Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 lipca 2023 r. Sąd Rejonowy w Gryficach po rozpoznaniu sprawy z powództwa Firmy (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w restrukturyzacji z siedzibą w S. przeciwko Gminie R. o ustalenie opłaty z tytułu użytkowania wieczystego – działka nr (...) (sygnatura akt I C 415/20) w punkcie I. oddalił powództwo, w punkcie II. odstąpił od obciążania powódki kosztami procesu, w punkcie III. nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gryficach 872,83 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia zawartego w punkcie II wyroku sąd rejonowy wskazał, że jego podstawą był art. 102 k.p.c. Odstępując od obciążenia strony powodowej kosztami procesu, miał na uwadze w szczególności specyficzny charakter niniejszego postępowania wyrażający się w tym, że choć powództwo zostało formalnie oddalone, to w istocie rozstrzygnięcie sprawy zgodne jest z wolą i prezentowanym w toku postępowania stanowiskiem procesowym powódki. Sąd zauważył, iż intencją powódki było bowiem to, aby wysokość opłaty z tytułu użytkowania wieczystego pozostawała na dotychczasowym poziomie. W świetle takich okoliczności pomimo oddalenia powództwa nie sposób uznać powódki za typową stronę przegrywającą sprawę.

Zażalenie na postanowienie zawarte w punkcie II wyroku wniosła powódka, domagając się jego zmiany i zasądzenia od pozwanej na rzecz powoda kwoty 1280 zł tytułem kosztów postępowania wraz z odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła:

- nie zastosowanie art. 103 k.p.c. nakazującego nałożenie na stronę, która zachowała się niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie obowiązku zwrotu kosztów w postaci opłaty od pozwu, zaliczki zapłaconej na poczet wynagrodzenia biegłego oraz kosztów zastępstwa radcowskiego;

- nieprawidłowe zastosowanie art. 98 k.p.c. poprzez uznanie powódki za przegrywającą sprawę.

W odpowiedzi na zażalenie pozwana wniosła o oddalenie zażalenia oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów niniejszego postępowania według norm przepisanych.

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na specyfikę postępowania sądowego w niniejszej sprawie, a w szczególności pisma je wszczynającego. Zgodnie z art. 78 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami w brzmieniu obowiązującym od 1 września 2017 r., aktualizacji opłaty rocznej dokonuje właściwy organ, wypowiadając w formie pisemnej wysokość dotychczasowej opłaty w terminie do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego oraz przesyłając równocześnie ofertę przyjęcia nowej wysokości opłaty rocznej. W wypowiedzeniu należy wskazać sposób obliczenia nowej wysokości opłaty rocznej i pouczyć użytkownika wieczystego o sposobie zakwestionowania wypowiedzenia. Do wypowiedzenia dołącza się informację o wartości nieruchomości, o której mowa w art. 77 ust. 3, oraz o miejscu, w którym można zapoznać się z operatem szacunkowym. Do doręczenia wypowiedzenia stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Ustęp 2 tego przepisu przewiduje, że użytkownik wieczysty może, w terminie 30 dni od dnia otrzymania wypowiedzenia, złożyć do samorządowego kolegium odwoławczego właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości, zwanego dalej "kolegium", wniosek o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej jest nieuzasadniona albo jest uzasadniona w innej wysokości. Wniosek składa się za pośrednictwem właściwego organu. Zgodnie z ust. 3 tego artykułu wniosek, o którym mowa w ust. 2, składa się przeciwko właścicielowi nieruchomości.

W ten sposób wszczęte zostaje postępowanie administracyjne, którego celem jest ostateczne ustalenie wysokości opłaty za użytkowanie wieczyste. Nie ulega zatem wątpliwości, że postępowanie to toczy się początkowo w oparciu o przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Następnie zaś, po wydaniu orzeczenia przez kolegium, zgodnie z art. 80 ust. 1 u.g.n. właściwy organ lub użytkownik wieczysty mogą wnieść sprzeciw w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia. Wniesienie sprzeciwu jest równoznaczne z żądaniem przekazania sprawy do sądu powszechnego właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości. Ustęp 2 tego przepisu stanowi, że kolegium przekazuje właściwemu sądowi akta sprawy wraz ze sprzeciwem. Wniosek, o którym mowa w art. 78 ust. 2 u.g.n., zastępuje pozew. W razie wniesienia sprzeciwu w terminie, orzeczenie traci moc, nawet gdy sprzeciw odnosi się tylko do części orzeczenia (ust. 3). Na etapie rozpoznania wniosku (pozwu) przez sąd, zdaniem sądu okręgowego, nie jest możliwe oddalenie wniosku (powództwa) w całości, lecz konieczne jest merytoryczne ustalenie nowej wysokości opłaty rocznej, a orzeczenie sądu ma charakter kształtujący i wchodzi w miejsce oświadczenia strony o wypowiedzeniu umowy. Na etapie postępowania sądowego, toczącego się wskutek sprzeciwu od orzeczenia SKO, w każdym wypadku, konieczne jest ustalenie nowej opłaty przez sąd w treści orzeczenia. I takiego orzeczenia powinna oczekiwać powódka i do takiego rozstrzygnięcia powinna dążyć. Z kolei o wyniku tego specyficznego postępowania w zakresie wygrania lub przegrania sprawy decyduje różnica pomiędzy wysokością opłaty kwestionowanej we wniosku (pozwie) a wysokością opłaty ustalonej przez sąd.

W niniejszej sprawie powódka nie wywiodła apelacji od orzeczenia, w którym oddalono jej powództwo i ograniczyła się tylko do zaskarżenia orzeczenia o kosztach procesu.

Prawomocne jednak rozstrzygnięcie sądu o oddaleniu powództwa przesądza ostatecznie o tym, że powódka przegrała proces. Ostateczny wynik sprawy przed sądem decyduje o obowiązku zwrotu kosztów procesu. Regułą wynikająca z art. 98 § 1 k.p.c. jest, że strona przegrywająca sprawę ma obowiązek zwrócić wygrywającemu przeciwnikowi poniesione przez niego koszty niezbędnych do celowego dochodzenia praw lub celowej obrony. Zgodnie zatem z treścią tego przepisu powódka powinna ponieść w całości koszty procesu. Jednak sąd rejonowy z uwagi na zasadę słuszności wynikającą z art. 102 k.p.c. nie obciążył powódki kosztami procesu, a strona pozwana tego rozstrzygnięcia nie zaskarżyła. Ocena prawidłowości zastosowania tego przepisu pozostawała poza zakresem zainteresowania sądu okręgowego z uwagi: po pierwsze na brak zażalenia pozwanej, po drugie na rodzaj podniesionych zarzutów procesowych w zażaleniu, a po trzecie na zakaz orzekania na niekorzyść strony wnoszącej środek odwoławczy, wynikający z art. 384 k.p.c.

Już z powyższego wywodu wynika, że w sprawie nie zaistniały okoliczności pozwalające na obciążenie pozwanej kosztami procesu. Nie doszło też do naruszenia przepisu art. 103 k.p.c., który stanowi wyjątek od zasady wynikającej z art. 98 § 1 k.p.c. Orzekanie na podstawie art 103 k.p.c. może nastąpić tylko w okolicznościach w tym przepisie wskazanych, przepis bowiem nie podlega wykładni rozszerzającej.

Wbrew stanowisku żalącej, w okolicznościach przedmiotowej, to powódkę należy uznać za stronę przegrywającą sprawę skoro powództwo o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej dokonana przez Wójta Gminy R. pismem z dnia 9 grudnia 2019 r. z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), położonej w obrębie P. jest nieuzasadniona w zaproponowanej wysokości, zostało oddalone w całości. Sąd okręgowy ponownie zwraca uwagę, iż wobec wywiedzenia jedynie zażalenia od orzeczenia dotyczącego kosztów procesu nie mógł ingerować w prawidłowość rozstrzygnięcia sądu rejonowego co do istoty sprawy. Podstawę faktyczną postanowienia o kosztach postępowania należy zatem odnosić do zakresu uwzględnienia roszczenia procesowego, dochodzonego w sprawie przez powódkę.

Nie można też zarzucić pozwanej ani niesumiennego, ani niewłaściwego postępowania, które pozwalałoby na zastosowanie w sprawie art. 103 k.p.c. i zasądzenie na rzecz powódki, mimo przegrania sprawy, od strony pozwanej kosztów procesu w postaci opłaty od pozwu, zaliczki zapłaconej na poczet wynagrodzenia biegłego oraz kosztów zastępstwa radcowskiego.

Przez wymienione w art. 103 § 1 k.p.c. „niesumienne lub oczywiście niewłaściwe postępowanie” należy rozumieć postępowanie strony w samym postępowaniu, nie zaś przed wszczęciem postępowania lub poza nim (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 27 lipca 1971 r., II PZ 29/71, LEX nr 1672011). Kwestie związane z doręczeniem powódce wypowiedzenia wysokości dotychczasowej opłaty za użytkowanie wieczyste nie mogły więc mieć wpływu na sposób obciążenia stron kosztami postępowania.

Na zastosowanie w sprawie art. 103 k.p.c. nie mogło mieć też wpływu podnoszone uzasadnieniu zażalenia nie do końca konsekwentne rozstrzygnięcie sądu rejonowego w zakresie obciążenia strony pozwanej częścią kosztów sądowych w postaci wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatków związanych z opinią biegłego sądowego.

Nie znajdując zatem podstaw do zmiany zaskarżonego postanowienia, sąd okręgowy oddalił na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 3 k.p.c. zażalenie powódki, o czym orzekł w sentencji.

Mariola Wojtkiewicz

(...)

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...)

(...)