszą oba podmioty: Zakład (...), występujące dla potrzeb umowy podwykonawczej łącznie jako „inwestor”.

Dowód: zeznania świadka W. M. (1) - karta 247-251

zeznania świadka M. L. (1) - karta 245-247

zeznania świadka S. S. - karta 212-214

zeznania świadka K. Ś. - karta 288-291

4 marca 2015 r. strony umowy nr (...), tj. (...) S.A. w P. i Z. D. (1), zwarły aneks nr (...) do umowy. Na wstępie strony oświadczyły, że potwierdzają zamiar wykonywania zadania inwestycyjnego, pomimo upływu terminu rozpoczęcia prac, określonego w umowie nr (...) i aneksie nr (...).

W pkt I strony oświadczyły, że wyrażają zgodę na przejęcie wszystkich praw i obowiązków inwestora przez Zakład (...) sp. z o.o. w B..

W pkt II strony oświadczyły, że dokonują zmiany podmiotowej po stronie inwestora postanawiając, że nowym inwestorem prowadzącym inwestycję dotyczącą budowy elektrociepłowni w B. będą: Zakład (...) w (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowo-akcyjna w P., łącznie zwane „inwestorem”.

W pkt III strony oświadczyły, że na mocy decyzji z 28 października 2014 r. Starosta (...) zatwierdził projekt budowlany i udzielił spółce Zakładowi (...) pozwolenia na budowę. W związku z powyższym strony postanowiły o zmianie nazwy umowy określając ją jako „ Umowa o roboty budowlane nr (...)-wykonawstwo Elektrociepłowni oraz Sieci Ciepłowniczej i Elektroenergetycznej w miejscowości B. ”, ustaliły że spółki Zakład (...) oraz (...) są solidarnie odpowiedzialne za zapłatę należnej wykonawcy ceny umownej za wykonanie przedmiotu zamówienia, ponadto ustaliły nowy harmonogram techniczno-finansowy. Termin rozpoczęcia umowy strony ustaliły na 1 kwietnia 2015 r., a termin zakończenia na 31 grudnia 2016 r.

W aneksie określono prace zaplanowane w roku 2015 na odcisku K-02 do K-04 (wg uzyskanego przez (...) pozwolenia na budowę), zapisano także, że kolejne etapy robót i ich zakres zostaną ustalone i zlecone wykonawcy w drodze kolejnych aneksów do niniejszej umowy, po złożeniu przez inwestora następnych części dokumentacji projektowej.

Aneks nr (...) został podpisany za inwestora - (...) S.A. przez prezesa zarządu A. B., wykonawca Z. D. (1) podpisał się osobiście.

A. B. dodatkowo podpisał oświadczenie, zgodnie z którym (...) S.A. wyraża zgodę na przejęcie praw i obowiązków inwestora określonych w umowie nr (...) przez Zakład (...) sp. z o.o. w B. oraz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością s.k.a. w P., zrzekając się jednocześnie wszelkich roszczeń względem wykonawcy Z. D. (1).

Dowód: aneks nr (...) do umowy nr (...) - karta 73-77.

Do umowy (...) zawarto kolejne aneksy o numerach (...).

W każdym aneksie wskazywano, że umowa (...) została zawarta przez (...) S.A. i Z. D. (1), ale aneks zostaje zawarty między zmienionymi stronami pierwotnej umowy, tj. zwanymi łącznie „inwestorem” spółkami: Zakład (...) sp. z o.o. w B. oraz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością s.k.a. w P. oraz Z. D. (1), zwanym wykonawcą.

Aneksy były podpisywane przez Z. D. (1), za Zakład (...) sp. z o.o. przez prezesa zarządu M. L. (1) i wiceprezesa zarządu A. B., za (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością s.k.a. przez prezesa zarządu komplementariusza tej spółki (...).

W aneksie nr (...) z 27 marca 2015 r. dokonano zmiany zakresów znaczeniowych niektórych pojęć, m.in.:

- zapis § 1 pkt 1 dotyczący pojęcia „inwestora” w zmienionej wersji miał oznaczać spółki (...) oraz (...), działające wspólnie w celu realizacji zamierzonego zadania inwestycyjnego i odpowiadające solidarnie za zapłatę wykonawcy ceny za realizację umowy.

- zapis § 1 pkt 7 dotyczący pojęcia „cena umowna” w zmienionej wersji miał dotyczyć również wynagrodzenia ryczałtowego wykonawcy za wykonanie danego etapu prac związanych z częściową realizacją inwestycji wg harmonogramu rzeczowo-finansowego, uzgodnionego przez strony, stanowiącego załącznik nr 1 do umowy; ostateczna cena umowna za wykonanie całości prac związanych z wykonaniem przedmiotu umowy będzie kształtowana na podstawie obustronnych pisemnych aneksów do umowy, opracowanych na podstawie dokumentacji projektowej, określających zakres i koszt kolejnych etapów.

Aneksem zmieniono pierwotny zapis § 7 ust.1 pkt 1.2 umowy - zapisano, że inwestor będzie posiadał niezbędne środki finansowe na realizacje inwestycji z pożyczki celowej, której beneficjentem jest Zakład (...) (umowa pożyczki została zawarta 26 czerwca 2014 r.)

Do pierwotnej umowy dodano § 21 ust.1.3, zgodnie z którym w przypadku nieosiągnięcia przez strony porozumienia co do ceny za dany etap robót, umowa będzie uważana za rozwiązaną, a stroną nie będą przysługiwały z tego tytułu żadne roszczenia w stosunku do drugiej strony; powyższe nie dotyczy ewentualnych roszczeń stron związanych z zakończonym lub trwającym etapem robót.

W aneksie postanowiono, że wszelkie dalsze zmiany aneksu i umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Sporządzony został nowy harmonogram rzeczowo - finansowy, obejmujący 6 etapów, podpisany przez wymienione strony pierwotnej umowy.

W aneksie nr (...) z 26 maja 2015 r. strony uzgodniły, że wykonawca przystąpi do realizacji kolejnego etapu prac polegającego na zakupie materiałów dla sieci i infrastruktury KO2-KO4 oraz podstawowych materiałów dla sieci KR-1 do Osiedla (...) pomimo, iż inwestor nie dysponuje jeszcze dokumentacją projektowo-wykonawcza dotyczącą tego etapu (pkt I).

W związku z powyższym inwestor zlecił i upoważnił wykonawcę do dokonania zakupów materiałów i produktów związanych z realizacją etapu prac, o którym mowa w pkt I aneksu, celem zabezpieczenia właściwego przebiegu robót. Dalej zapisano, że w przypadku odstąpienia od umowy nr (...) przez którąkolwiek ze stron bądź w przypadku zaniechania realizacji etapu robót, o którym mowa w pkt I strony dokonają stosownego rozliczenia za zakupione materiały i produkty zgodnie z postanowieniem umowy.

W następnych aneksach - o numerach 5, 6, 7 - dokonano kolejnych zleceń kolejnych etapów budowy, uzgodniono kwestię zmiany terminów i wynagrodzenia.

W aneksie nr (...) z 16 grudnia 2015 r. spółki (...) występujące łącznie jako inwestor zleciły wykonawcy Z. D. (1) kolejny etap budowy sieci ciepłowniczej na odcinku KR-01 (od ogrodzenia) do (...) za kwotę 6.5800.000 zł netto.

Dowód: aneksy do umowy nr (...) - karta 73-91.

Dla inwestycji polegającej na budowie elektrociepłowni oraz modernizacji systemu ciepłowniczego w B. poprowadzone były dzienniki budowy nr (...), (...), (...), (...).

W każdym z dzienników jako inwestor wymieniony Zakład (...) sp. z o.o. w B., zaś jako wykonawca (...).

Dowód: dzienniki budowy nr: (...), (...), (...), (...) - karta 149-184.

Funkcję inspektora nadzoru branży ciepłowniczej i koordynatora pozostałych inspektorów nadzoru sprawował S. S., zatrudniony przez inwestora - Zakład (...) sp. z o.o. w B..

Dowód: zeznania świadka S. S. - karta 212-214

Z. D. (2) do realizacji prac objętych umową, związanych z budową sieci, wykorzystywał wcześniej zakupione rury preizolowane o średnicy od Φ 200 do Φ 300. W trakcie realizacji prac rury składowane były w wyznaczanym miejscu na placu budowy, zmienianym kolejno w miarę postępu prac.

Dowód: zeznania świadka S. S. - karta 212-214

przesłuchanie powoda Z. D. (1) - karta 291-295

Prace objęte umową, związane z budową sieci ciepłowniczej, Z. D. (1) wykonywał przez realizację poszczególnych odcinków wprowadzanych do umowy aneksami. Fakturowania prac dokonywał na rzecz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością s.k.a. i od tej spółki otrzymywał wynagrodzenie.

Dowód: przesłuchanie powoda Z. D. (1) - karta 291-294

W związku z realizacją umowy nr (...) Z. D. (1) wystawił na rzecz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością s.k.a. następujące faktury VAT:

-

nr (...) z 7 kwietnia 2015 r. na kwotę 841.632,51 zł brutto tytułem zaliczki na poczet wykonania robót zgodnie z umową na wykonawstwo elektrociepłowni w m. B.,

-

nr (...) z 8 sierpnia 2015 r. na kwotę 1.599.000 zł brutto tytułem dostawy i montażu rur preizolowanych - odc. 1 i 2 etap I, sieci od os. (...), odc. KO4-KO6 w B.,

-

nr (...) z 10 czerwca 2015 r. na kwotę 1.820.400 zł brutto tytułem dostaw i montażu materiałów i urządzeń dla odcinków etap I KO2-KO4 - komora (...), (...) - O.. Olimpijczyków w B.,

-

nr (...) z 7 sierpnia 2015 r. na kwotę 2.052.528,06 zł brutto tytułem wykonania sieci ciepłowniczych, SN i światłowodowych etap I KO-02 - KO-04 odcinek I, II, III w B.,

-

nr (...) z 10 września 2015 r. na kwotę 1.731.151,20 zł brutto tytułem wykonania sieci ciepłowniczych, SN i światłowodowych etap I odcinek II, III w B.,

-

nr (...) z 3 listopada 2015 r. na kwotę 2.435.400 zł brutto tytułem wykonania sieci ciepłowniczych, SN i światłowodowych etap I odcinek II, III w B., i wykonanie sieci ciepłowniczych SN i światłowodowych Etap KO-02 - KO-05 oraz O.. Olimpijczyków w B.,

-

nr (...) z 3 grudnia 2015 r. na kwotę 2.734.176,84 zł brutto tytułem wykonania sieci ciepłowniczych, SN i światłowodowych etap KO-02 - KO-05 oraz O.. Olimpijczyków w B..

Należności wynikające z powyższych faktur zostały uregulowane przez spółkę (...) przelewem, na rachunek bankowy wykonawcy Z. D. (1).

Dowód: faktury VAT wraz z potwierdzeniami przelewów - karta 92-111.

6 czerwca 2016 r. sporządzono protokoły odbiorów technicznych robót trzech odcinków. Jednocześnie sporządzone zostały protokoły prób ciśnieniowych. W protokołach zapisano, że komisja nie wnosi zastrzeżeń do odbieranych robót.

Dowód: protokoły odbiorów technicznych i prób ciśnieniowych - karta 123-129.

W piśmie z 10 czerwca 2016 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością s.k.a. wezwała Z. D. (1) - zaznaczając, że czyni to ponownie - do przedstawienia dokumentacji powykonawczej, obmiaru i kosztorysu powykonawczego na odcinkach KO-02 do KO-05 w B., dokumentacja ta jest bowiem niezbędna do podjęcia decyzji co do dalszego sposobu realizacji inwestycji oraz rozliczenia odcinka.

Dowód: wezwanie z 10.06.2016 r. - karta 130.

20 czerwca 2016 r. zarząd Zakładu (...) sp. z o.o. podjął uchwałę o odstąpieniu przez spółkę od umowy nr (...), jednocześnie upoważnił i zobowiązał wiceprezesa zarządu A. B. do dokonywania samodzielnie wszelkich czynności w celu odstąpienia od umowy oraz w sprawach z tym odstąpieniem związanych.

Dowód: uchwała z 20.06.2016 r. - karta 141.

21 czerwca 2016 r. - działające jako inwestor spółki (...) - odstąpiły od umowy nr (...) z przyczyn leżących po stronie wykonawcy Z. D. (1), tj. z uwagi na rażące i uporczywe łamanie postanowień umownych, braki w dokumentacji, braki w potwierdzeniach zapłaty na rzecz wykonawców, znaczne i rażące opóźnienia w wykonaniu prac. Jednocześnie Z. D. (1) został wezwany do zapłaty na rzecz spółki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością s.k.a. kary umownej w kwocie 1.443.700 zł.

Pismo to zostało doręczone 27 czerwca 2016 r.

W kolejnym piśmie - z 31 sierpnia 2016 r. - działające jako inwestor spółki (...) - wyjaśniły Z. D. (1) wątpliwości co do przyczyn odstąpienia oraz umocowania osób składających oświadczenie o odstąpieniu.

Dowód: oświadczenie o odstąpieniu z uchwałą (...) z 20.06.2016 r. - karta 131-134,

potwierdzanie odbioru - karta 135-136,

pismo z 31.08.2016 r. karta 137-141.

W czerwcu 2016 r. Z. D. (1) opuścił plac budowy. Podjęta została decyzja o przeprowadzeniu inwentaryzacji przerwanych robót.

Z. D. (1) również złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy w piśmie z 5 lipca 2016 r., uzasadniając swoje stanowisko brakiem płatności ze strony inwestora.

Fakty niesporne.

W czerwcu 2016 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością s.k.a. kupiła materiały budowlane (kolana preizolowane, rury 250/400, zawory, złącza) od Zakładu Produkcyjno Usługowego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w M..

Z tego tytułu sprzedawca wystawił faktury VAT na kwoty : 79.295,12 zł, 41.762,36 zł, 8043,31 zł, 62.876,12 zł, 13.857,57 zł, 4.081,80 zł.

Dowód: faktury i dokumenty WZ - karta 272-283.

1 sierpnia 2016 r. nastąpiła zmiana na stanowisku prezesa zarządu Zakładu (...) sp. z o.o.: M. L. (1) przeszedł na emeryturę, obowiązki prezesa przejął główny księgowy J. S.. Funkcję wiceprezesa niezmiennie pełnił A. B..

Dowód: informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z KRS - karta 37-43,

fakty znane z urzędu: informacja odpowiadająca odpisowi pełnemu z KRS.

Po opuszczeniu placu budowy przez Z. D. (1) pozostały na nim kupione przez niego wcześniej rury.

W połowie sierpnia 2016 r. Z. D. (1) zaniepokoił się tym, że rur ubywało z placu budowy, ponieważ materiał był wykorzystywany przez wykonawcę (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością s.k.a. i jej podwykonawców do kontynuowania budowy. Decyzję taką podjął W. M. (1) aby zapewnić płynność prac, odłożył przy tym rozliczenie tych rur na później. W. M. (1) próbował nawet we własnym imieniu kupić rury od Z. D. (1), ale ten nie wyraził na to zgody.

Z. D. (1), wobec braku porozumienia co do rur, ostatecznie przyjechał na plac budowy i własnym transportem zabrał składowane tam i jeszcze niewbudowane rury, będące jego własnością, na teren własnego przedsiębiorstwa.

Pracownicy Z. D. (1) wyliczyli ile rur brakuje i za to wystawiona została faktura VAT nr (...).

Dowód: zeznania świadka W. M. (1) - karta 247-251,

przesłuchanie powoda Z. D. (1) - karta 291-295.

10 października 2016 r. Z. D. (1) przywiózł na plac budowy fakturę VAT nr (...), za rury pozostawione przez niego na placu, po zejściu z budowy i przedstawił ją W. M. (1) do podpisania.

W. M. (1) na dole faktury zamieścił adnotację o treści: „ potwierdzam pobranie materiałów wymienionych na fakturze”, co potwierdził imienną pieczątką o treści „Kierownik projektu B. mgr inż. W. M. (1)” i własnoręcznym podpisem. Rubrykę przeznaczoną na podpis osoby uprawnionej do otrzymania faktury W. M. (1) świadomie pozostawił niewypełnioną, ponieważ nie był uprawniony do odbierania faktur VAT w imieniu Zakładu (...) sp. z o.o.

W. M. (1) wyraził jednocześnie zdziwienie, że faktura została wystawiona na rzecz (...) sp. z o.o.

Z. D. (1) wystawił tą fakturę na rzecz (...) sp. z o.o., ponieważ umowa, w ramach której Zakład (...) sp. z o.o. i (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością s.k.a. łącznie zwane były „inwestorem” została już rozwiązana, nikt z nim nie chciał rozmawiać na temat rur, natomiast Zakład (...) sp. z o.o. wciąż z nim korespondował, wystawiał mu bowiem faktury za obciążenie pasa drogowego przy poprzedniej budowie.

Dowód: faktura VAT nr (...) - karta 9 oraz 285,

zeznania świadka W. M. (1) - karta 247-251,

przesłuchanie powoda Z. D. (1) - karta 291-295.

Faktura o numerze nr (...), wystawiona przez Z. D. (1) 10 października 2016 r. na rzecz Zakładu (...) sp. z o.o., opiewa na kwotę 113.787,30 zł. W fakturze oznaczono termin zapłaty na 24 października 2016 r.

Jako nazwę towaru wymieniono: kolana preiz. cz K-250/90, K-300/30, K-300/60, K-300/90; mufa preiz. M-450 i rury preiz. czarne R-200/315, R-250/40 i R-300/450.

Rubryka przeznaczona w fakturze na podpis osoby uprawnionej do otrzymania faktury pozostała niewypełniona.

Faktura została wysłana przez Z. D. (1) listem poleconym na adres Zakładu (...).

Dowód: faktura VAT nr (...) z dowodem nadania - karta 9, 10 oraz 285.

Faktura o numerze nr (...) wystawiona przez Z. D. (1) została przez księgowość Zakładu (...) sp. z o.o. umieszczona w „rejestrze zakupów podatników VAT” za miesiąc październik 2016, pod pozycją 3.

Dowód: „rejestr zakupów podatników VAT”- karta 270.

W piśmie z 17 listopada 2016 r., zatytułowanym „Oświadczenie o dokonaniu potrącenia”, skierowanym do spółki (...), Z. D. (1) złożył oświadczenie o potrąceniu. W piśmie poinformował, że na podstawie art. 498 k.c. dokonał kompensaty zobowiązań wobec spółki (...) z jego należnościami zgodnie z przedstawionym zestawieniem, w którym jako należność Z. D. (1) ujęta została faktura VAT nr (...) wystawiona na kwotę 113.787,30 zł, zaś jako zobowiązania Z. D. (1) wymieniono 20 faktur VAT (były to faktury za obciążenie pasa drogowego przy poprzedniej budowie) na łączną kwotę 25.363,60 zł.

W piśmie wskazano, że po dokonaniu kompensaty wzajemnych zobowiązań należność na rzecz Z. D. (1) z faktury VAT nr (...) wynosi 88.423,70 zł.

Pismo z 17 listopada 2016 r. zostało podpisane przez Z. D. (1).

Na dole pisma podpis złożył prezes zarządu Zakładu (...) sp. z o.o. J. S., który opatrzył podpis imienną pieczątką oraz pieczątką spółki, a także zamieścił datę: 28.11.2016 r.

Dowód: pismo z 17.11.2016 r. - karta 11,

przesłuchanie powoda Z. D. (1) - karta 291-295.

16 października 2016 r. Z. D. (1) złożył w Sądzie Okręgowym w Łodzi pozew o solidarne zasądzenie od pozwanych (...) sp. z o.o. w (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością s.k.a. w P. kwoty 3.722.000 zł tytułem wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane wraz z odsetkami i koszami procesu, wywodząc roszczenie to z umowy nr (...).

W uzasadnieniu pozwu powód Z. D. (1) wskazał, że zawarł umowę z 23 maja 2013 r. z (...) spółką akcyjną w P. jako inwestorem, po czym aneksem nr (...) z 4 marca 2015 r. strony pierwotnej umowy postanowiły o zmianie podmiotowej po stronie inwestora postanawiając, że nowym inwestorem będą dwie spółki: (...) i (...). Z. D. (1) realizował umowę o roboty budowlane, fakturował zakończone etapy robót. Kontynuując prace powód wystawił dwie faktury VAT, które nie zostały zapłacone, w tym fakturę nr (...) na kwotę brutto 2.644.500 zł (z której spółka (...) zapłaciła jedynie 644.500 zł) gdzie w tytule wpisano: wykonanie sieci ciepłowniczych, SN i światłowodowych etap KR 1– (...) w B. oraz fakturę nr (...) na kwotę brutto 1.722.000 zł, gdzie w tytule wpisano: wykonanie sieci ciepłowniczych, SN i światłowodowych etap KO-02-KO-05 oraz os. (...) w B.. W związku z brakiem płatności Z. D. (1) odstąpił od umowy pismem z 5 lipca 2016 r.

W toku postępowania przed Sądem Okręgowym w Łodzi, na rozprawie 6 lutego 2017 r., pełnomocnik strony pozwanej złożył do akt wykonane pismem ręcznym zastawienie, datowane na 19 stycznia 2017 r., zatytułowane „Należności niezapłacone”, w treści, którego pod pozycją nr 4 zapisano: „I. P. - 88.423,70 (wezwanie ostateczne)”. Dokument ten podpisany został przez mgr J. S., który posłużył się imienną pieczątką ze wskazaniem stanowiska „główny księgowy”.

Dowód: pozew z 14.10.2016 r. wraz z załącznikami karta - 308-372,

zastawienie „Należności niezapłacone” z 19.01.2017 r. - karta 15 oraz 303.

W piśmie z 7 grudnia 2016 r. Z. D. (1) wezwał spółkę (...) do zapłaty kwoty 88.423,70 zł z odsetkami od 25 października 2016 r. z tytułu faktury VAT nr (...).

Pismo zostało wysłane listem poleconym 6 grudnia 2016 r.

W kolejnym piśmie z 20 grudnia 2016 r. Z. D. (1) ponownie zwrócił się do spółki (...) o zapłatę kwoty 88.423,70 zł. Formułując wezwanie jako ostateczne wskazał, że brak zapłaty w terminie 5 dni od daty otrzymania pisma spowoduje skierowanie sprawy na drogę sądową.

Pismo zostało wysłane listem poleconym 20 grudnia 2016 r.

Dowód: pisma z 07.12.2016 r. i 20.12.2016 r. z potwierdzeniami nadania- karta 12-14.

W grudniu 2016 r. inż. S. S. opracował dokument zatytułowany „Opinia techniczna ocena stanu realizacji robót wykonanych przez firmę (...)”.

Dowód: opinia techniczna - karta 142-145.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie należy zwrócić uwagę na to, że chociaż strony w sposób szeroki przedstawiały wzajemne relacje i współpracę, to istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (w rozumieniu art. 227 k.p.c.) miały jedynie te fakty, które dotyczyły – jak wyjaśniał powód – zawarcia przez strony umowy sprzedaży rur preizolowanych i innych materiałów ujętych przez powoda w fakturze VAT nr (...) z 10 października 2016 r. Powód bowiem w pozwie (i w dalszym toku procesu) powoływał się na zawarcie przez strony umowy sprzedaży (odrębnej od wcześniej zakończonej umowy o roboty budowlane) i wskazywał, że dochodzone w niniejszym procesie roszczenie stanowi cenę, jaką pozwana jest obowiązana zapłacić z tytułu tej umowy. W ten sposób powód, zgodnie z art. 321 k.p.c., wyznaczył przedmiot niniejszego procesu, ograniczając rozpoznanie sprawy do roszczenia wywodzonego z umowy sprzedaży.

Stosownie do art. 535 k.c. przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Do essentialia negotii umowy sprzedaży należą zatem: zobowiązanie sprzedającego do przeniesienia własności rzeczy i wydania jej kupującemu, zobowiązanie kupującego do odebrania rzeczy i zapłacenia na rzecz sprzedającego ceny. Tym samym strony muszą być zgodne co do rzeczy, której własność ma być przeniesiona oraz co do ceny, jaką ma obowiązek uiścić kupujący.

Jako że umowa sprzedaży ma charakter dwustronny i wzajemny, dotyczy jej zasada jednoczesnego spełniania świadczeń stron, chyba że co innego wynika z ustawy lub umowy (art. 488 § 1 k.c.). Jak wynika z art. 488 § 1 k.c. świadczenia będące przedmiotem zobowiązań z umów wzajemnych (świadczenia wzajemne) powinny być spełnione jednocześnie, chyba że z umowy, z ustawy albo z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu wynika, iż jedna ze stron obowiązana jest do wcześniejszego świadczenia.

Powód, opierając swoje roszczenie na umowie sprzedaży, zgodnie z ogólnym rozkładem ciężaru dowodu (art. 6 k.c.) winien był wykazać zarówno zawarcie z pozwaną umowy sprzedaży, jak i spełnienie własnego świadczenia (chyba że termin spełnienia nie miałby być jednoczesny, na co powód się jednak nie powoływał).

Część okoliczności faktycznych sprawy była niesporna i nie wymagała prowadzenia w tym kierunku postępowania dowodowego (art. 229 k.p.c.), a niektóre z faktów były znane Sądowi z urzędu (art. 228 § 2 k.p.c.). Ustalenie, które ze spornych okoliczności faktycznych miały miejsce w rzeczywistości, nastąpiło natomiast na podstawie postępowania dowodowego, które opierało się na całościowej ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Ów materiał dowodowy stanowiły: dowody z dokumentów, dowody z zeznań świadków (S. S., M. L. (1), W. M. (1) i K. Ś.) oraz przesłuchania stron (za pozwaną zeznania składał członek zarządu A. B.). Zgromadzone dokumenty generalnie nie były przez strony kwestionowane – strony nie podważały ich autentyczności i treści, lecz w sposób odmienny je interpretowały. Wiarygodność dokumentów nie budziła wątpliwości, wobec czego stanowiły podstawę ustaleń faktycznych w sprawie. Również zeznania świadków i stron były wartościowym źródłem informacji o okolicznościach sprawy. Zeznania te były w zasadzie spójne co do obiektywnych zdarzeń, a różniły się w warstwie odczuć świadków oraz ich wewnętrznych ocen rzeczywistości. Szczegółowe odniesienie się do najistotniejszych kwestii zawiera dalsza część uzasadnienia.

Bezspornym pomiędzy stronami było, że w pozwanej spółce istnieje taki sposób reprezentacji, że w przypadku zarządu jednoosobowego spółkę reprezentuje prezes zarządu samodzielnie, natomiast w przypadku zarządu wieloosobowego – każdy z członków zarządu samodzielnie, jednak do rozporządzania prawem lub zaciągania zobowiązań do świadczeń przekraczających 40.000 zł konieczne jest łączne współdziałanie dwóch członków zarządu albo członka zarządu z prokurentem. Nadto powyższy sposób reprezentacji wynika z informacji odpowiadającej odpisowi pozwanej z KRS, dostępnemu za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Fakt takiego sposobu reprezentacji pozwanej spółki był również znany Sądowi z urzędu, bowiem z treścią KRS Sąd zapoznał się przy sprawdzaniu umocowania osób działających w sprawie za pozwaną oraz ustalając jej numer w KRS. Zarazem trzeba zwrócić uwagę, że zgodnie z treścią KRS pozwanej od 30 sierpnia 2012 r. zarząd pozwanej jest dwuosobowy (wówczas wpisano A. B.). Z kolei 31 lipca 2016 r. funkcję prezesa zarządu przestał pełnić M. L. (2), a 1 sierpnia 2016 r. funkcję tę objął J. S. (główny księgowy). Powyższe znajdowało potwierdzenie również w wiarygodnych w tym zakresie zeznaniach świadka M. L. (2).

Niesporne pomiędzy stronami pozostawało, że pierwotnie łączyła je umowa o roboty budowlane (umowa nr (...)). Pozwana złożyła powodowi oświadczenie o odstąpieniu od tej umowy w czerwcu 2016 r., a powód swoje oświadczenie złożył pozwanej na początku lipca 2016 r. Ponadto w czerwcu 2016 r. powód opuścił plac budowy, pozostawiając na nim część należących do niego rzeczy, w tym sporne rury. To właśnie na tle tych okoliczności faktycznych powód opisywał zawarcie umowy sprzedaży pozostawionych na placu budowy rzeczy. Materiał dowodowy nie pozwolił jednakże na ustalenie, aby powód zawarł z pozwaną umowę sprzedaży, ani by powód spełnił wobec pozwanej świadczenie z takiej umowy.

Umowa sprzedaży wymaga złożenia przez obydwie jej strony (sprzedającego i kupującego) zgodnych oświadczeń woli, obejmujących co najmniej wspomniane wcześniej essentialia negotii wynikające z art. 535 k.c. Stan faktyczny sprawy nie pozwala zaś na stwierdzenie, że do złożenia takich oświadczeń woli w ogóle doszło.

Generalnie poza sporem pomiędzy stronami było, że powód o pozostawionych na placu budowy rurach i innych elementach montażowych rozmawiał tylko z W. M. (1) (nie rozmawiał z żadną inną osobą). Taką wersję prezentował zarówno powód, jak i pozwana oraz świadek W. M. (1).

Nie sposób podzielić stanowiska powoda, jakoby W. M. (2) był umocowany do zawarcia z powodem w imieniu pozwanej rzeczonej umowy sprzedaży. Pozwana jest osobą prawną, a zgodnie z art. 38 k.c. osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie. Na tle tego przepisu w doktrynie wskazuje się, że sposób działania osoby prawnej w prawie polskim tłumaczy teoria organów. Podstawowa różnica między organem osoby prawnej a przedstawicielem polega na mechanizmie przypisania skutków działań organu albo przedstawiciela osobie prawnej: przedstawiciel składa własne oświadczenie woli, które wywołuje skutki dla mocodawcy (osoby prawnej lub fizycznej), natomiast oświadczenie członka organu traktuje się jak oświadczenie osoby prawnej. W tym kontekście istotne znaczenie posiadają przedstawione wcześniej niesporne okoliczności dotyczące sposobu reprezentacji pozwanej oraz osób wchodzących w skład zarządu pozwanej. Skoro W. M. (1) nie był członkiem zarządu pozwanej, to nie mógł działać jako jej organ. O fakcie tym powód powinien był wiedzieć, przy czym z uwagi na zasadę jawności wpisów do KRS, nie może zasłaniać się brakiem tej wiedzy, co wynika z art. 15 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. z 2016 r. poz. 687 z późn. zm.).

Jednocześnie nie ma podstaw, by uwzględnić argumentację powoda, że W. M. (1) był umocowany do zaciągania tego rodzaju zobowiązań, ani by czynił to w imieniu pozwanej. Zeznania świadka W. M. (1) w sposób wyraźny przeczą temu, aby kiedykolwiek informował powoda, że proponuje mu nabycie pozostawionych rur w imieniu i na rzecz pozwanej. Przeciwnie, W. M. (1) jako świadek wyczerpująco wyjaśnił, że rury zamierzał nabyć od powoda w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, chcąc uniknąć „perturbacji” w procesie budowy, realizowanej już wówczas przez kolejnych wykonawców. W. M. (1) chciał w ten sposób zapewnić płynność budowy, nie troszcząc się o to, kto zapłaci powodowi za rury. Powód z kolei w swoich zeznaniach informował, że zwrócił się właśnie do W. M. (1), bo nikt z nim nie chciał rozmawiać, a przecież świadek ten „był siłą sprawczą na budowie”. Okoliczność, że W. M. (1) w pewnym zakresie działał dla pozwanej nie oznacza, że mógł dokonywać za nią wszelkich czynności prawnych. Oczywiście pozwana mogła ustanowić W. M. (1) pełnomocnikiem (art. 98 i n. k.c.) umocowanym do dokonywania w jej imieniu i na jej rzecz czynności prawnych (w tym np. zawierania umowy sprzedaży), jednakże ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, aby w niniejszej sprawie tak się stało.

Ze spójnych zeznań świadków W. M. (1), M. L. (1), S. S. i K. Ś. wynika, że W. M. (1) posiadał z pozwaną zawartą umowę, na podstawie której miał pełnić funkcję kierownika projektu dotyczącego umowy nr (...). W ramach tej umowy nie został jednak umocowany do składania w imieniu i na rzecz pozwanej jakichkolwiek oświadczeń woli zmierzających do zawarcia przez pozwaną umów. W tym miejscu podkreślenia również wymaga, że rola W. M. (1) łączyła się ściśle z robotami budowlanymi na podstawie umowy nr (...), a sam powód przez cały tok postępowania podkreślał, że jego roszczenie wynika z umowy sprzedaży zawartej już po wygaśnięciu umowy, czyli z zupełnie odrębnego stosunku prawnego. Niemniej wypada wskazać, że również w umowie nr (...) wśród jej postanowień – zwłaszcza w § 13 ust. 7-11, który określa zakres zadań kierownika projektu – nie przyznano W. M. (1) umocowania do zawierania w imieniu i na rzecz pozwanej jakichkolwiek umów. Zgromadzony materiał dowodowy nie potwierdza, aby W. M. (1) posiadał pełnomocnictwo od pozwanej. Świadek ten nie tylko nie mógł złożyć za pozwaną oświadczenia woli, ale również nie mógł przyjąć oświadczenia woli ze strony powoda.

Nie sposób wywodzić umocowania W. M. (1) do działania w imieniu i na rzecz pozwanej z faktu, że złożył on swój podpis na wystawionej przez powoda fakturze nr (...). Należy zwrócić uwagę, że W. M. (1) nie przyjął jej, nie zaakceptował, a jedynie poczynił na fakturze adnotację potwierdzającą ilość rur i innych części, jakie zostały wykorzystane z tych, które powód pozostawił na placu budowy. Konkretnie świadek odnotował „Potwierdzam pobranie materiałów wymienionych [...]” (k. 9). Wzmiankę tę opatrzył podpisem i pieczęcią imienną z określeniem swojej funkcji, tj. kierownika projektu. Brak jest przy tym adnotacji, że działa za pozwaną, brak jest również jakiejkolwiek pieczęci pozwanej. W swoich zeznaniach świadek W. M. (1) wiarygodnie przedstawił sytuację podpisania owej faktury. Mianowicie wyjaśnił, że okazał powodowi zdziwienie, że faktura została wystawiona na pozwaną. Zważywszy zaś na to, że nie był umocowany do reprezentowania pozwanej, swoją adnotację poczynił na samym dole kartki, nie zaś w miejscu przeznaczonym na „podpis osoby uprawnionej do otrzymania faktury”. Zeznania te były zatem wiarygodne, zwłaszcza że powód nie potrafił racjonalnie wyjaśnić, dlaczego uważał, że świadek występuje jako przedstawiciel pozwanej. Powód jedynie bez uzasadnienia wywodził, że skoro fakturę wystawił na pozwaną, a W. M. (1) w ogóle na niej się podpisał, to z pewnością zrobił to, działając za pozwaną. Takiej argumentacji nie można jednak przyjąć, mając na względzie poczynione wcześniej uwagi (w tym treść KRS pozwanej i § 13 umowy nr (...)). Tym samym nie doszło do zawarcia umowy przez złożenie oświadczenia woli przez W. M. (1) jako pełnomocnika pozwanej.

Co więcej skoro świadek W. M. (1) nie występował jako pełnomocnik pozwanej, w tym nie powoływał się na jakiekolwiek pełnomocnictwo, to stoi to na przeszkodzie ewentualnej możliwości zawarcia umowy na podstawie art. 103 § 1 k.c., według którego jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. Przepis ten reguluje kwestię rzekomego pełnomocnika ( falsus procurator). Zawarcie umowy przez rzekomego pełnomocnika jest możliwe pod pewnymi warunkami: wymagane jest aby rzekomy pełnomocnik powoływał się na udzielone mu umocowanie i złożył oświadczenie woli czyimś imieniu (ta przesłanka nie została spełniona), a następnie czynność rzekomego pełnomocnika musi zostać potwierdzona przez osobę, za którą działał (także ta przesłanka nie wystąpiła).

Te pierwsze okoliczności w niniejszej sprawie nie miały miejsca, co wyjaśniono już wyżej, a wynika to z zeznań świadka W. M. (1), a także generalnie z zeznań powoda, który nie zeznawał, aby W. M. (1) powoływał się na jakiekolwiek pełnomocnictwo udzielone mu przez pozwaną.

Co do drugiej przesłanki: nawet gdyby W. M. (1) występował jako wspomniany rzekomy pełnomocnik, to stan faktyczny sprawy nie pozwala na ustalenie, by pozwana potwierdziła zawarcie umowy z powodem. Istotnym jest, że potwierdzenie czynności rzekomego pełnomocnika musi nastąpić w taki sposób, jak gdyby reprezentowana strona sama dokonywała czynności. Mianowicie potwierdzenie czynności rzekomego pełnomocnika – w przypadku osób prawnych – musi odpowiadać sposobowi reprezentacji. Dlatego ewentualne potwierdzenie umowy wymagało – z uwagi na wskazywaną przez powoda wartość rur i innych rzeczy – współdziałania dwóch członków zarządu pozwanej spółki, tak jak i zawarcie umowy sprzedaży. Niemniej materiał dowodowy zebrany w sprawie nie daje podstaw do oceny, aby pozwana – reprezentowana przez dwóch członków zarządu – złożyła powodowi oświadczenie woli w przedmiocie nabycia od niego pozostawionych na placu budowy rur i innych rzeczy.

Powyższą konkluzję wywieść należy w szczególności z zeznań jednego z członków zarządu pozwanej A. B., który przeczył temu, że pozwana zawierała z powodem umowę sprzedaży takich rzeczy. O zawarciu (czy też ewentualnie potwierdzeniu) umowy sprzedaży przez pozwaną nie świadczy również przedłożony przez powoda dokument – oświadczenie z 17 listopada 2016 r. o dokonaniu potrącenia (k. 11), ani dokument z 19 stycznia 2017 r. stanowiący wykaz zatytułowany „niezapłacone należności” (k. 15). Obydwa dokumenty zostały podpisane przez J. S., będącego wówczas jednym z członków zarządu pozwanej.

Drugi z ówczesnych członków zarządu, A. B., dokumentów tych nie podpisał, co więcej – jak wynika ze złożonych przez niego zeznań – nie miał wiedzy o tych dokumentach. Zarazem, jak wynika z jego zeznań, nie miał wiedzy, że faktura, na podstawie której powód dochodzi swojego roszczenia, została w czasie opisywanych zdarzeń (w 2016 r.) uwzględniona (wpisana) przez drugiego z członków zarządu i zarazem głównego księgowego J. S. do rejestru zakupów podatników VAT. Jak wynika z zeznań A. B. jego wiedza o tym fakcie związana jest z niniejszym procesem. A. B. w temacie ujęcia faktury w rejestrze VAT wskazał bowiem: „myślę, że została ujęta”, zarazem podkreślał jednak, iż pozostawał w przekonaniu o ustnym poinformowaniu powoda, że faktura jest niesłuszna i ma być wystawiona na (...). A. B. twierdził również, że z powodem nie łączyła wówczas pozwanej żadna umowa, a ich kontakty handlowe (poza umową o roboty budowlane, w ramach której pozwana gwarantowała powodowi zapłatę wynagrodzenia) ograniczały się do obciążania powoda opłatami administracyjnymi za zajęcie pasa drogowego. Powyższe zeznania należy uznać za wiarygodne, z doświadczenia życiowego wynika bowiem, że skoro drugi z członków zarządu J. S. był głównym księgowym, to samodzielnie prowadził księgi rachunkowe przedsiębiorstwa i zapewne nie informował drugiego z członków zarządu o wszystkich dokonywanych w nich zapisach. Natomiast fakt obciążania powoda opłatami za zajęcie pasa drogowego potwierdza sam powód, co więcej powód dokonuje potrącenia należności z tego tytułu z należnością z faktury będącej przedmiotem sporu.

Z powyższych rozważań wynikają dwa wnioski: po pierwsze nie doszło do potwierdzenia ewentualnego oświadczenia woli W. M. (1) przez dwóch członków zarządu pozwanej i tym samym do zawarcia umowy przez rzekomego pełnomocnika (art. 103 § 1 k.c.), po drugie nie miało miejsca uznanie długu przez pozwaną spółkę. Powód wywodził, że uznanie długu wynika z dwóch dokumentów: oświadczenia z 17 listopada 2016 r. o dokonaniu potrącenia i pisma z 19 stycznia 2017 r. stanowiącego wykaz zatytułowany „niezapłacone należności”. Obydwa dokumenty zostały, jak już podkreślano, podpisane przez J. S., będącego jednym z członków zarządu pozwanej, tymczasem wymagana była reprezentacja dwóch członków zarządu działających łącznie. Powód niezasadnie powołuje się więc w rozpoznawanej sprawie na fakt uznania długu.

Na kanwie okoliczności faktycznych sprawy nie sposób wreszcie przyjąć, aby W. M. (1) występował jako osoba czynna w lokalu przedsiębiorstwa pozwanej i przez to wnioskować o umocowaniu świadka do działania za pozwaną. Zgodnie z art. 97 k.c. osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa. W niniejszej sprawie nie ma wątpliwości natomiast, że powód kontaktował się z W. M. (1) (i wręczał mu sporną fakturę) na placu budowy, czyli realizacji inwestycji. Tymczasem konieczne jest, aby kontrahent przedsiębiorcy dokonywał czynności z osobą znajdującą się w lokalu przedsiębiorstwa „przeznaczonym do obsługiwania publiczności”. Jak przyjmuje się w literaturze i orzecznictwie lokalem w rozumieniu art. 97 k.c. jest „przede wszystkim pomieszczenie z góry przeznaczone lub zwyczajowo używane do obsługi klienteli danego przedsiębiorstwa. Może to być sklep, biuro obsługi klientów, magazyn, a nawet hala produkcyjna, jeżeli zwyczajowo obsługuje się w nich klientów. W omawianym pojęciu mieści się jednak również plac składowy, niebędący pomieszczeniem, o ile tylko służy celom, o których mowa.” [zob. M. P., (w:) Kodeks cywilny. T. I. Komentarz. Art. 1–449 ¹⁰ , red. K. P., Legalis 2018, kom. do art. 97 k.c.]. Nie ulega wątpliwości, że lokalem przedsiębiorstwa pozwanej nie był plac budowy, który został wydzielony (ogrodzony) jedynie na potrzeby realizacji konkretnej inwestycji, zaś całokształt działalności pozwanej – w ramach oferowanych usług – nie był tam dokonywany.

Z powyższym zagadnieniem (pozostawieniem rzeczy na placu budowy) wiąże się jeszcze jedna istotna dla sprawy kwestia, mianowicie to, że umowa nie tylko nie została przez strony niniejszego procesu zawarta, ale powód nie spełnił również na rzecz pozwanej świadczenia z umowy sprzedaży, na jaką się powołuje. Tym samym nawet gdyby przyjąć fakt zawarcia umowy za udowodniony, to powód nie wykazał faktu jej wykonania.

Jak już wspomniano świadczenie sprzedawcy polega na przeniesieniu własności rzeczy i wydaniu jej (art. 535 k.c.). Przedmiotem umowy były rzeczy oznaczone co do gatunku, do przeniesienia własności rzeczy konieczne było przeniesienie posiadania (art. 155 § 2 k.c.). Tymczasem powód pozostawił te rzeczy na placu budowy, skąd zostały zabrane przez generalnego wykonawcę ( (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością s.k.a.) bądź jego podwykonawców. W tym stanie faktycznym można byłoby jedynie rozważać przeniesienie posiadania w trybie art. 351 k.c. Przeniesienie posiadania nastąpiłoby jednak w trybie nie na rzecz pozwanej spółki, która była inwestorem, tylko na rzecz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością s.k.a. bądź jej podwykonawców. Należy mieć bowiem na uwadze, że zgodnie z art. 647 k.c. do obowiązków inwestora należy przekazanie terenu budowy wykonawcy, który pozostaje jego wyłącznym dysponentem. Z powyższym koresponduje art. 652 k.c., zgodnie z którym jeżeli wykonawca przejął protokolarnie od inwestora teren budowy, ponosi on aż do chwili oddania obiektu odpowiedzialność na zasadach ogólnych za szkody wynikłe na tym terenie. Jeżeli powód pozostawił więc rury na placu budowy, to posiadaczem tych rur nigdy nie była pozwana spółka. Powód nie wydał jej bowiem rzeczy, a więc nie doszło do przeniesienia posiadania zgodnie z art. 348 k.c., a ewentualne przeniesienie posiadania w trybie art. 351 k.c., co można rozważać w tym stanie faktycznym, mogło nastąpić wyłącznie na rzecz generalnego wykonawcy (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością s.k.a. jako podmiotu dysponującego placem budowy, a więc będącego posiadaczem składowanych na nim rur i innych materiałów.

Reasumując, stan faktyczny sprawy nie pozwala na przyjęcie argumentacji powoda, że pomiędzy nim a pozwaną została zawarta umowa sprzedaży, stosownie do której powód obciążył pozwaną sporną fakturą. Co więcej powód nie wykazał, że wykonał na rzecz pozwanej świadczenie z umowy sprzedaży, tj. że wydał jej sporne rzeczy. Ewentualne przeniesienie posiadania nastąpiło bowiem na rzecz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością s.k.a., bądź jej podwykonawców

Skoro zaś do zawarcia umowy, jak również do jej wykonania przez powoda na rzecz pozwanej nie doszło, to po stronie powoda nie powstało względem pozwanej roszczenie o zapłatę ceny. Tym samym powództwo zasługiwało na oddalenie.

Oddalenie powództwa w całości skutkowało oceną, że strona powodowa w całości przegrała w niniejszej sprawie i jest – w świetle art. 98 § 1 k.p.c. – zobowiązana do zwrotu na rzecz pozwanej kosztów procesu. Mając przy tym na względzie art. 108 § 1 zd. drugie k.p.c. ograniczono się do zakreślenia powyższej zasady poniesienia przez strony kosztów procesu, natomiast szczegółowe rozliczenie kosztów pozostawiono referendarzowi sądowemu, po uprawomocnieniu się wyroku.