Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 marca 2025 r.

Sąd Okręgowy (...) VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Konrad Kujawa
Protokolant:	st. sekr. sądowy Agnieszka Sieczkarz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 marca 2025 r. w S.

sprawy L. Z.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o zwrot nienależnie pobranych świadczeń

na skutek odwołania L. Z.

od obu decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 10 kwietnia 2024 r. nr (...)/15

oddala odwołanie.

SSR del. Konrad Kujawa

Sygnatura akt VI U 752/24

UZASADNIENIE

Decyzją z 10 kwietnia 2024 roku (znak (...)/15) Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego ustalił nadpłatę renty rolniczej L. Z. z powodu przyznania emerytury pracowniczej z ZUS od 1 września 2017 roku i pobierania renty rolniczej z KRUS. Organ wskazał, że w okresie od 1 września 2017 roku do 31 marca 2024 roku ubezpieczona pobrała rentę z tytułu niezdolności do pracy. Ponieważ była pouczana o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń, a mimo zajścia tych okoliczności nie poinformowała KRUS o emeryturze przyznanej z powszechnego systemu i nadal pobierała przesyłane świadczenia to podlegają one zwrotowi. Organ wyliczył zobowiązanie na 6 126,91 zł za okres nieprzedawniony od 1 kwietnia 2021 roku do 31 marca 2024 roku, z odsetkami naliczonymi od dnia wydania decyzji w kwocie 962,37 zł, tj. w łącznej kwocie do zwrotu 7.089,28 zł.

Decyzją z dnia 10 kwietnia 2024 roku (taki sam znak jak wyżej) Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego ustalił nadpłatę dodatkowych świadczeń, z powodu przyznania emerytury pracowniczej z ZUS od 1 września 2017 roku i pobierania renty rolniczej z KRUS. Organ wskazał, że w okresie od 1 września 2017 roku do 31 marca 2024 roku ubezpieczona L. Z. pobrała świadczenie w kwocie 9 067,08 zł. Z tych samych względów co w pierwszej decyzji stwierdził, że wypłacone świadczenia dodatkowe podlegają zwrotowi. Wyliczył je na 6.767,08 zł za okres nieprzedawniony od 1 kwietnia 2021 roku do 31 marca 2024 roku.

Odwołanie od obu powyższych decyzji wniosła ubezpieczona L. Z., podnosząc zarzut niezgodność obu decyzji z przepisami prawa i ze stanem faktycznym. Zaprzeczyła, by otrzymała pouczenie o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczenia i aby pobierała świadomie świadczenia mimo zajścia takich okoliczności. Wskazała nadto, że zaskarżone decyzje nie zawierają żadnego konkretnego uzasadnienia, a jedynie przywołują ogólne przepisy prawa, przez co odwołująca nie ma możliwości ustosunkowania się do ww. decyzji. Organ rentowy musiał wiedzieć o emeryturze przyznanej z ZUS, ponieważ wniosek emerytalny pomogła wypełnić urzędniczka ZUS, natomiast sam KRUS wydał dokument potrzebny do ubiegania się o emeryturę powszechną.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację podniesioną w zaskarżonych decyzjach.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

L. Z. urodziła się w dniu (...).

Niesporne

Ubezpieczona na mocy decyzji Prezesa KRUS z dnia 13 grudnia 2013 roku, nabyła prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym od dnia 3 października 2013 roku.

W decyzji powyższej oraz w kolejnych decyzjach z: 28 października 2015 roku, 23 lutego 2016 roku, 4 kwietnia 2016 roku, 24 kwietnia 2017 roku, 11 lipca 2017 roku, 4 września 2017 roku, 25 września 2017 roku, 25 października 2017 roku, 3 stycznia 2018 roku, 26 lutego 2018 roku, 23 kwietnia 2018 roku organ rentowy każdorazowo pouczył ubezpieczoną o konieczności powiadamiania KRUS o pobieraniu emerytury wypłacanej przez inny organ rentowy. W standardowej informacji zamieszczonej w decyzjach wskazano w punkcie VI, podpunkt 6, że: „w celu ustalenia, czy nie zachodzą okoliczności powodujące zawieszenie lub zmniejszenie wysokości emerytury rolniczej – renty inwalidzkiej rolniczej jest Pan (i) zobowiązany w ciągu 14 dni powiadomić jednostkę organizacyjną Kasy o: przyznaniu emerytury lub renty przez inny organ rentowy”.

Dowód: - decyzja KRUS z 13.12.2013r., k. 32 pliku akt rentowych

- decyzje KRUS, k. 62, 72, 111, 139, 154, 162, 170, 174, 183, 188, 194, 214 pliku akt rentowych.

W dniu 18 września 2017 roku L. Z. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Ubezpieczona składając wniosek o emeryturę w ZUS, w jego punkcie III podpunkt 3 zaznaczyła rubrykę wskazującą, że nie zgłosiła poprzednio, ani obecnie wniosku do KRUS o emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy i innych świadczeń długookresowych.

W wyniku rozpoznania powyższego wniosku decyzją z 1 grudnia 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. przyznał L. Z. prawo do emerytury powszechnej w ZUS od dnia 1 września 2017 roku. W wysokości emerytury z ZUS, organ rentowy uwzględnił zwiększenie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

Na odwrocie decyzji w punkcie III zostało wydrukowane standardowe pouczenie o prawach i obowiązkach ubezpieczonego-emeryta, w tym pouczenie o tym, że osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest zobowiązana do ich zwrotu. Za nienależnie pobrane uważa się świadczenia:

1. wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie do nich prawa albo wstrzymanie wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania,

2. przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych wypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenia,

3. wypłacone z przyczyn niezależnych od organu rentowego osobie innej niż wskazana w decyzji tego organu.

W punkcie VI.1 pouczenia decyzji wskazano, że w razie zbiegu u jednej osoby prawa do dwóch lub więcej świadczeń emerytalno - rentowych, organ rentowy wypłaca jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez emeryta - rencistę.

W punkcie VII.1 pouczenia wskazano, że w celu ustalenia, czy zachodzą okoliczności powodujące zawieszenie prawa do emerytury albo wstrzymanie wypłaty lub zmniejszenie jej wysokości, emeryt ma obowiązek powiadomić organ rentowy o pobieraniu emerytury - renty z innego tytułu lub przyznanej przez inny organ albo pobieraniu uposażenia sędziego.

Dowód: - wniosek o emeryturę z ZUS, k. 46-49 akt sprawy,

- decyzja ZUS z 01.12.2017r., k. 213 - 214 pliku akt rentowych KRUS.

Pismem z 22 września 2023 roku KRUS, prowadząc postępowanie w kwestii zasadności wypłacania świadczenia dla ubezpieczonej, powiadomił ZUS, że ubezpieczona pobiera od 3 października 2023 roku rentę rolniczą.

Wobec ustalenia, że ubezpieczona nie powiadomiła KRUS oraz ZUS, że pobiera równolegle dwa świadczenia z tych instytucji ubezpieczeniowych oraz nie złożyła wniosku dotyczącego wyboru jednego z dwóch świadczeń, ZUS wszczął postępowanie w kwestii zasadności wypłaty ubezpieczonej świadczenia.

Pismem z dnia 29 listopada 2023 roku ZUS poinformował KRUS o fakcie niepowiadomienia przez ubezpieczoną ZUS o pobieraniu renty z KRUS oraz o wysokości pobieranego przez wnioskodawczynię świadczenia emerytalnego z ZUS.

W dniu 25 marca 2024 roku ubezpieczona złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. oświadczenie o wyborze emerytury z ZUS jako świadczenia korzystniejszego.

Decyzją z dnia 27 marca 2024 roku ZUS ponownie ustalił wysokość emerytury L. Z. od 1 marca 2021 roku. tj. za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, w którym wydano decyzję - nie uwzględniając do ustalenia jej wysokości zwiększenia z tytułu opłacania składek na KRUS. Organ podjął od 1 marca 2024 roku wypłatę tej emerytury jako świadczenia korzystniejszego, wybranego przez zainteresowaną. Przy ustalaniu świadczenia z ZUS, nie uwzględniono podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników. Do ogólnego przebiegu zatrudnienia ZUS uwzględnił wyłącznie okresy składkowe: opieki nad dziećmi i zatrudnienia.

Dowód: - pismo KRUS z 22.09.2023r., k. 221 pliku akt rentowych KRUS

- pismo ZUS z 29.11.2023 r. k. 223 pliku akt rentowych KRUS

- oświadczenie z 25.03.2024r., k. 233 pliku akt rentowych KRUS

- decyzja ZUS z 27.03.2024r., k. 232 pliku akt rentowych KRUS.

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego po otrzymaniu informacji o pobieraniu przez L. Z. jednocześnie dwóch świadczeń, tj. renty rolniczej z KRUS i emerytury z ZUS, wszczęła postępowanie wyjaśniające w zakresie uprawnień do wypłaty dwóch świadczeń i ustaliła nienależnie pobraną rentę rolniczą oraz wypłacone jednorazowe świadczenia: tzw. „trzynastki” i „czternastki”.

Wysokość nienależnie pobranych świadczeń wyniosła:

- w sprawie pobranej renty rolniczej za okres nieprzedawniony od 1 kwietnia 2021 roku do 31marca 2024 roku: 6.126,91 zł - należność główna, 962,37 zł – odsetki, razem: 7.089,28 zł.

- w sprawie dodatkowych świadczeń jednorazowych za okres nieprzedawniony od 1 kwietnia 2021 roku do 31 marca 2024 roku: 6.767,08 zł - należność główna

- za okres przedawniony od 1 września 2017 roku do 31 marca 2021 roku została odpisana kwota: 2.300,00 zł + 9.326,57= 11.626,57 zł.

Dowód: - notatka służbowa w sprawie ujawnienia nadpłaty, k. 235 plik akt KRUS,

- pisma KRUS, k. 248, 249 plik akt KRUS.

Po otrzymaniu decyzji z KRUS i z ZUS, ubezpieczona nie zapoznała się dokładnie z treścią zawartych w nich pouczeń.

L. Z. nie poinformowała KRUS o tym, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał jej od 1 września 2017 roku prawo do emerytury powszechnej. Składając wniosek o emeryturę w ZUS ubezpieczona nie poinformowała tego organu, że ma przyznaną rentę rolniczą z KRUS. O pobieraniu przez ubezpieczoną emerytury w ZUS, organ rentowy KRUS dowiedział się w wyniku centralnej weryfikacji podwójnie wypłacanych świadczeń przez ZUS i KRUS.

Dowód: - pismo KRUS z 25.08., k. 250 plik akt KRUS

- zeznania L. Z. - k. 31v. – 32 akt sprawy.

W okresie od 1 kwietnia 2021 roku do 31 marca 2024 roku L. Z. miała wypłaconą rentę rolniczą w części składkowej w łącznej kwocie 6.126,91 zł:

- od 1 kwietnia 2021 roku do 28 lutego 2022 roku w kwocie po 152,21 zł miesięcznie (152,21 zł x 11 miesięcy = 1.674,31 zł),

- od 1 marca 2022 roku do 28 lutego 2023 roku w kwocie po 152,21 zł miesięcznie ( 152,21 zł x 12 miesięcy = 1.826,52 zł),

- od 1 marca 2023 roku do 29 lutego 2024 roku w kwocie po 200,14 zł miesięcznie ( 200,14 zł x 12 miesięcy = 2.401,68 zł),

- od 1 do 31 marca 2024 roku w kwocie 224,40 zł.

Zmniejszenie pobieranej przez L. Z. renty rolniczej, poprzez zawieszenie części uzupełniającej renty rolniczej, nastąpiło wskutek ustania obowiązku podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu rodników przez jej współmałżonka Z. Z., z jednoczesnym pozostawaniu ubezpieczonej właścicielem gruntów rolnych opodatkowanych podatkiem rolnym.

Dowód: pismo KRUS z 12.12.2024r., k. 36 akt sprawy.

Zaskarżonymi decyzjami z dnia 10 kwietnia 2024 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego ustalił nadpłatę renty rolniczej w łącznej kwocie 15.453,48 zł oraz dodatkowych świadczeń rocznych w łącznej kwocie 9.067,08 zł, z powodu przyznania emerytury pracowniczej przez ZUS od 1 września 2017 roku i pobierania renty z KRUS.

Jednocześnie organ rentowy zobowiązał ubezpieczoną do zwrotu z tytułu nienależnie pobranych dodatkowych świadczeń rocznych w okresie od 1 kwietnia 2021 roku do 31 marca 2024 roku w łącznej kwocie 6.767,08 zł (odstępując od żądania zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w kwocie 2.300,00 zł) oraz z tytułu nienależnie pobranej renty rolniczej w okresie od 1 kwietnia 2021 roku do 31 marca 2024 roku z odsetkami, w łącznej kwocie 7.089,28 zł (odstępując od żądania zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w kwocie 9.326,57 zł).

Dowód: decyzje KRUS z 10.04.2024r., k. 246, 247 plik akt KRUS

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej jest niezasadne.

Stan faktyczny w pewnej mierze nie był sporny: Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego od 3 października 2013 roku wypłacała wnioskodawczyni świadczenie rentowe. Organ wypłacił też ubezpieczonej dodatkowe roczne świadczenia pieniężne za rok 2019, 2020, 2021 2022 i 2023. Poza sporem pozostaje też, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. przyznał L. Z. od 1 września 2017 roku prawo do emerytury powszechnej.

L. Z. nie zgodziła się z decyzjami organu rentowego z 10 kwietnia 2024 roku, którymi Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego zobowiązał ją do zwrotu renty rolniczej i dodatkowych świadczeń wypłaconych na jej rzecz za okres nieprzedawniony od 1 kwietnia 2021 roku do 31 marca 2024 roku, w którym to okresie ubezpieczona miała przyznane prawo do emerytury powszechnej wypłacanej przez ZUS.

Jak wynika z obowiązujących przepisów, nie jest możliwym jednoczesne pobieranie wymienionych dwóch świadczeń – emerytury powszechnej z ZUS i renty z tytułu niezdolności do pracy z KRUS.

Na mocy art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r., poz. 1631), w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego.

Stosownie zaś do treści art. 96 ust. 2 ustawy emerytalno - rentowej, odrębne przepisy określają prawo do pobierania świadczeń w razie zbiegu u jednej osoby prawa do emerytury lub renty z prawem do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników.

Zgodnie z dyspozycją art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn.: Dz. U. z. z 2024 r., poz. 90) w razie zbiegu prawa do emerytury lub renty przysługującej na podstawie ustawy z prawem do emerytury lub renty z innego ubezpieczenia społecznego, uprawnionemu wypłaca się jedno wybrane przez niego świadczenie, z zastrzeżeniem ust. 4. Z treści ust. 2a wynika, że przepisu ust. 2 nie stosuje się do osób uprawnionych jednocześnie do emerytury rolniczej oraz do emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ust. 1, art. 24a lub art. 184 przepisów emerytalnych.

Zgodnie z art. 52 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, zasady zwrotu nienależnie pobranych świadczeń oraz ustalania odsetek za opóźnienia w wypłacie świadczeń określają przepisy emerytalne oraz przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa.

W świetle art. 138 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu.

Zgodnie z art. 138 ust. 2 ustawy, za nienależnie pobrane świadczenia uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.

Na mocy art. 138 ust. 4 ustawy emerytalnej, nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach - za okres dłuższy niż 3 lata.

Nienależnie pobrane świadczenie w rozumieniu art. 138 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, to świadczenie wypłacane mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczenia na skutek okoliczności leżących po stronie ubezpieczonego. Tym samym nie można przyjąć, aby doszło do nienależnego pobrania świadczenia, jeżeli jego wypłata (mimo zaistnienia wskazanych okoliczności) nastąpiła z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego. Mogą to być zarówno przyczyny leżące po stronie organu rentowego (błąd) albo niezależne od tego organu. W prawie ubezpieczeń społecznych „świadczenie nienależnie pobrane”, to zatem nie tylko „świadczenie nienależne” (obiektywnie, np. wypłacane bez podstawy prawnej) ale także „nienależnie pobrane” a więc pobrane przez osobę, której przypisać można określone cechy dotyczące stanu świadomości (woli) lub określone działania (zaniechania). Przyjmuje się, że obowiązek zwrotu obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, wiedząc, że mu się nie należy (albo przyjmując, że powinien wiedzieć). Dotyczy to zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach w jakich nie powinna pobierać świadczeń, jak też tej osoby, która uzyskała świadczenia na podstawie przedstawionych nieprawdziwych dokumentów lub zeznań albo w wypadkach innego świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego.

Sąd Najwyższy podkreślał, że na podstawie art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli osoba pobierająca była pouczona o braku prawa do ich pobierania. Pouczenie musi być należyte, czyli wyczerpujące i wyraźnie wskazujące okoliczności w jakich dochodzi do nienależnego pobrania świadczenia, dokonane w taki sposób, aby było zrozumiałe dla osoby, do której było skierowane. Pouczenie nie może być abstrakcyjne, obciążone brakiem konkretności (por. wyrok Sądu Najwyższego z 17 listopada 1998 roku w sprawie o sygn. akt II URN 46/95, OSNP 1996/12/174 i z dnia 17 lutego 2005 roku w sprawie o sygn. akt II UK 440/03, OSNP 2005/18/291). Warunkiem uznania świadczenia za nienależnie pobrane jest pouczenie o okolicznościach, których wystąpienie w czasie pobierania świadczenia powoduje jego utratę (w całości lub w części). Pouczenie o takich okolicznościach nie może odnosić się indywidualnie do pobierającego świadczenie, gdyż nie da się przewidzieć, które z różnorodnych okoliczności wystąpią u konkretnego świadczeniobiorcy. W tym sensie wystarczające jest przytoczenie przepisów określających te okoliczności. Jednakże pouczenie musi być na tyle zrozumiałe, aby pobierający świadczenie mógł je odnieść do własnej sytuacji. Ponieważ pouczenie dotyczy zmian w stanie faktycznym i prawnym w stosunku do stanu istniejącego w dacie przyznania świadczenia, pobierający świadczenie musi mieć możność skonfrontowania zmian, jakie zaszły w jego przypadku, z treścią pouczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2008 roku w sprawie I UK 394/07).

Ubezpieczona została wielokrotnie pouczona przez organ rentowy o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń. Doręczone bowiem ubezpieczonej decyzje KRUS z 28 października 2015 roku, 23 lutego 2016 roku, 4 kwietnia 2016 roku, 24 kwietnia 2017 roku, 11 lipca 2017 roku, 4 września 2017 roku, 25 września 2017 roku, 25 października 2017 roku, 3 stycznia 2018 roku, 26 lutego 2018 roku oraz z 23 kwietnia 2018 roku zawierały pełne i prawidłowe pouczenie o tym, iż: „w celu ustalenia, czy nie zachodzą okoliczności powodujące zawieszenie lub zmniejszenie wysokości emerytury rolniczej – renty inwalidzkiej rolniczej jest Pan (i) zobowiązany w ciągu 14 dni powiadomić jednostkę organizacyjną Kasy o: przyznaniu emerytury lub renty przez inny organ rentowy”. Tożsame pouczenie zawarte było w decyzji ZUS z 1 grudnia 2017 roku o przyznaniu L. Z. prawa do emerytury powszechnej w ZUS. W ocenie Sądu pouczenie to nie budzi żadnych wątpliwości co do jego treści. L. Z. każdorazowo – wraz z doręczaną jej decyzją – niewątpliwie miała możliwość zapoznania się z tym pouczeniem. Ubezpieczona wskazała tymczasem, że po otrzymaniu decyzji z KRUS i z ZUS, nie zapoznała się dokładnie z treścią zawartych w nich pouczeń. Brak zapoznania z pouczeniami obciąża swoimi skutkami jedynie ubezpieczoną i działa na jej niekorzyść.

L. Z. argumentowała, że nie poinformowała KRUS o emeryturze przyznanej przez ZUS, ponieważ nie wiedziała, że ma to zrobić oraz była przekonana, że wszystko odbywa się zgodnie z prawem, na zasadzie uzgodnień pomiędzy organami ZUS i KRUS. W jej ocenie za powyższym przemawia okoliczność, że po przyznaniu prawa do emerytury otrzymywała z KRUS wpierw 100 zł, a następnie 200 zł miesięcznie, przy czym nie wyjaśniała w KRUS z jakiego tytułu otrzymuje takiej kwoty, bo nie widziała takiej potrzeby.

Wnioskodawczyni nie może skutecznie tłumaczyć się tym, że nie czytała pouczeń zawartych w doręczonych jej decyzjach organów rentowych, bowiem osoba, której umożliwiono zapoznanie się ze stosowną informacją (pouczeniem), nie może zasłaniać się tym, że faktycznie nie zapoznała się z jego treścią. Nieprzeczytanie prawidłowego pouczenia nie zwalnia z obowiązku zwrotu nienależnego świadczenia (tak m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego(...) z 23.10.2018, III AUa 173/18).

Okoliczności sprawy wskazują, że L. Z. była prawidłowo pouczana przez organy emerytalno-rentowe KRUS i ZUS, o konieczności poinformowania ich o okolicznościach powodujących zawieszenie lub zmniejszenie wysokości przyznanych przez nie świadczeń , tj. o przyznaniu emerytury lub renty przez inny organ rentowy.

Twierdzenia wnioskodawczyni - że składając w ZUS we wrześniu 2017 roku wniosek o emeryturę, poinformowała pracownika ZUS, że pobiera rentę rolniczą z KRUS i że informacja ta przez tego pracownika została zbagatelizowana - są w ocenie Sądu niewiarygodne, bowiem mało prawdopodobnym jest, aby pracownica ZUS pominęła taką informację i nie kazała odnotować jej we wniosku emerytalnym. Tymczasem we wniosku do ZUS znalazła się informacja wprost przeciwna – ubezpieczona zaznaczyła w punkcie III podpunkt 2, że nie składała w przeszłości do KRUS żądnego wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Pouczenia zawarte w formularzu wniosku o emeryturę, który ubezpieczona wypełniła i podpisała były należyte i wyczerpujące oraz zostały opracowane w sposób zrozumiały dla przeciętnego świadczeniobiorcy. Niemniej zauważyć należy, że do podania prawdziwych danych we wniosku o emeryturę nie jest potrzebne żadne pouczenie.

Brak wskazania faktu pobierania renty rolniczej z KRUS spowodowało, że od 1 września 2017 roku L. Z. pobierała jednocześnie emeryturę z ZUS i niesłusznie, bez podstawy prawnej rentę rolniczą z KRUS oraz świadczenia dodatkowe, uzyskując z tego tytułu nienależną korzyść. Ze względu na otrzymane pouczenia miała obowiązek poinformować KRUS o przyznanej emeryturze i nie była uprawniona do tego, aby jednostronnie uznać, że organy rentowe same się poinformują o dublujących się świadczeniach. Już sama treść pouczeń wskazuje, że to od osoby ubezpieczonej pochodzi wiedza organu rentowego o świadczeniach przyznawanych z innego systemu emerytalnego.

L. Z. nie mogła także zakładać, że samo pobranie dokumentów z KRUS na potrzeby ubiegania się o emeryturę powszechną oznacza, że wywiązała się z obowiązku poinformowania o emeryturze. Prawo do emerytury powszechnej jest przyznawane decyzją ZUS, a do czasu jej wydania nie można stwierdzić, że ubezpieczona ma do niej prawo. Sam zamiar złożenia wniosku o emeryturę w ogóle nie dawał KRUS-owi podstaw do podjęcia jakichkolwiek działań prawnych, w tym zapytania ubezpieczonej o to które świadczenie wybiera.

Okoliczności przedstawione powyżej wskazują, że do nieuprawnionej nadpłaty świadczenia – renty rolniczej i dodatkowych świadczeń z KRUS - doszło na skutek pozostawania ubezpieczonej z w złej wierze wobec KRUS. L. Z. była bowiem wielokrotnie, konsekwentnie pouczana przez organ rentowy o konieczności informowania Kasy mi.in o pobieraniu emerytury lub renty z innego tytułu. Pouczenie to było na tyle zrozumiałe, że wnioskodawczyni winna je odnieść do własnej sytuacji. Pomimo tego po otrzymaniu decyzji z ZUS o przyznaniu prawa do emerytury nie powiadomiła Kasy o przyznaniu tego prawa, a następnie przez długi okres pobierała dwa świadczenia.

Tym samym spełnione zostały warunki, od których uzależniona jest możliwość żądania zwrotu świadczenia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonej jako nieuzasadnione.

SSR del. Konrad Kujawa

ZARZĄDZENIE

1.odnotować,

2. odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć ubezpieczonej z pouczeniem,

3. przedłożyć z wpływem lub za 21 dni,

4.projekt uzasadnienia sporządzony przez asystent sędziego Iwonę Dąbrowską zaakceptowany.

26.03.2025 SSR del. Konrad Kujawa