Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2025 r.

Sąd Okręgowy (...) VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Konrad Kujawa
Protokolant:	St. sekr. sądowy Agnieszka Sieczkarz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 czerwca 2025 r. w S.

sprawy ubezpieczonego J. I. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania ubezpieczonego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 13 grudnia 2022 r., znak (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu J. I. (1) prawo do przeliczenia emerytury z uwzględnieniem wynagrodzenia za 1992 rok:

- za okres zatrudnienia w (...) S.A. w S. od 1 stycznia do 30 kwietnia 1992 r. w łącznej kwocie 22 349 900 zł (dwadzieścia dwa miliony trzysta czterdzieści dziewięć tysięcy dziewięćset),

- za okres zatrudnienia w (...) Spółce z o.o. w S. od 1 stycznia do 31 grudnia 1992 r. w łącznej kwocie 87 950 000 zł (osiemdziesiąt siedem milionów dziewięćset pięćdziesiąt tysięcy),

II.  w pozostałym zakresie oddala odwołanie.

Sędzia Konrad Kujawa

Sygnatura akt VI U 32/23

UZASADNIENIE

Decyzją z 13 grudnia 2022 r. znak: ENS/6/039033859 Zakład Ubezpieczeń Społecznych – po rozpatrzeniu wniosku J. I. (1) z 17 listopada 2022 r. o przeliczenie emerytury poprzez doliczenie składek – przeliczył emeryturę ubezpieczonego od 1 listopada 2022 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Emeryturę ustaloną w kwocie 3.828,62 zł zwiększono o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie po dniu ponownego ustalenia wysokości emerytury do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ich waloryzacji, przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku ubezpieczonego w dniu złożenia tego wniosku, tj. w dniu 17 listopada 2022 r. Emerytura została przeliczona zgodnie z

art. 108 ww. ustawy emerytalnej - przyrost składek: 4 394,03 zł : 150,70 miesięcy = 29,16 zł, nowa kwota od 1 listopada 2022 r. wyniosła: 3 828,62 zł + 29,16 zł = 3 857,78 zł.

Odwołanie od powyższej decyzji wywiódł J. I. (1) podnosząc, iż organ rentowy zaniżył średnie zarobki z lat 1991 oraz 1992, które powinny wynosić odpowiednio 399,25% oraz 373,65%. Ponadto, zamiast z lat 1970 i 1971 ubezpieczony wniósł o przeliczenie świadczenia z uwzględnieniem lat 1978 oraz 1979.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 9 kwietnia 2025 r. Sąd przekazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S. wniosek J. I. (1) o przeliczenie emerytury ze względu na treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 r. zawarty w piśmie procesowym z dnia 16 grudnia 2024 r., co do którego organ rentowy dotychczas nie orzekał.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. I. (1) urodził się (...)

Okoliczność niesporna

W okresie od 4 czerwca 1970 r. do 28 grudnia 1990 r. J. I. (1) był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku montera instalacji sanitarnych, majstra robót sanitarnych.

Z dniem 1 stycznia 1977 r. przyznano ubezpieczonemu uposażenie w stawce godzinowej 13,50 zł/godz.

Z dniem 1 kwietnia 1979 r. przyznano ubezpieczonemu wynagrodzenie według kat. 13 ze stawką zaszeregowania 4 000 zł + 400 zł dodatku funkcyjnego miesięcznie.

Ostatnio otrzymywane przez ubezpieczonego wynagrodzenie wynosiło 730 000 zł + 90 000 zł + dodatek za staż pracy oraz premia według regulaminu premiowania.

Dowód:

- świadectwo pracy z 28.12.1990 r. k. 6 plik I akt ZUS

- zmiany angażu k. 33-38 plik V akt ZUS, k. 65-66 plik V akt ZUS

- częściowo zeznania J. I. w wersji elektronicznej oraz protokół k. 99-100

W okresie od 29 grudnia 1990 r. do 30 kwietnia 1992 r. J. I. (1) był zatrudniony w (...) Spółce Akcyjnej w S. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku montera instalacji sanitarnych, majstra robót sanitarnych.

Ostatnio otrzymywane przez ubezpieczonego wynagrodzenie wynosiło 2 900 000 zł + dodatek stażowy oraz premia uznaniowa.

W wystawionym ubezpieczonemu zaświadczeniu (...) pracodawca wskazał, iż w trakcie zatrudnienia ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie:

- w 1990 r. – 15 445 791 zł,

- w 1991 r. – 57 048 106 zł,

- w 1992 r. (do 30 kwietnia 1992 r) – 17 419 300 zł.

Z tytułu zatrudnienia w (...) S.A. w S. za okres od 1 stycznia 1992 r. do 30 kwietnia 1992 r. ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie w łącznej kwocie 22 349 900 zł (wynagrodzenie stanowiące przychód podlegający opodatkowaniu).

Dowód:

- świadectwo pracy z 30.04.1992r. k. 7 plik I akt ZUS

- zaświadczenie (...) z 27.06.1997r. k. 14 plik I akt ZUS

- dokumenty w aktach osobowych J. I. w szczególności: umowa o pracę z 29.12.1990r., zmiany angażu z 22.01.1992r., z 04.04.1991r., 01.01.1990r., karty wynagrodzeń za lata 1990-1992

- informacja PIT-11 za 1992 r. k. 52

- częściowo zeznania J. I. w wersji elektronicznej oraz protokół k. 99-100

W okresie od 1 sierpnia 1991 r. do 31 października 1994 r. J. I. (1) był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. w S. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierownika robót instalacyjnych, kierownika grupy robót. Na ostatnio zajmowanym stanowisku ubezpieczony otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 10 000 000 zł.

W wystawionym ubezpieczonemu zaświadczeniu (...) pracodawca wskazał, iż w trakcie zatrudnienia ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie:

- w 1991 r. – 12 500 000 zł,

- w 1992 r. – 87 950 000 zł.

W trakcie zatrudnienia w (...) Spółce z o.o. w S. w okresie od 1 stycznia 1992 r. do 31 grudnia 1992 r. ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie w łącznej kwocie 87 950 000 zł (wynagrodzenie stanowiące przychód podlegający opodatkowaniu).

Dowód:

- świadectwo pracy 31.10.1994r. k. 8 plik I akt ZUS

- zaświadczenie (...) z 12.06.1997r. k. 15 plik I akt ZUS

- informacja PIT-11 za 1992 r. k. 52

- częściowo zeznania J. I. w wersji elektronicznej oraz protokół k. 99-100

Decyzją z dnia 9 lutego 2012 r. organ rentowy ustalił ubezpieczonemu kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. w wysokości 225 765,98 zł. Jako podstawę wymiaru kapitału początkowego przyjęto kwotę 2 344,35 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 1 stycznia 1987 r. do 31 grudnia 1996 r. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia (...) 192,02% przez kwotę 1.220,89 zł (kwota bazowa). Okresy składkowe zostały uwzględnione w wymiarze 27 lat, 1 miesiąca i 19 dni (325 miesięcy) oraz nieskładkowe w wymiarze 7 miesięcy i 10 dni (7 miesięcy). Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 83,67%, zaś średnie dalsze trwanie życia ustalono na 209 miesięcy.

Do ustalenia wysokości kapitału początkowego organ rentowy uwzględnił:

- z 1977 r. w łącznej wysokości 16 000 zł (stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia 29,01%),

- z 1978 r. w łącznej wysokości 18 400 zł (stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia 31,38%),

- z 1979 r. w łącznej wysokości 20 800 zł (stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia 32,54%).

Do obliczenia (...) uwzględnił zarobki ubezpieczonego:

- z 1991 r. w łącznej wysokości 69 648.106 zł (stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia 327,91%),

- z 1992 r. w łącznej wysokości 105 369.300 zł (stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia 299,17%).

Niesporne, a nadto:

- decyzja ZUS z 09.02.2012r. k. 13-14 plik akt ZUS

- wykaz wprowadzonych dochodów ubezpieczonego k. 11-12 plik akt (...)

- obliczenie (...) k. 15 plik akt (...)

Decyzją z 1 czerwca 2012 r. ZUS – wobec nabycia prawa do emerytury od dnia 1 grudnia 2011 r. na podstawie art. 185 ustawy emerytalnej – ponownie przeliczył kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. ustalając go na kwotę 257 613,40 zł. Wartość kapitału początkowego podlegała przeliczeniu poprzez dodanie do okresów składkowych okresu równego różnicy pomiędzy wiekiem emerytalnym tj. 65 lat, a faktycznym wiekiem przejścia na emeryturę – okres ten wyniósł 5 lat tj. 60 miesięcy.

Niesporne a nadto:

- decyzja ZUS z 01.06.2012 r. k. 17 plik I akt ZUS

Decyzją z 8 czerwca 2012 r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym (z tytułu pracy w szczególnych warunkach) od 1 grudnia 2011 r. tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek.

Niesporne, a nadto:

- decyzja ZUS z 08.2022r. k. 57 plik V akt ZUS

- obliczenie (...) z 06.06.2012r. k. 59 plik V akt ZUS

W dniu 12 listopada 2012 r. organ rentowy do ustalenia wartości kapitału początkowego uwzględnił zarobki ubezpieczonego z tytułu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. w okresie od 4 czerwca 1970 r. do 28 grudnia 1990 r.: za 1979 r. w łącznej kwocie 44 400 zł (4 800 zł - wynagrodzenie od 1 stycznia 1979 r. do 31 marca 1979 r. w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę + 39.600 zł -wynagrodzenie od 1 kwietnia 1979 r. do 31 grudnia 1979 r. – 9 x 4.400 zł).

Decyzją z 13 listopada 2012 r. ZUS ponownie przeliczył emeryturę ubezpieczonego od 1 grudnia 2011 r. przyjmując do ustalenia wysokości świadczenia wskaźnik z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu (tj. z lat 1971, 1979-1997 w tym, za 1979 r. w wysokości 44.400 zł, 1990 r. w wysokości 15.445.791 zł, 1991 r. w wysokości 69.648.106 zł, 1992 r. – 105.369.300 zł).

Niesporne, a nadto:

- stan sprawy do decyzji zamiennej z 12.11.2012r. k. 18 plik V akt ZUS

- decyzja ZUS z 13.11.2012r. k. 61-62 plik V akt ZUS

- obliczenie wwpw k. 63 plik V akt ZUS

Pismem z 11 lipca 2012 r. ubezpieczony zwrócił się do ZUS o zweryfikowanie przez organ rentowy wyliczenia wysokości emerytury oraz ponowne jej obliczenie, przy uwzględnieniu do podstawy wymiaru świadczeń wysokości zarobków osiągniętych w latach:

- 1977 r. 13,50/godz. x 178 godz. x 12 mies. = 28 836, co daje 52,28%,

- 1978 r. - 49,20%,

- 1979 r. – 2 403 x 3 miesiące = 7 209, co daje 11,28% plus 4 400 x 9 miesięcy = 39 600, co daje 61,94%, a razem 72,22%.

Ubezpieczony wniósł o ponowne przeliczenie wysokości wynagrodzenia za 1991 oraz 1992 według własnego wyliczenia: za 1991 r. 12 mies. x 2 900 000 = 34 800 000 (SPISIE) oraz 5 mies. x 10 000 000 zł = 50 000 000 (MAK-BUD) - razem: 84 800 000, tj. 399,25% oraz za 1992 r. 12 mies. x 10 000 000 = 120 000 000 (MAK-BUD) + 4 mies. x 2 900 000 = 11 600 000 (SPISIE), razem 131 600 000 tj. 373,65%.

Pismem z dnia 16 listopada 2012 r. ubezpieczony został poinformowany przez organ rentowy, że do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury przyjęto 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych począwszy od 1970 r. Za lata 1977, 1978 przyjęto wynagrodzenie minimalne (za rok 1977 nie przyjęto druku O.-242 ponieważ wykazana jest stawka godzinowa, natomiast nie przedstawiono wykazu przepracowanych godzin), za 1979 r. przyjęto wynagrodzenie w związki z przedłożonymi przez ubezpieczonego dowodami, od 1 stycznia 1979 r. do 31 marca 1979 r. przyjęto wynagrodzenie minimalne, które wynosi: 4 800 zł, za okres od 1 kwietnia 1979 r. do 31 grudnia 1979 r. przyjęto zarobki z angażu 4 400 x 9 miesięcy, łącznie: 39 600 + 4 800 (min.) razem: 44 000 zł. ZUS wskazał, iż zarobki za lata 1991, 1992 przyjęto z przedstawionych zaświadczeń o wynagrodzeniu- Rp-7 z dnia 27 lipca 1997 r. wystawione przez (...) Przedsiębiorstwo (...) w S. 1991 r. 57 048 106 + 12 500 000 = 69 548 106 zł (Rp-7 wystawione przez MAK-BUD z dnia 12 czerwca 1997 r.) oraz 1992 r. 17 419 300 + 87 950 000 = 105 359 300 zł (Rp-7 wystawione przez MAK-BUD z dnia 12 czerwca 1997 r.).

Niesporne, a nadto:

- pismo z 11.07.2012r. k. 64 plik V akt ZUS

- pismo ZUS z 16.11.2012r. k. 71 plik V akt ZUS

Decyzją z 15 grudnia 2017 r. organ rentowy po rozpatrzeniu wniosku z 6 grudnia 2017 r. przyznał J. I. (1) emeryturę w wieku powszechnym od dnia 1 grudnia 2017 r. tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek.

Dowód:

- decyzja ZUS z 15.12.2017r. k. 7-8 plik VI akt ZUS

- angaż z 01.04.1979r. k. 66 plik V akt ZUS

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się częściowo uzasadnione.

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych przed organem rentowym oraz dokumentów przedłożonych w toku postępowania sądowego, których autentyczność nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Zostały one sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji oraz w sposób rzetelny, stąd też Sąd ocenił je jako wiarygodne. Nie mogły natomiast stanowić miarodajnych podstaw do ustaleń faktycznych zarobków J. I. (1) w spornym jego zeznania – wątpliwym jest bowiem, aby po ponad 30 latach pamiętał i potrafił wskazać dokładne kwoty otrzymywanych wynagrodzeń (do zeznań tych Sąd odniesie się w niezbędnym zakresie w dalszej części uzasadnienia).

Analizę prawidłowości zaskarżonej decyzji rozpocząć wypada od przypomnienia, iż zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem judykatury, w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2010 r., sygn. akt II UZ 49/09 LEX nr 583831). Ponadto treść decyzji wydanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a także zakres wniesionego od niej odwołania wyznacza przedmiot sporu (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 listopada 2004 r., sygn. akt III AUa 430/2004).

W tym postępowaniu pod rozwagę Sądu poddana została ocena prawidłowości decyzji ZUS z dnia 13 grudnia 2022 r., którą organ rentowy przeliczył J. I. (1) emeryturę od 1 listopada 2022 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

W świetle podnoszonych przez ubezpieczonego zarzutów istota sprawy sprowadzała się do weryfikacji wysokości emerytury, w szczególności co do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru z uwzględnieniem zarobków z lat 1978-1979 (zamiast przyjętych prze ZUS lat 1970 i 1971) oraz z uwzględnieniem prawidłowej wysokości zarobków za lata 1991-1992.

Przystępując do rozpoznania niniejszej sprawy w pierwszej kolejności należało zwrócić uwagę na dwuetapowość postępowania w sprawach emerytalnych. Przed organem rentowym sprawa taka ma bowiem charakter administracyjno-prawny (organ rentowy stosuje przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego), natomiast na etapie postępowania odwoławczego staje się sprawą cywilną, rozpoznawaną na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Podstawowym celem tego postępowania jest zaś rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu okoliczności spornych. Według art. 473 k.p.c. w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych nie stosuje się żadnych ograniczeń dowodowych. Wynika z tego, iż każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane i celowe. Sąd nie jest też związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi (tak m.in. uchwała Sądu Najwyższego z 21 września 1984 r., III UZP 48/84. LEX nr 14630; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1999 r., OSNP 2000 /11/439; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 r., II URN 3/95 ).

Zgodnie z przepisem art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Należy mieć na uwadze, że swobodna ocena dowodów dokonywana jest przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych, ale powinna także uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok SN z 10 czerwca 1999 r. II UKN 685/98 OSNAPiUS 2000/17 poz. 655).

W wyroku z dnia 9 stycznia 1998 r. (sygn. akt II UKN 40/97) Sąd Najwyższy wyraził trafny pogląd, że zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno – rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych. O ile strona pragnie uzyskać korzystne dla siebie rozstrzygnięcie, musi na okoliczność twierdzeń przedstawić sądowi dowody.

Przypomnieć w tym miejscu należy, że stosownie do § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412), osoba ubiegająca się o emeryturę powinna przedstawić dokumenty stwierdzające okresy uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokość.

Z § 21 ust. 1 tego rozporządzenia wynika, że środkiem dowodowym, stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacje ubezpieczeniowe lub inne dokumenty, na podstawie których można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Przyjęte przez organ rentowy do ustalenia wysokości wynagrodzenia w latach 1991-1992 kwoty wynikają z zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp-7, które są dokumentem tworzonym przez płatnika składek jedynie na potrzeby emerytalno – rentowe. Przepisy nie wymagają przy tym, aby zaświadczenie Rp-7 miało być podpisane przez pracownika albo okazywane mu przed złożeniem do organu rentowego. Nie budzi przy tym wątpliwości, że ubezpieczony może kwestionować w postępowaniu przed organem rentowym oraz przed sądem prawdziwość wpisów tego zaświadczenia, ale musi być w stanie wykazać inną wysokość wynagrodzenia, niż wynikająca z dokumentu wystawionego przez płatnika.

Ubezpieczony żądał ustalenia wysokości świadczenia za lata 1991-1992 w oparciu o wysokość wynagrodzenia wpisanego do świadectwa pracy. Tymczasem świadectwo pracy w tamtym okresie zawierało jedynie ostatnią wysokość płacy, obowiązującą przed ustaniem stosunku pracy, dlatego nie może być podstawą do naliczania emerytury, skoro nie dotyczy jednolicie całego okresu zatrudnienia. Poza tym ubezpieczony oparł się na mało konkretnych własnych zeznaniach, w których mówił o wysokim wynagrodzeniu i nie podlegających ewidencji premiach i nagrodach, co było niewystarczające do naliczenia emerytury.

Sąd podziela stanowisko wyrażone w postanowieniu Sądu Najwyższego - Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 kwietnia 2024 r., (...) 369/23, w którym wskazano, iż wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru składki musi być wykazane przez osobę ubezpieczoną w sposób pewny. Chodzi przy tym o ustalenie wynagrodzenia konkretnego pracownika i nie o wynagrodzenie hipotetyczne (jakie mógłby otrzymywać), lecz o ustalenie (na podstawie wszystkich zaoferowanych środków dowodowych i z zachowaniem zasad prowadzenia dowodów) wynagrodzenia, które w rzeczywistości otrzymywał. Nie jest zatem wystarczające ustalenie otrzymywanego wynagrodzenia w sposób przybliżony czy prawdopodobny. Ciężar udowodnienia konkretnych kwot, które zostały wypłacone tytułem wynagrodzenia w określonych latach spoczywa na ubezpieczonym. Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jako fakt mający istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy może być w postępowaniu przed sądem udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi.

Analiza zapisów list płac znajdujących się w aktach osobowych ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w (...) Spółce Akcyjnej w S. za 1991 r. wskazuje, że wysokość wynagrodzenia otrzymanego przez ubezpieczonego na kwotę łącznie 22 079 786 zł była w istocie niższa niż wysokość wynagrodzenia przyjęta przez organ rentowy na potrzeby ustalenia wwpw, Sąd nie miał zatem podstaw by ingerować w wyliczenia ZUS. Podnoszona przez ubezpieczonego kwestia nagród, premii które nie były ewidencjonowane, angaży i zapisów świadectwa pracy nie mogła zmienić tych ustaleń.

Uzasadnione okazały się natomiast twierdzenia odwołującego co do przyjęcia przez organ rentowy do ustalenia wysokości zarobków za 1992 r. w kwocie zaniżonej. W toku postępowania ubezpieczony przedłożył oryginały wystawionych przez pracodawców druków PIT-11 – Informacja o dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy. Dokumenty te pozwoliły na ustalenie, iż z tytułu zatrudnienia w (...) S.A. w S. za okres od 1 stycznia 1992 r. do 30 kwietnia 1992 r. ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie w łącznej kwocie 22 349 900 zł (wynagrodzenie stanowiące przychód podlegający opodatkowaniu), w trakcie zatrudnienia w (...) Spółce z o.o. w S. w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 1992 r. ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie w łącznej kwocie 87 950 000 zł (wynagrodzenie stanowiące przychód podlegający opodatkowaniu), zaś łączna kwota wynagrodzenia z obu stosunków pracy podlegająca opodatkowaniu za 1992 r. wyniosła 110 299 900 zł, tymczasem ZUS uwzględnił tylko 105 369 300 zł. Za niezasadny należy uznać przy tym argument ZUS, iż kwota podlegająca opodatkowaniu może być inna niż kwota od której odprowadzono składki na ubezpieczenia społeczne, zważywszy, iż przychód z tytułu umowy o pracę jaki podlega opodatkowaniu podlega też oskładkowaniu. W 1992 r. brak było przy tym wyłączeń, które różnicowałyby przychód podlegający oskładkowaniu i opodatkowaniu.

Odnosząc się do żądania ubezpieczonego dotyczącego uwzględnienia przez ZUS przy obliczeniu wwpw zamiast lat 1970 i 1971 - lat 1978, 1979 stwierdzić należy, iż ZUS przyjął najkorzystniejsze wykazane lata, to jest rok 1971 i 1979.

Za rok 1971 przyjęto minimalne wynagrodzenie za pracę, ponieważ dokumenty wykazują tylko stawkę godzinową.

Wyjaśnić w tym miejscu należy, iż przyjęcie minimalnego wynagrodzenia jako podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne jest możliwe gdy nie można wskazać faktycznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne za określony okres pracy. Jest to rozwiązanie zapewniające minimalną ochronę prawną, związane z tym, że żaden zatrudniony nie mógł zarabiać mniej niż wynosiła kwota najniższego wynagrodzenia za pracę. Wobec tego ubezpieczeni mogą korzystać z tego rozwiązania, jeśli z przyczyn obiektywnych nie są w stanie wykazać wysokości wynagrodzenia uzyskiwanego w tym czasie w kraju przez pracownika zatrudnionego w takim samym lub podobnym charakterze. Jest bowiem oczywiste, że osoba pracująca w tym okresie w kraju, niezależnie od zajmowanego stanowiska, musiała uzyskiwać co najmniej najniższe wówczas obowiązujące wynagrodzenie (wyrok SN z dnia 5 grudnia 2016 r., III UK 33/16). Za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty (art. 15 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Ubezpieczony zeznał, że był w latach 1971-1979 wynagradzany w systemie akordowym, jednocześnie jednak przyznał, że nie zachowała się ewidencja czasu pracy. Sąd nie miał zatem więc faktycznej możliwości wyliczenia kwot wynagrodzenia, skoro nie znał wymiaru czasu pracy w poszczególnych miesiącach.

W przywołanym już postanowieniu z 25 kwietnia 2024 r. Sąd Najwyższy orzekł, że w świetle § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe nie budzą wątpliwości zasady związane z dokumentowaniem wysokości wynagrodzenia określonego stawką godzinową, gdyż możliwość ustalenia tego typu wynagrodzenia jest uzależniona od systemu czasu pracy, a przy wynagrodzeniu akordowym od zachowania się danych dotyczących liczby godzin faktycznie przepracowanych w danym okresie, na określonym stanowisku - dziennie, tygodniowo lub miesięcznie. Stąd zaliczenie nieudokumentowanych, spornych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalnych dopuszczalne jest tylko w przypadkach, w których udowadniane okoliczności wynikają z niebudzących żadnych wątpliwości, spójnych i precyzyjnych dowodów.

Tymczasem w tej sprawie ubezpieczony wyliczył sobie po 178 godzin za każdy miesiąc pracy, przy czym ilość przepracowanych godzin nie została przez niego w żaden sposób udokumentowana, a jak już była mowa przy obliczaniu wysokości emerytury organ rentowy nie może opierać się na tego typu uproszczeniach i hipotezach. Również i w tym wypadku J. I. (1) powołał się na nagrody i premie, których wysokości nie była jednak w stanie wykazać.

Mając na uwadze powyższe Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał J. I. (1) prawo do przeliczenia emerytury z uwzględnieniem wynagrodzenia jedynie za 1992 rok: za okres zatrudnienia w (...) S.A. w S. od 1 stycznia do 30 kwietnia 1992 r. w kwocie 22 349 900 zł oraz za okres zatrudnienia w (...) Spółce z o.o. w S. od 1 stycznia do 31 grudnia 1992 r. w kwocie 87 950 000 zł.

W pozostałym zakresie Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako nieuzasadnione, o czym orzeczono w punkcie II sentencji.

Sędzia Konrad Kujawa

ZARZĄDZENIE

1)  odnotować w kontrolce uzasadnień;

2)  projekt asystentki A. H. zaakceptowany,

3)  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS,

4)  akta przedłożyć z apelacją lub za 3 tygodnie.

6 sierpnia 2025 r. Sędzia Konrad Kujawa