Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 października 2025 r.

Sąd Okręgowy w (...) VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Konrad Kujawa
Protokolant:	st. sekr. sądowy Agnieszka Sieczkarz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 października 2025 r. w S.

sprawy z odwołania M. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania ubezpieczonej od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 19 marca 2025 r., znak (...)

oddala odwołanie.

sędzia Konrad Kujawa

Sygnatura akt VI U 720/25

UZASADNIENIE

Decyzją z 19 marca 2025 roku znak: ENP/25/039049808 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonej M. G. wznowienia postępowania w sprawie decyzji przyznającej ubezpieczonej prawo do emerytury w wieku powszechnym. W uzasadnieniu decyzji podniesiono brak możliwości wznowienia postępowania w sprawie decyzji z dnia 15 października 2013 roku, z uwagi na nie opublikowanie w Dzienniku Ustaw wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 roku o sygnaturze akt SK 140/20.

M. G. odwołała się od tej decyzji, wnosząc o jej zmianę i obliczenie emerytury w wieku powszechnym z należnym jej wyrównaniem, zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia z dnia 4 czerwca 2024 roku.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o jego oddalenie w całości, przedstawiając argumentację jak w zaskarżonej decyzji. Nadto organ wskazał, że wnioskodawczyni urodzona w dniu (...), była uprawniona do emerytury powszechnej od 14 lutego 2012 roku, ale wniosek o takie świadczenie złożyła dopiero w dniu 6 marca 2013 roku, tj. po wejściu w życie przepisu art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który to przepis nakazywał przy ustalaniu emerytury powszechnej dokonać jej pomniejszenia o kwoty pobranych emerytur wcześniejszych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona M. G. urodziła się w dniu (...).

Decyzją z dnia 16 marca 2007 roku organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., w rozpoznaniu wniosku ubezpieczonej z dnia 1 marca 2007 roku, przyznał ubezpieczonej od dnia 1 marca 2007 roku prawo do wcześniejszej emerytury w obniżonym wieku (nauczycielskiej).

Decyzją z dnia 15 października 2013 roku organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., w rozpoznaniu wniosku ubezpieczonej z dnia 6 marca 2013 roku, przyznał M. G. od dnia 1 marca 2013 roku, tj. od miesiąca złożenia wniosku emeryturę w wieku powszechnym. Emerytura została obliczona zgodnie z treścią przepisów art. 25 ust.1b ustawy emerytalnej, tj. ustalając podstawę obliczenia emerytury, od sumy zwaloryzowanego kapitału początkowego i zwaloryzowanej kwoty składek na indywidualnym koncie (przed podzieleniem przez średnią przewidywanego okresu życia), odjęto kwotę pobranej dotychczas emerytury w wieku obniżonym.

Pismami z 22 i 30 stycznia 2025 roku M. G. wniosła o ponowne przeliczenie jej emerytury zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 roku oraz przeprowadzenie waloryzacji i wyrównanie świadczenia.

Decyzją z dnia 19 marca 2025 roku znak: ENP/25/039049808 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. po rozpatrzeniu wniosków z 22 i 30 stycznia 2025 roku, odmówił ubezpieczonej M. G. wznowienia postępowania w sprawie decyzji przyznającej ubezpieczonej prawo do emerytury w wieku powszechnym. W uzasadnieniu decyzji podniesiono brak możliwości wznowienia postępowania w sprawie decyzji z dnia 15 października 2013 roku, z uwagi na nie opublikowanie w Dzienniku Ustaw wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 roku o sygn. akt SK 140/20.

Niesporne a nadto:

- decyzja ZUS z 16.03. (...)., k. 57-59 plik II akt ZUS,

- decyzja ZUS z 15.10.2013r., k. 45-46 plik III akt ZUS,

- decyzja ZUS z 19.03.2025r., k. 127 plik III akt ZUS.

M. G. ukończyła 60 lat 14 lutego 2012 r. Nie złożył jednak wtedy wniosku o emeryturę powszechną kalkulując, że będzie niższa od dotychczas pobieranej emerytury nauczycielskiej. Wniosek złożyła 6 marca 2013 r., ponieważ dopiero wtedy stwierdziła, że chce sprawdzić, czy wysokość emerytury powszechnej będzie większa od nauczycielskiej.

Niesporne, a nadto: przesłuchanie ubezpieczonej, k. 22-23.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej okazało się nieuzasadnione.

Stan faktyczny był w całości niesporny i został przez Sąd ustalony na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach ubezpieczeniowych, których autentyczność nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Zostały one sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji oraz w sposób rzetelny, stąd też Sąd ocenił je jako wiarygodne i na ich podstawie poczynił ustalenia w sprawie.

W tym postępowaniu pod rozwagę Sądu poddana została ocena prawidłowości decyzji z 19 marca 2025 roku, którą organ rentowy odmówił M. G. wznowienia postępowania w sprawie emerytury w oparciu o treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. w sprawie o sygn. akt SK 140/20. Kwestionując prawidłowość decyzji ubezpieczona domagała się przeliczenia emerytury z pominięciem art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2024 r. poz. 1631 - dalej jako „ustawa emerytalna”), to jest bez pomniejszania świadczenia o kwoty wcześniej pobranych emerytur. Kwestia ta wypełniała, a zarazem zawężała obszar rozpoznawczy i kontrolny Sądu.

Zgodnie z treścią art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej podstawę obliczenia emerytury w wieku powszechnym stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Stosownie zaś do treści art. 25 ust. 1b jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 46, 50, 50a, 50e lub 184, a także art. 88 lub art. 88a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

W dniu 4 czerwca 2024 r., sygn. akt SK 140/20 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok nie został opublikowany w Dzienniku Ustaw.

Niezależnie od kwestii oceny funkcjonowania tego orzeczenia w przestrzeni prawnej w ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, iż nie ma ono zastosowania do osób urodzonych przed 1 stycznia 1953 r., które osiągnęły powszechny wiek emerytalny przed 1 stycznia 2013 r. Wyrok Trybunału miał charakter zakresowy, a więc dotyczył tylko określonej kategorii ubezpieczonych. Wynika to jednoznacznie z treści uzasadnienia, w którym (w punkcie 5) podkreślono, że wyrok TK wpłynie wyłącznie na sytuację osób, które nie nabyły prawa do emerytury wynikającej z osiągnięcia wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 r. Tylko w ich wypadku doszło bowiem do niekonstytucyjnego zastosowania skarżonej normy prawnej, co było związane z ich nieświadomością co do skutku podjętej decyzji. W pozostałych wypadkach zaś uposażeni mieli (albo mogli mieć) świadomość zmian oraz możliwość uniknięcia ich konsekwencji, co słusznie zauważył Sąd Najwyższy w uchwale z 28 listopada 2019 r. o sygnaturze akt III UZP 5/19, i co przekłada się na brak stosowalności wyroku w stosunku do tych osób.

W treści wskazanej uchwały, która zapadła w analogicznym jak w tej sprawie stanie faktycznym, powiększony skład Sądu Najwyższego stanął na stanowisku, iż przepis art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej ma zastosowanie do urodzonej w (...) r. ubezpieczonej, która od 2008 r. pobierała wcześniejszą emeryturę, warunki uprawniające do przyznania emerytury z powszechnego wieku emerytalnego spełniła w 2012 r., a wniosek o przyznanie jej prawa do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego złożyła w 2016 r.

Sąd Najwyższy trafnie wskazał, że w oparciu o podobny wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r. w sprawie o sygn. akt P 20/16 można wyodrębnić trzy grupy ubezpieczonych urodzonych w latach 1949-1968. Pierwsza grupa obejmuje osoby, które przeszły na wcześniejszą emeryturę w wieku 55 lat i uzyskały powszechny wiek emerytalny do końca 2012 r. oraz złożyły wniosek o ustalenie emerytury przed 1 stycznia 2013 r. Drugą grupę stanowią osoby, które przeszły na wcześniejszą emeryturę i uzyskały powszechny wiek emerytalny przed końcem 2012 r., lecz z wnioskiem o ustalenie emerytury wystąpiły dopiero po 1 stycznia 2013 r. Trzecia grupa to osoby, które pobierały wcześniejszą emeryturę, ale powszechny wiek emerytalny uzyskały po 1 stycznia 2013 r. i po tym terminie wystąpiły z wnioskiem o ustalenie emerytury. Do grupy pierwszej nie znajduje zastosowania art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, zakresem tego przepisu, w świetle uchwały SN, objęte zostały natomiast osoby z grupy trzeciej i drugiej do której zalicza się ubezpieczona.

Niespornym jest bowiem, że M. G. nabyła prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 1 marca 2007 r. Co istotne, mimo osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego w 2012 r., wniosek o emeryturę powszechną obliczoną według nowych zasad ubezpieczona złożyła dopiero w 2013 roku, a więc już po dacie spełnienia warunku uprawniającego do przyznania emerytury z powszechnego wieku emerytalnego.

Sąd Najwyższy jednoznacznie wskazał, iż w przypadku takich osób, które miały prawo do emerytury w wieku powszechnym przed 2013 r., nie ma mowy o braku świadomości co do tego, iż te świadczenia będą w przyszłości pomniejszone o sumę pobranych emerytur wcześniejszych.

Sąd Najwyższy wyraźnie wskazał, iż skutki wyroku Trybunału dotyczą wyłącznie sytuacji osób, które nie nabyły prawa do emerytury wynikającej z osiągnięcia wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 r. Tylko bowiem w przypadku tych osób doszło do niekonstytucyjnego zastosowania skarżonej normy prawnej, co było związane z ich nieświadomością co do skutków prawnych, jakie może wywołać w sferze ich przyszłych uprawnień z tytułu emerytury powszechnej pobieranie świadczeń emerytalnych. W pozostałych przypadkach, a więc również w przypadku odwołującej, ubezpieczeni mieli świadomość zmian oraz uniknięcia ich konsekwencji, co słusznie zauważył Sąd Najwyższy wskazując, że o ile w chwili nabycia przez kobiety urodzone w (...) r. prawa do emerytury w powszechnym wieku art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej nie obowiązywał, a zatem nie wywoływał jeszcze skutku prawnego, to kobiety urodzone w (...) r. (choćby nawet urodziły się (...)) - przy sześciomiesięcznym okresie vacatio legis poprzedzającego wejście w życie nowego przepisu - miały, po pierwsze, czas na podjęcie decyzji zapobiegającej niekorzystnym skutkom nowelizacji oraz, po drugie, możliwość zrealizowania prawa na starych zasadach (bez potrąceń). Z tego powodu nie można twierdzić, że przyrzeczenia złożone tym osobom przed zmianą przepisów pozostały bez pokrycia albo że wycofanie się państwa z dotychczasowych uregulowań miało nagły charakter. Niekonstytucyjność rozstrzygnięć względem rocznika 1953 w wyroku P 20/16 skonkludowano stwierdzeniem, że kobiety te nie miały możliwości, by zmienić konsekwencje decyzji podjętych w 2008 r. Fundamentalna różnica między nimi, a osobami urodzonymi do końca 1952 polegała zatem na tym, że członkinie tej drugiej grupy miały możliwość zmiany konsekwencji podjętych decyzji.

Respektując zatem stanowisko zawarte w wyroku P 20/16, wypada stwierdzić, że ubezpieczona urodzona w (...) roku nie znalazła się „w pułapce” decyzji podjętych przed wejściem w życie art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej. M. G., która prawo do emerytury w wieku powszechnym nabyła w dniu 1 marca 2013 roku, miała zatem możliwość skorzystania z uprawnień w kształcie jaki istniał przed nowelizacją, co w rozpoznawanym przypadku miało miejsce między lutym 2012 r. a grudniem 2012 r., z czego świadomie zrezygnowała składając wniosek o przyznanie prawa do emerytury w wieku powszechnym w 2013 r.

Stąd też skoro w sytuacji ubezpieczonej wysokość świadczenia emerytalnego ustalano po dniu 1 stycznia 2013 r., do wyliczenia emerytury organ rentowy w sposób prawidłowy zastosował przywołany przepis art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, już obowiązujący w dacie ustalania wysokości świadczenia, po uprzednim półrocznym okresie oczekiwania na wejście w życie.

Odwołująca skorzystała z przysługującego jej przywileju i przeszła na wcześniejszą emeryturę, którą pobierała od 2007 r., a zatem skonsumowała już część składek zgromadzonych na jej koncie. Stąd też występując do organu rentowego po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego o ustalenie prawa do emerytury na nowych zasadach, to jest z uwzględnieniem w podstawie zwaloryzowanego kapitału początkowego i zwaloryzowanych składek ewidencjonowanych na koncie od 1 stycznia 1999 r., winna liczyć się z tym, że podstawa wymiaru jej emerytury będzie niższa, gdyż część składek wchodzących do podstawy wymiaru świadczenia została skonsumowana poprzez wcześniejsze pobieranie świadczenia.

W tej sytuacji Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako całkowicie bezzasadne.

sędzia Konrad Kujawa

ZARZĄDZENIE

1. odnotować,

2. odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć ubezpieczonej z pouczeniem o apelacji,

3. akta przedłożyć z wpływem lub za 21 dni.

4.projekt uzasadnienia sporządzony przez asystent sędziego Iwonę Dąbrowską zaakceptowany.

7.11.2025 sędzia Konrad Kujawa