Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lutego 2017 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodnicząca:	SSO Monika Miller-Młyńska
Protokolant:	st. sekr. sądowy Monika Czaplak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 stycznia 2017 r. w S.

sprawy J. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury pomostowej i prawo do emerytury wcześniejszej

na skutek odwołań J. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 12 lipca 2016 roku znak: (...)

oraz z dnia 2 listopada 2016 roku znak: (...)

I. zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 2 listopada 2016 roku w ten sposób, że przyznaje J. K. (1), poczynając od 1 sierpnia 2016 roku, prawo do emerytury na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

II. oddala odwołanie od decyzji z dnia 2 listopada 2016 roku w pozostałym zakresie i oddala w całości odwołanie od decyzji z dnia 12 lipca 2016 roku;

III. stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania prawidłowej decyzji w niniejszej sprawie.

UZASADNIENIE

Decyzją z 12 lipca 2016r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 1 lipca 2016 r. przyznał J. K. (1) zaliczkę na poczet przysługującej emerytury pomostowej do dnia poprzedzającego dzień osiągnięcia przez ubezpieczonego wieku 67 lat, od 1 lipca 2016 r., tj. od dnia następnego po rozwiązania stosunku pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji złożonym za pośrednictwem organu rentowego w dniu 12 sierpnia 2016 r. J. K. (1) wniósł o jej zmianę co do rodzaju świadczenia i jego wysokości. Ubezpieczony wniósł o przyznanie mu emerytury w związku z osiągnięciem 60 roku życia i spełnieniem warunku posiadania co najmniej 15 lat pracy w warunkach szkodliwych i odpowiednie przeliczenie wysokości emerytury. Kwestionując prawidłowość decyzji wskazał, że spełnia przesłanki do otrzymania emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych: w dniu 18 czerwca 2016 r. ukończył 60 rok życia, posiada 43 letni staż pracy, w tym 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Odwołujący podniósł, że zgodnie z obowiązującymi przepisami organ rentowy winien przyznać mu świadczenie najbardziej korzystne. Jednocześnie przyznał, że mógł za radą pracownika ZUS złożyć nieprawidłowy wniosek, jednakże powinien on ulec sprawdzeniu i weryfikacji w celu przyznania mu świadczenia najkorzystniejszego.

Precyzując swoje stanowisko w trakcie rozprawy w dniu 6 października 2016 r. ubezpieczony oświadczył, że nie ma zastrzeżeń co do wysokości świadczenia (wysokości emerytury pomostowej), tylko co do jego rodzaju. Wskazał, że chciałby mieć przyznaną emeryturę od ukończenia 60 roku życia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Postanowieniem z dnia 6 października 2016 r. sąd przekazał do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S. zawarty w odwołaniu wniosek J. K. (1) o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (punkt I sentencji) i zawiesił postępowanie w sprawie do czasu zakończenia postępowania administracyjnego przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych Oddziałem w S. dotyczącego przyznania prawa do wcześniejszej emerytury (punkt II sentencji).

Postanowieniem z dnia 2 stycznia 2017 r. sąd podjął postępowanie w sprawie.

Decyzją z dnia 2 listopada 2016 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., wykonując postanowienie sądu z 6 października 2016 r. odmówił J. K. (1) prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż z przedłożonych do wniosku dokumentów wynika, że wprawdzie do dnia 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udowodnił wymagany ustawą ogólny staż pracy – 26 lat, 2 miesiące i 27 dni, natomiast nie udowodnił przepracowania 15 lat w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, gdyż wykazał jedynie 12 lat, 9 miesięcy i 17 dni takiej pracy, wobec czego brak było podstaw do przyznania świadczenia.

W odwołaniu od tej decyzji J. K. (1) wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Wskazał, że pracował w warunkach szczególnych w okresie od 4 września 1972 r. do 25 października 1976 r. w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w M., na stanowisku montera ciągnikowego, zajmując się naprawą ciężkiego sprzętu rolniczego (głównie ciągników). Opisał, że prace wykonywał w kanałach w niemal otwartych halach, przy niskiej temperaturze i dźwigał wraz z współpracownikami części ważące 200-300 kg.

W odpowiedzi na to odwołanie organ rentowy także wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Wyjaśnił, że do stażu pracy J. K. w warunkach szczególnych uwzględnił okres od 26 września 1985r. do 31 grudnia 1998 r. z tytułu zatrudnienia w Zakładach (...), gdzie ubezpieczony wykonywał prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych i przy oczyszczaniu albo naprawianiu aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych. Odnosząc się do treści odwołania wskazał natomiast, że ubezpieczony na okres zatrudnienia od 4 września 1972 r. do 25 października 1976 r. w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w M. nie przedłożył świadectwa pracy w warunkach szczególnych, wobec czego brak było zatem podstaw do uwzględnienia tego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Postanowieniem z dnia 26 stycznia 2017 r. sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawy z odwołania ubezpieczonego od decyzji z dnia 12 lipca 2016 r. i z odwołania od decyzji z dnia 2 listopada 2016 r. do łącznego rozpoznania i wyrokowania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. K. (1) urodził się w dniu (...)

Niesporne.

W dniu 31 maja 2016 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. wpłynął wniosek J. K. (1) o emeryturę pomostową (na druku ZUS Rp-1E.). Wniosek został wypełniony przez pracowników działu kadr ówczesnego pracodawcy ubezpieczonego, którzy poinformowali go, że przysługuje mu prawo do emerytury pomostowej.

Decyzją z dnia 16 czerwca 2016 r. organ rentowy po rozpoznaniu wniosku odmówił J. K. (1) prawa do emerytury pomostowej. Wskazując na treść art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych organ rentowy podniósł, iż ubezpieczony wiek emerytalny i osiągnie w dniu 18 czerwca 2016 r., ponadto nie udowodnił rozwiązania stosunku pracy. Jednocześnie ZUS poinformował, że przy ponownym ubieganiu się o emeryturę pomostową należy do wniosku dołączyć świadectwo pracy potwierdzające fakt rozwiązania stosunku pracy. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku – uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postepowania ZUS przyjął wówczas za udowodniony okres ubezpieczenia w łącznym wymiarze 43 lata, 8 miesięcy i 10 dni, w tym 42 lat, 1 miesiąc i 26 dni okresów składkowych, 1 rok, 6 miesięcy i 14 dni okresów nieskładkowych oraz 24 lata, 3 miesiące i 29 dni stażu pracy w warunkach szczególnych.

Niesporne, a nadto dowody:

- wniosek z 31.05.2016r. - k. 1-4 plik I akt ZUS;

- decyzja ZUS z 16.06.2016r. - k. 28 plik I akt ZUS;

- karta przebiegu zatrudnienia - k. 25 plik I akt ZUS;

- zeznania J. K. (1) w wersji elektronicznej oraz protokół k. 15v akt sprawy.

W dniu 1 lipca 2016 r. ubezpieczony złożył w ZUS po raz kolejny wniosek o emeryturę pomostową (ponownie na druku ZUS Rp-1E., zatytułowanym „Wniosek o emeryturę pomostową). Tym razem wypełnił go samodzielnie i dołączył do niego świadectwo pracy z dnia 30 czerwca 2016 r. potwierdzające rozwiązanie stosunku pracy z Grupą (...) Sp. z o.o. w P..

Zaskarżoną decyzją z 12 lipca 2016 r., organ rentowy po rozpatrzeniu wniosku z dnia 1 lipca 2016 r. przyznał J. K. (1) zaliczkę na poczet przysługującej emerytury pomostowej do dnia poprzedzającego dzień osiągnięcia przez ubezpieczonego wieku 67 lat, od 1 lipca 2016 r., tj. od dnia następnego po rozwiązania stosunku pracy. Wysokość emerytury pomostowej na dzień 1 lipca 2016 r. wyniosła miesięcznie 3.173,19 zł., od pierwszego sierpnia 2016 wysokość świadczenia do zapłaty wynosi miesięcznie 2.608,60 zł. Jednocześnie ZUS poinformował wysokość emerytury może ulec zmianie po zaewidencjonowaniu składek na ubezpieczenie emerytalne wpłaconych przez pracodawcę za czerwiec 2016 r.

Niesporne, a nadto dowody:

- wniosek z 01.07.2016r. - k. 28-29 pliku I akt ZUS,

- świadectwo pracy z 30.06.2016r. - k. 36 plik akt ZUS;

- decyzja ZUS z 12.07.2016r. - k. 40-41 plik I akt ZUS.

W złożonym w dniu 12 sierpnia 2016 r. odwołaniu od decyzji z dnia 12 lipca 2016 r. J. K. (1) zamieścił wniosek o przyznanie mu emerytury w związku z osiągnięciem 60 roku życia i spełnieniem warunku posiadania co najmniej 15 lat pracy w warunkach szkodliwych i odpowiednie przeliczenie wysokości emerytury.

Dowód: odwołanie z 12.08.2016r. k. 1-3 akt sprawy.

J. K. (1) w okresie do 31 grudnia 1998 roku podlegał ubezpieczeniom społecznym łącznie przez 26 lat, 2 miesiące i 27 dni.

Dodatkowo, przez 12 lat, 9 miesięcy i 17 dni wykonywał pracę w warunkach szczególnych, będąc zatrudnionym w Zakładach (...) SA w P.. W tym czasie, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonywał prace:

- od 26 września 1985 r. do 14 listopada 1988 r. na stanowisku montera samochodowego – prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych wymienione w Wykazie A, dział XIV, poz. 14 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43) oraz załączniku nr 1 do Zarządzenia nr 7 Ministerstwa Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego;

- od 15 listopada 1990 r. do 14 lipca 1990 r. na stanowisku mechanika samochodowego – prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych wymienione w Wykazie A, dział XIV, poz. 14 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43) oraz załączniku nr 1 do Zarządzenia nr 7 Ministerstwa Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego;

- od 1 listopada 1990 r. do 14 lipca 1991 r. na stanowisku ślusarza-mechanika – prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych wymienione w Wykazie A, dział XIV, poz. 14 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43) oraz załączniku nr 1 do Zarządzenia nr 7 Ministerstwa Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego;

- od 15 lipca 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. na stanowisku ślusarza – prace przy naprawianiu aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych wymienione w Wykazie A, dział IV, poz. 39 pkt 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43) oraz załączniku nr 1 do Zarządzenia nr 7 Ministerstwa Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

Niesporne, a nadto dowody: dokumenty w pliku I akt ZUS, w tym świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach - k. 24.

W okresie od 4 września 1972 r. do 25 października 1976 r. J. K. (1) był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w M. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku montera ciągnikowego.

W dniu 4 września 1972 r. ubezpieczony, reprezentowany przez ojca M. K., zawarł z ówczesnym Państwowym Ośrodkiem (...) w M. (poprzednikiem prawnym przedsiębiorstwa (...)) umowę o naukę zawodu w specjalności montera. Umowa została zawarta na okres 36 miesięcy od 4 września 1972 r. do 3 września 1975 r. Ustalono, że czas pracy dla pracownika młodocianego, który nie ukończył 16 lat trwa 6 godzin dziennie, 36 tygodniowo, a dla pracownika po ukończeniu 16 roku życia zgodnie z czasem zatrudnienia dla wszystkich pracowników zakładu. Strony ustaliły, że ubezpieczonemu przysługiwać będzie wynagrodzenie w I roku – 150 zł, w II roku – 320 zł, w III roku w/g pierwszej grupy tj. 4,40zł na godzinę plus premia miesięczna uznaniowa do 25%.

Nauka w szkole przyzakładowej obejmowała zajęcia lekcyjne, które odbywały się popołudniami, dwa lub trzy razy w tygodniu. W trakcie pierwszych dwóch lat nauki ubezpieczony pracował codziennie od 8.00 do 13.00 albo 14; niezależnie od wykonywania pracy musiał chodzić na kursy na Hożą. W trzecim roku nauki praca wykonywana była przez 8 godzin dziennie.

W związku ze zdaniem egzaminu przed Zakładową Komisją Kwalifikacyjną z dniem 1 sierpnia 1974 r. J. K. (1) został zatrudniony jako pracownik na stanowisku montera ciągnikowego.

Następnie, z dniem 15 stycznia 1975 r. J. K. został przeniesiony z pracy w dziale gwarancji i szybkiej obsługi (na stanowisku montera ciągnikowego) do pracy w dziale produkcji U. (w charakterze szlifierza). Pracę jako szlifierz wykonywał do 13 marca 1975 r. W tym czasie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał wyłącznie prace przy szlifowaniu wyrobów metalowych. W dziale produkcji U. wykonywane były podzespoły do U. - wałki do przodów do ciągników (wałki metalowe). Ubezpieczony zajmował się pracą przy obróbce metalu, szlifował przychodzące odlewy.

Następnie, z dniem 14 marca 1975 r. ubezpieczony został przeniesiony do działu szybkiej obsługi na stanowisko montera ciągnikowego. Pracę na tym stanowisku wykonywał do końca zatrudnienia.

Będąc zatrudnionym w okresach od 1 sierpnia 1974 r. do 14 stycznia 1975 r. oraz od 14 marca 1975 r. do 25 października 1976 r. J. K. (1) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował wyłącznie jako monter (mechanik) napraw ciężkiego sprzętu rolniczego (głównie traktorów). Faktycznie wykonywał przy tym wówczas pracę w kanałach remontowych. Jego stanowisko pracy mieściło się na hali. Znajdowało się w niej 6 lub 7 kanałów, każdy monter miał swoje stanowisko pracy, wszelkie naprawy wykonywane były w kanałach.

Dowody:

- dokumenty w aktach osobowych J. K. w aktach sprawy w szczególności: świadectwo pracy z 12.06.1985r. k. 1, umowa o naukę zawodu z 04.09.1972r. k. 23-25, angaż z 01.08.1974r. k. 17, zmiana angażu z 15.01.1975r. k. 14 , zmiana angażu z 14.03.1975r. k. 11, zmiana angażu z 02.01.1976r. k. 9, zmiana angażu z 13.02.1976r. k. 7, zmiana angażu z 31.07.1976r. k. 4;

- zeznania J. K. (1) - w wersji elektronicznej oraz protokół - k. 15v, 34-35 w zw. z k. 32-33 akt sprawy;

- zeznania świadka H. N. - w wersji elektronicznej oraz protokół - k. 33-34 akt sprawy;

- zeznania świadka K. T. - w wersji elektronicznej oraz protokół - k. 34 akt sprawy.

J. K. (1) nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Niesporne.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią przepisu art. 24 ust. 1b pkt 16 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r. poz. 887; dalej jako: ustawa emerytalna) - mężczyznom urodzonym w okresie od dnia 1 października 1952 r. do dnia 31 grudnia 1952 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 66 lat i 8 miesięcy, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

Stosownie natomiast do treści art. 24 ust. 2 ustawy emerytalnej, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, z wyjątkiem ubezpieczonych mających prawo do emerytury na warunkach określonych w art. 32, 33, 39, 40, 46, 50, 50a i 50e, 184 oraz w art. 88 ustawy, o której mowa w art. 150, zostaną ustanowione emerytury pomostowe.

Odnosząc się do realiów niniejszej sprawy w pierwszej kolejności należy wskazać, iż generalną zasadą prawa emerytalno-rentowego jest zasada wnioskowości. Zgodnie z art. 116 ust. 1 ustawy emerytalnej, postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się bowiem na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Wniosek to jednostronne oświadczenie woli, na podstawie którego zostaje wszczęte postępowanie w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty indywidualnej sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych. Złożenie wniosku przez zainteresowanego ma również skutek materialnoprawny, bowiem data zgłoszenia żądania jest w zasadzie decydująca dla oceny prawnej wniosku, jak i wyznacza dzień, od którego powstają roszczenia o wypłatę świadczeń. We wniosku powinno być zawarte skonkretyzowane żądanie wynikające ze stosunku prawnego łączącego zainteresowanego z wykonawcą zabezpieczenia społecznego. Wydane na podstawie delegacji zawartej w art. 128a i art. 116 ust. 5 ustawy emerytalnej rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. nr 237, poz. 1412) w § 3 ust. 1 powtarza regułę ustawową, że postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że przepisy ustawy przewidują wszczęcie tego postępowania z urzędu.

Zgodnie z definicją zawartą w § 3 ust. 2 pkt 1 wymienionego powyżej rozporządzenia wniosek, o którym mowa w ust. 1, stanowi zgłoszone na piśmie lub ustnie do protokołu w organie rentowym żądanie przyznania świadczenia.

Przedmiotowy wniosek, co wynika z § 4 ust. 1 rozporządzenia powinien zawierać: imię i nazwisko zainteresowanego; datę urodzenia zainteresowanego; numer PESEL zainteresowanego, a jeżeli nie nadano tego numeru - serię i numer dowodu osobistego lub paszportu; adres miejsca zamieszkania i adres do korespondencji zainteresowanego; ostatni adres miejsca zamieszkania zainteresowanego w Polsce - w przypadku osoby zamieszkałej za granicą, jeżeli zamieszkiwała uprzednio w Polsce; adres miejsca pobytu lub ostatniego miejsca zamieszkania zainteresowanego - w przypadku osoby nieposiadającej adresu miejsca zamieszkania; wskazanie rodzaju świadczenia, o które ubiega się zainteresowany; wskazanie sposobu wypłaty świadczenia wraz z podaniem odpowiednich danych niezbędnych do jego wypłaty; podpis zainteresowanego, pełnomocnika albo osoby upoważnionej przez zainteresowanego, o której mowa w § 7.

Powszechną formą wniosków o przyznanie określonych świadczeń są ujednolicone druki - formularze, zawierające rubryki przeznaczone na dane osobowe wnioskującego, wymagane informacje i oświadczenia, wnioski oraz szczegółowe pouczenie organu rentowego.

Odnosząc powyższe do ustaleń faktycznych poczynionych w niniejszej sprawie, trzeba zauważyć, że pierwsza z zaskarżonych decyzji, tj. decyzja z 12 lipca 2016 r. została wydana przez organ rentowy w rozpoznaniu wniosku z 1 lipca 2016 r., złożonego przez ubezpieczonego na druku „ wniosek o emeryturę pomostową”, do którego skarżący dołączył świadectwo pracy z dnia 30 czerwca 2016 r. potwierdzające rozwiązanie stosunku pracy z Grupą (...) Sp. z o.o. w P.. Ubezpieczony, odwołując się od tej decyzji, domagał się przy tym przyznania mu nie prawa do emerytury pomostowej, lecz emerytury „zwykłej”. Biorąc jednak pod uwagę to, że ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie mu świadczenia na jednoznacznym druku dotyczącym emerytury pomostowej oraz, że uczynił to dwukrotnie, mimo że otrzymał już z ZUS pierwszą decyzję (z 16 czerwca 2016 r.), w której jednoznacznie wskazano, że odmawia się mu prawa do emerytury pomostowej, a nie innego świadczenia, sąd uznał, że nie sposób jest zarzucić organowi rentowemu nieprawidłowości przy wydawaniu pierwszej zaskarżonej decyzji, jako że została ona wydana w odpowiedzi na jednoznacznie sformułowane przez ubezpieczonego żądanie.

Warunki nabycia prawa do emerytury pomostowej określa natomiast ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (tj. Dz. U z 2015 r., poz. 965 ze zm.), która w art. 4 stanowi, że prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Ubezpieczony wszystkie te warunki spełnił, wobec czego słusznie organ rentowy przyznał mu prawo do żądanego świadczenia. Nie uszło przy tym uwadze sądu, iż de facto J. K. nie kwestionował ustaleń dokonanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaskarżoną decyzją z dnia 12 lipca 2016 r. – w trakcie rozprawy w dniu 6 października oświadczył wprost, iż nie kwestionuje ustalonej przez organ rentowy wysokości świadczenia, nie podnosił również innych merytorycznych zarzutów co do jej prawidłowości, kwestionując wyłącznie rodzaj przyznanego przez ZUS świadczenia. Wydaną przez organ rentowy decyzję należało więc w takiej sytuacji uznać za prawidłową, zgodną z pierwotnie sformułowanym wnioskiem ubezpieczonego, wobec czego odwołanie jako nieuzasadnione oddalono (art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., punkt II sentencji wyroku).

W dalszej kolejności sąd przyjął, iż wniosek o przyznanie prawa do świadczenia z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, tj. prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, został przez skarżącego wyartykułowany w sposób jasny i niebudzący wątpliwości w treści odwołania od decyzji z dnia 12 lipca 2016 r., które wpłynęło do ZUS w dniu 12 sierpnia 2016 r. Ten też dzień został więc przez sąd potraktowany jako data złożenia wniosku o wskazane świadczenie. Samo zaś odwołanie od decyzji odmawiającej przyznania prawa do tego świadczenia zostało ostatecznie uznane za uzasadnione.

W myśl przepisu art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

Emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wykaz prac zaliczanych do prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zamieszczony został w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Przepis §4 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi przy tym, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W myśl przepisu §2 powołanego aktu prawnego, okresami pracy uzasadniającymi prawo do emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o którym mowa stwierdza przy tym zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 cytowanego rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

W tym miejscu należy podkreślić, iż wystawienie przez pracodawcę świadectwa, o którym mowa w § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jest tylko oświadczeniem wiedzy, a nie oświadczeniem woli. Jego wystawienie albo niewystawienie przez pracodawcę nie wywołuje więc żadnych skutków materialnoprawnych. Zaświadczenie to jest jedynie dokumentem prywatnym (art. 245 k.p.c.), wydawanym dla celów dowodowych (przede wszystkim dla celów wykazania przed organem rentowym, że pracownik nabył uprawnienia związane z pracą w szczególnych warunkach), a okoliczności potwierdzone w tym dokumencie przez pracodawcę podlegają weryfikacji, w tym w szczególności w toku postępowania przed sądem ubezpieczeń społecznych.

Dokonując oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, przy braku świadectwa pracy w takich warunkach, należy więc brać pod uwagę z jednej strony nazwę zajmowanego przez niego stanowiska, ale z drugiej strony konieczne jest także zbadanie rodzaju faktycznie powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to bowiem praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach.

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawało, że J. K. (1) na dzień złożenia wniosku osiągnął wiek emerytalny uprawniający go do skorzystania z wcześniejszej emerytury (60 lat), nie był członkiem OFE oraz udowodnił na dzień 31 grudnia 1998 r. – 26 lat, 2 miesiące i 27 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Spór dotyczył wyłącznie tego czy ubezpieczony legitymował się stażem 15 lat pracy w szczególnych warunkach przebytym do końca 1998 roku.

Ustalając prawo do emerytury, na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów organ rentowy uwzględnił 12 lat, 9 miesięcy i 17 dni stażu pracy w warunkach szczególnych z tytułu zatrudnienia J. K. (1) w okresie od 26 września 1985 r. do 31 grudnia 1998 r. w Zakładach (...) SA w P.. Jednocześnie odmówił uwzględnienia w stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 4 września 1972 r. do 25 października 1976 r. w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w M. z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Takie postępowanie organu rentowego okazało się błędne. Sąd, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, ustalił bowiem ostatecznie, że ubezpieczony legitymuje się ponad 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych.

W szczególności, w toku postępowania do akt sprawy przekazano akta osobowe odwołującego z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w M.. Przeprowadzono także dowód z zeznań świadków H. N. i K. T. oraz zeznań samego ubezpieczonego.

Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości sądu. Zostały one sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji oraz w sposób rzetelny, stąd też zostały uznane za wiarygodne. Jako miarodajne ocenił sąd także zeznania świadków i ubezpieczonego: świadek H. N. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w M. w okresie od 1 września 1967 r. do 9 października 1990 r. kolejno jako uczeń, elektromonter ciągnikowy i kierowca, świadek K. T. był zatrudniony w tym zakładzie pracy w latach 1972-1976 początkowo jako uczeń, a następnie mechanik w kanałach. Zeznaniom świadków sąd dał w pełni wiarę, uznając że są one przekonywujące, logiczne i spójne, a ponadto pokrywają się z wyjaśnieniami ubezpieczonego i mają oparcie w treści dokumentów znajdujących się w aktach osobowych J. K.. Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostawała treść wydanego H. N. świadectwa pracy w warunkach szczególnych albowiem dotyczyło ono wykonywania przez świadka pracy na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony, natomiast nie wypowiadało się w żaden sposób o tym, czy we wcześniejszym okresie pracował on w szczególnych warunkach.

W ocenie sądu, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie budziło wątpliwości, iż w trakcie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w M. w okresach jednakże wyłącznie od 1 sierpnia 1974 r. do 14 stycznia 1975 r. oraz od 14 marca 1975 r. do 25 października 1976r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako monter (mechanik) napraw ciężkiego sprzętu rolniczego (głównie traktorów), wyłącznie w kanałach remontowych, wykonując prace w warunkach szczególnych wymienione w dziale XIV, poz. 16 Wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43), tj. prace mechaników napraw pojazdów samochodowych wyłącznie w kanałach remontowych.

Ustalając powyższy czasookres wykonywania przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych sąd miał na uwadze treść dokumentów znajdujących się w aktach osobowych skarżącego, z których wynika, iż w dniu 4 września 1972 r. zawarł on z Państwowym Ośrodkiem (...) w M. umowę o naukę zawodu w specjalności montera. Umowa została zawarta na okres 36 miesięcy od 4 września 1972 r. do 3 września 1975 r., niemniej już w dniu 1 sierpnia 1974 r. w związku ze zdaniem egzaminu przed Zakładową Komisją Kwalifikacyjną ubezpieczony otrzymał angaż w charakterze montera ciągnikowego. Pracę w tym charakterze wykonywał zaś stale wyłącznie w kanałach remontowych. Zdaniem sądu twierdzenia ubezpieczonego i świadków są w tym zakresie przekonywujące – biorąc pod uwagę rodzaj sprzętu, który był naprawiany w przedsiębiorstwie (ciągniki i maszyny rolnicze, a więc duże pojazdy) oraz fakt, iż było ono wyspecjalizowane właśnie w wykonywaniu prac tego typu, nie sposób jest przyjąć, aby nie zorganizowało ono dla zatrudnionych mechaników specjalnej hali z kilkoma (sześcioma lub siedmioma) kanałami remontowymi.

Sąd nie zaliczył przy tym ubezpieczonemu do stażu jego pracy w warunkach szczególnych jego wcześniejszego (przed 1 sierpnia 1974 roku) zatrudnienia w przedsiębiorstwie. Był on bowiem wówczas uczniem nauki zawodu, a więc nie wykonywał pracy w pełnym wymiarze czasu pracy.

Uwadze sądu nie uszło także, iż z dniem 15 stycznia 1975 r. ubezpieczony został przeniesiony z działu gwarancji i szybkiej obsługi do działu produkcji U. na stanowisko szlifierza. Pracę tę ubezpieczony wykonywał do 13 marca 1975 r. - z dniem 14 marca 1975 r. został bowiem przeniesiony do działu szybkiej obsługi, ponownie na stanowisko montera ciągnikowego. W oparciu o zeznania świadków i wyjaśnienia ubezpieczonego sąd ustalił jednocześnie, że w dziale produkcji wykonywane były podzespoły do U. – metalowe wałki do przodów do ciągników. Ubezpieczony w związku z tym, pracując jako szlifierz w ty dziale, niewątpliwie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy obróbce metalu, szlifował przychodzące odlewy. W świetle powyższego również prace wykonywane przez ubezpieczonego w okresie od 15 stycznia 1975 r. do 13 marca 1975 r. na stanowisku szlifierza uznać należało za prace w warunkach szczególnych wymienione w dziale III, poz. 78 Wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43) tj. prace przy szlifowaniu lub ostrzeniu wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowaniu mechanicznym.

Doliczając do stażu pracy w szczególnych warunkach uwzględnionego przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji wymiarze 12 lat, 9 miesięcy i 17 dni, okres stażu pracy udowodniony w niniejszym postępowaniu w wymiarze 2 lat, 2 miesięcy i 25 dni sąd uznał więc, iż J. K. (1) legitymuje się ponad piętnastoletnim okresem pracy wymaganym dla uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury, a więc że spełnił ostatnią przesłankę wymaganą do przyznania do niej prawa.

Zgodnie z treścią przepisu art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej, prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Natomiast zgodnie z art. 129 ust. 1 tejże ustawy, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Wobec ustalenia, iż J. K. (1) posiada wymagany okres zatrudnienia, w tym ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach należało uznać, iż w dniu złożenia wniosku o prawo do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS - który złożony został jak wskazano powyżej w dniu 12 sierpnia 2016 r. - spełniał wszystkie przesłanki warunkujące nabycie prawa do żądanego świadczenia.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję z 2 listopada 2016 r. w ten sposób, że przyznał J. K. (1) poczynając od 1 sierpnia 2016 r. prawo do emerytury na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (punkt I sentencji), oddalając odwołanie ubezpieczonego od tej decyzji na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w pozostałym zakresie, tj. w zakresie żądania przyznania mu prawa do świadczenia od dnia ukończenia 60 roku życia (punkt II sentencji).

Mając na uwadze fakt, że ubezpieczony nie posiadał świadectwa pracy w szczególnych warunkach potwierdzającego fakt wykonywania pracy w warunkach szczególnych w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w M., a fakt wykonywania takiej pracy nie wynikał wprost także z innych dokumentów, należało uznać, iż ostatecznie wszystkie okoliczności dotyczące spornego okresu zatrudnienia zostały ustalone dopiero w postępowaniu przed sądem. W tej sytuacji koniecznym było stwierdzenie, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania prawidłowej decyzji. Co za tym idzie, w oparciu o przepis art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej orzeczono jak w punkcie III sentencji.

SSO Monika Miller-Młyńska

Zarządzenia:

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

SSO Monika Miller-Młyńska

Projekt uzasadnienia przygotowany przez asystenta sędziego, p. A. H. – zaakceptowano.