Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2024 r.

Sąd Okręgowy (...) VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Konrad Kujawa
Protokolant:	st. sekr. sądowy Agnieszka Sieczkarz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 grudnia 2024 r. w S.

sprawy z odwołania płatnika składek R. S.

z udziałem ubezpieczonego P. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o podleganie ubezpieczeniu społecznemu

na skutek odwołania R. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 13 lipca 2023 r., nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 13 lipca 2023 r., nr (...) w ten sposób, że ustala, iż P. S. (1) podlegał ubezpieczeniom społecznym jako pracownik R. S. w okresie od 1 czerwca do 31 lipca 2020 roku.

SSR del. Konrad Kujawa

Sygnatura akt VI U 1300/23

UZASADNIENIE

Decyzją z 13 lipca 2023 roku, nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. stwierdził, że P. S. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) T. R. S. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 czerwca 2020 roku do 31 lipca 2020 roku.

W uzasadnieniu decyzji organ podniósł, iż płatnik składek z dniem 31 maja 2020 roku rozwiązał stosunek pracy z wcześniej zatrudnionym pracownikiem z powodu likwidacji stanowiska pracy, zaś od 1 czerwca 2020 roku zatrudnił P. S. (1) na umowę o pracę na okres próbny od 1 czerwca 2020 roku do 31 lipca 2020 roku w niepełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku pracownika administracyjno-biurowego. Stosunek pracy ustał w wyniku końca okresu na który była zawarta umowa. Po rozwiązaniu umowy Ł. P., zajmujący się sprawami księgowymi płatnika, złożył w imieniu P. S. wniosek od ZUS o wypłatę dodatku solidarnościowego z tytułu utraty zatrudnienia. Organ rentowy zwrócił uwagę, że ubezpieczonego zgłoszono do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego po terminie tj. 1 lipca 2020 roku z datą zgłoszenia od 1 czerwca 2020 roku. Wskazał nadto, iż P. S. (1) w dniu 3 sierpnia 2020 roku złożył elektronicznie wniosek o dodatek solidarnościowy na druku (...). Pismem z dnia 5 sierpnia 2020 roku otrzymał informację o przyznaniu prawa do dodatku solidarnościowego za miesiąc sierpień 2020 roku w wysokości 1400 zł. Organ rentowy podkreślił, iż strony nie przedłożyły żadnych dowodów potwierdzających fakt świadczenia pracy przez P. S. (1). Podniósł także, iż P. S. (1) mimo wezwania nie zgłosił się na przesłuchanie i nie wniósł żadnych dodatkowych dowodów. W ocenie organu rentowego okoliczności dotyczące zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych świadczą, że zamiarem płatnika składek i ubezpieczonego było uzyskanie prawa do dodatku solidarnościowego. Innymi słowy zgłoszenie P. S. (1) do ubezpieczeń społecznych zmierzało do obejścia prawa na podstawie art. 58 § 1 k.c.

Płatnik składek R. S. odwołał się od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie, że P. S. (1) podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia u płatnika od 1 czerwca 2020 roku do 31 lipca 2020 roku. Zaskarżonej decyzji zarzucił, że została wydana z naruszeniem przepisów prawa materialnego, polegającym na:

- niewłaściwym zastosowaniu art. 6 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 i art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, poprzez niezastosowanie ww. przepisów do istniejącego stanu faktycznego, który to stan uzasadnia objecie ubezpieczonego ubezpieczeniami w spornym okresie,

- naruszeniu art. 22 k.p. poprzez jego pominiecie w istniejącym stanie faktycznym i uznanie, że pomiędzy ubezpieczonym a płatnikiem składek nie doszło do nawiązania stosunku pracy w spornym okresie.

Uzasadniając swoje stanowisko płatnik podał, że na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego pozyskano dowody pozwalające stwierdzić, że ubezpieczony pracował w spornym okresie u płatnika składek i powinien podlegać w tym czasie do ubezpieczeń społecznych.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, z argumentacją jak w zaskarżonej decyzji. Pełnomocnik organu złożył ponadto wniosek o obciążenie odwołującego obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd ustalił, co następuje:

R. S. od 2 kwietnia 2019 roku prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Na dzień złożenia wniosku przeważającym (...) było 38.32.Z (odzysk surowców z materiałów segregowanych).

W 2020 roku działalność płatnika polegała na pośrednictwie handlowym.

Niesporne

Od sierpnia 2019 roku płatnik zatrudniał S. N., która wykonywała u niego typową pracę biurową. S. N. była zatrudniona w wymiarze ¼ etatu. Od 1 marca 2020 roku S. N. została zatrudniona na pełny etat, co spowodowane było planami rozszerzenia działalności.

Na początku 2020 roku po stronie płatnika pojawiły się realne plany rozszerzenia działalności na pośrednictwo handlowe w branży metalowej. Z kilkoma klientami był już po przeprowadzeniu wstępnych rozmów w temacie zawiązania współpracy. Z tego też względu R. S. zdecydował się na zwiększenie wymiaru zatrudnienia S. N.. Od 1 marca 2020 roku zgodnie z aneksem do umowy zmieniono wymiar czasu pracy na cały etat, jednocześnie zwiększając wynagrodzenie do 2 600 zł.

Realizacja nowego planu biznesowego płatnika zbiegła się z pandemią (...). W związku z jej wybuchem wielu kontrahentów płatnika rezygnowało z dalszej współpracy, a klienci z branży metalowej nie chcieli zawierać nowych umów. To zmusiło płatnika do ponownej zmiany wymiaru zatrudnienia S. N., powracając z dniem 1 maja 2020 roku do zatrudnienia w ¼ wymiaru czasu pracy, za wynagrodzeniem 650 zł. Ostatecznie zaś R. S. podjął decyzję o czasowym zawieszeniu działalności i w dniu 30 kwietnia 2020 roku wypowiedział S. N. umowę o pracę w związku z likwidacją stanowiska pracy, z zachowaniem 1 miesiąca okresu wypowiedzenia.

Okres wypowiedzenia upływał z końcem maja 2020 roku. Jeszcze w okresie biegnącego wypowiedzenia R. S. wpadł na nowy pomysł na działalność handlową – okazało się, że na rynku opakowań są perspektywy zawarcia umów pomimo pandemii. Zaproponował nawet wówczas pozostanie S. N. na dotychczas zajmowanym stanowisku, ta jednak nie zgodziła się na cofnięcie wypowiedzenia.

W konsekwencji płatnik zmuszony został do szukania nowego pracownika na stanowisko dotychczas zajmowane przez S. N.. Z zamieszczonego ogłoszenia został wybrany nowy pracownik - P. S. (1).

Został on zgłoszony do ubezpieczeń społecznych przez księgowego płatnika Ł. P..

P. S. (1) na podstawie zawartej 1 czerwca 2020 r. umowy o pracę na dwumiesięczny okres próbny, na ¼ etatu, zajął się poszukiwaniem klientów i pracami biurowymi. Jeździł do pracy do T. z płatnikiem lub jego znajomym i świadczył ją od poniedziałku do piątku w godzinach od 10:00 do 12:00, co kwitował na liście obecności. Po upływie dwóch godzin pracy czasem musiał czekać na transport powrotny i wtedy używał komputera służbowego w biurze do prywatnych spraw.

R. S. nie był zadowolony z pracy P. S. (1), uważał, że nie wykazywał inicjatywy. Po upływie okresu próbnego postanowił nie zawierać z nim kolejnej umowy. Jego kwalifikacje oceniał gorzej od S. N.. Z końcem sierpnia płatnik skontaktował się ponownie z S. N. i zaproponował jej powrót do pracy na dotychczasowych warunkach. S. N. tym razem zgodziła się, ponieważ miała kłopoty ze znalezieniem innego zatrudnienia.

Dowód:

- przesłuchanie R. S. – k. 74

- zeznania świadka Ł. P. – k. 73v.

- przesłuchanie P. S. (1) – k. 73v.-74

- umowa o pracę P. S. (1) – w aktach ZUS

- kata zadań i obowiązków pracownika – w aktach ZUS

- listy obecności – w aktach ZUS

- świadectwo pracy P. S. (1) – w aktach ZUS

- protokoły przesłuchania S. N. – w aktach ZUS oraz na k. 94-94v. akt sprawy Sądu Okręgowego w (...) o sygn. akt VI U 1299/23

P. S. (1) po ustaniu zatrudnienia u R. S. złożył wniosek o dodatek solidarnościowy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał mu dodatek solidarnościowy na 3 miesiące.

Niesporne

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Stosownie do treści przepisu art. 6 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 300 ze zm.), obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Ponadto art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 wprowadzają w odniesieniu do pracowników obowiązek ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego. Zgodnie z treścią art. 13 pkt 1 cytowanej ustawy obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w okresach – od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania stosunku pracy.

Z kolei art. 18 ust. 1 ustawy stanowi, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12.

W niniejszej sprawie przesłankami wydania zaskarżonej decyzji było uznanie przez organ rentowy, iż wyrejestrowanie S. N. przez płatnika z ubezpieczeń społecznych, a następnie zarejestrowanie do ubezpieczeń P. S. (1) dokonane było wyłącznie dla pozoru, jedynie w celu uzyskania przez obie te osoby dodatku solidarnościowego, zmierzało zatem do obejścia prawa. W ocenie sądu prawdziwość tego twierdzenia nie została jednak przez organ rentowy w toku niniejszego procesu udowodniona.

Stan faktyczny sprawy sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach przeprowadzonego przez ZUS postępowania wyjaśniającego, dokumentów złożonych w toku postępowania sądowego, a także na podstawie zeznań świadka Ł. P., przesłuchanych w charakterze stron R. S. i P. S. (1), a także protokołów przesłuchania S. N. przed ZUS-em, a także przed tutejszym Sądem, w powiązanej co do stanu faktycznego sprawie VI U 1299/23.

Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości sądu. Zostały one sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji oraz w sposób rzetelny, stąd też zostały uznane za wiarygodne. Za takowe sąd uznał również zeznania P. S. (1), Ł. P. i R. S., uznając, iż były one logiczne, a nadto znalazły oparcie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Odpowiadały one również treści zeznań S. N. ze sprawy VI U 1299/23.

Zdaniem sądu łączna ocena powyższych dowodów (wystarczających do poczynienia ustaleń w niniejszej sprawie) dawała podstawy do uwzględnienia odwołania od zaskarżonej decyzji.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga też, iż w toku postępowania przed sądem organ rentowy – reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, nie naprowadził żadnych dowodów na poparcie twierdzeń wyrażonych w zaskarżonej decyzji. Tymczasem w postępowaniach takich jak niniejsze główny ciężar dowodu spoczywa na organie rentowym. To on bowiem ma obowiązek udowodnienia okoliczności uzasadniających przyjęcie, że wskazywany przez strony tytuł ubezpieczenia w rzeczywistości nie istnieje. W tym miejscu koniecznym jest podkreślenie, że odwołanie od decyzji organu rentowego wszczyna postępowanie sądowe i w tym znaczeniu jest podobne do pozwu. Jednakże nie jest to zwykłe postępowanie cywilne, w którym regułą jest, że powód powinien udowodnić fakty, na których opiera powództwo. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych kontroli podlega decyzja organu rentowego i rozkład ciężaru dowodów będzie zależał od rodzaju decyzji. Jeżeli jest to decyzja, w której organ zmienia sytuację prawną ubezpieczonego, to organ powinien wykazać uzasadniające ją przesłanki faktyczne (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 lutego 2007 roku, sygn. akt I UK 269/06). Wyraźnego i jednoznacznego podkreślenia wymaga też, że do postępowania odrębnego z zakresu ubezpieczeń społecznych w zakresie postępowania dowodowego ma zastosowanie – bez żadnych ograniczeń – reguła wynikająca z 232 k.p.c., obowiązuje więc zasada kontradyktoryjności i dowodzenia swoich twierdzeń przez stronę. Wydanie decyzji przez organ rentowy w postępowaniu administracyjnym nie zwalnia go więc od udowodnienia przed sądem jej podstawy faktycznej, zgodnie z ogólnymi zasadami rozkładu ciężaru dowodu (tak: Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z 7 stycznia 2010 roku, sygn. akt II UK 148/09).

Tymczasem w ocenie sądu, w analizowanym przypadku, organ rentowy nie sprostał ciężarowi dowodu w tym zakresie, a zebrany w sprawie (zarówno w toku postępowania przed organem rentowym, jak i w toku procesu przed sądem) materiał okazał się niewystarczający dla wykazania zasadności stanowiska organu rentowego, że ubezpieczony został fikcyjnie zatrudniony na okres próbny - jedynie w celu późniejszego uzyskania prawa do dodatku pielęgnacyjnego. Ze złożonej do akt dokumentacji z przeprowadzonej kontroli nie wynikają zaś żadne istotne dla sprawy okoliczności, odnoszące się do rzekomego fikcyjnego zarejestrowania. Organ rentowy zastosował zbyt daleko idące domniemanie faktyczne, że skoro P. S. (1) został zatrudniony na dwa miesiące w przerwie zatrudnienia S. N., to znaczy że jego umowa o pracę została zawarta dla pozoru.

W stanie faktycznym niniejszej sprawy należy stwierdzić, że umowa o pracę wiążąca P. S. (1) i R. S. faktycznie był wykonywana, o czym zeznawały wymienione już osoby i co zostało potwierdzone umową o pracę, dokumentami jej towarzyszącymi (zakres obowiązków, karta szkolenia, karta badań, listy obecności za pełne dwa miesiące). Po dwóch miesiącach okresu próbnego płatnik nie był zadowolony z pracy ubezpieczonego, więc nie zawarł z nim kolejnej umowy. Postąpił więc zgodnie z celem umowy o pracę na okres próbny, którym jest wzajemne sprawdzenie się stron przed zawarciem dłuższej umowy. Nie sposób zatem mówić o jej pozorności.

Sąd dał wiarę wersji prezentowanej przez ubezpieczonego i płatnika, wraz z towarzyszącym opisem zdarzeń dotyczących S. N.. Płatnik, w związku z wybuchem pandemii C.-19, zmuszony został do rezygnowania z planowanego rozwinięcia działalności, a w konsekwencji do podjęcia radyklanych decyzji o zawieszeniu działalności. To właśnie te okoliczności, związane z „lockdownem” wynikającym z pandemii i towarzyszącą mu niepewnością co do prowadzenia różnego rodzaju biznesu, stały się powodem wypowiedzenia umowy o pracę S. N.. Istotne było to, że jeszcze przed upływem wypowiedzenia, zdecydował się na częściowe przebranżowienie – znalazł niszę w branży opakowań, która funkcjonowała pomimo epidemii. S. N. jednak po otrzymaniu wypowiedzenia nie zdecydowała się na pozostanie w firmie i z dniem 31 maja 2020 roku odeszła z pracy. To zrodziło potrzebę pozyskania innego pracownika, którym okazał się P. S. (1). W ocenie sąd powyższe okoliczności składające się na spójną całość nakazują przyjąć - w braku przeciwstawnych dowodów – iż zarejestrowanie ubezpieczonego do ubezpieczeń społecznych nie było pozorne, a zamiarem stron było faktycznie nawiązanie stosunku pracy na okres próbny.

W świetle powyższego nie sposób też czynić ubezpieczonemu zarzutu z tego, że tracąc źródło dochodu ze względu utratę zatrudnienia po upływie okresu próbnego, chciał uzyskać wsparcie finansowe w postaci dodatku solidarnościowego.

W toku niniejszego postępowania nie zostały przedstawione jakiekolwiek dowody, które mogłyby podważyć wiarygodność twierdzeń płatnika i ubezpieczonego, iż rzeczywiście jego zatrudnienie było fikcyjne. Z uwagi na powyższe okoliczności argumenty organu rentowego, dotyczące pozorności umowy o pracę zawartej z odwołującą nie mogły być uznane za zasadne.

Podkreślenia wymaga również, iż w polskim systemie prawnym żaden przepis nie przyznaje ani sądom, ani organowi rentowemu prawa do oceniania działań pracodawcy z punktu widzenia ich racjonalności i zgodności z zasadami prawidłowego (w sensie ekonomicznym) zarządzania przedsiębiorstwem. Jak wskazywał już wielokrotnie Sąd Najwyższy, w tym np. w uzasadnieniu wyroku z 12 stycznia 2012 r., sygn. akt II PK 83/11, podejmowane przez pracodawcę zmiany organizacyjne i ekonomiczne stanowią autonomiczną decyzję tego podmiotu. Należy też uwzględnić, że z istoty stosunku pracy wynika, iż służy on realizacji zadań i celów ustalonych przez pracodawcę. To pracodawca decyduje, jaką działalność prowadzi (gospodarczą, produkcyjną, handlową, kulturalną) i on ponosi jej ryzyko. Ma on więc w granicach prawa swobodę w wyborze rodzaju tej działalności i sposobu jej realizacji. W tym aspekcie interesy pracownika i możliwość ingerencji sądów pracy nie mogą w decydującym zakresie ograniczać tej swobody, a przez to ograniczona jest możliwość kontroli pracodawcy, zwłaszcza przez narzucanie mu określonego sposobu prowadzenia działalności - np. określonej struktury organizacyjnej, doboru kadr, używanych technologii itp. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 2 października 2002 r., I PKN 374/01; z 5 maja 2009 r., I PK 11/09).

Wobec powyższego, sąd, na podstawie dyspozycji art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w sposób określony w punkcie I sentencji wyroku.

SSR del. Konrad Kujawa

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować,

2.  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu (aktualnemu),

3.  poinformować pełnomocnika płatnika, że ZUS złożył wniosek o uzasadnienie wyroku i otrzymał jego odpis,

4.  przedłożyć z pismami lub za 21 dni.

13.01.2025