Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 8 października 2019 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie oddalił powództwo Gminy (...) przeciwko H. B. o wydanie pomieszczenia tymczasowego położonego przy ulicy (...) w S..

W uzasadnieniu sąd rejonowy wskazał, że wyrokiem z dnia 19 maja 2017 roku Sąd Rejonowy Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie, w sprawie o sygn. akt I C 130/16, nakazał H. B. i jej synowi, K. B., aby wydali (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. lokal mieszkalny nr (...) położony w S. przy ulicy (...) w stanie wolnym od osób i rzeczy, z zastrzeżeniem, iż nakazanie opróżnienia lokalu przez K. B. następuje z uwagi na wykraczanie przez pozwanego w sposób rażący przeciwko porządkowi domowemu. Nadto w punkcie II. wyroku ustalono, że pozwanej nie przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego. W następstwie realizacji tego wyroku powódka w dniu 10 listopada 2017 roku zawarła z pozwaną umowę najmu pomieszczenia tymczasowego na okres jednego miesiąca od dnia następującego po dniu spisania protokołu zdawczo – odbiorczego. Umowa przewidywała możliwość przedłużenia okresu zajmowania pomieszczenia tymczasowego w przypadku, gdy uzasadniałaby to sytuacja najemcy. Pomimo to powódka nie rozpatrzyła pozytywnie wniosku pozwanej w tym przedmiocie wskazując, że może ona zajmować pomieszczenie wyłącznie do dnia 9 maja 2018 roku, po czym w dniu 22 maja 2018 roku wezwała pozwaną do opróżnienia i wydania pomieszczenia tymczasowego, które nie zostało zdane w terminie.

Sąd rejonowy miał na uwadze, że pozwana ma 73 lat, jest osobą starszą i schorowaną, ma astmę i problemy zdrowotne z kręgosłupem, utrzymuje się wyłącznie z renty po mężu w wysokości 840 złotych miesięcznie i nie posiada tytułu prawnego do żadnego lokalu mieszkalnego. Ustalił nadto, że pozwana nie korzysta z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w S., ani nie figuruje w rejestrze osób bezrobotnych, co w konsekwencji doprowadziło sąd rejonowy do uznania, że bardzo trudna sytuacja życiowa, w jakiej się znalazła, pomimo tego, że zajmuje ona lokal powódki bezpodstawnie, uzasadnia zastosowanie w rozpoznawanej sprawie art. 5 k.c. i powództwo oddalił. Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, sąd rejonowy wyjaśnił, że umowa najmu została zawarta celem realizacji potrzeb mieszkaniowych pozwanej, która nie była w stanie samodzielnie ich zaspokoić. Pozwana nie może liczyć na pomoc syna czy to finansową, czy mieszkaniową, a jako osoba starsza i schorowana, nie jest w stanie podjąć dodatkowego zatrudnienia, co zdaniem sądu rejonowego pozwoliło na zastosowanie art. 5 k.c. przy ocenie stanowiska właściciela lokalu.

Sąd rejonowy miał na uwadze, że pozwana regularnie opłaca nieduży czynsz za zajmowane pomieszczenie, lecz jej dochody nie pozwoliłyby jej na wynajem lokalu mieszkalnego w warunkach wolnorynkowych, który jest znacznie większy od tego, który płaci aktualnie, a zadaniem ustawowym gminy jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych mieszkańców. Sąd pierwszej instancji zauważył, że występując przeciwko pozwanej z roszczeniem windykacyjnym, powódka nie wzięła pod uwagę wręcz tragicznej sytuacji pozwanej, co stanowiło w jego ocenie nadużycie prawa i nie zasługiwało na ochronę w szczególności, że pozwana nie posiada żadnego zadłużenia z tytułu zajmowanego lokalu. Sąd rejonowy podkreślił jednocześnie, że w razie zmiany okoliczności powódka będzie mogła ponownie wystąpić z powództwem na drogę sądową wykazując, że jej żądanie nie jest już obecnie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła strona powodowa zaskarżając go w całości. Skarżąca zarzuciła Sądowi pierwszej instancji:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 5 kodeksu cywilnego (dalej k.c.) poprzez jego niewłaściwe zastosowanie z jednoczesną odmową nadania prymatu nadrzędnej zasadzie ochrony prawa własności, pomimo że w niniejszej sprawie nie wystąpiły żadne okoliczności pozwalające na przyjęcie przez Sąd, iż przepis ten może zostać zastosowany i błędne przekonanie Sądu I instancji, że w sprawie zachodzą wyjątkowe okoliczności, powodujące oddalenie roszczenia windykacyjnego, podczas gdy działania powódki zmierzające do odzyskania władztwa nad pomieszczeniem tymczasowym stanowiącym jej własność nie są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego ani ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa i nie stanowią nadużycia prawa własności powódki, które powinno być w tej sytuacji uznane za prawo nadrzędne, a w konsekwencji odmowę nadania ochrony prawu własności, pomimo ustalenia przez Sąd I instancji, że w sprawie bezspornym jest, iż pozwanej nie przysługuje tytuł prawny do przedmiotowego pomieszczenia, stanowiącego własność powódki;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego tj. przepisu art. 222 § 1 k.c., poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji oddalenie przez Sąd I instancji powództwa o wydanie pomieszczenia tymczasowego stanowiącego własność powódki, pomimo ustalenia przez ten Sąd, że pozwanej nie przysługuje jakiekolwiek skuteczne względem powódki, jako właściciela ww. pomieszczenia, uprawnienie do władania tym pomieszczeniem;

3. naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 § 1 kodeksu postępowania cywilnego (dalej k.p.c.) w związku z art. 227 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, która doprowadziła do ustalenia, że wytaczając niniejsze powództwo powódka działała nielojalnie i naruszyła zasady współżycia społecznego, a nadto, że niniejsza sprawa jest sprawą o wyjątkowym charakterze.

4. błąd w poczynionych przez Sąd rejonowy ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść rozstrzygnięcia, a polegający na uznaniu, iż wobec pozwanej zachodzą wyjątkowe okoliczności, powodujące oddalenie roszczenia windykacyjnego, podczas gdy okoliczności faktyczne sprawy nie uzasadniają takiego stanowiska.

Mając powyższe na uwadze skarżąca wniosła o:

1. zmianę zaskarżanego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa zgodnie z żądaniem pozwu z dnia 31 maja 2018 roku poprzez nakazanie pozwanej H. B., aby opróżniła i wydała powodowi pomieszczenie tymczasowe położone przy ul. (...) w S. w stanie wolnym od rzeczy i osób,

2. zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania za I i II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Względnie w razie nieuwzględnienia powyższych wniosków powódka wniosła o:

- uchylenie zaskarżonego wyroku I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie Wydział Cywilny, jako Sąd I instancji.

W uzasadnieniu skarżąca rozwinęła zarzuty postawione w petitum apelacji .

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie w całości oraz utrzymanie w mocy zapadłego wyroku sądu I instancji, kwestionując wszystkie podniesione przez powódkę zarzuty naruszenia prawa zarówno materialnego jak i procesowego, ze względów powołanych w uzasadnieniu odpowiedzi na apelację.

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki okazała się nieuzasadniona, wobec czego podlegała oddaleniu.

Sąd okręgowy, zgodnie z dyspozycją art. 378 § 1 k.p.c., w granicach wniesionej apelacji, rozważa na nowo zebrany w sprawie materiał dowodowy i dokonuje jego samodzielnej oceny. Powyższa analiza pozwala stwierdzić, że zarówno ustalenia stanu faktycznego, jak i ocena prawna, dokonana przez sąd I instancji była prawidłowa, tym samym niecelowe jest jej powtarzanie.

Strona powodowa w apelacji kwestionowała dokonane przez sąd rejonowy ustalenia faktyczne. Zgłosiła w tym względzie zarzut naruszenia normy art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c., który dotyczył wadliwego dokonania przez sąd I instancji oceny zgromadzonego materiału dowodowego poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, która doprowadziła sąd rejonowy do nieprawidłowego ustalenia, że wytaczając powództwo strona powodowa działała nielojalnie i naruszyła zasady współżycia społecznego, a nadto że niniejsza sprawa ma wyjątkowy charakter, co prowadziło do błędnego oddalenia roszczenia windykacyjnego. Zarzut ten, zdaniem sądu okręgowego, nie dotyczy w istocie naruszenia norm proceduralnych, ale odnosi się do oceny ustalonego przez sąd rejonowy stanu faktycznego przez pryzmat norm prawa materialnego, czyli stanowi zarzut niewłaściwego zastosowania tychże norm – wadliwej subsumcji norm prawa materialnego do ustalonych okoliczności faktycznych. Wbrew zarzutom apelacji strona powodowa nie wskazała, które fakty przytoczone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku sąd rejonowy ustalił nieprawidłowo – czyli niezgodnie z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Zakwestionowała natomiast prawidłowość wniosków wyprowadzonych przez sąd pierwszej instancji z ustalonych faktów. Tym samym apelująca nie kwestionowała w istocie ustaleń faktycznych stojących za wydanym przez sąd rejonowy wyrokiem, ale dokonywała ich odmiennej oceny prawnej. Skoro zatem ustalenia poczynione przez sąd pierwszej instancji wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia odpowiadają zebranym w sprawie dowodom, a nadto nie zostały w żaden sposób skutecznie zakwestionowane w treści wywiedzionej przez powódkę apelacji, to zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. musiał zostać uznany za nietrafny. Powódka nie oczekuje bowiem dokonania ustaleń faktycznych odmiennych od poczynionych przez sąd pierwszej instancji, ale domaga się innego sposobu zastosowania norm prawa materialnego, co czyni jej zarzut w tym względzie bezzasadnym. Dokonane przez sąd rejonowy ustalenia faktyczne dotyczące okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia znajdują odzwierciedlenie w przytoczonych na ich poparcie dowodach. Stąd też ustalenia faktyczne sąd okręgowy podziela i przyjmuje za własne, czyniąc je integralną częścią rozstrzygnięcia, co tym samym zbędnymi czyni konieczność ich ponownego powielania przez Sąd odwoławczy ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1999 roku, sygn. II CKN 217/98).

Przechodząc do oceny zarzutów apelacyjnych związanych ze stosowaniem przez sąd rejonowy norm prawa materialnego, sąd okręgowy wskazuje, że kontrola instancyjna nie wykazała uchybień oraz zarzucanych przez stronę apelującą błędów przy ich zastosowaniu. Dokonaną przez sąd pierwszej instancji ocenę prawną prawidłowo ustalonych w sprawie okoliczności faktycznych sąd odwoławczy uznaje za trafną i podziela wnioski wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Odnosząc się zatem do dotyczących tej kwestii zarzutów strony skarżącej i oceniając prawidłowość zastosowania przez sąd pierwszej instancji norm prawa materialnego sąd okręgowy przedstawia je jedynie w zakresie niezbędnym dla podkreślania zagadnień istotnych w sprawie.

Powódka opiera swoje żądanie na uregulowaniach art. 222 § 1 k.c. Przewidziane w tym przepisie roszczenie windykacyjne jest roszczeniem właściciela o wydanie rzeczy, która znajduje się we władaniu innej osoby. Zgodnie z normą wyrażoną w art. 222 § 1 k.c. właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba, że osobie tej przysługują skuteczne względem właściciela uprawnienia do władania rzeczą. W odniesieniu do pomieszczenia tymczasowego uprawnienia takie mogą mieć swoje źródło np. w umowie najmu uprawniającej do zajmowania lokalu, jak to miało miejsce w niniejszej sprawie. Do uwzględnienia powództwa konieczne jest stwierdzenie istnienia przesłanek pozytywnych w postaci uprawnień właścicielskich powoda do spornej rzeczy oraz władania przedmiotem jego własności przez stronę pozwaną, a także braku przesłanki negatywnej, jaką jest istnienie po stronie pozwanego skutecznych względem właściciela uprawnień do władania rzeczą.

Na gruncie powołanego wyżej przepisu dla uznania skuteczności roszczenia wydobywczego koniecznym było zatem ustalenie w pierwszej kolejności, że powódce przysługuje prawo własności spornego pomieszczenia tymczasowego, po drugie stwierdzenie, że sporne pomieszczenie pozostaje we władaniu strony pozwanej i po trzecie wreszcie, że pozwanej nie przysługuje skuteczne względem powoda uprawnienie do władania tą rzeczą. Żadna ze wskazanych okoliczności nie była sporna. Pozwana nie kwestionowała, że wygasło przysługujące jej uprawnienie do władania spornym pomieszczeniem stanowiącym własność powódki. Takich ustaleń dokonał również sąd pierwszej instancji. Pozwana powoływała się jedynie na swoją trudną sytuację życiową. Zasadność żądania została tym samym przez pozwaną przyznana, a roszczenie powódki znajduje podstawę w przepisach prawa, na co wskazał sąd rejonowy w zaskarżonym wyroku. Oddalenie powództwa zostało natomiast uzasadnione powołaniem się przez sąd rejonowy na zasady współżycia społecznego i wskazaniem, że żądanie powódki stanowi nadużycie prawa. Należało ocenić zatem prawidłowość tego stanowiska.

Zgodnie z treścią art. 5 k.c., do którego odwołał się sąd rejonowy w uzasadnieniu wydanego orzeczenia, nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Sąd okręgowy podziela w kontekście okoliczności faktycznych niniejszej sprawy ugruntowaną linię orzeczniczą i stanowisko doktryny, z których wynika uprawnienie sądu orzekającego do oceny działań właściciela domagającego się wydania przedmiotu swojego prawa pod kątem ich zgodności z zasadami współżycia społecznego i społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa. Zasady współżycia społecznego to obiektywne reguły postępowania służące za kryterium oceny tego, co zasługuje lub nie zasługuje na aprobatę z punktu widzenia poglądów społeczeństwa. Pojęcie zasad współżycia społecznego zawiera w sobie także zasady moralne i obyczajowe odnoszące się do postępowania jednych osób wobec drugich. Ustawodawca wprowadzając pojęcie zasad współżycia społecznego miał na celu odformalizowanie prawa poprzez umożliwienie sądom uwzględniania w procesie jego stosowania kryteriów i ocen moralnych. Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy dana osoba czy instytucja, wykonując przysługujące jej prawo i działając ściśle w jego granicach, postępuje niemoralnie. Norma art. 5 k.c. ma charakter wyjątkowy i może być zastosowana tylko po wykazaniu wyjątkowych okoliczności, gdy w inny sposób nie można zabezpieczyć interesu osoby zagrożonej wykonaniem prawa podmiotowego przez inną osobę ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 października 1969 roku, sygn. III CRN 310/69, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2007 roku, sygn. III CSK 208/06, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2011 roku, sygn. I CSK 520/10 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 kwietnia 2013 roku, sygn. I ACa 815/12). Należy pamiętać, że zasady współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 k.c. są pojęciem pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia w wyjątkowych sytuacjach, które przepis ten ma na względzie. Dlatego dla zastosowania tej normy konieczna jest ocena całokształtu danego zdarzenia prawnego w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym danej sprawy ( vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 czerwca 2014 roku, sygn. V ACa 284/14). Artykuł 5 k.c. ma na celu zapobieganie stosowaniu prawa w sposób, który prowadzi do wywarcia skutków niemoralnych albo rozmijających się zasadniczo z założeniem jego ustanowienia ( vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 maja 2014 roku, sygn. I ACa 221/14).

Domaganie się przez właściciela lokalu (pomieszczenia tymczasowego) jego wydania od osoby, która bez swej winy znalazła się w na tyle trudnej sytuacji życiowej, że doprowadziło to do utraty przez nią tytułu prawnego do zajmowanego uprzednio lokalu mieszkalnego, który to lokal zmuszona była następnie opuścić w oparciu o prawomocne rozstrzygnięcie sądu, a nie jest w stanie samodzielnie zapewnić sobie dachu nad głową, może stanowić naruszenie zasad współżycia społecznego, o ile okoliczności danego przypadku, są na tyle wyjątkowe, że nawet przy dołożeniu starań dana osoba nie była w stanie zaradzić ich skutkom. Ponadto dla oddalenia powództwa w takim przypadku niezbędne jest ustalenie, że wydanie wyroku uwzględniającego żądanie nie dałoby się pogodzić z zasadami słuszności.

W niniejszej sprawie konieczne było udzielenie odpowiedzi na pytanie: czy w okolicznościach sprawy zasadnie zostało przyjęte przez sąd pierwszej instancji, że doszło do naruszenia konkretnych zasad współżycia społecznego i że można było w związku z tym postawić skarżącej zarzut nadużycia prawa. Zdaniem sądu okręgowego w rozpoznawanej sprawie wystąpił właśnie tego typu przypadek, jak prawidłowo przyjął sąd rejonowy i dlatego prawo przysługujące stronie powodowej nie zasługiwało na udzielenie mu ochrony, gdyż naruszałoby to zasady współżycia społecznego wyznaczające granice czynienia użytku z prawa podmiotowego. Zaktualizowały się bowiem przesłanki uzasadniające oddalenie roszczenia windykacyjnego w oparciu o treść art. 5 k.c. z uwagi na uznanie, że działania powódki, zmierzające do odzyskania na drodze sądowej władztwa nad stanowiącym jej własność pomieszczeniem tymczasowym zajmowanym przez pozwaną bez podstawy prawnej, stanowiły w zaistniałym stanie faktycznym nadużycie prawa własności przysługującego stronie powodowej do spornej rzeczy. Sytuacja, w jakiej znajduje się obecnie pozwana, uzasadnia przyjęcie, że ochrona jej praw osobistych ma pierwszeństwo przed ochroną prawa własności powódki. Przy czym, co należy jednoznacznie podkreślić i co słusznie zauważył sąd rejonowy, strona powodowa nie zostaje pozbawiona w ten sposób ochrony jej prawa własności w sposób trwały a jedynie do czasu zmiany okoliczności faktycznych ustalonych w sprawie.

Pozwana nie dysponuje tytułem prawnym do żadnego innego lokalu mieszkalnego. Jako osoba w zaawansowanym wieku i schorowana nie jest w stanie podjąć zatrudnienia i zmuszona jest utrzymywać się wyłącznie z emerytury po mężu, której wysokość ledwo wystarcza na zaspokojenie minimum ludzkiej egzystencji. Sytuacja osobista pozwanej nie pozwala jej na wyprowadzkę, toteż zajmuje ona pomieszczenie tymczasowe nie mając ku temu żadnych uprawnień. Na podkreślenie zasługuje fakt, że strona powodowa nie wykazała, aby obecne położenie życiowe pozwanej zostało przez nią wywołane. Jednocześnie brak jest dowodów, które by na to wskazywały. Zły stan zdrowia pozwanej czy też niewielka wysokość uzyskiwanych przez nią świadczeń z ubezpieczenia społecznego mają charakter obiektywny.

Sąd okręgowy miał przy tym na względzie, że gmina nie jest przeciętnym uczestnikiem obrotu i nie może kierować się wyłącznie rachunkiem zysków i strat, ale winna przede wszystkim podejmować starania zmierzające do wychodzenia naprzeciw potrzebom mieszkańców, którzy tworzą wspólnotę samorządową. Powinna przy tym prezentować wyższy od przeciętnego poziom rozumienia sytuacji osób, które korzystają z oferowanych przez nią świadczeń, w tym posiadanego zasobu mieszkań komunalnych i pomieszczeń tymczasowych. M.in. w tym celu za publiczne środki zatrudnia osoby pełniące funkcje urzędnicze, czy pracujące w jednostkach organizacyjnych, które gospodarują powierzonymi jej zasobami, w tym również mieszkaniowymi. Nie wymaga od zatrudnionych przez gminę osób szczególnej przenikliwości stwierdzenie, że jeżeli ktoś, wobec kogo wydano prawomocny wyrok eksmisyjny, a kto następnie uzyskał prawo najmu do pomieszczenia tymczasowego, które to prawo wygasło po okresie przewidzianym w umowie, pomimo utraty tytułu prawnego pomieszczenie to w dalszym ciągu zajmuje, to mogą za tym stać m.in. także trudne warunki życiowe. W takim przypadku powinno to skłonić pracowników gminy do podjęcia działań wyjaśniających, a w razie potwierdzenia trudnej sytuacji takiej osoby, do podjęcia przynajmniej próby przyjścia jej z pomocą. Powódka w niniejszej sprawie nie wskazywała, aby tego rodzaju działania były podejmowane przez osoby przez nią zatrudnione. Pozwana nie uzyskała ze strony powodowej gminy żadnej pomocy. Tymczasem zły stan zdrowia pozwanej, nieporadność oraz zawansowany wiek nie rokują w ocenie sądu okręgowego szans na podjęcie przez nią jakiegokolwiek zajęcia zarobkowego pozwalającego na zapewnienie sobie lokalu mieszkalnego we własnym zakresie. Pozwana nie może także liczyć na pomoc finansową bliskich, jako że jest osobą samotną. Mając na względzie zły stan zdrowia pozwanej oraz jej trudne położenie życiowe należy jednoznacznie stwierdzić, że brak jest uzasadnionych podstaw dla oczekiwania poprawy jej sytuacji. Osiągane bardzo niskie dochody nie zapewniają nawet minimum egzystencji. Pozwana nie ma wobec powyższego żadnej realnej możliwości samodzielnego wynajęcia lokalu mieszkalnego. Stąd też brak jest szans na poprawę jej statusu majątkowego i sytuacji mieszkaniowej. Wobec tego uwzględnienie żądania pozwu skazywałoby de facto pozwaną na bezdomność, gdyż uzyskiwane przez nią dochody nie dają realnych możliwości samodzielnego zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych.

Jednocześnie wymaga dostrzeżenia, na co trafnie zwrócił także uwagę sąd rejonowy, że zajmując sporne pomieszczenie pozwana nie generuje zadłużenia w opłatach, pomimo że jej dochody są bardzo niskie, jako że uiszcza terminowo czynsz za pomieszczenie i nie zalega z żadnymi opłatami względem gminy. Oznacza to, że pomimo trudnej sytuacji życiowej pozwana poczuwa się do ponoszenia kosztów związanych z zajmowaniem spornego pomieszczenia i nie uznała, że jej ciężkie położenie zwalnia ją z obowiązku ponoszenia części wydatków związanych z utrzymaniem, które dotyczą opłat czynszowych. Wobec powyższego oczekiwanie, że osoba, która znalazła się w tak skrajnie trudnym położeniu jak pozwana, opuści i wyda zajmowane pomieszczenie tymczasowe, oznacza zmuszanie jej do tułania się i prowadzi do bezdomności. Podstawowe znaczenie w ocenie sądu okręgowego ma zaś zabezpieczenie niezbędnych potrzeb humanitarnych, nawet gdyby miało się to odbyć kosztem odmowy udzielenia ochrony prawu własności przysługującemu powodowej gminie. Żądanie wydania pomieszczenia tymczasowego zajmowanego bez tytułu prawnego stanowi w takiej sytuacji nadużycie prawa, które nie może uzyskać aprobaty sądu, jak trafnie przyjął sąd rejonowy. Żądanie eksmisji pozwanej z pomieszczenia tymczasowego prawidłowo zostało uznane przez ten sąd za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a konkretnie z zasadą solidaryzmu społecznego – ochrony najsłabszych jednostek w społeczeństwie, gdyż stanowi pozbawienie pozwanej gwarancji zabezpieczenia jej podstawowych potrzeb, do których należą potrzeby mieszkaniowe.

Przysługujące powódce uprawnienie do żądania od pozwanej wydania pomieszczenia tymczasowego jest prawnie uzasadnione. Nie może jednakże prowadzić do wydania wyroku, który, uwzględniając prawa majątkowe służące stronie powodowej, godziłoby w sferę bezpieczeństwa egzystencji strony przeciwnej. Uczynienie zadość żądaniu powódki w istniejących okolicznościach sprawy naruszałoby zasady sprawiedliwości i prowadziłoby w efekcie do sprowadzenia zagrożenia dla żywotnych interesów pozwanej. Stąd też w ocenie sądu okręgowego uzasadnione pod względem prawnym roszczenie powódki nie mogło zostać uwzględnione, gdyż w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, jak to słusznie przyjął sąd pierwszej instancji. Stworzyłoby to bowiem zagrożenie egzystencji pozwanej polegające na konieczności opuszczenia przez nią zajmowanego pomieszczenia w sytuacji, w której bardzo trudne położenie życiowe oraz zły stan zdrowia sprzeciwiają się takiemu rozwiązaniu. Próba pozbawienia dachu nad głową człowieka, który nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić swych potrzeb mieszkaniowych, niewątpliwie nie może korzystać z ochrony. Sąd pierwszej instancji prawidłowo zastosował zatem art. 5 k.c., a więc wbrew zapatrywaniom skarżącej nie doszło do naruszenia przez ten sąd obowiązujących norm prawnych.

Tak argumentując i nie znajdując podstaw do zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia sąd okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił, o czym orzekł w sentencji wyroku.

Mariola Wojtkiewicz Ziemowit Parzychowski Katarzyna Longa

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)