Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w(...) VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Konrad Kujawa
Protokolant:	st. sekr. sądowy Agnieszka Sieczkarz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 grudnia 2024 r. w S.

sprawy I. K.

przeciwko Dyrektorowi Wojskowego Biura Emerytalnego w S.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania I. K. od decyzji Dyrektora Wojskowego Biura Emerytalnego w S. z dnia 8 maja 2024 r., znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu I. K. prawo do ustalenia wysokości emerytury wojskowej przy uwzględnieniu podwyższenia o 1% podstawy jej wymiaru za rok 2017 – to jest rok pełnienia służby w charakterze sapera.

del. SSR Konrad Kujawa

Sygnatura akt VI U 753/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 kwietnia 2024 r., znak (...), Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego w S. przyznał I. K. emeryturę wojskową, w której ustalono procentowy wymiar świadczenia wynoszący 47,75% i jednocześnie wskazał, że przy ustalaniu emerytury wojskowej nie uwzględniono podwyższenia emerytury wojskowej o 1% podstawy wymiaru za jakikolwiek rok służby pełnionej w warunkach szczególnych, w tym w charakterze sapera.

W odwołaniu od powyższej decyzji I. K., w części w jakiej organ odmówił przy ustalaniu procentowego wymiaru przysługującej ubezpieczonemu emerytury wojskowej uwzględnienia podwyższenia emerytury o 1% podstawy wymiaru za każdy rok służby pełnionej w warunkach szczególnych w 2017 roku wniósł o jej zmianę, przez uwzględnienie przy ustalaniu procentowego wymiaru emerytury wojskowej podwyższenia emerytury wojskowej o 1% podstawy wymiaru za 2017 rok, kiedy pełnił służbę bezpośrednio w charakterze sapera przez okres ponad 12 dni.

W odpowiedzi na odwołanie wojskowy organ emerytalny wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych podtrzymując argumentację przytoczoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji podkreślając, że decyzja znajduje oparcie w dokumentacji zgromadzonej w aktach osobowych ubezpieczonego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

I. K., urodzony w dniu (...), w okresie od 12 stycznia 2009 r. do 31 stycznia 2024 r. pełnił zawodową służbę wojskową w Jednostce Wojskowej nr (...) w S.. W całym tym okresie służył w 12 Brygadzie Zmechanizowanej na stanowisku kierowcy, a ostatnio - kierownika warsztatu.

Niesporne, a nadto zaświadczenie do celów zaopatrzenia emerytalnego – k. 7 akt emerytalnych, świadectwo służby – k. 36-37

W marcu 2017 roku ubezpieczony przeszedł szkolenie saperskie, zakończone egzaminem teoretyczno – praktycznym.

Dowód: rozkaz dzienny Dowódcy JW. (...) z 31.03.2017 nr Z-64 – k. 39, przesłuchanie ubezpieczonego – k. 46-47

Rozkazem dziennym z 30 marca 2017 r., nr Z-63 Dowódca Jednostki Wojskowej (...) skierował 11 żołnierzy, w tym I. K., do oczyszczania terenu poligonu w D. z przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego.

Oczyszczanie odbywało się przez 15 dni w kwietniu 2017 roku w następujących dniach miesiąca: 4, 5, 6, 7, 10, 11, 12, 13, 19, 20, 21, 24, 25, 26, 27.

Ubezpieczony zajmował się czynnościami bezpośrednio przy niewybuchach – część z nich zabierał do ciężarówki, a część oznaczał w terenie, po to by zostały później zdetonowane na miejscu. Amunicja i niewybuchy zebrane w ciężarówce były odwożone do jednostki (tzw. „dołek saperski”), gdzie również je detonowano. Wśród przewożonych pocisków były także zdolne do wybuchu. Takie czynności wiązały się dla ubezpieczonego ze znacznie większym ryzykiem, niż w jego zwykłej służbie.

Dowód: rozkaz dzienny Dowódcy JW. (...) z 30.03.2017 nr Z-63 – k. 38, rozkaz dzienny Dowódcy JW. (...) z 21.12.2017 nr Z-244 – k. 40, przesłuchanie ubezpieczonego – k. 46-47

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w niniejszej sprawie co do zasady pozostawał bezsporny, gdyż ubezpieczony nie kwestionował faktów, na które powoływał się organ rentowy, w tym okresu służby wojskowej i zajmowanego stanowiska. Wojskowy organ emerytalny wskazał, że z wyciągów z rozkazów dziennych znajdujących się w aktach emerytalnych ubezpieczonego wynika, iż ubezpieczony w wymaganym wymiarze czasu w 2017 r. brał udział w rozminowywaniu terenu poligonu z przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych, jednakże stwierdził, że nie była to służba w charakterze sapera. Organ powołał się na stanowisko ubezpieczonego – kierowca i uznał, że na poligonie nie wykonywał czynności charakterystycznych dla sapera, zatem niezasadnym zdaniem organu było podwyższenie wymiaru emerytury wojskowej o 1% z tytułu służby wojskowej w warunkach specjalnych.

Zgodnie z art. 15 ust. 2 pkt 2 lit. c ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 242; powoływana dalej jako: ustawa) emeryturę podwyższa się o 1% podstawy wymiaru za każdy rok służby pełnionej bezpośrednio w charakterze sapera. Zaś w świetle treści § 3 pkt 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 lipca 2011 r. w sprawie szczegółowych warunków podwyższania emerytur wojskowych (Dz. U. nr 159, poz. 946) emeryturę wojskową podwyższa się o 1% podstawy wymiaru za każdy rok zawodowej służby wojskowej pełnionej bezpośrednio w charakterze sapera, jeżeli żołnierz uczestniczył w rozminowaniu i oczyszczaniu terenów z przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych albo brał udział w szkoleniach poligonowych z wykorzystaniem materiałów wybuchowych lub pracach minerskich z wykorzystaniem tych materiałów - co najmniej przez 12 dni w ciągu roku kalendarzowego. Oznacza to, że do podwyższenia emerytury wojskowej ubezpieczonego o wspomniany 1% wymagane jest łączne spełnienie dwóch przesłanek:

1) pełnienie służby bezpośrednio w charakterze sapera, co wynika z wojskowej ustawy emerytalnej i co zostało powtórzone we wskazanym rozporządzeniu,

2) uczestniczenie w rozminowywaniu i oczyszczaniu terenów z przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych albo branie udziału w szkoleniach poligonowych z wykorzystaniem materiałów wybuchowych lub pracach minerskich z wykorzystywaniem tych materiałów minimalnie przez 12 dni w ciągu roku kalendarzowego.

Podobnie jak w sprawach pracowników wykonujących pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, także w odniesieniu do żołnierzy pełniących zawodową służbę wojskową w warunkach szczególnych, w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r., III UZP 48/84).

Ze względu na podobieństwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych przez osoby podlegające ubezpieczeniom z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz wykonywania pracy w warunkach szczególnych przez żołnierzy zawodowych, dowodzenie wykonywania zawodowej służby wojskowej w warunkach szczególnych przed sądem analogicznie do wykonywania pracy w warunkach szczególnych, istotny jest rodzaj powierzonych żołnierzowi obowiązków oraz okres ich wykonywania, nie zaś nazewnictwo zajmowanego przez niego stanowiska. Służba jaką pełnił ubezpieczony jako dowódca drużyny w okresie kwietnia 2017 roku jest w ocenie Sądu służbą pełnioną bezpośrednio w charakterze sapera, o której mowa w art. 15 ust. 2 pkt 2 lit. c ustawy, uprawniającą do podwyższenia emerytury o 1% podstawy wymiaru za każdy rok tej służby.

Ze znajdujących się w aktach sprawy rozkazów dziennych oraz korespondujących z nimi zeznań ubezpieczonego wynika, że przez 15 dni zajmował się oczyszczaniem poligonu w D. z niewybuchów i innych materiałów niebezpiecznych. Został do tego zakwalifikowany po uprzednim przejściu szkolenia saperskiego zakończonego egzaminem teoretyczno – praktycznym. Jego zadaniem było wyszukanie niewybuchów i przeniesienie ich do ciężarówki albo oznaczenie w terenie, celem detonacji na miejscu. Wśród pocisków transportowanych ciężarówką do jednostki były takie, które mogły wybuchnąć. Zajmował się więc czynnościami bezpośrednio saperskimi, które niosły za sobą ryzyko utraty zdrowia lub życia o skali znacznie większej, niż związana z jego zwykłą służbą. Nie przy tym żadnych podstaw do kwestionowania treści rozkazów dziennych, wystawianych przez dowódcę jednostki wojskowej.

Zajmowane przez ubezpieczonego stanowisko kierowcy i kierownika warsztatu oczywiście nie jest tożsame ze stanowiskiem sapera. Jednak zajmowanie tego stanowiska nie wyklucza sytuacji polegającej na tym, by w trakcie przebiegu służby wojskowej zawodowy żołnierz na polecenie swojego przełożonego wykonywał czynności saperskie, co też miało miejsce w tym wypadku.

Zbiór dostępnych dowodów prowadzi do wniosku, że ubezpieczony w 2017 roku wykonywał prace szczególne w wymaganym wymiarze 12 dni w ciągu roku kalendarzowego (tutaj: 15 dni). W konsekwencji Sąd uznał, że nie można przyjąć za organem rentowym, aby charakter prac ubezpieczonego wynikał tylko z nazewnictwa zajmowanego stanowiska.

Zdaniem organu rentowego treść przywołanych powyżej regulacji prawnych wprost określa, że podwyższenie emerytury wojskowej przysługuje wyłącznie tym żołnierzom, którzy pełnili w danym roku służbę wojskową jako saper (na stanowisku służbowym sapera), a w konsekwencji, że dyspozycją tychże regulacji nie są objęci żołnierze, którzy z naznaczenia stanowiskowego nie są saperami, nawet jeśli uczestniczyli we wskazanych wyżej czynnościach.

Jest to jednak nieuprawniona wykładnia zawężająca. Skoro podwyższenie podstawy wymiaru świadczenia miałoby dotyczyć tylko osób pełniących służbę na stanowisku sapera, to zbędnym byłoby uszczegółowianie czynności oraz zakreślanie okresu ich wykonywania w § 3 ust. 4 rozporządzenia Rady Ministrów. Jednocześnie ta sprawa jest przykładem tego, że osoba nie pełniąca służby na stanowisku sapera, w danym okresie wykonywała czynności sapera – bezpośrednio przy niewybuchach, a okres ten przekraczał ustaloną granicę co najmniej 12 dni w roku kalendarzowym. Kryterium przyznania podwyższenia podstawy wymiaru świadczenia emerytalnego jest zatem udział żołnierza w charakterze sapera w rozminowywaniu i oczyszczaniu terenów z przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych albo udział w szkoleniach poligonowych z wykorzystaniem materiałów wybuchowych lub pracach minerskich z wykorzystaniem tych materiałów - co najmniej przez 12 dni w ciągu roku kalendarzowego. Natomiast okoliczność, że żołnierz pełni służbę w charakterze sapera dotyczy zarówno żołnierza, który pełni taką służbę stale – zajmując stanowisko sapera, jak i żołnierza, który w określonych w rozporządzeniu okolicznościach i okresie pełni służbę w charakterze sapera, czyli także do żołnierzy, którzy stałą służbę pełnią na innym niż saper stanowisku.

Sąd podziela przy tym stanowisko Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, który w wyroku z dnia 13 października 2017 r., III AUa 523/17 (LEX nr 2383380) wskazał, że sformułowanie "służby pełnionej bezpośrednio w charakterze saperów" użyte w przepisie art. 15 ust. 2 pkt 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin nie oznacza wymogu pełnienia stałej służby na stanowisku sapera. Odwołując się do wykładni literalnej stwierdzić można, że gdyby taka była intencja ustawodawcy, wprost zostałoby użyte sformułowanie "na stanowisku (służbowym) sapera", tymczasem ustawa wyraźnie posługuje się zwrotem "w charakterze", co należy, w ocenie Sądu odwoławczego, rozumieć jako wykonywanie czynności charakterystycznych dla stanowiska sapera, a także analogiczne stanowisko Sądu Apelacyjnego w Szczecinie zawarte w wyroku z 16 lipca 2021 r., sygn.. akt III AUa 261/21.

Z uwagi na powyższe Sąd zmienił decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do ustalenia wysokości emerytury wojskowej przy uwzględnieniu podwyższenia o 1% podstawy jej wymiaru za 2017 każdy rok, w którym pełnił służbę w charakterze sapera.

SSR del. Konrad Kujawa

ZARZĄDZENIE

1.odnotować,

2. odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego,

3. prawidłowo wszyć protokół rozprawy z k. 47 (odwrotnie),

4. przedłożyć z pismami lub za 21 dni.

13.01.2025