Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

POSTANOWIENIE

Dnia 07 listopada 2019 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie sędziowie sądu okręgowego:

Katarzyna Longa – Przewodniczący

Marzenna Ernest

Ziemowit Parzychowski

po rozpoznaniu w dniu 07 listopada 2019 roku w Szczecinie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku A. W.

przy udziale J. W. (1), P. W. (1), I. W.

o stwierdzenie nabycia spadku

na skutek apelacji wniesionej przez Prokuratora Rejonowego w Goleniowie od postanowienia Sądu Rejonowego w Goleniowie z dnia 31 lipca 2019 roku, w sprawie o sygn. akt I Ns 235/19

uchyla zaskarżone postanowienie, znosi postępowanie w sprawie przed sądem pierwszej instancji, począwszy od dnia 09 lipca 2019 roku i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu w Goleniowie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

sędzia Marzenna Ernest sędzia Katarzyna Longa sędzia Ziemowit Parzychowski

Sygn. akt II Ca 1480/19

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 31 lipca 2019 r. Sąd Rejonowy w Goleniowie w sprawie o sygn. akt I Ns 235/19 stwierdził, że spadek po P. W. (2) zmarłym dnia 26 września 2018 r. w N., ostatnio zamieszkałym w N., na podstawie ustawy nabyli: żona J. W. (1) (córka B. i J.), oraz dzieci A. W. (syn P. i J. A.), P. W. (1) (syn P. i J. A.), I. W. (córka P. i J. A.) po jednej czwartej części każdy.

Apelację od postanowienia sądu złożył Prokurator Rejonowy w Goleniowie i zaskarżając orzeczenie w całości, wniósł o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Goleniowie.

Orzeczeniu zarzucił naruszenie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez zaniechanie zawieszenia postępowania z urzędu i wydanie postanowienia rozstrzygającego co do istoty sprawy pomimo utraty przez uczestniczkę J. W. (1) zdolności procesowej w wyniku jej ubezwłasnowolnienia całkowitego, co skutkowało nieważnością postępowania zgodnie z art. 379 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zainicjowana wywiedzioną apelacją instancyjna kontrola zaskarżonego orzeczenia wykazała potrzebę uchylenia zaskarżonego postanowienia, zniesienia postępowania przed sądem pierwszej instancji od dnia 09 lipca 2019 r. i przekazania sprawy sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania. Orzeczenie sądu zapadło bowiem w warunkach nieważności postępowania.

Określając uchybienia procesowe, które sprawiają, że postępowanie jest dotknięte nieważnością, ustawodawca uwzględnił ich znaczny ciężar gatunkowy. W doktrynie przyczyny nieważności postępowania dzieli się tradycyjnie na dwie kategorie. Pierwsza, przyczyny wskazane w pkt 1-3 przepisu art. 379 k.p.c., wiąże się z przesłankami procesowymi, a zatem z okolicznościami, których istnienie lub nieistnienie decyduje o możliwości rozpoznania w określonym postępowaniu danej sprawy przez dany sąd (J. Jodłowski (w:) J. Jodłowski, W. Siedlecki, Postępowanie cywilne. Część ogólna, Warszawa 1958, s. 70). Dotyczą one sądu, stron oraz przedmiotu sprawy. Druga obejmuje pozostałe przyczyny (art. 379 pkt 4-6 k.p.c.). Chodzi tu o dopuszczenie się przez sąd pierwszej instancji rażących wadliwości postępowania, skutkujących między innymi pozbawieniem strony możności obrony swych praw.

Sąd okręgowy, co zresztą słusznie dostrzegł sam sąd rejonowy, który doprowadził do zaskarżenia wadliwego orzeczenia, podzielił stanowisko apelującego, iż w sprawie zaszła nieważność postępowania przewidziana w art. 379 pkt 2 k.p.c. - brak zdolności procesowej po stronie uczestniczki J. W. (1). Tego rodzaju uchybienie sąd okręgowy obowiązany jest wziąć pod rozwagę z urzędu (art. 378 § 1 k.p.c.), niezależnie od tego, czy i która ze stron podnosi zarzut, ani od jego wpływu na treść orzeczenia.

Zgodnie z art. 65 § 1 k.p.c. zdolność do czynności procesowych (zdolność procesową) mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych. Zdolność do czynności prawnych jest to zdolność dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych, czyli zdolność do działania z zamiarem wywołania określonych skutków prawnych, mianowicie ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku prawnego (S. Szer, Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 1967, s. 100). W myśl art. 11, 12 i 15 k.c. pełną zdolność do czynności prawnych mają osoby pełnoletnie, jeżeli nie zostały ubezwłasnowolnione. Osoby takie mają zatem zdolność procesową bez względu na ich stan zdrowia psychicznego i stan ich świadomości. Przepis art. 66 k.p.c. stanowi, że osoba fizyczna niemająca zdolności procesowej może podejmować czynności procesowe tylko przez swego przedstawiciela ustawowego. Dotyczy to wszystkich czynności procesowych, a więc nie tylko wytoczenia powództwa, ale także wszelkich innych czynności w toku postępowania sądowego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 1981 r., IV CZ 38/81, OSP 1982/5-6/66).

Jak wynika z akt sprawy, postanowieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 17 czerwca 2019 r., wydanym w sprawie X RNs 99/18, uczestniczka J. W. (2) została ubezwłasnowolniona całkowicie z powodu zespołu otępiennego. Na posiedzeniu sądu w dniu 31 lipca 2019 r. uczestniczka nie stawiła się wezwana prawidłowo. Żadna z obecnych na posiedzeniu stron nie poinformowała sądu o powyższym. Informację o ubezwłasnowolnieniu uczestniczki sąd rejonowy powziął dopiero po wydaniu zaskarżonego orzeczenia (k. 65). W tej sytuacji stwierdzić należy, że postępowanie przed sądem pierwszej instancji istotnie było prowadzone z udziałem osoby niemającej zdolności procesowej. Nie ma przy tym znaczenia jego merytoryczna poprawność. Jest to na tyle istotne uchybienie sądu, że zawsze zgodnie z art. 379 punkt 2 k.p.c. prowadzi do nieważności postępowania przed tym sądem.

Argumentując jak powyżej sąd okręgowy na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie, zniósł postępowanie przed sądem pierwszej instancji począwszy od dnia uprawomocnienia się postanowienia Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 17 czerwca 2019 roku, co nastąpiło w dniu 09 lipca 2019 roku i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Goleniowie.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd rejonowy zobligowany będzie do kontynuowania postępowania po ustanowieniu dla uczestniczki J. W. (1) opiekuna prawnego, dysponującego zgodą sądu opiekuńczego (art. 156 k.r.io. w zw. z art. 175 k.r.io.). Sąd winien również pamiętać o uregulowaniu zawartym w art. 159 § 1 pkt 2 k.r.io., choć dotychczasowe okoliczności sprawy nie wskazują na istnienie sprzeczności pomiędzy interesami potencjalnego opiekuna w osobie wnioskodawcy a J. W. (1) (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 09 października 2014 r., I CSK 572/13).

Mając powyższe na względzie sąd okręgowy na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. w zw. z art. 379 pkt 2 k.p.c. oraz przy uwzględnieniu art. 13 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji postanowienia, pozostawiając sądowi pierwszej instancji rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego ( art. 108 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

sędzia Marzenna Ernest sędzia Katarzyna Longa sędzia Ziemowit Parzychowski

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)

(...)

(...)

4.  (...)