Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2025 r.

Sąd Okręgowy (...) VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Konrad Kujawa
Protokolant:	st. sekr. sądowy Agnieszka Sieczkarz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 kwietnia 2025 r. w S.

sprawy z odwołania Funduszu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. oraz (...) w G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

przy udziale ubezpieczonej I. D.

o ustalenie płatnika składek

na skutek odwołania Funduszu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 23 stycznia 2023 r., nr (...)

oraz Banku Spółdzielczego w G. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 27 stycznia 2023 r., nr (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 23 stycznia 2023 roku i stwierdza, że I. D. z tytułu zawartej umowy zlecenia z płatnikiem składek Funduszem (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w S. podlega u tego płatnika ubezpieczeniu zdrowotnemu z podstawą wymiaru składek wynoszącą: 300 zł w październiku 2019 roku, 150 złotych w miesiącu czerwcu 2020 roku, 150 złotych w miesiącu październiku 2020 roku, 300 złotych w kwietniu 2020 roku, 300 złotych w październiku 2021 roku, 750 złotych w styczniu 2022 roku, 450 złotych w kwietniu 2022 roku, 450 złotych w lipcu 2022 roku;

II.  zmienia zaskarżoną decyzję z 27 stycznia 2023 r. i stwierdza, że (...) w G. nie jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne I. D. z tytułu umowy zlecenia zawartej przez nią z Funduszem (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.;

III.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. na rzecz Funduszu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. oraz (...) w G. kwotę po 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia tego orzeczenia do dnia zapłaty.

sędzia Konrad Kujawa

Sygnatura akt VI U 345/23

UZASADNIENIE

Decyzją z 23 stycznia 2023 r. o numerze (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. stwierdził, że Fundusz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. nie jest płatnikiem składek na ubezpieczenie zdrowotne, a podstawa wymiaru składki i kwota składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne dla ubezpieczonej I. D. z tytułu zawartej umowy zlecenia u płatnika składek Fundusz (...) sp. z o.o. wynosi: za październik 2019 r., czerwiec 2020 r., październik 2020 r., kwiecień 2021 r., październik 2021 r., styczeń 2022 r., kwiecień 2022 r. oraz lipiec 2022 r. – 0,00 zł.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wskutek przeprowadzonej kontroli organ rentowy doszedł do przekonania, że zawarcie z pracownikami (...) w G. umów zlecenia z Funduszem (...) sp. z o.o. (dalej jako: Fundusz) zostało dokonane w celu obejścia przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w rozumieniu art. 58 § 1 k.c. Zdaniem organu rentowego rzeczywistą przyczyną zawierania z ubezpieczonymi dwóch umów było formalne stworzenie dwóch tytułów ubezpieczenia i uniknięcie opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od całości przychodu. Nie znajdowały przy tym zastosowania przepisy o zbiegu tytułów ubezpieczenia (art. 9 ust. 1 i 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), bowiem umowy zlecenia były takimi tylko z nazwy, zaś uzyskany przez ubezpieczonych przychód stanowił dalszą część wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę. Na potwierdzenie dokonanych rozważań w sprawie organ rentowy powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r., II UZP 6/09.

Kolejną decyzją z dnia 27 stycznia 2023 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. ustalił I. D. jako pracownikowi u płatnika składek (...)w G. podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne w wysokości:

- za październik 2019 r. - na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wypadkowe – na kwotę 8.508,18 zł oraz na ubezpieczenie zdrowotne na kwotę 7.341,71 zł,

- za czerwiec 2020 r. - na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wypadkowe – na kwotę 6.986,51 zł oraz na ubezpieczenie zdrowotne na kwotę 6.028,66 zł,

- za październik 2020 r. - na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wypadkowe – na kwotę 7.640,93 zł oraz na ubezpieczenie zdrowotne na kwotę 6.593,37 zł,

- za kwiecień 2021 r. - na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wypadkowe – na kwotę 4.045,00 zł oraz na ubezpieczenie zdrowotne na kwotę 3.940,43 zł,

- za październik 2021 r. - na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wypadkowe – na kwotę 7.714,87 zł oraz na ubezpieczenie zdrowotne na kwotę 6.657,17 zł,

- za styczeń 2022 r. - na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wypadkowe – na kwotę 6.657,17 zł oraz na ubezpieczenie zdrowotne na kwotę 5.676,16 zł,

- za kwiecień 2022 r. - na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wypadkowe – na kwotę 7.733,07 zł oraz na ubezpieczenie zdrowotne na kwotę 6.672,86 zł,

- za lipiec 2022 r. - na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wypadkowe – na kwotę 9.831,17 zł oraz na ubezpieczenie zdrowotne na kwotę 8.483,32 zł.

W uzasadnieniu powyższej decyzji organ rentowy przywołał ustalenia stanu faktycznego tożsame do przedstawionych w decyzją z dnia 23 stycznia 2023 r. Nadto wskazał, że I. D. została zgłoszona przez płatnika składek (...)w G. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od dnia 7 sierpnia 2006 r. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, od 1 grudnia 2009 r. na stanowisku inspektora do spraw kredytowych. W trakcie powyższego zatrudnienia, ubezpieczona została zgłoszona z tytułu umowy zlecenia zawartej z Funduszem (...) Sp. z o.o. do ubezpieczenia zdrowotnego w okresie od 18 marca 2019 r. do 31 grudnia 2020 r., od 19 do 23 kwietnia 2021 r., od 18 do 22 października 2021 r., od 14 do 21 stycznia 2021 r., od 20 do 22 lipca 2022 r. Ponadto organ rentowy wskazał, że: za październik 2019 r. – ubezpieczona uzyskała wynagrodzenie z umowy o pracę w kwocie 8.208,18 zł, a wynagrodzenie z umowy zlecenia w kwocie 300 zł, wobec czego łączny przychód wyniósł 8.508,80 zł, za czerwiec 2020 r. – ubezpieczona uzyskała wynagrodzenie z umowy o pracę w kwocie 6.836,51 zł, a wynagrodzenie z umowy zlecenia w kwocie 150 zł, wobec czego łączny przychód wyniósł 6.986,51 zł, za październik 2020 r. – ubezpieczona uzyskała wynagrodzenie z umowy o pracę w kwocie 7.490,93 zł, a wynagrodzenie z umowy zlecenia w kwocie 150 zł, wobec czego łączny przychód wyniósł 7.640,93 zł, za kwiecień 2021 r. – ubezpieczona uzyskała wynagrodzenie z umowy o pracę w kwocie 3.745,00 zł, a wynagrodzenie z umowy zlecenia w kwocie 300 zł, wobec czego łączny przychód wyniósł 4.045,00 zł, za październik 2021 r. – ubezpieczona uzyskała wynagrodzenie z umowy o pracę w kwocie 7.414,87 zł, a wynagrodzenie z umowy zlecenia w kwocie 300 zł, wobec czego łączny przychód wyniósł 7.714,87 zł, za styczeń 2022 r. – ubezpieczona uzyskała wynagrodzenie z umowy o pracę w kwocie 5.828,00 zł, a wynagrodzenie z umowy zlecenia w kwocie 750 zł, wobec czego łączny przychód wyniósł 6.578,00 zł, za kwiecień 2022 r. – ubezpieczona uzyskała wynagrodzenie z umowy o pracę w kwocie 7.283,07 zł, a wynagrodzenie z umowy zlecenia w kwocie 450 zł, wobec czego łączny przychód wyniósł 7.733,07 zł, za lipiec 2022 r. – ubezpieczona uzyskała wynagrodzenie z umowy o pracę w kwocie 9.381,17 zł, a wynagrodzenie z umowy zlecenia w kwocie 450 zł, wobec czego łączny przychód wyniósł 9.831,17 zł.

Organ rentowy w uzasadnieniu decyzji podniósł, że płatnik składek nie zadeklarował składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i ubezpieczenie zdrowotne od przychodów uzyskanych przez I. D. z tytułu umów zlecenia zawartych przez nią z Funduszem. Przychody te stanowiły jednak w rzeczywistości jej dodatkowe wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę zawartych z płatnikiem składem i jako element wynagrodzenia z umowy o pracę powinny być objęte składkami na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Od powyższych decyzji odwołanie wniósł Fundusz (...) Sp. z o.o. w S. oraz (...) w G. zaskarżając je w całości i wnosząc o ich zmianę oraz stwierdzenie, że Fundusz (...) jest płatnikiem składek na ubezpieczenie zdrowotne względem odwołującej się w okresie badanym przez organ z tytułu zawartych z Funduszem umów zlecenia, na podstawie których ubezpieczona uzyskała miesięczny przychód: w październiku 2019 r. w kwocie 300 zł, za czerwiec 2020 r. i październik 2020 r. w kwotach po 150 zł, za kwiecień 2021 r. oraz październik 2021 r. w kwotach po 300 zł, za styczeń 2022 r. w kwocie 750 zł, za kwiecień 2022 r. i lipiec 2022 r. w kwotach po 450 zł.

Nadto wniesiono o zasądzenie na rzecz skarżących kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz o połączenie spraw z odwołania ubezpieczonej od obu powyżej wskazanych decyzji.

Zaskarżonym decyzjom zarzucono naruszenie przepisów postępowania administracyjnego (art. 7 i art. 80 k.p.a.) poprzez ich niewłaściwe zastosowanie skutkujące błędnym ustaleniem stanu faktycznego sprawy, a także naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 8 ust. 1 i 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez ich zastosowanie w sytuacji, gdy brak było ku temu podstaw. W uzasadnieniu odwołań podniesiono, że choć część ustaleń faktycznych organu rentowego była prawidłowa, to jednak pozostała część z tych ustaleń nie odpowiadała rzeczywistości – do takich ustaleń należało przyjęcie przez organ, że:

- czynności wykonywane na podstawie umowy zlecenia były tożsame z obowiązkami wykonywanymi na podstawie umowy o pracę,

- warunkiem otrzymania kredytu bądź pożyczki było jego zabezpieczenie,

- nadzór nad pracą wykonywaną przez zleceniobiorców i jednoczesnych pracowników banku był wykonywany przez ich przełożonych-kierowników,

- pozytywnie rozpatrzony wniosek o poręczenie kredytu/pożyczki przez Fundusz stanowił podstawę do udzielania kredytu/pożyczki przez Bank, a tym samym stawał się on głównym beneficjentem działań zleceniobiorcy będącego jego pracownikiem.

Jak podkreślono, w oparciu o powyższe ustalenia organ rentowy doszedł do błędnego przekonania, że ubezpieczona wykonywała w ramach umów zlecenia pracę na rzecz swojego pracodawcy, czego konsekwencją była konieczność zastosowania art. 8 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustalenie, że zawarte umowy zlecenia miały na celu obejście przepisów o ubezpieczeniach społecznych i jako takie, powinny zostać uznane za nieważne na podstawie art. 58 §1 k.c. Takie ustalenia są nieprawidłowe w szczególności z tego względu, że wskazywany przez organ rentowy przepis ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ma na celu zapobieganie praktyce pracodawców powielania umów o zatrudnienie z własnym pracownikiem w celu obejścia przepisów o czasie pracy oraz o ubezpieczeniu społecznym. Powyższy przepis nie znajdował zastosowania w realiach niniejszej sprawy, bowiem beneficjentem usług świadczonych przez zleceniobiorców był Fundusz. Brak było również w niniejszej sprawie tzw. „trójkąta umów”, tj. sytuacji, gdy jedna firma zawiera umowę zlecenia z pracownikiem drugiej, a obie zawierają umowę o podwykonawstwo, zaś środki stanowiące wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej pochodzą od pracodawcy. Co więcej, brak było w niniejszej sprawie powiązań osobowych i organizacyjnych pomiędzy płatnikiem składek i zleceniodawcą.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie w całości i zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu organ rentowy przedstawił argumentację jak w zaskarżonych decyzjach. Nadto podniósł, że Bank Spółdzielczy w G. uzyskiwał rezultaty pracy ubezpieczonej na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych z Funduszem i związane z tym wymierne korzyści finansowe (prowizję, odsetki), bowiem zyskiwał on większą sprzedaż kredytów. Beneficjentami pracy wykonywanej przez ubezpieczoną był zatem zarówno bank, jak i Fundusz. Co więcej, pracodawca akceptował wykonywanie w banku czynności wynikających z umowy zlecenia, zatem wyklucza to potraktowanie przychodów osiągniętych z tytułu umowy zlecenia jako przychodu „z odrębnego źródła”. Konieczne stało się zatem zsumowanie wynagrodzeń z umów cywilnoprawnych i ze stosunku pracy.

Postanowieniem z dnia 8 maja 2023 r. Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył obie sprawy w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia, przy czym dalsze postępowanie postanowił prowadzić pod sygnaturą VI U 345/23.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek - (...) w G. (nr KRS: (...), dalej również jako: bank) prowadzi działalność gospodarczą w formie spółdzielni na podstawie wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego dokonanego w dniu 24 października 2002 r. Ujawnionym w rejestrze przedsiębiorców przedmiotem przeważającej działalności gospodarczej przedsiębiorcy jest pozostałe pośrednictwo pieniężne.

(...) w G. w zakresie swojej działalności zajmuje się przede wszystkim udzielaniem kredytów i pożyczek. W przypadkach, gdy klient banku nie posiada wystarczającej zdolności kredytowej, bank umożliwia uzyskanie poręczenia oferowanego przez podmioty odrębne, współpracujące z bankiem na podstawie zawartych umów – takimi podmiotami są w szczególności Bank (...) oraz Fundusz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S..

Niesporne, a nadto:

- wydruk informacji odpowiadającej odpisowi pełnemu z KRS (...) w G., k. 52-61 akt sprawy

- zeznania J. F., k. 141-143 akt sprawy

Fundusz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (nr KRS: (...); dalej również jako: Fundusz) prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego dokonanego w dniu 8 sierpnia 2002 r. Ujawnionym w rejestrze przedsiębiorców przedmiotem przeważającej działalności gospodarczej spółki jest pozostała finansowa działalność usługowa, gdzie indziej niesklasyfikowana, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych.

Fundusz jest podmiotem działającym na zasadach non-profit i został powołany przez Urząd Marszałkowski Województwa (...) jako spółka celowa do realizacji programów unijnych wspierających przedsiębiorców z sektora małych i średnich przedsiębiorców. Podmiot ten działa na obszarze województwa (...), wspierając rozwój przedsiębiorców za pomocą narzędzi finansowych zwrotnych. Przede wszystkim Fundusz udziela przedsiębiorcom z sektora wskazanego powyżej poręczenia udzielanych im kredytów, w celu zwiększenia ich zdolności kredytowej. Środki na udzielane przez Fundusz poręczenia pochodzą ze środków pozyskiwanych z Unii Europejskiej. Oferta Funduszu dociera do kredytobiorców za pośrednictwem pracowników banków, z którymi Fundusz zawarł umowę dotyczącą prowadzonej współpracy.

Fundusz (...) sp. z o.o. w S. na podstawie umowy operacyjnej I stopnia - produkt finansowy R. nr 1.1/2018/ (...)/3, zawartej z (...) S.A. w S. zobowiązała się świadczyć usługi pośrednictwa finansowego, polegającego na udzielaniu wsparcia w postaci produktu finansowego (...) oferowanego mikro, małym i średnim przedsiębiorcom (§2 ust. 1 umowy).

Dowód:

- wydruk informacji odpowiadającej odpisowi pełnemu z (...) sp. z o.o. w S., k. 25-34 akt sprawy

- umowa operacyjna I stopnia - produkt finansowy R. nr 1.1/2018/ (...)/3, k. 13-24 akt sprawy

- zeznania J. F., k. 114-115 akt sprawy

Fundusz (...) sp. z o.o. w S. podjął współpracę z (...) w G. na podstawie umowy poręczenia portfela transakcji wystandaryzowanych (...) nr (...). W ramach przedmiotowej umowy bank (...) uzgodniły zasady kooperacji w zakresie odpłatnego udzielania przez Fundusz poręczeń przedsiębiorcom prowadzącym działalność gospodarczą. Nadto, Fundusz w dniu 4 marca 2019 r. zawarł umowę ramową z (...) w G. obowiązującą do dnia 30 grudnia 2019 r. Zgodnie z tą umową, współpraca pomiędzy podmiotami była prowadzona na podstawie umów z dnia 1 sierpnia 2011 r. („umowa współpracy) i z dnia 28 marca 2018 r. („umowa portfelowa”). Strony umowy ramowej ustaliły, że (...) w G. oraz Fundusz (...) sp. z o.o. prowadzą współpracę opierającą się na oferowaniu przez bank swoim klientom usług (...) w postaci odpłatnego udzielania poręczeń spłaty kredytów oraz pożyczek udzielanych przez Bank za pośrednictwem pracowników Banku. Fundusz zawarł przy tym dodatkowe umowy zlecenia z pracownikami Banku, którzy w ramach swoich obowiązków odpowiedzialne były za rozpatrywanie wniosków o kredyt/poręczenie.

Niesporne

Ubezpieczona I. D. w dniu 2 sierpnia 2006 r. zawarła z(...) w G. umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku referenta.

Z dniem 1 grudnia 2009 r. I. D. powierzono stanowisko inspektora ds. kredytowych, a od 1 marca 2017 r. – stanowisko starszego inspektora ds. kredytowych.

Na mocy aneksu z 2 marca 2018 r. I. D. powierzono stanowisko p.o. kierownika Oddziałów w R. i K., ustalając wynagrodzenie w wysokości 5 000 zł miesięcznie.

Porozumieniem zawartym w dniu 4 lutego 2019 r. I. D. i (...) w G. zmienili warunki zatrudnienia ubezpieczonej ustalając, iż od dnia 4 lutego 2019 r. I. D. będzie wykonywać obowiązki pracownicze na stanowisku starszego inspektora ds. kredytowych za wynagrodzeniem 4 500,00 zł.

Zgodnie z opisem powyższego stanowiska pracy, pracownik zatrudniony jako starszego inspektora ds. kredytów w (...) w G. był obowiązany w szczególności do udzielania informacji o oferowanych produktach kredytowych, prowadzenie wstępnych rozmów z klientami, udzielanie pomocy w wyborze odpowiedniej linii kredytowej, przyjmowanie wniosków kredytowych, sporządzanie dokumentacji wymaganej do podpisania z klientem umowy kredytowej, sporządzanie dokumentów kredytowych - umów kredytowych oraz dokumentów dotyczących zabezpieczenia kredytów, ocena ryzyka pojedynczej transakcji zgodnie z zasadami regulaminu organizacyjnego, monitorowanie ekspozycji kredytowych, zawieranie umów kredytowych, pożyczek i gwarancji, oraz umów prawnych zabezpieczeń na określonych w decyzji kredytowej warunkach, administrowanie kredytami udzielonymi w Oddziale.

Dowód:

- umowa o pracę z 02.08.2006 r., w aktach kontrolnych ZUS

- przeszeregowanie z 16.12.2009 r. w aktach kontrolnych ZUS

- aneks do umowy o pracę z 02.03.2018 r. w aktach kontrolnych ZUS

- aneks z 02.03.2018r. w aktach kontrolnych ZUS

- porozumienie stron w sprawie zmian wynikających z umowy warunków pracy i płacy, w aktach kontrolnych ZUS

- zakresy czynności w aktach kontroli ZUS

- opis stanowiska pracy w aktach kontroli ZUS

I. D. w dniu 18 marca 2019 r. zawarła z Funduszem (...) sp. z o.o. w S. umowę zlecenia nr (...), na podstawie której zobowiązała się wobec Funduszu do sporządzania, przesyłania i wpisywania do systemu on-line wniosków o udzielenie poręczenia oraz wpisywania kredytów/pożyczek do Rejestru Poręczeń (§1 pkt 4 umowy). Nadto, ubezpieczona zobowiązała się w szczególności do zaznajamiania klientów Banku o usługach (...) w postaci odpłatnego udzielania poręczeń spłaty kredytów oraz pożyczek udzielanych przez Bank na rzecz mikro-, małych i średnich przedsiębiorców, do przygotowywania wniosków i dokumentacji na wniosek klienta oraz wpisywania wniosków do wskazanego systemu on-line, wpisywania zawartych umów kredytów/pożyczek do rejestru poręczeń (§3 ust. 1 umowy).

Z tytułu prawidłowego wykonania obowiązków wynikających z umowy I. D. otrzymywała wynagrodzenie w kwocie 150 zł brutto za każdy kompletny, prawidłowo złożony i przekazany Funduszowi oraz wpisany do systemu on-line wniosek o udzielenie poręczenia, a także za każdą umowę kredytu/pożyczki wpisaną do rejestru poręczeń. Strony umowy ustaliły ponadto, że rozliczenia za wykonane czynności odbywać się będą co kwartał kalendarzowy (§4 pkt 1-2 umowy).

Umowa zlecenia została zawarta przez strony na czas określony, do dnia 31 grudnia 2019 r. (§ 5 ust. 1 umowy).

W związku z zawarciem umowy I. D. w dniu 11 marca 2019 r. złożyła pisemne oświadczenie, w którym wskazała, że jest objęta ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym z tytułu stosunku pracy oraz że z tego tytułu osiąga przychód równy co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu.

Na podstawie aneksu do umowy zlecenia (...)/ (...) sp. z o.o. oraz I. D. ustalili w szczególności nowe warunki dokonywanych rozliczeń, a także ustalili, że zmieniana umowa zlecenia będzie zawarta do dnia 31 grudnia 2020 r.

Kolejna umowa zlecenia nr (...) zawarta została w dniu 19 kwietnia 2021 r. na czas określony do dnia 23 kwietnia 2021 r. Jej warunki były analogiczne do poprzedniej umowy.

Kolejne umowy zlecenia tożsamej treści zawierane były przez strony: w dniu 18 października 2021 r. (umowa nr (...)) zawarta na czas określony do dnia 22 października 2021 r., w dniu 14 stycznia 2022 r. (umowa nr (...)) zawarta na czas określony do dnia 21 stycznia 2022 r., w dniu 25 kwietnia 2022 r. (umowa nr (...)) zawarta na czas określony do dnia 27 kwietnia 2022 r., w dniu 20 lipca 2022 r. (umowa nr (...)) zawarta na czas określony do dnia 22 lipca 2022 r.

Dowód:

- umowa zlecenie nr (...) z 18.03.2019 r., w aktach kontrolnych ZUS

- oświadczenia zleceniobiorcy, w aktach kontrolnych ZUS

- aneks do umowy zlecenia nr (...) z dnia 31.12.2019 r., w aktach kontrolnych ZUS

- umowa zlecenie nr (...) z 19.04.2021r. w aktach kontrolnych ZUS

- umowa zlecenie nr (...) z 18.10.2021r. w aktach kontrolnych ZUS

- umowa zlecenie nr (...) z 14.01.2022r. w aktach kontroli ZUS

- umowa zlecenie nr (...) z 25.04.2022r. w aktach kontroli ZUS

- umowa zlecenie nr (...) z 20.07.2022r. w aktach kontroli ZUS

- rachunki za umowy zlecenia w aktach kontrolnych ZUS

Przed rozpoczęciem świadczenia czynności wynikających z umowy cywilnoprawnej zawartej z Funduszem, każdy pracownik banku przechodził szkolenie, którego koszty były pokrywane przez Fundusz. Wykonując czynności na podstawie umów cywilnoprawnych zawieranych z Funduszem, I. D. wypełniała wnioski o poręczenie w imieniu klientów banku w programie komputerowym udostępnionym jej przez Fundusz, na podstawie dokumentacji przedstawionej przez klienta i opatrując je podpisem elektronicznym za pomocą udostępnionego jej przez Fundusz oprogramowania komputerowego (program A.). Działania te I. D. podejmowała najczęściej w miejscu i godzinach swojej pracy. Czynności te nie były kontrolowane bądź zatwierdzane przez przełożonych I. D.. Bank nie miał wglądu do wniosków sporządzonych przez swoich pracowników i kierowanych do Funduszu.

Dowód:

- protokół przesłuchania M. S. (1), w aktach kontrolnych ZUS

- zeznania świadka J. F., w aktach kontrolnych ZUS oraz na k. 142-143 akt sprawy

- przesłuchanie I. D. w charakterze strony k. 143-144 akt sprawy

- karta podpisów w programie A., w aktach kontrolnych ZUS

Pomiędzy bankiem a Funduszem nie było przepływów finansowych, tym przepływów środków pieniężnych tytułem płatności za usługi świadczone w związku z zawartymi umowami współpracy i umów ramowych dotyczących udzielania poręczeń. Regułą Funduszu było, że nie płaci bankom za możliwość oferowania poręczenia.

Dowód: zeznania świadka J. F., w aktach kontrolnych ZUS oraz na k. 142-143

W latach 2019-2022 I. D. z tytułu umów cywilnoprawnych zawartych z Funduszem uzyskała przychód:

- w październiku 2019 r. w kwocie 300 zł,

- w czerwcu 2020 r. w kwocie 150 zł,

- w październiku 2020 r. w kwocie 150 zł,

- w kwietniu 2021 r. w kwocie 300 zł,

- październik 2021 r. w kwocie 300 zł,

- w styczniu 2022 r. w kwocie 750 zł,

- w kwietniu 2022 r. w kwocie 450 zł

- w lipcu 2022 r. w kwocie 450 zł.

Dowód: informacja o przychodach z innych źródeł oraz o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy w aktach kontrolnych ZUS

Sporządzanie przez pracowników (...) w G. współpracujących z Funduszem w oparciu o zawierane umowy cywilnoprawne wniosków o poręczenie kredytów bądź pożyczek nie było obligatoryjne. Wnioski takie były składane najczęściej w sytuacji, gdy klient ubiegający się o udzielenie kredytu nie mógł ustanowić wystarczającego dla banku zabezpieczenia majątkowego. Pracownicy banku byli oceniani przez pracodawcę przy uwzględnieniu ilości sprzedanych produktów oferowanych przez bank (w tym kredytów), niezależnie od sposobu ich zabezpieczenia.

Dowód:

- protokół przesłuchania M. S. (2), w aktach kontrolnych ZUS

- przesłuchanie I. D. k. 143-144 akt sprawy

S ąd zważył, co następuje:

Odwołania okazały się w pełni uzasadnione.

Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach rentowych oraz aktach postępowania sądowego, w tym w szczególności na podstawie umów zlecenia zawartych pomiędzy I. D. a Funduszem, a także umowy zawartej pomiędzy Funduszem (...) sp. z o.o. w S. a (...) S.A., dotyczącej świadczenia usług pośrednictwa finansowego. Autentyczność i wiarygodność dokumentów znajdujących się w aktach sprawy nie budziły wątpliwości Sądu. Zastrzeżeń pod adresem ww. dokumentów nie zgłaszała także żadna ze stron sporu. Stan faktyczny sprawy został ponadto ustalony na podstawie uznanych za w pełni wiarygodne zeznań świadka J. F., a także samej ubezpieczonej, których relacje były jasne, logiczne i konsekwentne, a także korespondujące ze sobą wzajemnie, jak również z pozostałym materiałem dowodowym sprawy. Zeznania te pozwoliły na szczegółowe ustalenie sposobu prowadzenia działalności przez Fundusz. Sąd skorzystał również z protokołów zeznań złożonych przez organem rentowym przez M. S. (1). W ocenie Sądu w okolicznościach sprawy nie prowadziło to do obejścia zasady bezpośredniości, tym bardziej, że żadna stron procesu nie zakwestionowała prawdziwości wyjaśnień złożonych przez tą osobę i nie wnosiła o bezpośrednie jej przesłuchanie. Złożone przed organem rentowym zeznania były logiczne, spójne, korespondowały ze sobą i wzajemnie się uzupełniały, nadto znalazły potwierdzenie w dokumentarnym materiale dowodowym.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzucanych w odwołaniach naruszeń popełnionych przez organ rentowy w toku postępowania kontrolnego należy wskazać, że postępowanie sądowe, w tym w sprawach z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych, skupia się na wadach wynikających z naruszenia prawa materialnego, a kwestia wad decyzji administracyjnych spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego pozostaje w zasadzie poza przedmiotem tego postępowania. Sąd ubezpieczeń społecznych - jako sąd powszechny – może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego jako przedmiotu odwołania (por. uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 21 listopada 1980 r., III CZP 43/80, (...) nr 8, poz. 142; z dnia 27 listopada 1984 r., III CZP 70/84, OSNCP 1985 nr 8, poz. 108 oraz z dnia 21 września 1984 r., III CZP 53/84, OSNCP 1985 nr 5-6, poz. 65). Stwierdzenie takiej wady następuje jednak tylko dla celów postępowania cywilnego i ze skutkami dla tego tylko postępowania. W ocenie Sądu zarzuty naruszenia prawa administracyjnego zawarte w odwołaniach, nie mogły wpłynąć na zmianę zaskarżonych decyzji ani spowodować ich uchylenia.

Przedmiotem sporu było ustalenie, czy celem zawierania umów pomiędzy I. D. a Funduszem (...) sp. z o.o. w S. było obejście przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a także ustalenie, czy praca w ramach umowy zlecenia była w rzeczywistości wykonywana na rzecz pracodawcy ubezpieczonej - (...) w G.. Nadto, okolicznością sporną było także ustalenie, czy Fundusz (...) sp. z o.o. w S. jest płatnikiem składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2025 r., poz. 350 w brzmieniu obowiązującym w dacie wyrokowania) zwanej dalej ,,ustawą systemową” lub „s.u.s.”, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów; osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4.

W myśl art. 8 ust. 2a ww. ustawy, za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Z kolei na mocy art. 9 ust. 2 s.u.s. osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 (zleceniobiorca), jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 2c i 7.

Stosownie do treści przepisu art. 4 pkt 2 ustawy systemowej płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne jest pracodawca – w stosunku do pracowników, a zgodnie z art. 4 pkt 2a – płatnikiem składek jest podmiot zgłaszający ubezpieczonych do ubezpieczeń społecznych - podmiot niebędący płatnikiem składek, o którym mowa w pkt 2, który dokonał zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 8 ust. 2a. W świetle powyższego przepisu składki na ubezpieczenie społeczne za pracownika (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej) odprowadza pracodawca, a za zleceniobiorcę/osobę świadczącą usługi (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej) zleceniodawca.

Jak stanowi przywoływany w zaskarżonych decyzjach organu rentowego art. 58 § 1 k.c., czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1, 2 i 3 s.u.s. w związku § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyjątkiem składników wynagrodzenia wymienionych w § 2 powołanego wyżej rozporządzenia. Stosownie zaś do treści przepisu art. 18 ust. la ustawy systemowej w przypadku osób o których mowa w art. 8 ust. 2a, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło.

Z kolei w myśl art. 18 ust. 3 ustawy systemowej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Zgodnie zaś z art. 20 ust. l ustawy systemowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i ubezpieczenia rentowe.

Ponadto w myśl art. 81 ust. l, ust. 5 i ust. 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1793 ze zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników i zleceniobiorców stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, nie stosuje się wyłączeń wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku 25 kwietnia 2019 r. (I UK 110/18), w sprawie o podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym sąd ma obowiązek zweryfikować wszystkie przesłanki objęcia z mocy prawa wskazanym w decyzji organu rentowego tytułem podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Wobec zatem uznania przez organ rentowy, że w realiach niniejszej sprawy I. D. powinna podlegać ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umów zlecenia u płatnika składek w spornym okresie, konieczne stało się zbadanie zawartych przez ubezpieczoną umów cywilnoprawnych. Dodatkowo, istotną kwestią w realiach niniejszej sprawy było również ustalenie, jaki podmiot był finalnym odbiorcą usług świadczonych przez I. D. i wynikających z zawartej przez nią umów zlecenia.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego, zapoczątkowanym uchwałą z 2 września 2009 r., sygn. akt II UZP 6/09, a następnie orzeczeniami z 18 października 2011 r. (III UK 22/11) i z 11 maja 2012 r. (I UK 5/12), jednolicie przyjmuje się, że w wypadku, gdy osoba pozostająca w stosunku pracy, jednocześnie w ramach umowy zlecenia zawartej z osobą trzecią wykonuje pracę na rzecz swojego pracodawcy, to wówczas ten pracodawca jest płatnikiem składek na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe tego pracownika z tytułu tej umowy (uchwała SN z 6 lutego 2014 r., sygn. akt II UK 279/13).

Sąd Najwyższy w wyroku z 23 maja 2014 r., II UK 445/13 (LEX nr 1475168), podsumowując dotychczasowe stanowisko w sprawie wykładni powyższego przepisu wskazał między innymi, że art. 8 ust. 2a ustawy systemowej rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie to dotyczy wykonywania pracy na podstawie jednej z wymienionych w nim umów prawa cywilnego przez osobę, która umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, a także wykonywania pracy na podstawie jednej z tych umów przez osobę, która wymienioną umowę zawarła z osobą trzecią, jednak w ramach tej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracownika w rozumieniu ustawy systemowej jest to, że - będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z określonym pracodawcą - jednocześnie świadczy na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z inną osobą.

Nadto Sąd Najwyższy wywodził, że celem powyższej regulacji jest ograniczenie korzystania przez pracodawców z umów cywilnoprawnych zawieranych z własnymi pracownikami dla realizacji tych samych zadań, które wykonują w ramach łączącego strony stosunku pracy, by w ten sposób ominąć ograniczenia wynikające z ochronnych przepisów prawa pracy i uniknąć obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, jak też celem tej regulacji jest ochrona pracowników przed skutkami fluktuacji podmiotowej po stronie zatrudniających w trakcie procesu świadczenia pracy, polegającej na przekazywaniu pracowników przez macierzystego pracodawcę innym podmiotom (podwykonawcom), którzy zatrudniają tych pracowników w ramach umów cywilnoprawnych nieobjętych obowiązkiem ubezpieczeń społecznych (umowa o dzieło) lub zwolnionych z tego obowiązku w zbiegu ze stosunkiem pracy (umowa agencyjna, zlecenia lub inna umowa o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego zwraca się również uwagę, że na tle art. 8 ust. 2a ustawy systemowej pojęcie pracownika w zakresie ubezpieczenia społecznego nie pokrywa się ściśle z takim pojęciem, jakim posługuje się prawo pracy, a odczytywanie tego przepisu w związku z art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej prowadzi do wniosku, że rzeczywisty stosunek prawny regulowany wymienionymi w nim umowami cywilnymi, który istnieje na gruncie prawa cywilnego, nie wywołuje skutków w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych.

Z kolei w wyroku Sądu Najwyższego z 7 lutego 2017 r., II UK 693/15 został wyrażony pogląd, zgodnie z którym "praca wykonywana na rzecz pracodawcy" to praca, której rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi prawnej łączącej pracownika z osobą trzecią. Oznacza to, że bez względu na rodzaj wykonywanych czynności przez pracownika wynikających z umowy zawartej z osobą trzecią oraz niezależnie od tożsamości rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę i osobę trzecią, wystarczającą przesłanką zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej jest korzystanie przez pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, wynagradzanego przez osobę trzecią ze środków pozyskanych od pracodawcy na podstawie umowy łączącej pracodawcę z osobą trzecią. Z punktu widzenia przepływów finansowych, to pracodawca przekazuje osobie trzeciej środki na sfinansowanie określonego zadania, stanowiącego przedmiot swojej własnej działalności, a osoba trzecia, wywiązując się z przyjętego zobowiązania, zatrudnia pracowników pracodawcy. Wszystko to zaś ma na celu obniżenie kosztów zatrudnienia przez zastąpienie "oskładkowanego" wynagrodzenia za pracę "nieoskładkowanym" wynagrodzeniem za wykonanie dzieła lub za wykonanie usług (wyrok SA w Szczecinie z 3.06.2019 r., III AUa 301/18, LEX nr 2692949).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd na podstawie całokształtu materiału dowodowego przyjął, że organ rentowy wydając zaskarżone decyzje nieprawidłowo zastosował art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Wskazanego przepisu prawnego nie można stosować automatycznie, bez rozważenia okoliczności konkretnej sprawy i bez oceny wartości chronionych normą prawną, która z niego wynika.

Na gruncie wypracowanej w doktrynie i judykatury jednolitego poglądu w kontekście regulacji z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej wyróżnić można istnienie tzw. trójkąta umów. Obejmuje on trzy umowy, tj. umowę o pracę; umowę zlecenia między pracownikiem a osobą trzecią oraz umowę o podwykonawstwo (współpracę) między pracodawcą i zleceniodawcą, na podstawie której pracodawca w wyniku umowy o podwykonawstwo przejmuje w ostatecznym rachunku rezultat pracy wykonanej, na rzecz zleceniodawcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 18 grudnia 2012 r., III AUa 1031/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 3 czerwca 2019 r., III AUa 301/18). W przypadku pracowników, o których mowa w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi łączny przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz umów cywilnoprawnych (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 13 kwietnia 2022 r., III AUa 1569/21). Konsekwencją konstrukcji uznania za pracownika jest konieczność opłacania przez pracodawcę składki na ubezpieczenie społeczne za osobę, z którą została zawarta umowa zlecenia, tak jak za pracownika (por. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 13 grudnia 2022 r., sygn. akt VIII U 1151/22).

Tym samym pracodawca w wyniku umowy o podwykonawstwo przejmuje w ostatecznym rachunku rezultat pracy wykonanej na rzecz zleceniodawcy, przy czym następuje to w wyniku zawarcia umowy zlecenia/świadczenia usług z osobą trzecią oraz zawartej umowy cywilnoprawnej między pracodawcą a zleceniodawcą (zob. wyrok SA w Szczecinie z 10 lutego 2015 r., III AUa 378/14; wyrok SA w Gdańsku z 27 listopada 2014 r., III AUa 476/14 oraz wyrok SA w Gdańsku z 17 września 2014 r., III AUa 2714/13). Judykatura zatem wskazuje, że pojęcie „wykonywanie pracy” należy rozumieć, jako przysparzanie korzyści pracodawcy - czy to materialnych, czy niematerialnych, natomiast bezsprzecznie takie korzyści muszą być wynikiem pracy. Czynnikiem decydującym o tym, na rzecz jakiego podmiotu praca była de facto wykonywana, jest jej efekt, a ściślej rzecz ujmując, należy w takiej sytuacji badać, który podmiot osiąga w ostatecznym rozrachunku korzyść z wykonania umowy. Nie jest przy tym wymagane, aby pracownik wykonywał w ramach umowy zlecenia takie same czy nawet podobne czynności, jak w ramach stosunku pracy. Mogą być to nawet czynności o zupełnie odmiennym charakterze. Istotne jest to, że korzyści z tejże pracy uzyskuje pracodawca (zob. wyrok SA w Gdańsku z 25 lutego 2015 r., III AUa 1568/14 oraz wyrok SA w Białymstoku z 21 października 2014 r., III AUa 905/14).

Mając na względzie powyższe Sąd przyjął, że w tej sprawie nie istniały podstawy do przyjęcia, że praca wykonywana przez I. D. w ramach umów zlecenia była wykonywana z korzyścią dla jej pracodawcy – (...) w G.. Jak trafnie argumentowała strona odwołująca, pracodawca ubezpieczonej nie był bezpośrednim beneficjentem rezultatów pracy I. D. wykonywanej na podstawie umów cywilnoprawnych. Bank ten nie korzystał bowiem bezpośrednio z efektów czynności podejmowanych przez ubezpieczoną – takie korzyści mogły występować jedynie hipotetycznie. Głównym beneficjentem czynności podejmowanych przez zleceniobiorców Funduszu był przy tym sam Fundusz. Powyższy podmiot wskutek działań podejmowanych przez pracowników banku na podstawie zawieranych z nimi umów cywilnoprawnych, mógł dotrzeć do adresatów swoich usług i rozpromować oferowany przez siebie produkt finansowy.

Za prawidłowo wykonane działania wskazane w umowie operacyjnej I stopnia - R. nr 1.1/2018/ (...)/3, Fundusz otrzymywał wynagrodzenie w formie prowizji. Jednocześnie jak wynikało z informacji zawartych w dokumencie „Tabela opłat i prowizji w związku z udzielaniem poręczeń spłaty kredytów/pożyczek w Funduszu (...) sp. z o.o.”, opłata za rozpatrzenie wniosku o udzielenie poręczenia była pokrywana przez wnioskującego przedsiębiorcę. Ponadto w treści § 9 umowy operacyjnej I stopnia - produkt finansowy R. nr 1.1/2018/ (...)/3 wskazano, że Fundusz (...) sp. z o.o. otrzymywał wynagrodzenie za wykonywanie usług pośrednictwa finansowego. Prowizja ta nie była przy tym wypłacana przez Bank Spółdzielczy w G., lecz przez klienta banku albo (...) S.A. w S.. W kontekście wskazywanych wyżej przepływów finansowych, istotną okolicznością w sprawie było również to, że pracodawca I. D. – (...) w G. i Fundusz (...) sp. z o.o. w S. stanowią odrębne od siebie podmioty, pomiędzy którymi nie było żadnych zależności - nie były one powiązane ze sobą osobowo, organizacyjnie lub finansowo.

Z uwagi na charakter wykonywanych czynności, a przede wszystkim ze względu na to, że oferta Funduszu kierowana była do przedsiębiorców ubiegających się o uzyskanie kredytu w (...) w G., czynności I. D. były wykonywane najczęściej w miejscu jej pracy. Taki sposób wykonywania umowy zlecenia nie świadczył jednak o tym, że czynności te były wykonywane na rzecz pracodawcy. Organ rentowy nieprawidłowo przy tym ustalił, że czynności wykonywane przez I. D. były kontrolowane przez jej przełożonych – takiej okoliczności nie sposób było wyprowadzić z dowodów znajdujących się w aktach sprawy oraz z akt kontrolnych ZUS. W rzeczywistości I. D. mogła oferować ustanowienie poręczenia majątkowego oferowanego przez Fundusz, lecz nie było to dla niej działanie obligatoryjne, związane z wiążącym ją stosunkiem pracy. I. D. świadczyła powyższe czynności niejako „przy okazji”, jednak co istotne, niezależnie od działalności prowadzonej przez pracodawcę. Udzielanie bowiem kredytów przez płatnika składek nie było nierozerwalnie związane z udzielaniem poręczeń przez Fundusz (...) sp. z o.o. Wydanie przez bank pozytywnej decyzji kredytowej w stosunku do przedsiębiorcy było bowiem możliwe także w przypadku nieudzielenia powyższego poręczenia przez Fundusz (mogło ono zostać udzielone także przez inny podmiot). Co również istotne, udzielenie kredytu przez bank w ogóle nie było warunkowane ustanowieniem tego rodzaju zabezpieczenia majątkowego.

Na marginesie przedstawionych rozważań wskazać należy, że przytoczona w zaskarżonych decyzjach organu rentowego uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r. (II UZP 6/09) nie przystawała do stanu faktycznego ustalonego w niniejszej sprawie. Wskazywany w powyższej uchwale, a także akcentowany przez organ rentowy zamiar obejścia przepisów ustawy systemowej, w istocie nie występował w realiach przedmiotowej sprawy. Takie przyjęcie wzmacniał choćby fakt, że kwoty uzyskiwane tytułem przychodu i wynikające zawieranych przez I. D. umów zlecenia nie były znaczne. Trudno jest przyjąć zdaniem Sądu, że stosunkowo niskie wynagrodzenie prowizyjne należne zleceniobiorcy (tj. 150 zł brutto za jeden wniosek), otrzymywane nieregularnie, miałoby uzasadniać chęć obejścia przez pracodawcę przepisów dotyczących „oskładkowania” powyższego przychodu.

Końcowo stwierdzić trzeba, że przepisy art. 8 ust. 1 i ust. 2a ustawy systemowej nie ograniczają pracowników co do podejmowania dodatkowego zatrudnienia tylko u swojego pracodawcy. Decydującym kryterium dla oceny, czy wykreowana relacja prawna trzech podmiotów: pracodawcy, pracownika/zleceniobiorcy i osoby trzeciej/zleceniodawcy nie narusza normy z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, jest akcentowana przesłanka świadczenia pracy przez zleceniobiorcę osoby trzeciej na rzecz własnego pracodawcy. Ponownie należy podkreślić, iż nie można automatycznie przyjmować, że w każdym przypadku, gdy praca zleceniobiorcy wykazuje jakikolwiek związek z działalnością własnego pracodawcy, będzie istniał obowiązek zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Ustawodawca nie przewidział we wskazywanych wyżej przepisach fikcji prawnej, w związku z czym brak jest podstaw do tego, by w każdym tego rodzaju przypadku stwierdzać podleganie ubezpieczeniu społecznemu u pracodawcy. Przyjęcie takiej oceny byłoby wówczas zbyt daleko idące.

Mając na względzie powyższe Sąd w punkcie I orzeczenia na podstawie art. 477 ^{1 4} § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 23 stycznia 2023 r. i stwierdził, że I. D. z tytułu zawartej umowy zlecenia z płatnikiem składek Funduszem (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w S. podlega u tego płatnika ubezpieczeniu zdrowotnemu z podstawą wymiaru składek wynoszącą: 300 zł w październiku 2019 r., 150 zł w miesiącu czerwcu 2020 r., 150 zł w miesiącu październiku 2020 r., 300 zł w kwietniu 2020 r., 300 zł w październiku 2021 r., 750 zł w styczniu 2022 r., 450 złotych w kwietniu 2022 r., 450 zł w lipcu 2022 r.

W punkcie II sentencji Sąd na podstawie art. 477 ^{1 4} § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję z 27 stycznia 2023 r. i stwierdził, że Bank Spółdzielczy w G. nie jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne I. D. z tytułu umowy zlecenia zawartej przez nią z Funduszem (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S..

W punkcie III sentencji Sąd zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. na rzecz Funduszu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. oraz (...)w G. kwotę po 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia tego orzeczenia do dnia zapłaty. Rozstrzygnięcie zostało wydane na podstawie art. 98 §1 i 3, w zw. z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1935) według stawki obowiązującej na dzień zamknięcia rozprawy.

Sędzia Konrad Kujawa

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować (projekt asystentki sędziego A. H. zaakceptowany),

2.  Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. organu rentowego,

3.  Przedłożyć z pismami lub za 21 dni.

24.04.2025 sędzia Konrad Kujawa