Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 września 2023 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie po rozpoznaniu sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S. o zapłatę (sygn. akt I C 702/22):

1.  zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz powódki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 6 566,60 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 13 lipca 2020 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

3.  nakazał pobrać od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie kwotę 103,60 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

4.  zwrócił od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie na rzecz strony powodowej kwotę 1000 zł tytułem niewykorzystanej zaliczki.

Sąd Rejonowy oparł powyższe orzeczenie na ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych przedstawionych w uzasadnieniu wyroku sporządzonym na k. 108 – 117 akt sprawy.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł pozwany, zaskarżając wskazany wyrok w części w punkcie 1., co do kwoty 3.767 zł. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1)  naruszenie przepisów prawa materialnego mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj.:

-

art. 361 par. 1 i 2 k.c. w zw. z art. 34 oraz art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. w sprawie ubezpieczeń obowiązkowych, UFG i PBUK poprzez jego nieprawidłową wykładnię i uznanie, że normalnym następstwem szkody jest koszt najmu samochodu zastępczego określony przez powoda tj. 169 zł brutto w sytuacji, gdy pozwana złożyła ofertę wynajmu samochodu zastępczego za kwotę znacząco niższą tj. 95 zł brutto;

-

naruszenie art. art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c. poprzez niezastosowanie i pominięcie, że poszkodowany winien podjąć aktywne działanie w celu zminimalizowania szkody min. poprzez skorzystanie z oferowanej, tańszej propozycji wynajmu samochodu zastępczego gwarantowanej przez ubezpieczyciela;

2)  naruszenie prawa procesowego, które miało istotny wpływ na treść wydanego wyroku tj. art. 233 k.p.c. poprzez naruszenie swobodnej oceny dowodów i uznanie, że:

- powódka oraz poszkodowany, zasadnie nie skorzystali z oferty wynajmu samochodu zastępczego za kwotę 95 zł brutto w szczególności przez okres najmu uznany przez pozwanego (14 dni) w sytuacji, gdy powódka nie wykazała, żadnych okoliczności, które wskazywałyby, że oferta zorganizowania wynajmu samochodu zastępczego przez pozwaną była mniej korzystana niż oferta powódki, lub istniały obiektywne trudności uniemożliwiające skorzystanie z oferty proponowanej przez pozwaną,

- uznanie, że powódka oraz poszkodowany zasadnie nie skorzystali z propozycji wynajmu samochodu zastępczego od współpracujących z pozwaną asystorów - gdyż pozwana nie odpowiedziała na maila powódki z dnia 30.04.2020 r. w sytuacji, gdy wysłanie maila z dnia 30.04.2020 r. było działaniem niezgodnym z procedurą uzyskania samochodu zastępczego i opóźniło kontakt z wypożyczalnią, który faktycznie nastąpił w dniu 7 maja 2020 r. pominięcie, że szkoda miała miejsce w dniu 27 kwietnia 2020 - a maila w sprawie najmu powódka skierowała 30.04.2020 r. tj. bezpośrednio przed tzw. długim weekendem a ponadto powódka już w dniu szkody tj. 27 kwietnia 2020 r. podpisała umowę najmu z poszkodowanym - co wskazuje, że działanie powódki było działaniem pozornym nie ukierunkowanym na skorzystanie z usługi najmu oferowanej przez pozwaną,

- pominięcie, że w dniu 07 maja 2020 r. pozwana podjęła kontakt z powódką celem organizacji usługi najmu.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 1. poprzez oddalenie powództwa, co do kwoty 3767,00 zł,

2)  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego obowiązku zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych przed Sądem pierwszej instancji,

3)  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych przed Sądem drugiej instancji.

W uzasadnieniu apelacji pozwany rozwinął powyższą argumentację.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego wedle norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

W myśl art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., mającego zastosowanie w sprawie rozpatrywanej przez sąd odwoławczy w postępowaniu uproszczonym, jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Wskazać należy, że podstawę prawną roszczenia stanowiły regulacje art. 436 k.c. w zw. art. 415 k.c., w myśl których odpowiedzialność przewidzianą w art. 435 k.c. tj. za szkodę na osobie lub mieniu ponosi samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody, a gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny. Zgodnie z kolei z art. 822 § 1 k.c., przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o których mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie wypadku, który miał miejsce w okresie ubezpieczenia (§ 2).

Dla przyjęcia odpowiedzialności pozwanego konieczne jest zaistnienie przesłanek odpowiedzialności, a więc zdarzenia oraz powstania szkody, jak również związku przyczynowego między zdarzeniem sprawczym a faktem, z którego szkoda wynika, przy czym zgodnie z art. 361 k.c. powinien to być adekwatny związek przyczynowy. Stosownie do powołanego przepisu art. 361 k.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (§ 1). W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (§ 2).

Dodać w kontekście powyższego należy, że w doktrynie i orzecznictwie znajduje się zasługujące aprobatę również w ocenie Sądu odwoławczego stanowisko, że dla stwierdzenia w określonym stanie faktycznym adekwatnego związku przyczynowego należy ustalić, czy zdarzenie stanowi warunek konieczny wystąpienia szkody i czy szkoda jest normalnym następstwem tego zdarzenia (Z . Banaszczyk (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2011, art. 361, nb 7–8; M. Kaliński, Szkoda na mieniu..., s. 386 i n.; A. Koch, Związek przyczynowy..., s. 68 i n.). Przyjmuje się, iż taki związek przyczynowy zachodzi wówczas, gdy w danym układzie stosunków i warunków oraz w zwyczajnym biegu rzeczy, bez szczególnego zbiegu okoliczności, szkoda jest normalnym następstwem tego rodzaju zdarzeń, przy czym ocena, czy skutek jest normalny, winna być oparta na całokształcie okoliczności sprawy oraz wynikać z zasad doświadczenia życiowego, zasad wiedzy naukowej i specjalnej ( por. wyrok Sadu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28 października 2014 r., ACa 824/14, LEX nr 1554766).

Stosownie do dyspozycji art. 6 k.c., ciężar wykazania wszystkich opisanych wyżej przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej spoczywał w tym postępowaniu niewątpliwie na stronie powodowej.

W wyniku wnikliwej analizy załączonego do akt materiału dowodowego, w kontekście również zarzutów sformułowanych przez pozwanego w apelacji, Sąd okręgowy, podzielając w pełni stanowisko sądu pierwszej instancji doszedł do przekonania, iż powód zdołał wykazać zasadność dochodzonego roszczenia co do zasady i wysokości.

Powód wykazał zaistnienie przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego za szkodę z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego przy stawce 160 zł netto za dobę przez okres 37 dni oraz kosztów parkowania – 31 dni, stawka 20 zł netto za dobę. Koszty te stanowiły uzasadnione zwiększenie szkody, a przy tym były to koszty ekonomicznie i racjonalnie uzasadnione. Uwzględniając powyższe zważyć należało, że zaskarżonym orzeczeniem Sąd pierwszej instancji słusznie w całości uwzględnił żądanie powoda o zapłatę kwoty 6.566,60 zł.

Zaznaczenia w kontekście zarzutów apelującego, kwestionującego wysokość roszczenia z tytułu najmu wymaga, że w świetle okoliczności sprawy i co bezsporne, szkoda - w postaci uszkodzenia pojazdu należącego do poszkodowanego M. M., poprzednika prawnego powoda - miała miejsce w dniu 27 kwietnia 2020 r. Sprawca zdarzenia, w wyniku którego doszło do uszkodzenia, ubezpieczony był z tytułu odpowiedzialności cywilnej w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym. Uszkodzenie pojazdu miało charakter szkody całkowitej, samochód poszkodowanego był przezeń wykorzystywany w życiu codziennym. Już od tego dnia zatem poszkodowany potrzebował pojazdu zastępczego.

Po zgłoszeniu szkody, w dniu 28 kwietnia 2020 r. pozwany ubezpieczyciel potwierdził jej przyjęcie. Jednocześnie pełnomocnik poszkodowanego otrzymał od pozwanego informację o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego, zorganizowanego przez ubezpieczyciela (k. 61 akt sprawy). Propozycja pozwanego zawierała w szczególności podstawowe warunki najmu u partnerów ubezpieczyciela, przykładowe segmenty i modele pojazdów zastępczych oraz stawki brutto za dobę najmu. Zawierała jednak także zastrzeżenie czasowe okresu najmu – jak wskazano w punkcie 2.a. informacji, w przypadku szkody całkowitej z zasadny uznaje się okres od powstania szkody do dokonania oględzin i otrzymania dokumentu od kwalifikacji szkody jako całkowite oraz okres przeznaczony na zakup innego pojazdu (standardowo przyjmuje się 7 dni, jednak nie dłużej niż do daty wypłaty kwoty bezspornej odszkodowania). We wskazanej informacji pozwany zaprosił nadto w razie wątpliwości do kontaktu telefonicznego lub mailowego. Tak też zrobiła firma reprezentująca poszkodowanego. W dniu 30 kwietnia 2020 r. skierowała na wskazany w informacji od ubezpieczyciela adres mailowy wiadomość z prośbą o przesłanie wszelkich dokumentów, z którymi poszkodowany musi się zapoznać przed ich podpisaniem i skorzystaniem z oferty, bądź kontakt ze strony wypożyczalni realizującej wynajem, w celu zapoznania się ze szczegółami wynajmu. Wskazując, że jest to prawdopodobnie szkoda całkowita, pełnomocnik zwrócił się z zapytaniem, jaki konkretnie pojazd może otrzymać poszkodowany i na jaki okres czasu (k. 17). Zapytanie to pozostało w zasadzie bez odpowiedzi ze strony ubezpieczyciela. Z lektury akt sprawy wynika, że pozwany dopiero w dniu 6 maja 2020 r. zareagował na pytanie poszkodowanego, wskazując, iż najem pojazdu zastępczego jest zasadny do dnia 12 maja 2020 r. Decyzja o wypłacie odszkodowania została wydana z kolei w dniu 20 maja 2020, a jego wypłata – 26 maja 2020 r. Poszkodowany korzystał ze zorganizowanego przez siebie najmu pojazdu zastępczego w okresie od dnia szkody do dnia 2 czerwca 2020 r., a zatem 7 dni od wypłaty odszkodowania.

Rzecz jasna w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Nie ma to nic wspólnego z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu, nie jest bowiem istotne to, czy propozycja ubezpieczyciela jest najtańsza, lecz to, że jest przez niego akceptowana. Konieczność dodatkowego kontaktu z ubezpieczycielem - w praktyce zwykle telefonicznego - nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu ( tak np. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17).

W okolicznościach rozpatrywanej sprawy poszkodowany zwrócił się jednak do ubezpieczyciela z zapytaniem o dalsze informacje co do warunków najmu proponowanego przez ubezpieczyciela. Brak było zatem podstaw, by przypisać poszkodowanemu zarzut braku współdziałania z ubezpieczycielem przy likwidacji szkody w tym zakresie – a co należało z kolei dostrzec w działaniu po stronie ubezpieczyciela. Pozwany bowiem na zapytanie poszkodowanego nie zareagował. Poszkodowany dopiero w dniu 20 maja 2020 r. uzyskał decyzję co do wypłaty odszkodowania, od tego momentu, dysponując tą wiedzą mógł zatem dopiero podejmować decyzje i działania w zakresie usuwania skutków szkody, szczególnie, że w przedmiotowej sprawie była to szkoda całkowita.

Dodać w tym miejscu trzeba, że sąd pierwszej instancji w toku postępowania powołał biegłego z dziedziny techniki motoryzacyjnej m.in. na okoliczność ustalenia, jaki jest średni czas niezbędny dla nabycia pojazdu analogicznego do uszkodzonego. Biegły wyjaśnił - i jego wnioski w tym zakresie należało zaaprobować również w ocenie sądu okręgowego - że standardowy średni czas po szkodzie całkowitej na zbycie pojazdu uszkodzonego to około 7 dni od daty przekazania informacji o zakwalifikowaniu szkody jako całkowitej oraz dodatkowo czas na nabycie innego w miejsce zbytego to kolejne 7 dni. Czas nabycia innego pojazdu wskazany jako 7 dni może być liczony nie wcześniej jak od daty przekazania środków za szkodę całkowitą.

Sąd odwoławczy przychyla się nadto do stanowiska z orzecznictwa, że zasadniczo uprawnienie do korzystania z pojazdu zastępczego przysługuje poszkodowanemu od pierwszego dnia wystąpienia szkody i trwa do czasu zakończenia naprawy lub wypłaty odszkodowania. Podkreślić należy, że do momentu podjęcia przez ubezpieczyciela decyzji o sposobie likwidacji szkody i wypłaty odszkodowania, poszkodowany nie ma obowiązku podejmowania kategorycznych decyzji co do losów uszkodzonego pojazdu jak i „kredytowania” z własnych środków pieniężnych kosztów ewentualnej naprawy, czy też zakupu nowego samochodu.

Należy mieć na względzie, że stawka najmu zastępczego, wynikająca z umowy najmu, zawartej przez poszkodowanego, która wyniosła 160 zł netto za dobę, plasuje się poniżej dolnej granicy stawki rynkowej za najem pojazdu klasy C (analogicznego co uszkodzony w okolicznościach sprawy). Na podstawie opinii biegłego z dziedziny techniki motoryzacyjnej sąd rejonowy ustalił bowiem, iż stawka rynkowa dla najmu pojazdu klasy C to kwota 179 - 219 zł netto.

Konstatując, wskazać należy, iż w judykaturze utrwalony jest pogląd, że odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela obejmuje niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy pojazdu, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku ( vide: uchwała SN z 13.06.2003 r., III CZP 32/03, OSNC 2004/4/51), zaś poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania warsztatów oferujących najniższe ceny prac naprawczych. To samo należy odnieść do obowiązku poszukiwania przez poszkodowanego firmy, oferującej najem pojazdu zastępczego w najniższych cenach. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy poszkodowanemu zarzucić można naruszenie wynikającego z art. 354 § 2 k.c. obowiązku współpracy z dłużnikiem, jeżeli świadomie lub przez niedbalstwo wybrał zakład oferujący usługi w zawyżonych cenach (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2002 r., I CKN 1466/99, OSNC 2003, nr 5, poz. 64), czy też działanie sprzeczne z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. 2003, Nr 124, poz. 1152 ze zm.), zgodnie z którym poszkodowany jest zobowiązany zapobieżeniu zwiększenia się szkody.

W realiach rozpatrywanej sprawy poszkodowany podjął współpracę z pozwanym w kwestii skorzystania z najmu pojazdu zastępczego organizowanego przez ubezpieczyciela (firmy z nim współpracujące), jednak wobec braku współpracy samodzielnie wybrał firmę oferującą taki najem, zawierając umowę najmu pojazdu zastępczego na uzasadniony okres 37 dni. Dodatkowo poniesione przez poszkodowanego koszty najmu nie przewyższyły cen występujących na lokalnym rynku, były zatem celowe i ekonomicznie uzasadnione.

Tak argumentując i nie znajdując podstaw do zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. apelację pozwanego jako bezzasadną oddalił, orzekając jak w punkcie 1. wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. regułą odpowiedzialności za wynik procesu. Wobec oddalenia apelacji pozwanego, jako strona przegrywająca spór, powinien on zwrócić powodowi koszty instancji odwoławczej, na które składało się wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika powoda w kwocie 450 zł – wysokość ustalona na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. W konsekwencji taką też kwotę zasądzono od pozwanego na rzecz powoda w punkcie 2. wyroku.

Mariola Wojtkiewicz

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)