Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

POSTANOWIENIE

Dnia 17 września 2019 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia sądu okręgowego Katarzyna Longa

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 września 2019 roku w Szczecinie

sprawy z powództwa A. Z. i K. L.

przeciwko M. K. (1)

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

na skutek zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże
i Zachód w Szczecinie z dnia 27 czerwca 2019 roku o oddaleniu wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w sprawie o sygn. akt I C 669/13

postanawia:

oddalić zażalenie.

sędzia Katarzyna Longa

Sygn. akt II Cz 1492/19

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 27 czerwca 2019 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże
i Zachód w Szczecinie oddalił wniosek pozwanej o przyznanie pełnomocnika z urzędu.

W uzasadnieniu sąd wskazał, że wniosek pozwanej o ustanowienie adwokata z urzędu, zgłoszony w piśmie z dnia 27 czerwca 2019 r., nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd przywołał regulację art. 117 § 1 i 5 k.p.c. i wyjaśnił, że o ile sytuacja majątkowa pozwanej uzasadnia przekonanie, że nie jest ona w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia pełnomocnika zawodowego z wyboru, o tyle uznał, że udział w sprawie pełnomocnika, na obecnym etapie postępowania nie jest potrzebny. Sąd podniósł, że pozwana została w tym postępowaniu zwolniona od kosztów sądowych już postanowieniem z dnia 31 stycznia 2011 r. i również na tamtym etapie postępowania ustanowiono dla niej pełnomocnika z urzędu. Pierwszym pełnomocnikiem pozwanej została M. B., która została zwolniona z tego obowiązku postanowieniem z dnia 20 października 2011 r. z uwagi na długotrwałe zwolnienie lekarskie. Kolejnym pełnomocnikiem dla pozwanej został wyznaczony radca prawny J. A. (1), który na wniosek pozwanej postanowieniem z dnia 13 października 2014 r. został zwolniony z obowiązku jej reprezentowania i zwrócono się o wyznaczenie kolejnego pełnomocnika, którym został radca prawny M. K. (2). Dalej sąd rejonowy wskazał, że pismem z dnia 11 kwietnia 2017 r. pozwana oświadczyła, że cofa jemu pełnomocnictwo. Jak wskazał sąd rejonowy kolejny wniosek pozwanej o ustanowienie pełnomocnika z urzędu wpłynął w dniu 23 maja 2017 r., w którym wyjaśniła, że cofnęła pełnomocnictwo, gdyż była traktowana jak klient drugiej kategorii i nie przedstawiano jej do akceptacji składanych pism procesowych, co spowodowało utratę zaufania do pełnomocnika. Sąd wyjaśnił, że wniosek pozwanej został uwzględniony i postanowieniem z dnia 9 stycznia 2018 r. zwolniono radcę prawnego M. K. (2) od obowiązku zastępowania pozwanej i ustanowiono jej pełnomocnika z urzędu, którym został wyznaczony radca prawny D. P.. Sąd rejonowy zaznaczył, że w odniesieniu do jego osoby, pismem z dnia 12 grudnia 2018 r. pozwana oświadczyła, że wypowiada mu pełnomocnictwo z powodu utraty zaufania z powodu ujawnienia przez niego osobie postronnej tajemnicy związanej z prowadzonym postępowaniem. Sad przedstawił także wyjaśnienia pełnomocnika przedstawione na rozprawie w dniu 13 grudnia 2018 r.

Podsumowując przedstawione okoliczności sąd wskazał, że pozew w przedmiotowej sprawie wpłynął w 2009 r. Pełnomocnicy reprezentujący pozwaną składali w jej imieniu pisma procesowe, zawierające merytoryczne odniesienie się do żądania pozwu i wnioski dowodowe. Dalej sąd wskazał, że na obecnym etapie postępowania pozostały do przeprowadzenia dowody z dokumentów oraz z przesłuchania stron. Sąd zwrócił także uwagę na to, że pozwana zrezygnowała ze wszystkich wyznaczonych jej dotychczas pełnomocników poza pierwszym. W konkluzji wskazał, że w jego ocenie udział pełnomocnika na tym etapie nie jest potrzebny.

Z rozstrzygnięciem tym nie zgodziła się pozwana M. K. (1), która wniosła o jego uchylenie jako niezgodnego z porządkiem prawnym i ze stanem faktycznym sprawy. W ocenie pozwanej decyzja o odmowie przyznania jej pełnomocnika pozbawia ją prawa do prawdziwej pomocy prawnej, przez co naruszane jest jej konstytucyjne prawo do obrony.

W uzasadnieniu zażalenia podniosła, że dotychczas przyznani jej w tej sprawie pełnomocnicy jedynie symulują działania w obronie jej interesów, co objawiało się w wyznaczaniu substytutów, brakiem czasu na kontakt z nią, ujawnianiu osobom postronnym tajemnicy z prowadzonego postępowania. Dalej wskazała, że wydane postanowienie narusza zaufanie do wymiaru sprawiedliwości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie okazało się nieuzasadnione.

Jak słusznie wskazuje się w doktrynie i orzecznictwie, z art. 117 k.p.c. wynika, że ustanowienie pełnomocnika z urzędu jest uzależnione od istnienia dwóch przesłanek. Po pierwsze zdolności strony do samodzielnego występowania w procesie. Po drugie stopnia zawiłości prawnej i faktycznej sprawy. Udział profesjonalnego pełnomocnika w sprawie sąd może w szczególności uznać za uzasadniony, gdy strona wnosząca o jego ustanowienie jest nieporadna, ma trudności z samodzielnym podejmowaniem czynności procesowych albo gdy sprawa jest skomplikowana pod względem faktycznym lub prawnym (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1964 r., II PZ 46/64, NP 1965, nr 5, s. 56). Podstawowym zadaniem Sądu jest więc rozważenie czy celowym jest udział pełnomocnika zawodowego w sprawie.

Rzecz jednak w tym, że ocena tych przesłanek następuje przy rozpoznaniu pierwszego wniosku strony o przyznanie jej pomocy prawnej z urzędu. Ustawodawca nie przewidział możliwości ponawiania takiego wniosku po uprzednim wypowiedzeniu przez stronę pełnomocnictwa pełnomocnikowi ustanowionemu z urzędu.

Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010 r., nr 7, poz. 45) częściowo zmieniła zasady przyznawania w postępowaniu cywilnym pomocy prawnej z urzędu. Niemniej, ustanowienie adwokata lub radcy prawnego przez sąd wciąż jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa procesowego (art. 118 § 1 k.p.c.). Oznacza to, że w kwestiach nieuregulowanych, do pełnomocnictwa urzędowego mają odpowiednie zastosowanie przepisy dotyczące pełnomocnictwa procesowego, którego źródłem jest oświadczenie woli strony jako mocodawcy. Przepisy o wypowiedzeniu pełnomocnictwa przez mocodawcę (art. 94 § 1 k.p.c.) mają więc odpowiednie zastosowanie do wypowiedzenia pełnomocnictwa adwokatowi (radcy prawnemu), którego dla strony ustanowił sąd,

a dotychczasowe orzecznictwo (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 1976 r., III CRN 64/76 oraz z dnia 21 kwietnia 1999 r., I CKN 1423/98) zachowało aktualność.

Podkreślić należy, że wypowiedzenie pełnomocnictwa pełnomocnikowi ustanowionemu z urzędu, jest dla sądu wiążące.

Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 24 maja 2012 r. wydanego w sprawie V CZ 11/12 w obecnym stanie prawnym brak jest ustawowych przesłanek do skutecznego żądania ustanowienia kolejnego pełnomocnika z urzędu, po wypowiedzeniu przez stronę pełnomocnictwa pierwszemu adwokatowi (radcy prawnemu) z urzędu. Jedynie w dwóch przypadkach ustawodawca przewidział wyznaczenie innego adwokata lub radcy prawnego dla strony korzystającej z pomocy pełnomocnika z urzędu. Ma to miejsce wówczas, gdy sąd zwalnia z ważnych przyczyn adwokata (radcę prawnego), na jego wniosek, od obowiązku zastępowania strony w procesie (art. 118 § 3 k.p.c.) oraz w przypadku, gdy pełnomocnik sporządził, bez zachowania zasad należytej staranności, opinię o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej lub skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (art. 118 § 5 w związku z art. 118 § 6 k.p.c.).

Przedstawione przez sąd w pisemnym uzasadnieniu postanowienia okoliczności sprawy, jak też analiza przebiegu postępowania dokonana przez sąd odwoławczy dają podstawę do stwierdzenia, że żadna z tych okoliczności nie miała miejsca w tej sprawie.

Wniosek pozwanej jest kolejnym wnioskiem o przyznanie jej pełnomocnika z urzędu, po uprzednim trzykrotnym cofnięciu pełnomocnictwa radcy prawnemu J. A. (2), radcy prawnemu M. K. (2) oraz racy prawnemu D. P.. W odniesieniu do żadnego z nich nie nastąpiło zwolnienie z ważnych przyczyn i dodatkowo na jego wniosek. Każdorazowo zmiana osoby pełnomocnika powodowana była wnioskami pozwanej powiązanymi z wypowiedzeniem pełnomocnictwa.

Podzielając, zatem przedstawione wyżej zapatrywanie, sąd odwoławczy nie znajduje podstawy prawnej umożliwiającej uwzględnienie wniosku pozwanej o przyznanie pomocy prawnej z urzędu, po uprzednim trzykrotnym wypowiedzeniu przez nią pełnomocnictwa pełnomocnikom ustanowionym z urzędu.

Wbrew stanowisku pozwanej decyzja sądu rejonowego nie może być potraktowana jako pozbawienie jej prawa do obrony, zwłaszcza w sytuacji gdy pozwana trzykrotnie zrezygnowała ze świadczonej jej pomocy. Co więcej jej postawa w tym zakresie świadczy o nadużywaniu przez nią uprawnień procesowych. Słusznie sąd rejonowy wskazuje, że wypowiadanie przez pozwaną pełnomocnictw kolejno ustanowionych na jej rzecz pełnomocników, przekłada się na długotrwałość toczącego się już od 10 lat postępowania.

Reasumując, uznać zatem należało, że pozwanej nie przysługuje prawo domagania się ustanowienia kolejnego pełnomocnika z urzędu, w sytuacji gdy już trzykrotnie w toku tej sprawy doszło do zmiany pełnomocnika, a w odniesieniu do ostatniego pozwana dokonała wypowiedzenia pełnomocnictwa.

Z powyższych względów , należało orzec jak w sentencji w oparciu o art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c.

sędzia Katarzyna Longa

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

(...)

(...)

3.  (...)

4.  (...)

(...)