Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Postanowieniem z 4 października 2018 r. Sąd Rejonowy w S. po rozpoznaniu sprawy z wniosku P. D. przy udziale (...) S.A. w W., Skarbu Państwa - Starosty (...) o ustanowienie służebności przesyłu (sygn. akt I Ns 173/12):

1. ustanowił na nieruchomości wnioskodawczyni położonej w K., stanowiącej działkę nr (...), KW nr (...), prawo służebności przesyłu, która polegać będzie na prawie utrzymywania na nieruchomości urządzeń w postaci sieci gazowej wysokiego ciśnienia (...) i wykonywania z ich udziałem przesyłu gazu, prawie wykonywania czynności w zakresie eksploatacji tego urządzenia, jego konserwacji i usuwania awarii remontów i modernizacji, prawie przejścia i przejazdu przez nieruchomość celem dostępu do urządzenia i ustalić obszar służebności przesyłu na tej działce na 0,0788 ha, zgodnie z przebiegiem służebności oznaczonym kolorem czerwonym (przebieg gazociągu) i czerwoną kratką (obszar służebności przesyłu) na projekcie służebności przesyłu, sporządzonym przez biegłego geodetę J. K. w opinii z 16 grudnia 2013 r. - w załączniku nr 4 (k. 245 akt), a stanowiącym integralną część niniejszego postanowienia, na rzecz uczestnika (...) S.A. w W. oraz zobowiązał wnioskodawczynię do niepodejmowania działań, które mogłyby uniemożliwić lub utrudnić wykonywanie uprawnień uczestnikowi;

2. ustanowił na nieruchomości wnioskodawczyni położonej w K., stanowiącej działkę nr (...), KW nr (...), prawo służebności przesyłu, która polegać będzie na prawie utrzymywania na wskazanej nieruchomości urządzeń w postaci sieci gazowej wysokiego ciśnienia (...) i wykonywania z ich udziałem przesyłu gazu, prawie wykonywania czynności w zakresie eksploatacji tego urządzenia, jego konserwacji i usuwania awarii remontów i modernizacji, prawie przejścia i przejazdu przez nieruchomość celem dostępu do urządzenia i ustalić obszar służebności przesyłu na tej działce na 0,0486 ha, zgodnie z przebiegiem służebności oznaczonym kolorem czerwonym (przebieg gazociągu) i czerwoną kratką (obszar służebności przesyłu) na projekcie służebności przesyłu, sporządzonym przez biegłego geodetę J. K. w opinii z 16 grudnia 2013 roku - w załączniku nr 5 (k. 245 akt) w zakresie służebności przesyłu oraz przebiegiem drogi dojazdowej oznaczonym kolorem niebieskim z opinii uzupełniającej biegłego geodety J. K. z 28 grudnia 2015 r. w zakresie drogi przebiegającej przez ww. działkę nr (...) - w załączniku nr 8a (karta 437 akt), a stanowiącymi integralne części postanowienia, na rzecz uczestnika (...) S.A. oraz zobowiązał wnioskodawczynię do niepodejmowania działań, które mogłyby uniemożliwić lub utrudnić wykonywanie uprawnień uczestnikowi;

3. ustanowił na nieruchomości wnioskodawczyni położonej w K., stanowiącej działki nr (...), KW nr (...), prawo służebności przesyłu, która polegać będzie na prawie utrzymywania na nieruchomości urządzeń w postaci sieci gazowej wysokiego ciśnienia (...) i wykonywania z ich udziałem przesyłu gazu, prawie wykonywania czynności w zakresie eksploatacji tego urządzenia, jego konserwacji i usuwania awarii remontów i modernizacji, prawie przejścia i przejazdu przez nieruchomość celem dostępu do urządzenia i ustalić obszar służebności przesyłu na tej działce na 0,0703 ha, zgodnie z przebiegiem służebności oznaczonym kolorem czerwonym (przebieg gazociągu) i czerwoną kratką (obszar służebności przesyłu) na projekcie służebności przesyłu, sporządzonym przez biegłego geodetę J. K. w opinii z 16 grudnia 2013 r. - w załączniku nr 3 (k. 245 akt) w zakresie służebności przesyłu oraz przebiegiem drogi dojazdowej oznaczonym kolorem niebieskim z opinii uzupełniającej biegłego geodety J. K. z 28 grudnia 2015 r. - w załączniku nr 6 (k. 435 akt), a stanowiącymi integralne części niniejszego postanowienia, na rzecz uczestnika (...) S.A. oraz zobowiązał wnioskodawczynię do niepodejmowania działań, które mogłyby uniemożliwić lub utrudnić wykonywanie uprawnień;

4. zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwotę 53.920 zł tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu opisanej w pkt. 1-3 postanowienia, płatną w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek zwłoki w terminie płatności;

5. oddalił wniosek w pozostałej części;

6. nakazał zwrócić wnioskodawczyni od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w S. kwotę 744,65 zł tytułem nadpłaconych kosztów sądowych;

7. ustalił, że w pozostałym zakresie każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sąd rejonowy oparł powyższe orzeczenie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

P. D. jest właścicielką następujących działek położnych w K.: nr (...) (Kw (...)), nr (...) (Kw (...)) oraz nr (...) (Kw (...)). Dwóch pierwszych nieruchomości wnioskodawczyni stała się właścicielką w grudniu 2006 r., a w zakresie tej ostatniej w grudniu 2002 r., na podstawie umów darowizn.

Decyzją Wójta Gminy K. w dniu 15 października 2008 r. doszło do podzielenia działek nr (...) na działki odpowiednio nr (...).

Przez działki nr (...) przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia (...), oznaczony betonowymi słupkami znacznikowymi. Armatura sieci przebiega przez wskazane działki na odcinku o długości ok. 117 metrów. Na działce o nr (...) przebieg gazociągu oznaczony jest słupkami znacznikowymi. Przez teren tej działki gazociąg biegnie na odcinku ok. 132 metrów. Na działce ewidencyjnej nr (...) słupki znacznikowe znajdują się poza terenem tej działki. Gazociąg (...) biegnie przez tę nieruchomość na odcinku ok. 80m.

Gazociąg (...) stanowi własność (...) S.A. w W.. Czynności eksploatacyjne gazociągu sprowadzają się do jego objazdu, pieszego obchodu, konserwacji słupków znacznikowych i uzupełnienia oznakowania. Dokonywane są obloty przez jednostkę z P. w celu lokalizacji naruszenia strefy gazociągu i wykrycia nieszczelności. Obloty dokonywane są raz na 3 miesiące, inne czynności eksploatacyjne raz na 3 lata. Odpowiedni pas służebności przesyłu dla gazociągu wysokiego ciśnienia o średnicy (...) znajdujący się na gruncie tych działek powinien wynosić 6m, czyli 3m z każdej strony od osi gazociągu. Na działce nr (...) rośnie las iglasty, w którym należy wyciąć pas drzew o szerokości 6m, po 3m po każdej stronie od osi gazociągu biegnący na całej długości posadowionego gazociągu. Ograniczenia w możliwości zabudowy związane z posadowieniem sieci gazowej występują na działach nr 38, 39/2 i 40/2. Ograniczenia te mają miejsce w pasie o szerokości 40 m tj. w odległości do 20 m po obu stronach osi gazociągu. Działki nr (...) nie mogą być traktowane jako treny potencjalnych inwestycji budowlanych z uwagi na ich cechy fizyczne, brak możliwości zabudowy nie jest związany z posadowionym na nich gazociągiem.

Budowę gazociągu rozpoczęto 1 maja 1976 r. w oparciu o decyzję w sprawie zezwolenia na budowę gazociągu z 19 lutego 1976 r., a zakończono 7 grudnia 1976 r. Odbiór techniczny gazociągu nastąpił protokołem, nadto dokonano próby wytrzymałości i szczelności gazociągu.

Inwestorem budowy gazociągu były (...) (...) Zakłady Gazownictwa PP w P., a od 1 sierpnia 1982 r. w zarządzie przedsiębiorstwa państwowego (...). Pierwsze z przedsiębiorstw zostało utworzone na mocy zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki, który utworzył m.in. Zakłady (...). W czerwcu 1972 roku Zakładom (...) nadano nazwę (...) Okręgowe Zakłady Gazownictwa. W 1975 r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą (...) Zakłady (...) (...) w P., z którym połączono Przedsiębiorstwo (...), (...) (...) Zakłady Gazownictwa oraz (...) (...) Zakłady Gazownictwa. W 1982 r. zmieniono nazwę tego przedsiębiorstwa na (...).

Wartość służebności przesyłu dot. sieci gazowej wysokiego ciśnienia (...) relacji S.-S. na działce nr (...) wynosi 1.420 zł. Wartość służebności drogi koniecznej w związku z koniecznością ustanowienia dojazdu do ww. sieci w wariancie I, o pow. 136 m2 od strony ul. (...) wynosi 400 zł, a w wariancie II, o pow. 423 m2 od strony drogi publicznej – działki nr (...) wynosi 1.240 zł. Wartość ograniczonego prawa rzeczowego na działce nr (...) wynosi 18.370 zł, w tym: obniżenie wartości nieruchomości - 12.250 zł i wynagrodzenie za dalsze korzystanie - 6.120 zł. Wartość ograniczonego prawa rzeczowego na działkach nr (...) wynosi: w zakresie działki nr (...) – w wariancie I o pow. 551 m2 kwotę 19.170 zł, w tym wysokość wynagrodzenia za dalsze korzystanie z działki kwotę 9.590 zł, a w wariancie II, o pow. 3.675 m2 kwotę 127.890 zł, w tym wysokość wynagrodzenia za dalsze korzystanie z tej działki kwotę 63.950 zł; w zakresie działki nr (...) – w wariancie I o pow. 99 m2 kwotę 2.770 zł, wysokość wynagrodzenia za dalsze korzystanie z działki kwotę 1.390 zł, a w wariancie II o pow. 656 m2 kwotę 18.380 zł, przy czym wysokość wynagrodzenia za dalsze korzystanie z tej działki kwotę 9.190 zł; w zakresie działki nr (...) - w wariancie I o pow. 53 m2 – kwotę 1.490 zł, wysokość wynagrodzenia za dalsze korzystanie z tej działki kwotę 740 zł, a w wariancie II o pow. 353 m2 kwotę 9.890 zł, w tym wysokość wynagrodzenia za dalsze korzystanie z tej działki kwotę 4.950 zł.

Łącznie w wariancie I: obniżenie wartości działki nr (...) wraz z wartością wynagrodzenia za współkorzystanie z tej nieruchomości wynosi 28.760 zł (w wariancie II – 191.840 zł), obniżenie wartości działki nr (...) wraz z wartością wynagrodzenia za współkorzystanie z tej nieruchomości wynosi 4.160 zł (w wariancie II –27.570 zł), obniżenie wartości działki nr (...) wraz z wartością wynagrodzenia za współkorzystanie z tej nieruchomości wynosi 2.230 zł (w wariancie II – kwotę 14.840 zł). W zakresie ww. trzech działek w wariancie I wynagrodzenie łączne wynosi 35.150 zł, a w wariancie II –234.250 zł.

W tym stanie faktycznym sąd rejonowy w świetle art. 305 ¹ k.c. i art. 305 ² § 2 k.c. uznał wniosek o ustanowienie służebności przesyłu na wskazanych nieruchomościach za zasługujący na uwzględnienie, albowiem bezsprzecznie na działach wnioskodawczyni posadowiona była infrastruktura gazociągowa należąca do uczestnika, który nie miał tytułu prawnego do władania nieruchomościami wnioskodawczyni w zakresie niezbędnym do jej eksplantacji.

Sąd pierwszej instancji nie podzielił stanowiska uczestnika, że wniosek o ustanowienie służebności przesyłu w zakresie działek nr (...) podlegał odrzuceniu z uwagi na przysługiwanie uczestnikowi tytułu prawnego do władania tymi działkami na mocy wydanych na podstawie art. 35 ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości decyzji z dnia 19 lutego 1976 r., które to zezwalały (...) (...) Zakładom Gazownictwa Przedsiębiorstwu Państwowemu z siedzibą w P. na założenie urządzeń przesyłowych na ww. gruntach. Sąd ocenił bowiem, że nie wykazano przymiot ostateczności decyzji, gdyż ostateczne w myśl art. 16 § 1 k.p.a. stawały się decyzje, od których nie służyło odwołanie w administracyjnym toku instancji. Zgodnie z art. 127 § 1 k.p.a., od decyzji wydanej w pierwszej instancji służyło stronie odwołanie do instancji wyższej. Pomimo zarzutów wnioskodawczyni, uczestnik nie naprowadził dowodów świadczących o tym, iż żadna ze stron postępowania administracyjnego nie skorzystała z tego uprawnienia, a nie ma podstaw do konstruowania domniemania ostateczności decyzji w oparciu o czas, jaki upłynął od daty ich wydania. Ponadto sąd rejonowy uznał, że uczestnik nie wykazał ciągłości następstwa prawnego poczynając od podmiotu, który gazociąg zbudował. Wykazywanie następstwa prawnego zostało przerwane na zarządzeniu z 1 sierpnia 1982 r. i PP (...) (...) Gazownictwa w P.. Na k. 69v. w KRS jest mowa o powstaniu uczestnika w wyniku przekształcenia ze spółki (...) sp. z o.o. Między tym podmiotem, a ostatnim wymienionym w zarządzeniu z 01 sierpnia 1982 r. jest luka i nie wiadomo, jakie podmioty były właścicielem gazociągu i w jaki sposób go nabywały. Skoro brak jest ciągłości następstwa prawnego pomiędzy podmiotem, na rzecz którego wydano decyzję w trybie art. 35 cyt. ustawy, to zdaniem sądu uczestnik nie może korzystać z dobrodziejstwa, jakie dla tamtego podmiotu niosło wydanie tej decyzji. Wreszcie sąd ocenił, że nawet przy przyjęciu, że decyzje były ostateczne, nie było podstaw do oddalenia wniosku, gdyż w decyzjach z 19 lutego 1976 r. jest mowa tylko o znoszeniu przez właścicieli nieruchomości czynności dotyczy budowy gazociągu, gdy tymczasem wniosek w tej sprawie dotyczy jego aktualnej eksploatacji, a więc są przedmiotowo różne. Niezależnie od powyższego sąd pierwszej instancji jako chybiony ocenił również zgłoszony zarzut zasiedzenia służebności, gdyż uczestnik nie wykazał ciągłości następstwa prawnego.

Tak argumentując sąd uznał, że należy ustanowić służebność przesyłu na stanowiących własność wnioskodawczyni działkach nr (...). Zakres ustanowionych służebności, jej przebieg i wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności sąd rejonowy ustalił na podstawie opinii biegłego z zakresu budowy i eksploatacji sieci i instalacji gazowych K. H., biegłego geodety J. K. oraz biegłego rzeczoznawcy P. A., o czym orzekł w punktach 1 – 4 postanowienia i w pozostałym zakresie w punkcie 5 postanowienia wniosek oddalił.

W punktach 6 i 7 postanowienia sąd na podstawie art. 520 k.p.c. orzekł o kosztach tego postępowania uznając, że każdy z uczestników winien ponieść koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Apelację od powyższego postanowienia wywiódł (...) S.A. co do punktów 3 i 4. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie:

a)  art. 305 ¹ k.c. w zw. z art. 35 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości w zw. z art. 6 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie oraz ustanowienie służebności przesyłu w stosunku do gazociągu (...) relacji S. - S. posadowionego na nieruchomościach oznaczonych nr 39/2 oraz 40/2, podczas gdy uczestnik posiada do gazociągu na nieruchomościach tytuł prawny wynikający z decyzji administracyjnej, której braku ostateczności wnioskodawczyni nie wykazała;

b)  art. 305 ² § 2 k.c. poprzez zasądzenie wynagrodzenia, które nie jest wynagrodzeniem odpowiednim z uwagi na uwzględnieniu w jego wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu w odniesieniu do gazociągu (...) relacji S. - S. posadowionego na nieruchomościach stanowiących działki nr (...).

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i ustalenie wynagrodzenia z wyłączeniem wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomościach oznaczonych jako działki nr (...), ewentualnie jego uchylenie oraz przekazanie sprawy sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania. Ponadto skarżący wniósł o zasądzenie od wnioskodawczyni na jego rzecz kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podkreślił, że posiada tytuł prawny wynikający z decyzji administracyjnej z dnia 19 lutego 1976 r. wydanej na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości zezwalającej (...) (...) Zakładom Gazownictwa Przedsiębiorstwo Państwowe w P. (poprzednik prawny uczestnika) na założenie urządzeń przesyłowych na działkach nr (...), a w myśl art. art. 35 ust. 2 ustawy, przysługuje mu prawo dostępu do tych przewodów i urządzeń w celu wykonywania czynności związanych z ich konserwacją. Wskazał, że wykazanie ostateczności tych decyzji z uwagi na brzmienie przepisów kodeks postępowania administracyjnego obowiązujących w dacie ich wydania, jest niemożliwe, gdyż wówczas nie przewidywano wydawania zaświadczeń i poświadczenia ostateczności decyzji. W związku z tym, wedle apelującego, to wnioskodawczyni powinna wykazać ewentualny brak ostateczności przedkładając odwołania od decyzji bądź decyzji organu wyższego stopnia uchylającej decyzję Naczelnika Gminy K., czego nie uczyniła. Skarżący powołując się na stanowisko wyrażone w orzecznictwie podkreślił, że wydanie decyzji mającej podstawę w art. 35 ust. 1 prowadzi do trwałego ograniczenia prawa własności nieruchomości, albowiem jej właściciel ma obowiązek znoszenia stanu faktycznego ukształtowanego przebiegiem urządzeń przez strefę, w której było lub mogło być wykonywane jego prawo. Trwałość skutków decyzji wydanej na tej podstawie oznacza, że dotyczą nie tylko właściciela nieruchomości w chwili prowadzenia postępowania administracyjnego, ale każdego kolejnego jej właściciela, zatem jeżeli właściciel urządzeń wymienionych w art. 49 § 1 k.c. wykonuje uprawnienia wynikające z decyzji wydanej na rzecz jego poprzednika prawnego na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 ustawy, to właściciel nieruchomości nie może żądać ustanowienia służebności przesyłu. Tym samym bezprzedmiotowe wedle uczestnika jest ustanowienie służebności przesyłu, skoro na działkach nr (...) uzyskał tytuł prawny wynikający z decyzji administracyjnej, co skutkować winno wyłączeniem z kwoty zasądzonego wynagrodzenia za ustanowienie służebności wartości ograniczonego prawa rzeczowego w zakresie dotyczącym działek nr (...).

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Wstępnie zauważyć trzeba, że myśl art. 378 § 1 k.p.c., sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Z brzmienia powyższego przepisu mającego z mocy art. 13 § 2 k.p.c. odpowiednie zastosowanie w postępowaniu nieprocesowym, wynika, iż sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji zakreślonej przez skarżącego. Ustanowiony obowiązek rozpoznania sprawy w granicach apelacji oznacza zakaz wykraczania poza te granice ( uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07).

Mając na uwadze powyższe sąd okręgowy zważył, iż przedmiotem tego postępowania było żądanie ustanowienia na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego na trzech nieruchomościach wnioskodawczyni położonych w K., tj. działce nr (...) (KW (...)), działce nr (...) (KW (...)) i działkach nr (...) (KW (...)), prawa służebności przesyłu, w zakresie, w jakim na nieruchomościach posadowiona była należąca do uczestnika sieć gazowa wysokiego ciśnienia (...). Istotnym jednak jest, że z uwagi na zakres zaskarżenia zakreślony w apelacji, charakter zarzutów i wniosków apelacyjnych zawartych w niej, sporne na etapie postępowania apelacyjnego było jedynie żądanie ustanowienia na rzecz uczestnika służebności przesyłu na nieruchomości wnioskodawczyni objętej księgą wieczystą

Nr (...) i co istotne - wyłącznie w zakresie ograniczonego prawa rzeczowego ustanowionego na składających się na tą nieruchomość działach geodezyjnych nr (...). Do takiego wniosku prowadzi nie tylko zakres zaskarżenia wskazany w apelacji, ale również wartość przedmiotu zaskarżenia, która obejmuje wyłącznie wynagrodzenie za ustanowienie służebności na działkach (...). Zakresem zaskarżenia nie zostało objęte ustanowienie służebności na działce (...), która wszak jest elementem całej nieruchomości dla której prowadzona jest przez Sąd Rejonowy w Stargardzie księga wieczysta numer (...). Ta uwaga jest istotna z punktu widzenia regulacji zawartej w art. 305 ^{( 1)} k.c., zgodnie z którą nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy służebnością przesyłu.

Obciążenie dotyczy nieruchomości, a nieruchomość jest rzeczą (art. 45 k.c.). Tak więc służebność, zarówno gruntowa, osobista, czy wreszcie służebność przesyłu jako ograniczone prawo rzeczowe, jest prawem na rzeczy cudzej i obciąża tę rzecz, a więc całą rzecz. Nie jest więc dopuszczalne ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego jakim jest służebność, czy to na ułamkowej części nieruchomości, czy też jednej z działek wchodzących w skład nieruchomości. Nie jest zatem dopuszczalne ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego jakim jest służebność na części rzeczy, to jest obciążenie takim prawem fizycznie oznaczonej części rzeczy.

Tylko marginalnie sąd odwoławczy zauważa, że w toku postępowania przed sądem rejonowym wnioskodawczyni zmodyfikowała swój wniosek w odniesieniu do tej nieruchomości, wskazując że wnosi o wyłączenie z żądania ustanowienia służebności działek (...) (k. 524). Gdyby pozostawały one nadal w tej samej księdze wieczystej, to takie oświadczenie byłoby bezskuteczne. Sąd rejonowy nawet nie podjął próby wyjaśnienia tej kwestii a wystarczyłoby tylko ustalenie, że te dwie działki zostały przez wnioskodawczynię sprzedane w dniu 18 kwietnia 2014 r. na rzecz W. C. i Z. C. i została dla nich w 2014 r. utworzona nowa księga wieczysta ( (...)).

Niezależnie od tego stanowiska, wskazać należy, że sąd odwoławczy będąc związany granicami zaskarżenia, swe rozważania skoncentrował na tych aspektach zaskarżonego orzeczenia, które zostały nim objęte oraz zarzutami wyartykułowanymi przez uczestnika w apelacji. Nawet na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik uczestnika nie wskazywał, ze doszło do jakiejś pomyłki; zresztą o pomyłce trudno mówić, w sytuacji gdy wskazana wartość przedmiotu zaskarżenia obejmuje wyłącznie służebność związaną z przebiegiem gazociągu przez dwie z trzech działek wchodzących w skład jednej nieruchomości.

Zważyć zatem należało, iż w myśl art. 305 ¹ k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Z bezspornych okoliczności sprawy wynikało, że na działki nr (...) posadowione jest urządzenie przesyłowe w rozumieniu art. 49 § 1 k.c. w postaci sieci gazowej wysokiego ciśnienia (...). Jednocześnie nie było sporne, że urządzenie przesyłowe stanowi własność apelującego, będącego przedsiębiorcą trudniącym się przesyłem gazu oraz wykorzystującemu przedmiotową infrastrukturę w zakresie prowadzonej przezeń działalności gospodarczej.

Zgodzić jednak należy się z tym, że samo powyższe stwierdzenie nie mogłoby prowadzić do ustanowienie służebności przesyłu, albowiem w myśl art. 305 ² § 2 k.c., jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem. Możliwość domagania się ustanowienia służebności przesyłu uzależnione jest od konieczności ustanowienia służebności celem korzystania przez przedsiębiorcę z urządzeń przesyłowych. Jeżeli na nieruchomości posadowione są urządzenia przesyłowe, przesłanka ta będzie zwykle spełniona, albowiem jest oczywiste, że do właściwego korzystania z urządzeń niezbędne jest dokonywanie ich napraw, konserwacji, wymiany i będzie potrzeba wchodzenia na nieruchomość w celu dokonywania tych czynności (J. Ciszewski, Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. II, LexisNexis 2014).

Mieć jednak należało na uwadze, że nawet jeżeli na gruncie posadowione są urządzenia przesyłowe, może się w okolicznościach danej sprawy okazać, że mimo to nie istnieje potrzeba ustanowienia służebności przesyłu celem korzystania przez przedsiębiorstwo z tych urządzeń, gdyż posiada on tytułu do władania cudzą nieruchomością. Tytuł do wkroczenia na cudzą nieruchomość i jednorazowego wykorzystania jej w określonym celu lub wykorzystywania jej w pewnych celach przez dłuższy czas może wynikać nie tylko z ustawy lub umowy rodzącej skutki rzeczowe albo obligacyjne, ale też z aktu administracyjnego ( postanowienie SN z dnia 20 stycznia 2017 r., I CSK 179/16). Zgodnie zaś ze stanowiskiem panującym w orzecznictwie, jeżeli przedsiębiorca będący właścicielem urządzeń wymienionych w art. 49 § 1 k.c. wykonuje uprawnienia wynikające z decyzji wydanej na rzecz jego poprzednika prawnego na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, to decyzja taka stanowi jego tytuł prawny do korzystania z nieruchomości i właściciel nieruchomości nie może żądać ustanowienia służebności przesyłu ( por. uchwała SN z dnia 6 czerwca 2014 r., III CZP 107/13; uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 8 kwietnia 2014 r., III CZP 87/13, postanowienie SN z dnia 20 stycznia 2017 r., I CSK 179/16). T trwałość skutków decyzji wydanych na podstawie art. 35 ust.1 dotyczy osoby, która była właścicielem w chwili wydania decyzji, jak i każdego kolejnego właściciela. Jednocześnie na uprawnienie objęte tymi decyzjami może powoływać się przedsiębiorca, który w związku z tymi decyzjami zainstalował je i każdy kolejny, który uzyskał tytuł prawny do urządzeń i jest odpowiedzialny za ich eksploatację oraz utrzymanie ( tak SN w postanowieniu z dnia 5 lipca 2007 r., II CSK 156/07 oraz uchwale z dnia 20 stycznia 2010 r., III CZP 116/09).

Gdyby zatem uczestnik legitymował się tytułem prawny do władania nieruchomością wnioskodawczyni w zakresie niezbędnym do wykonywania służebności przesyłu z uwagi na objęcie działek nr 39/2 i 40/2 decyzjami wydanymi na mocy art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, to żądanie ustanowienia służebności przesyłu nie mogłoby zostać uwzględnione.

W rozpatrywanej sprawie uczestnik konsekwentnie twierdził, że takowymi decyzjami administracyjnym się legitymuje, czemu jednak wnioskodawczyni stanowczo się sprzeciwiała kwestionując twierdzenia uczestnika w tym zakresie. Co prawda to wnioskodawczynię obarczał obowiązek udowodnienia faktów uzasadniających roszczenie, to jednak reguła ciężaru dowodu nie może być pojmowana w ten sposób, że ciąży zawsze na wnioskodawcy, gdyż w zależności od rozstrzyganych kwestii, ciężar dowodu co do pewnych faktów będzie spoczywał również na uczestniku postępowania ( por. orzeczenie SN z dnia 3 października 1969 r., II PR 313/69). Tak jak bowiem wnioskodawczyni powinna wykazać okoliczności leżące u podstaw zgłoszonego żądania, tak uczestnik, który odmawia uczynienia zadość żądaniu ustanowienia służebności przesyłu, musi udowodnić fakty wskazujące, że takie uprawnienie żądającej nie przysługuje (por. wyrok SN z dnia 20 kwietnia 1982 r., I CR 79/82). Innymi słowy, zgodnie z wyrażoną w art. 6 k.c. regułą rozkładu ciężaru dowodu, to na uczestniku spoczywał w tej sprawie obowiązek wykazania okoliczności niweczącej żądanie wniosku, tj. że działki nr (...) zostały objęte decyzjami wydanymi w trybie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, a zatem wobec posiadania tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości wnioskodawczyni nie istnieje potrzeba ustanowienia służebności przesyłu w tym zakresie. Co ważne, obowiązkiem uczestnika w tym zakresie było nie tylko przytoczenie okoliczności faktycznych na których opierał swoje twierdzenie (art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 511 § 1 k.p.c.), ale wskazanie na dowody, których przeprowadzenie potwierdzi zasadność jego twierdzeń (art. 232 k.p.c. i art. 6 k.c.).

W tym postępowaniu kwestionowane było z jednej strony istnienie decyzji administracyjnych odnoszących się do działek wnioskodawczyni, a w dalszej kolejności następstwo prawne pomiędzy podmiotem, na rzecz którego decyzje zostały wydane a uczestnikiem oraz ostateczność decyzji.

Wnikliwa analiza materiału dowodowego zaoferowanego przez uczestnika na potrzeby tego postępowania nie pozwalała na uznanie twierdzeń uczestnika za wykazane w zakresie, w jakim utrzymywał, że dysponuje decyzją czy decyzjami administracyjnymi odnoszącymi się do działek (...). Natomiast stanowisko apelującego było słuszne w zakresie w jakim wskazywało, że błędnie sąd rejonowy przyjął, że nie zostało wykazane następstwo prawne pomiędzy (...) (...) Zakładem Gazownictwa przedsiębiorstwem państwowym a (...) spółką akcyjną. Uwadze sądu rejonowego uszło, że przedsiębiorstwo państwowe (...) zostało na mocy aktu powszechnie obowiązującego przekształcone w spółkę akcyjną, co nastąpiło w dniu 30 października 1996 r. Podstawami tego przekształcenia były art. 6 ustawy o prywatyzacji oraz rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 września 1996 r. w sprawie przekształcenia państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej (...)w W. w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 116, poz. 553). Akt Przekształcenia został sporządzony w dniu 21 października 1996 r. W 2004 r. wydzielono z (...) S.A. działalność przesyłową poprzez utworzenie spółki (...) (obecnie (...) S.A.), które to wydzielenie wynikało z postanowień Dyrektywy Gazowej przyjętej w 2003 przez Radę i Parlament Europejski, która zobowiązywała przedsiębiorstwa gazownicze do rozdzielenia przesyłu gazu od obrotu i umożliwienia innym podmiotom korzystania z sieci przesyłowej na równych zasadach (zasada TPA – Third Oparty Access). Z tych względów uczestnik nie miał obowiązku wykazywania następstwa prawnego, skoro kwestia ta wynikała z przepisów mających status powszechnie obowiązujących. Podobnie sąd odwoławczy nie podziela uwag odnoszących się do braku stwierdzenia ostateczności decyzji, a także uwag sądu rejonowego w odniesieniu do zakresu obciążenia wynikającego z decyzji wydawanych w oparciu o art. 35 ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości. Te jednak zastrzeżenia, wobec ustalenia że nie została w sposób jednoznaczny wskazana decyzja, która miałaby obejmować działki (...), nie miały żadnego wpływu na treść orzeczenia.

Przede wszystkim nie uszło uwadze sądu odwoławczego, że sam uczestnik pozostawał niekonsekwentny w swoich twierdzenia, która konkretnie decyzja administracyjna wydana na podstawie art. 35 omawianej ustawy dotyczyła działek nr (...).

Pierwotnie bowiem w odpowiedzi na wniosek uczestnik powołał się na decyzje z dnia 19 lutego 1976 r. wydane w stosunku do działki nr (...) stanowiącej własność SKA K. (k. 74) i działki nr (...) należącej do J. W. (k. 75). Nie ulega jednak wątpliwości, że tak oznaczone działki nie stanowiły nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...), tj. aktualnych działek nr (...). Wszak numerację (...) działki objęte tą księgą wieczystą otrzymały dopiero w 1995 r., zaś poprzednio nosiły one nr (...) (vide zawiadomienie o wpisie z 22 maja 1996 r. na k. 23 akt Kw (...)). Sam wnioskodawca w pismach z 30 lipca 2012 r. (k. 117) i dnia 7 lutego 2014 r. (k. 255-257) przyznał zresztą, że działka nr (...), o której mowa w decyzji wydanej wobec J. W. nie stanowiła obecnej działki (...), ale działkę nr (...) objętą księgą wieczystą nr (...).

W toku tego postępowania stanowisko uczestnika uległo zmianie, zaś jego twierdzenia

przedstawione w pismach procesowych z 30 lipca 2012 r. i 7 lutego 2014 r. sprowadzały się do tego, że działki nr (...) powstałe w wyniku podziału działek nr (...), uprzednio posiadały nr 103/1 i 103/4. Te działki miały być, zdaniem uczestnika, objęte decyzją z dnia 19 lutego 1976 r. wydaną wobec działki nr (...) będącej w tamtym czasie własnością M. O. (k. 259), a która to działka miała ulec podziałowi na działki nr (...).

W wyniku bardzo wnikliwej analizy dokumentacji zgromadzonej tak w aktach sprawy, jak również w aktach ksiąg wieczystych i aktach administracyjnych znajdujących się w teczce „Wywłaszczenie” nr (...), sąd odwoławczy doszedł do przekonania, że tego rodzaju

twierdzenie uczestnika nie znajdowało potwierdzenia w tym materiale dowodowym.

Z widniejących w aktach księgi wieczystej nr (...) dokumentów wynika, że księga wieczysta dla nieruchomości składającej się z działek nr (...) została założona na wniosek Banku Spółdzielczego w S. z 24 października 1989 r. (k. 1 akt tej księgi wieczystej). Dołączone do wniosku zaświadczeń Wojewódzkiego Biura (...) w S. z dnia 18 sierpnia 1989 r. i dnia 15 czerwca 1989 r. wskazują, że działki stanowił własność Skarbu Państwa, przy czym działka nr (...) została odłączona od nieruchomości dla której prowadzona była księga wieczysta nr (...), a dla działki nr (...) nie była prowadzona księga wieczysta (k. 2 i 3 akt tej księgi wieczystej). W braku księgi wieczystej nie wiadomo jak powstała działka nr (...) i brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że była ona częścią działki nr (...) należącej w dacie wydania decyzji z 1976 r. do M. O.. Na tą okoliczność uczestnik nie przedłożył jakiejkolwiek dokumentacji, która pozwalałaby na poczynienie tego rodzaju ustaleń. Nie sposób było uznać zatem za wykazano okoliczność, aby przedmiotowa działka nr (...) (uprzednio nr 103/1) faktycznie była objęta przedłożoną decyzją dotyczącą działki nr (...).

Podobnie rzecz się ma w stosunku do działki nr (...), albowiem jak wyżej wskazano, działka ta uprzednio oznaczona była nr 103/4 i w 1989 r. została odłączona z księgi wieczystej (...). Analiza dokumentów widniejących w tej księdze wieczystej wskazywała, że działka nr (...) powstała w 1980 r. w wyniku podziału działki (...) na działki (...) (k.28 Kw (...)), a nr 103/2 nadano jej w 1979 r. (k. 21 Kw (...)). Uprzednio działka ta posiadała od 14 lipca 1976 r. numer 286/2, kiedy to doszło do podziału działki nr (...) na działki nr (...). Przy tym co znamienne, z zawiadomienia z dnia 1 kwietnia 1970 r. wynikało, że nieruchomość ta od tego czasu stanowiła własność K. K.. Tymczasem decyzja administracyjna na którą powoływała się strona skarżąca ani nie dotyczyła nieruchomości stanowiącej własność tej osoby (działka nr (...) należała do M. O.), ani nie dotyczyła działki nr (...) (wskazano działkę nr (...)), zaś taki właśnie numer w dacie wydania decyzji z dnia 19 lutego 1976 r. posiadała aktualna działka nr (...).

Owszem sąd odwoławczy dostrzega, że z pisma Starosty (...) z 15 stycznia 2020 r. wynikał, że na dzień 19 lutego 1976 r. działka nr (...) posiadała nr 103/1, a działka (...) nr 103/4 (k. 881), co jednak żadną miarą nie znajduje uzasadnienia w treści dokumentacji jaka została załączona do akt niniejszej sprawy, gdyż numer działki (...) nadany został jej dopiero w 1980 r. Z kolei gdyby przyjąć, że działka (...) już wówczas miała nr 103/1, to również nie można nie zauważyć, że nie jest to tożsamy numer jak wskazany w decyzji wydanej w stosunku do działki nr (...).

Mając na uwadze wszystko powyższe podkreślić należało, że uczestnik domagając się oddalenia wniosku o ustanowienie służebności przesyłu powinien był rzetelnie wykazać swój tytuł prawny do władania nieruchomością wnioskodawczyni i w tym celu przedłożyć stosowną dokumentację pozwalającą na ustalenie, że faktycznie w stosunku do aktualnych działek nr (...) zostały wydane decyzje administracyjne w trybie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości. Tymczasem ten materiał dowodowy, którym dysponował sąd pierwszej i drugiej instancji, był niewystarczający do poczynienia tego rodzaju ustaleń zgodnym z twierdzeniami uczestnika. Znamiennym jest, że w toku postępowania przed sądem odwoławczy zarządzeniem z dnia 10 stycznia 2020 r. pełnomocnik uczestnika został zobowiązany do wskazania w terminie 7 dni decyzji wydanych w trybie art. 35 ww. ustawy dotyczących działek nr (...) przy uwzględnieniu zmian w numeracji działek, która dokonywała się w okresie 1976 – 2019 z podaniem karty akt sądowych i karty teczki „Wywłaszczenia” załączonej do akt (...) i nazwisku lub nazw właścicieli wskazanych w decyzji, pod rygorem przyjęcia, iż brak takich decyzji. W piśmie z dnia 11 lutego 2020 r. pełnomocnik uczestnika powołał się wyłącznie na okoliczności jak na wcześniejszym etapie postępowania, nie wskazał jednak numeru kart ani osób w stosunku do których decyzje na które się powołuje były wydawane (k. 893 – 894). Sąd odwoławczy nie wyklucza, że w stosunku do przedmiotowych działek zostały wydane decyzje administracyjne zezwalające na budowę na nich sieci gazowej, niemniej okoliczności prawnoniweczące żądanie wnioskodawczyni nie mogą być objęte sferą domniemań i hipotetycznych założeń, ale powinny były zostać wykazane przez uczestnika za pomocą stosownego dokumentarnego materiału dowodowego. Tymczasem ten materiał dowodowy, który został przedstawiony przez uczestnika na potrzeby niniejszej sprawy celem wykazania przysługiwania mu tytułu prawnego do korzystania z działek nr (...) w zakresie niezbędnym do eksploatacji posadowionych urządzeń sieci gazowej, żadną miarą nie potwierdzał zarzutu uczestnika. Jego twierdzenia jako niewykazane nie mogły doprowadzić w związku z tym do oddalenia wniosku w tym zakresie.

Z tych też względów co do zasady sąd odwoławczy nie znalazł podstaw do tego, aby w uwzględnieniu apelacji uczestnika oddalić wniosek o ustanowienie służebności przesyłu co do działek nr (...).

Mając jednak na uwadze, że sąd odwoławczy jest sąd merytorycznym, a przyjęta przez ustawodawcę koncepcja apelacji pełnej nakłada nań powinność naprawienia stwierdzonych naruszeń przez sąd pierwszej instancji prawa materialnego, niezależnie od tego, czy zostały wytknięte w apelacji ( vide wyrok SN z dnia 29 listopada 2016 r., II PK 242/15), sąd okręgowy zważył, iż zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. e) ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, wykonawca prac geodezyjnych lub prac kartograficznych zgłasza prace geodezyjne lub prace kartograficzne przed ich rozpoczęciem właściwym miejscowo starostom, jeżeli celem lub zakładanym wynikiem tych prac jest dokumentacja geodezyjna w postaci map, rejestrów lub wykazów na potrzeby m.in. postępowań sądowych. Przy tym zgodnie z art. 12a ust. 1 w/w ustawy wykonawca prac geodezyjnych lub prac kartograficznych zawiadamia organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, do którego zostały zgłoszone prace geodezyjne lub prace kartograficzne, o zakończeniu tych prac, przekazując stosowne dokumenty, a organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej niezwłocznie weryfikuje je pod względem zgodności z przepisami prawa obowiązującymi w geodezji i kartografii (art. 12b ust. 1). Zgodnie z art. 12b ust. 5, organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, do którego przekazane zostały zbiory danych lub inne materiały stanowiące wyniki prac geodezyjnych lub prac kartograficznych, potwierdza ich przyjęcie do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego wpisem do ewidencji materiałów tego zasobu, a także uwierzytelnia dokumenty opracowane na podstawie wykonanych prac geodezyjnych lub prac kartograficznych na potrzeby postępowań administracyjnych, postępowań sądowych lub czynności cywilnoprawnych, jeżeli w sprawie tego uwierzytelnienia złożony został wniosek. Uwierzytelnienie polega na potwierdzeniu zgodności dokumentu z danymi zawartymi w bazach danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a oraz 1b, lub z dokumentacją przekazaną do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, w sposób i w trybie określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 12d ust. 2. W przypadku negatywnego wyniku weryfikacji organ zwraca wykonawcy prac przekazane zbiory danych lub inne materiały wraz z protokołem zawierającym opis stwierdzonych uchybień i nieprawidłowości (art. 12b ust. 6 ustawy).

Zatem jeśli sąd, ustanawiając służebność, decyduje się odwołać do mapy, powinien dopilnować by mapa ta spełniała wszystkie wymagania, w tym wynikające z przepisów szczególnych.

Z powyższych regulacji wynika natomiast, że biegły geodeta J. K., wykonując na potrzeby tego postępowania czynności geodezyjne i kartograficzne, winien był prace te zgłosić właściwemu miejscowo staroście i powinien był zawiadomić ten organ o zakończeniu prac przekazując temu organowi mapy geodezyjne stanowiące projektu wariantów drogi koniecznej. Złożone przez geodetę dokumenty zostałyby poddane weryfikacji przez właściwy organ geodezyjny i wobec zaakceptowania ich jako poprawne pod względem zgodności z przepisami prawa geodezyjnego i kartograficznego, zostałyby wciągnięte do zasobów geodezyjnych tego organu i na wniosek uwierzytelniono by dokumenty opracowane na podstawie wykonanych prac geodezyjnych lub prac kartograficznych na potrzeby postępowania sądowego. Tymczasem z widniejących w aktach sprawy map geodezyjnych stanowiących załączniki do opinii biegłego J. K. (k. 245 i 435) w żadnym razie nie wynika, by prace wykonane przez biegłego zostały zgłoszone do właściwego organu geodezyjnego i zostały wciągnięte do zasobu geodezyjnego. Tymczasem wobec nie posiadania przez sąd wiadomości specjalnych, przyjęcie takich dokumentów przez organ geodezyjny stanowi jedyną możliwość weryfikacji poprawności czynności biegłego pod kątem właściwych przepisów prawa geodezyjnego i kartograficznego.

W tej sytuacji sąd okręgowy, będąc nie tylko instancją kontrolną, ale też sądem meriti, zobowiązał biegłego sądowego J. K. do przedłożenia mapy geodezyjnej dotyczącej służebności ustanowionej w zaskarżonym punkcie 3. Postanowienia dotyczącej działek nr (...), zawierającą klauzulę przyjęcia wyników prac geodezyjnych do państwowego zasobu geodezyjno- kartograficznego. Takie mapy biegły przedłożył na k. 854 i 855 i w związku z tym zmieniono zaskarżone orzeczenie w zakresie punktu 3. jedynie o tyle, że oznaczono nowy numer kart akt, do której odwołano się w sentencji orzeczenia co do przebiegu służebności.

Argumentując jak powyżej sąd okręgowy dokonał zmiany zaskarżonego postanowienia stanowiąc na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. jak w punkcie I. sentencji.

W pozostałym zakresie sąd okręgowy działając w oparciu o art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił apelację uczestnika, o czym orzeczono w punkcie II. sentencji.

Z uwagi na to, że na etapie postępowania apelacyjnego powstały koszty w postaci wydatków przeznaczonych na sporządzenie opinii uzupełniającej w kwocie 1636,43 zł, mając na uwadze że to na skutek apelacji uczestnika powstała konieczność ich poniesienia, zaś interesy stron pozostawały w tej sprawie sprzeczne, kosztami sądowymi w oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2020 r., poz. 755) w zw. z art. 520 § 2 k.p.c. należało obciążyć uczestnika, o czym orzeczono punkcie III. postanowienia.

Za powyższą konstatacją przemawiają również względy słuszności. W ostatecznie sprecyzowanym wniosku, wnioskodawczyni wniosła o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem. Przeprowadzone w sprawie opinie biegłych były niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy. Zważyć przy tym należy, że uczestnik postępowania jest przedsiębiorcą czerpiącym dochody z przesyłu, dokonywanego przy pomocy urządzeń ulokowanych m.in. na nieruchomości wnioskodawczyni, a zatem ustanowienie służebności przesyłu leży w jego interesie, przyznanie natomiast wynagrodzenia za ustanowienie tej służebności stanowi słuszną rekompensatę za pomniejszenie wartości nieruchomości z uwagi na jej częściowe zajęcie przez urządzenia przesyłowe. Sąd odwoławczy dostrzega, że sąd rejonowy kosztami całego postępowania obciążył wyłącznie wnioskodawczynię, a koszy te na etapie postępowania I – instancyjnego wyniosły 9455,35 zł. Relatywnie zmniejsza to wysokość wynagrodzenia, jakie otrzymała z tytułu ustanowienia służebności o blisko 10.000 zł. Oczywiście brak zaskarżenia rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zawartego w punkcie 7. postanowienia uniemożliwia jakąkolwiek korektę tym zakresie. Tym niemniej sąd odwoławczy nie jest związany zasadą rozstrzygania ko kosztach tak sądowych, jak i postępowania zastosowaną przez sąd rejonowy. Uwzględniając zatem, że to apelacja uczestnika spowodowała konieczność poniesienia dodatkowych kosztów sądowych, jak też okoliczność, że ustanowienie służebności reguluje sytuację prawną uczestnika, sąd odwoławczy obowiązkiem pokrycia kosztów sądowych obciążył apelującego.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w oparciu o art. 520 § 2 k.p.c. Stosownie do art. 520 § 1 k.p.c. każdy uczestnik postępowania nieprocesowego ponosi koszty związane ze swym udziałem w sprawie. Oznacza to, że każdy uczestnik postępowania ponosi koszty połączone z jego działaniem lub z czynnościami sądu podjętymi w jego interesie.

Od powyższej zasady ustawodawca przewidział odstępstwo m.in. w art. 520 § 2 k.p.c., według którego, jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników.

O sprzeczności interesów uczestników można mówić, gdy występują w tym postępowaniu jako swego rodzaju przeciwnicy w zakresie żądania rozpoznawanego w tym postępowaniu.

W niniejszej sprawie wnioskodawczyni wystąpiła o ustanowienie, za wynagrodzeniem, służebności przesyłu na rzecz uczestnika postępowania na nieruchomości stanowiącej jej własność. Wystąpienie z przedmiotowym wnioskiem nastąpiło wobec braku porozumienia w tym zakresie zainteresowanych, pomimo negocjacji podejmowanych przed wniesieniem wniosku w niniejszej sprawie.

Należy przyjąć, że w sprawie o ustanowienie służebności przesyłu, ze względu na to, że zainteresowani nie mają wspólnych interesów, nie stosuje się w zasadzie art. 520 § 1 k.p.c. (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 19.11.2010 r., III Cz 46/10, OSN 2011, nr 8 – 9, poz. 88; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 05.12.2012 r., I Cz 148/12, OSNC Zb. dodatkowy 2013 nr B, poz. 45). Powyższe uzasadnia obciążanie kosztami postępowania apelacyjnego uczestnika postępowania na podstawie przepisu art. 520 § 2 k.p.c.

sędzia Sławomir Krajewski sędzia Katarzyna Longa sędzia Tomasz Szaj

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)

5.  (...)