Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 1835/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Choszcznie z dnia 24 maja 2021 r. w sprawie o sygn. akt II K 572/19.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

R. K.

Aktualne dane o karalności oskarżonego, opinia o skazanym

Karta karna, opinia

775-777, 782-785

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Karta karna, opinia o R. K.

Dokumenty urzędowe, których autentyczność nie budzi zastrzeżeń

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

1. Błąd w ustaleniach faktycznych (mający istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia) a polegający na niezasadnym przyjęciu, że zachowanie R. K. polegające na zaciągnięciu lub usiłowaniu zaciągnięcia licznych zobowiązań finansowych na dane K. G. (1) bez jego zgody i wiedzy, z jednoczesnym wprowadzeniem w/w w błąd co do faktycznego wykorzystania udostępnionych mu danych i dokumentów pokrzywdzonego, z uwagi na spłatę przez w/w oskarżonego części z zawartych na pokrzywdzonego kredytów lub pożyczek oraz jego zła sytuacja finansowa, stanowi w zakresie zobowiązań, które spłacił o braku w jego zachowaniu zamiaru doprowadzenia K. G. (1) i firm udzielających pożyczek/kredytów do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, podczas gdy sam fakt zawarcia lub próba zawarcia łącznie 33 umów kredytowych w okresie niespełna dwu miesięcznym oraz sposób jego działania wywiedziony w sprawie prowadzi do całkowicie odmiennych wniosków niż przyjętych przy ustaleniach w powyższym zakresie.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

2. Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający istotny wpływ na jego treść, a polegający na bezpodstawnym przyjęciu, że czyny zarzucane R. K., za wyjątkiem z pkt VI, XIX, XXV realizują znamiona występku z art. 297 § 1 kk w zb. z art. 190a§ 2 kk w zw z art. 11§2 kk, w sytuacji, gdy firmy udzielające pożyczek/kredytów w/w na dane K. G. (1) nie należą do katalogu podmiotów określonych w przepisie karnym oszustwa kredytowego.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

3. Obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynów przypisanych oskarżonemu, za wyjątkiem z pkt VI, XIX i XXV aktu oskarżenia poprzez wyeliminowanie z opisów zarzucanych czynów i ich kwalifikacji prawnej art. 286 § 1 kk, a zastosowanie art. 297 § 1 kk w zb. z art. 190a§ 2 kk w zw. z art. 11§2 kk w zw z art. 64 §1 kk w sytuacji, gdy R. K. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej z wyzyskaniem i wprowadzeniem w błąd pokrzywdzonych, przedmiotowe pożyczki/kredyty zaciągnął w podmiotach nie wymienionych w art. 297 §1 kk

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

4. Obraza przepisów prawa materialnego poprzez zastosowanie instytucji czynnego żalu przewidzianej w art. 297§ 3 kk, w sytuacji gdy wyłączenie karalności z tego przepisu nie mogło mieć zastosowania wobec czynów nie realizujących znamiona przestępstwa z art. 297§1 kk

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty z pkt 3.1.1, 3.1.2. i 3.1.3. zostaną omówione łącznie bowiem błędy w ustaleniach faktycznych wiążą się z zarzutem obrazy prawa materialnego. Prokurator prawidłowo postawił zarzut dotyczący wadliwości ustaleń faktycznych i oraz zarzut błędu polegającego na wyeliminowaniu co do znaczącej części czynów znamion oszustwa. W pierwszej kolejności należy wskazać, że Sąd I instancji niezasadnie pominął istotne przecież zeznania K. G. (1), w których wskazywał on:

- w jakich okolicznościach udostępnił oskarżonemu konto na Allegro oraz przekazał skan swojego dowodu osobistego. W owym czasie K. G. (1) przygotowywał się od wyjazdu do pracy za granicę, nic zatem nie wskazywało aby planował składać nieprawdziwe wnioski o udzielenie kredytów wraz z oskarżonym i dodatkowo aby owe fałszywe informacje przesyłane do banków czy spółek prawa handlowego zawierały wszystkie dane identyfikujące K. G. (1). (zeznania k.2-4)

- opisywał szczegółowo jaką ilość problemów (w szczególności z uwagi na ilość wezwań do zapłaty) odnotował po tym, jak wrócił z terenu (...) Potrzeba lojalnego zachowania się względem kolegi R. K. spowodowała, że K. G. (1) nie udał się od razu do organów ścigania, lecz czekał, aż R. K. zacznie spłacać pożyczki.

Jego podsumowanie, że nie spodziewał się, że „R. K. wytnie mi taki numer” było szczere, co potwierdzają pozostałe źródła dowodowe w sprawie (porównanie przed iloma instytucjami i na jakie dane oskarżony wypełniał wnioski).

Nie można było pominąć okoliczności, w których K. G. (1) w styczniu 2015 r. założył konto w Banku (...) (nr (...)). Nic wówczas (ani później) nie wskazywało, aby czynił to wspólnie z oskarżonym. W ogóle Sąd rejonowy nie odniósł się do zeznań, w których świadek opisywał, w jakich okolicznościach R. K. wszedł w posiadanie dokumentów K. G. (1) (w szczególności umowy o prowadzenie rachunku). Relacja ta jest przekonująca, także co do wyśledzenia przez K. G. (1), iż oskarżony – bez wiedzy świadka – „ grzebał przy jego danych na koncie w banku” (zeznania k. 253-254). Ten pierwszoplanowy zestaw informacji świadczy o tym, że oskarżony przygotował się do składania wniosków o pożyczki tak, aby ukryć swoją tożsamość.

Sąd rejonowy nie wypowiedział się również w ogóle co do zeznań świadka K. G., po tym, jak okazano mu historię przelewów z (...) – o których to przelewach świadek w ogóle nie wiedział, a zarazem do zaciągnięcia okazywanych świadkowi pożyczek zostały wykorzystane dane K. G. (1) (k.303-304). Powyżej przytoczone najważniejsze kwestie poruszane przez świadka – którym w żadnym stopniu nie zaprzeczył oskarżony – wskazywały, że R. K. zupełnie bez konsultacji ze świadkiem zaciągnął, a po części próbował zaciągnąć 32 zobowiązania finansowe. Właśnie powiązanie ww. faktów z ówczesną sytuacją majątkową oskarżonego również układało się w jeden spójny obraz. Oskarżony w 2015 r. znajdował się w ciężkiej sytuacji majątkowej (brak stałej pracy, miał ciężko chore dziecko) i to problemy finansowe skłoniły R. K. do oszustw.

Oczywistym zatem było, że oskarżony za każdym razem wprowadzał w błąd instytucję udzielającą pożyczki co do pożyczkobiorcy. Dla każdego z pokrzywdzonych podmiotów informacja o tożsamości osoby zaciągającej pożyczkę była pierwszoplanowa. R. K. za każdym razem zmierzał do uzyskania korzyści majątkowej (którą dla niego było przyznanie pożyczki). Dlatego zupełnie niezrozumiałym było wyeliminowanie z większości z zarzutów kwalifikacji z art. 286 § 1 k.k. (z większości, albowiem brak zmiany opisu czynów co do uniewinnienia od 9 zarzutów oznaczał, ze uniewinniono oskarżonego od 9 oszustw). Nie można doszukać się w uzasadnieniu sądu rejonowego jakichś szczególnych motywów, które skłoniły sąd I instancji do tak nieprawidłowego zabiegu. Przecież samo planowanie w przyszłości spłaty pożyczki przez R. K. nie dekomplementowało znamion oszustwa. Co więcej, należy wskazać za Sądem Najwyższym, że „niekorzystne rozporządzeniem mieniem oceniane jest z punktu widzenia interesów osoby dokonującej rozporządzenia mieniem lub innej osoby pokrzywdzonej, powstanie szkody (ubytku) w mieniu pokrzywdzonego oszustwem nie jest warunkiem koniecznym do przyjęcia, iż rozporządzenie mieniem miało charakter niekorzystny” (SN w wyroku z 30.08.2000 r. V KKN 267/200, opubl. w OSNKW 2000, Nr 9-10, poz. 85). Podobne zapatrywania wyraził Sad Najwyższy w orzeczeniu z 26.02.2020 r, sygn. akt III K 689/18, a przywołanym w apelacji prokuratora.

Dalej co do zasady Prokurator ma rację, iż błędem było przypisanie do podstawy kwalifikacji prawnej wszystkich zarzuconych czynów art. 297 § 1 kk. Oskarżyciel wskazywał, że błąd ten nie występował co do czynów zakwalifikowanych w pkt VI, XIX i XXV. W tym zakresie Prokurator po części miał rację, bowiem uzupełnienie kwalifikacji prawnej 297 § 1 k.k. należało poczynić co do jeszcze innych 10 czynów. Tyczy się to czynów zarzuconych aktem oskarżenia w pkt IV, V, VIII, X, XII, XIII, XV, XX, XXI i XXVI. Pomiędzy ustaleniami faktycznymi (dostrzeżeniem przez sąd I instancji, że oskarżony przedstawiał we wnioskach o pożyczkę dane innej osoby) a zastosowanym przepisem ustawy karnej wystąpiły co do większości czynów uchybienia. Skutkiem błędnej subsumcji ustaleń pod właściwy przepis ustawy, było dopuszczenie się przez sąd I instancji obrazy prawa materialnego. Stąd obraza prawa materialnego wystąpiła, jednakże w nieco innym kształcie niż podnosił w apelacji Prokurator.

Prokurator nie zgłębił informacji, dostępnych na stronie KNF, z których wynika, które podmioty należy traktować podobnie do banków. Stąd wniosek, że błędnych ustaleń sądu rejonowego było więcej, niż podniesiono w apelacji. Powtórzyć należy, iż błędem był zamysł wyeliminowania z każdego z zarzuconych czynów art. 286 § 1 k.k. (bowiem sposób, metodyka działania jednoznacznie wskazują, że R. K. przy 32 wnioskach oszukiwał). Następny błąd to brak precyzyjnego sprawdzenia, które z zarzuconych czynów wypełniało także znamiona oszustwa finansowego. Bezsprzecznie działanie oskarżonego w powszechnym ujęciu można by określić jako wyłudzenie pożyczki. Art. 297 k.k. chroni interesy majątkowe podmiotów udzielających m.in. pożyczek. Poza (...) i F. (...) (które są bankami w rozumieniu ustawy prawo Bankowe) oskarżony złożył wnioski o pożyczki w spółkach, które należy traktować jako jednostki prowadzące na podstawie ustawy działalność gospodarczą podobną do działalności banku. Wpisanie na stronie KNF do rejestru jeszcze innych 5 podmiotów (niż te wskazane w apelacji Prokuratora) nakładało na Sąd obowiązek przeanalizowania potrzeby doprecyzowania kwalifikacji prawnej czynów zarzuconych aktem oskarżenia. Skoro w rejestrze KNF figurują: (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o. , (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., to w zakresie czynów popełnionych na ich szkodę (łącznie dziesięć zarzutów) należało zarzuty uzupełnić o art. 297 § 1 k.k. Sąd Okręgowy (aby wykazać pełną kryminalną naganność czynu) doprecyzował kwalifikację prawną co do dziesięciu z zarzutów, wskazując, że poza art. 286 § 1 k.k. omawiane występki wypełniały również znamiona art. 297 § 1 k.k. oraz (co nie było kwestionowane) znamiona art. 190a § 2 k.k.

W pełni należy podzielić argumentację apelującego co do braku podstaw do wyeliminowania z kwalifikacji prawnej czynów art. 286 § 1 k.k. W doktrynie jest wyrażany pogląd – z którym zgadza się Sąd Okręgowy – że jeżeli sprawca działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadził podmiot określony w art. 297 § 1 k.k. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, to jego czyn wypełnia ponadto znamiona oszustwa z art. 286 § 1 k.k. W orzecznictwie podkreślana jest różnica w dobrach chronionych prawem, która m.in. uzasadnia taką kumulatywną kwalifikację. (Przykładowo można wskazać na orzeczenia, opublikowane w Legalis w komentarzu do art. 297 k.k.: wyr. SA w Lublinie z 18.6.2002 r., II AKa 343/01, OSA 2003, Nr 2, poz. 7; wyr. SA w Katowicach z 14.12.2012 r., II AKa 324/12, KZS 2013, Nr 5, poz. 59; wyr. SA w Katowicach z 16.2.2017 r., II AKa 525/16, Legalis; wyr. SA w Warszawie z 11.4.2016 r., II AKa 413/15, Legalis). Dalej o zasadności stosowania kwalifikacji kumulatywnej w wyr. SN z 3.3.2008 r., II KK 297/07, OSNwSK 2008, Nr 1, poz. 516; wyr. SA w Szczecinie z 23.8.2012 r., II AKa 154/12, Legalis; wyr. SA we Wrocławiu z 25.6.2015 r., II AKa 150/15, Legalis. Można przywołać tezę ostatniego z przytoczonych wyroków „ Przepis art. 297 § 1 KK nie jest przepisem szczególnym wobec art. 286 § 1 KK. W sytuacji gdy sprawca doprowadza (lub usiłuje doprowadzić) bank do niekorzystnego rozporządzenia mieniem wprowadzając go w błąd poprzez posłużenie się fałszywym dokumentem co do swojej sytuacji majątkowej, to kwalifikacja kumulatywna z art. 286 § 1 kk i art. 297 § 1 w zw. z art. 11 § 2 kk jest zasadna i pożądana.”

Na koniec w badanej sprawie nie sposób pominąć faktu, że oskarżony dopuścił się już w przeszłości wielu czynów z art. 286 § 1 k.k., za który został prawomocnie skazany. Ta poboczna okoliczność jedynie wspiera wniosek, że od stycznia 2015 r. oskarżony zamierzał oszukiwać ustalone spółki. Bez znaczenia dla zaistnienia omawianych przestępstw było, czy zamierzał po części dokonywać spłat pożyczek (np. tych ze stycznia 2015 r.) środkami pozyskiwanymi w związku z zaciąganiem zobowiązań w następnych miesiącach.

Mając na uwadze powyższe rozważania należy więc stwierdzić, że wyrok Sądu I instancji jest dotknięty uchybieniami art. 7 kpk i art. 4 kpk, co doprowadziło w efekcie także do wadliwych ustaleń faktycznych oraz błędnej zmiany kwalifikacji prawnej zarzuconych czynów, a co do części z nich do niezasadnego uniewinnienia oskarżonego.

Oczywiście obrazą prawa materialnego było zastosowanie instytucji czynnego żalu z art. 279 § 3 k.k. co do czynów, które należało zakwalifikować jako oszustwa. Dokonując błędnej subsumpcji i uniewinniając oskarżonego od czynów z pkt II, VI, VII, XVI, XVII , XVIII, XIX, XXII i XXIV Sąd rejonowy w wyroku nie dokonał zmiany kwalifikacji prawnej tychże czynów, wprawdzie w uzasadnieniu lakonicznie opisano powody uniewinnienia, zarazem akcentując, iż zasadnym było umorzenie postępowania o ww. 9 czynów. To nowe zapatrywanie, jak też zawarte w pkt III wyroku uniewinnienie oskarżonego od 9 oszustw kwalifikowanych kumulatywnie z kradzieżą tożsamości (wszystkie jako czyny dokonane) stanowiło obrazę przepisów prawa materialnego. Wskazywanie w sekcji 3.5 uzasadnienia sądu rejonowego, iż czyny te z uwagi na treść art. 297 § 3 k.k. nie powinny podlegać karze wskazywało, że sąd rejonowy wydał kompletnie błędne rozstrzygnięcie. Jeżeli nawet sąd rejonowy stanął na stanowisku, że występuje potrzeba zmiany kwalifikacji prawnej, to należałoby oczekiwać zmiany opisu czynu, co więcej sąd I instancji zupełnie zapominał odnieść się do faktu, że owe 9 czynów wypełniało kumulatywnie znamiona czynu z art. 190a § 2 k.k.

Reasumując zarzut opisany w pkt 3.1.4. należało ocenić jako w pełni zassany, na co wskazuje także argumentacja zaprezentowana powyżej.

Wniosek

Uchylenie zaskarżonego wyroku oraz przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu Szczecin Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

W niniejszej sprawie doszło do istotnych błędów w ocenie materiału dowodowego oraz błędów w ustaleniach faktycznych i procedury, które doprowadził do wadliwego wniosku o braku podstaw do przypisania oskarżonemu sprawstwa oraz winy w zakresie czynów z pkt II, VI, VII, XVI, XVII, XVIII, XIX, XXII i XXIV. Powyższe skutkowało koniecznością uchylenia w odpowiednim zakresie zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy R. K. do ponownego rozpoznania.

Zaskarżony wyrok oparto nie na całokształcie, a jedynie na części okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej wynikających z wyjaśnień oskarżonego oraz jedynie części okoliczności wynikających z dowodów z dokumentów, z jednoczesnym pominięciem wielu istotnych okoliczności wynikających z zeznań świadka K. G. (1) oraz załączonych do akt przedmiotowej sprawy wydruków z dokumentacji banków jak też spółek prawa handlowego. Najprawdopodobniej intencją sądu rejonowego było zastosowanie czynnego żalu – jednakże ta instytucja nie ma zupełnie zastosowania w badanym stanie faktycznym. W efekcie błędów w ustaleniach faktycznych, jak też z uwagi na obrazę prawa materialnego niezasadnie uniewinniono oskarżonego od 9 zarzuconych oszustw. Dopiero prawidłowe ustalenia co do kwalifikacji prawnej owych 9 czynów pozwolą na prawidłowa ocenę tych czynów, na przypisanie ich oskarżonemu i na wydanie prawidłowego rozstrzygnięcia.

W pozostałej części wyrok należało utrzymać w mocy, dokonując stosownej korekty co do kwalifikacji prawnej, jak też co do kary wymierzonej oskarżonemu . Stąd konieczność uchylenia rozstrzygnięcia o karze z pkt I i II oraz o karze łącznej (pkt III wyroku).

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zmiana kwalifikacji prawnej dziesięciu czynów, poprzez dopisanie do kumulatywnej kwalifikacji także art. 297 § 1 k.k. - co do czynów IV, V, VIII, X, XII, XIII, XV, XX, XXI, XXVI.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Z opisu ww. dziesięciu czynów wynikało jednoznacznie, że oskarżony działając w celu uzyskania pożyczki przedstawiał podmiotom prowadzącym działalność podobną do banku nierzetelny dokument – wypełniał wnioski o pożyczki, przy czym za każdym razem podawał dane K. G. (1). Składając w ten sposób wnioski o pożyczki nie tylko dopuszczał się oszustwa ale zarazem wypełniał znamiona kradzieży tożsamości a co do części czynów też wyłudzenia kredytu. W ramach kontroli instancyjnej Sąd odwoławczy dokonał korekty kwalifikacji prawnej ww. dziesięciu czynów.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Przypisanie winy co do 23 czynów pozwoliło na utrzymanie w mocy znaczącej części zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Za każdym razem oskarżony zmierzał bezpośrednio do uzyskania pożyczki, oszukiwał ustalone instytucje co do podmiotu zaciągającego zobowiązanie. W ramach kontroli instancyjnej należało odnotować, że Sąd Rejonowy nie poczynił istotnych zmian w opisach 23 czynów, a jedynie w zdecydowanie krótszy sposób opisał okoliczności wskazujące na popełnienie owych oszustw w ramach recydywy podstawowej (w sposób prawidłowy i syntetyczny wskazał na okoliczności działania w warunkach recydywy). Należało zatem przypisując owe 23 czyny oskarżonemu wskazać, że Sąd Okręgowy nie eliminuje z żadnego z nich art. 286 § 1 k.k., a jedynie dodatkowo koniecznym było uzupełnienie kwalifikacji prawnej co do 10 czynów o art. 297 § 1 k.k.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Uchylić należało – także zupełnie niezrozumiałe – wymierzenie kary za dwa ciągi przestępstw. Koniecznym dalej było wskazanie, że co do 13 czynów kwalifikacja zarzucona aktem oskarżenia jest prawidłowa, a co do pozostałych 10 czynów uzupełniono kwalifikację prawną czynów o art. 297 § 1 k.k. Owe 23 przestępstwa stanowiły jeden ciąg przestępstw dlatego należało uchylić pierwszoinstancyjne rozstrzygnięcie o karze.

Za ciąg 23 przestępstw wymierzono karę karę 3 lat pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach zmiany

Niezależnie od formy stadialnej, w jakiej oskarżony przez prawie 6 miesięcy oszukiwał banki koniecznym było ustalenie, że 23 przestępstwa stanowią jeden ciąg – w rozumieniu art. 91 § 1 k.k. Zmiana brzmienia art. 91 § 1 k.k. od 1 lipca 2015 r. pozwoliła właśnie na korzystniejsze dla oskarżonego ustalenie, że w skład jednego ciągu wchodzą zachowania o niejednorodnej kwalifikacji prawnej. Przesłanki do przyjęcia ciągu przestępstw zostały spełnione, bowiem:

- występuje tożsamość przepisu stanowiącego podstawę wymiaru kary dla każdego z przestępstw składających się na ciąg;

- popełnienie każdego z przestępstw składających się na ciąg nastąpiło z wykorzystaniem takiej samej sposobności;

- czyny te popełniono w krótkich odstępach czasu pomiędzy poszczególnymi przestępstwami;

- nie zapadł wyrok chociażby nieprawomocny co do któregokolwiek z nich.

Ferowanie wyroku w oparciu o przepisy obowiązujące przed 1 lipca 2015 r. doprowadziłoby do ustalenia, że zostały popełnione dwa ciągi przestępstw (jeden składający się z 13 a drugi z 10 występków). Za oba kary byłyby w okolicach 2 lat pozbawienia wolności, a kara łączna z pewnością przekroczyłaby wymiar 3 lat pozbawienia wolności. Stan prawny obowiązujący od 24 czerwca 2020 r. nie rzutował na sytuację prawną oskarżonego (nie miarkowano kary łącznej, a nawet jeżeli miałoby to zastosowanie, to jego uprzednia karalność, ilość zarzuconych przestępstw wykluczały wymierzenie kary w dolnych granicach ustawowego zagrożenia).

Tymczasem miarkowanie kary za ciąg 23 przestępstw należało rozpocząć od ustalenia, ile wyroków skazujących miał odnotowane R. K., gdy rozpoczął wykorzystywać dane znajomego K. G. (tj. na 21 stycznia 2015 r.). Oskarżony kradnąc tożsamość znajomego sam w żadnym wniosku nie zawierał swoich danych (...). Tak oszukując, co któryś wniosek skutecznie wyłudzał kredyt od różnych instytucji zajmujących się właśnie udzielaniem pożyczek. Oskarżony był dziewięciokrotnie karany wyrokami jednostkowymi, w tym siedmiokrotnie za oszustwa. Skazania za oszustwa tyczyły się zarówno jednostkowych wydarzeń (np. k. 402), jak też były to skazania za ciągi oszustw (np. 403-411).Analizując kartę karną należy zwrócić uwagę w szczególności jakich oszustw dopuścił się przed styczniem 2015 r. Zatem (k. 775- i nast.). wyroki skazujące za oszustwa to skaznania o sygnaturach: V K 5/10; II K 606/09; II K 708/08; II K 178/08; X K 811/08; II K 1640/07; II K 281/08.

Jeżeli zatem oskarżonemu 18.12.2009 r. za ciąg 34 oszustw Sąd Rejonowy w Choszcznie w sprawie II K 606/09 wymierzył karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, to w badanej sprawie wyrok musiał być podobnie ukształtowany. Za 23 oszustwa, w ramach których określone problemy finansowe wywoływał także po stronie K. G. (1), za te czyny wysoce społecznie szkodliwe nie można było wymierzyć rażąco niskiej kary 1 roku pozbawienia wolności. Taki wymiar kary nie pasował do sylwetki oskarżonego, do jego stylu życia, w którym bez przerwy były łamane przepisy prawa. Cel prewencji indywidualnej oraz generalnej wymagał, aby kara była co najmniej zbliżona do tej z wyroku Sądu Rejonowego w Choszcznie o sygn. akt II K 606/09. Oskarżony nie może liczyć na wymiar kary rzędu na 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności – jak w sprawie o sygn. akt V K 5/10. We wskazanym postępowaniu Sąd Rejonowy Szczecin Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie 15.06.2010 r. wymierzył ową karę, jednakże wówczas przypisał oskarżonemu tylko trzy oszustwa. W badanej sprawie przypisano oskarżonemu 23 występki. Już ta okoliczność jednoznacznie wskazuje, w którym kierunku powinna zmierzać kara. Dodatkowo prawidłowe ustalenia, iż zarzuconych czynów oskarżony dopuścił się w ramach recydywy podstawowej wymagały także miarkowania odpowiednio wysokiej kary pozbawienia wolności.

Jako okoliczności łagodzące odnotowano: trudną sytuację finansową i rodzinną z okresu działania (córka po przeszczepie wątroby), znaczący odstęp czasu miedzy 23 czynami a dniem wyrokowania. Na niekorzyść poczytano bardzo wysoką społeczna szkodliwość przypisanych mu czynów (część przestępstw spowodowało konkretną szkodę, każdy z przypisanych czynów był kwalifikowany kumulatywnie). Podobnie działały informacje z karty karnej w szczególności o skazaniach sprzed 2015 r. Jednakże styl życia po popełnieniu badanych czynów też działał na jego niekorzyść – karta karna ukazuje , że bardzo często naruszał przepisy karne.

Wprawdzie oskarżony przyznał się do czynu, nie było w żadnym stopniu jego winą, że Sąd Rejonowy – zupełnie niezasadnie – wsłuchał się w postulaty obrońcy i błędnie pozmieniał kwalifikację prawną czynów. Dostrzegając długi okres izolacji oskarżonego (k. 782-784), upływ 7 lat od popełnienia badanych występków uznać należało, że funkcję wychowawczą i prewencyjną osiągnie wobec niego kara co najmniej 3 lat pozbawienia wolności.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

Uniewinnienie R. K. od popełnienia zarzuconych mu czynów w pkt II, VI, VII, XVI, XVII, XVIII, XIX, XXII i XXIV okazało się rozstrzygnięciem wadliwym na gruncie treści zgromadzonego materiału dowodowego.

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Analiza materiału dowodowego przedstawionego Sądowi odwoławczemu pozwoliła na stwierdzenie, że istnieją podstawy do uznania sprawstwa i winy oskarżonego w zakresie zarzuconych mu wszystkich czynów. Procedując Sąd I instancji dokonał wadliwej oceny materiału dowodowego oraz skonstruował nieprawidłowe ustalenia faktyczne, uwzględniając te jedynie elementy zachowania oskarżonego, które usprawiedliwiały jego działania, dopuszczając się naruszenia art. 7 kpk, 4 kpk, a także art. 410 kpk.

Pominięto przy tym całkowicie sylwetkę oskarżonego, jak też daty składania poszczególnych wniosków, co jednoznacznie wskazywało, że w ten sposób oskarżony zamierzał uzyskiwać środki finansowe. Sąd I instancji wziął pod uwagę jedynie selektywne elementy zeznań pokrzywdzonego, co doprowadziło do wadliwego przyjęcia, że po stronie R. K. nie istniał zamiar wprowadzenia w błąd wszystkich wymienionych w zarzutach spółek oraz banków.

Rozstrzygnięcie w takim kształcie nie mogło się ostać i konieczne było jego uchylenie oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Dokonując ponownie oceny dowodów Sąd Rejonowy rozważy wszystkie okoliczności mające wpływ na zachowanie oskarżonego (co do 9 czynów), uwzględniając przy tym zarówno treść zeznań R. G., jak również w szerszej perspektywie dostrzegając, czas w jakim działał oskarżony, ilość podmiotów w których składał wnioski o pożyczkę, z jaką częstotliwością to czynił. Logiczna ocena działalności oskarżonego ma kluczowe znaczenie przy ustaleniu które czyny wypełniają znamiona przestępstw z art. 286 § 1 k.k. i art. 190a § 2 k.k., a które nadto powinny mieć w podstawie kwalifikacji prawnej czynu wpisany również art. 297 § 1 k.k.

Sąd I instancji winien mieć przy tym na względzie dotychczasowe relacje pomiędzy stronami, brak skonfliktowania K. G. (1) i oskarżonego. Istota ponownego rozpoznania winna tym samym skoncentrować się na prawidłowej, kompleksowej ocenie całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego, z uwzględnieniem wszystkich okoliczności mających wpływ na sytuację oskarżonego i na tejże dopiero podstawie zostaną poczynione w sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne co do omawianych 9 czynów.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

IV

Wysokość kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu przed Sadem Okręgowym jako drugą instancją przez adw M. Ł. oparto o § 17 ust 2 pkt 4, § 20 i § 4 ust 3 rozporządzania Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w prawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

V

O kosztach orzeczono zgodnie z art. 634 i art. 636 § 1 k.p.k.

7.  PODPIS

del SSR Kinga Misiukiewicz

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Uniewinnienie R. K. od popełnienia zarzucanych mu czynów; obraza przepisów prawa materialnego.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana