Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Powódka (...) S.A. w B. wniosła pozew w postępowaniu nakazowym przeciwko S. P. domagając się zapłaty na podstawie weksla kwoty 19 167,45 złotych wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi od dnia 27 lutego 2019 roku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że przez podpisanie weksla w dniu 14 marca 2018 roku pozwana zobowiązała się do zapłaty w dniu 26 lutego 2019 roku wskazanej na wekslu kwoty 19.167,45 złotych. W dniu 27 stycznia 2019 roku powód wezwał pozwaną do wykupu weksla, jednakże do dnia wniesienia pozwu pozwana nie dokonała żądanej wpłaty. Weksel został wystawiony przez pozwaną na zabezpieczenie zwrotu całego zadłużenia z tytułu umowy pożyczki udzielonej przez powoda, na podstawie umowy pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 14 marca 2018 roku. Na dochodzoną pozwem kwotę składa się: suma pozostałych do zapłaty rat pożyczki oraz należne maksymalne odsetki za opóźnienie liczone zgodnie z art. 481 § 1 k.c. za każdy dzień opóźnienia w płatności każdej z rat. Pozwana podpisując własnoręcznie kalendarz spłat, doskonale znała wysokość swojego zobowiązania oraz termin spłaty.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym przez Sąd Rejonowy w Świnoujściu w dniu 8 kwietnia 2019 roku, sygn. akt I Nc 128/19 orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwana wniosła zarzuty od nakazu zapłaty wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu, wyjaśniając, że powód nie wykazał, ażeby zostały spełnione przewidziane w deklaracji wekslowej warunki wypełnienia weksla, przedstawił pozwanej weksel do zapłaty czy też skutecznie poinformował ją o możliwości zapoznania się z oryginałem weksla w dniu oraz miejscu jego płatności. Nadto podniosła, że suma wekslowa nie odpowiada rzeczywistemu zadłużeniu pozwanej, zaś źródło żądania powoda w znacznej mierze stanowią postanowienia sprzeczne z dobrymi obyczajami stanowiące niedozwolone klauzule umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 i 2 k.c.

Wydanym w niniejszej sprawie wyrokiem z dnia 20 sierpnia 2019 roku Sąd Rejonowy w Świnoujściu:

w punkcie 1. uchylił w całości nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Rejonowego w Świnoujściu z dnia 8 kwietnia 2019 roku, sygn. akt I Nc 128/19;

w punkcie 2. zasądził od pozwanej S. P. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej w B. kwotę 7.406,79 złotych z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 14 marca 2019 roku;

w punkcie 3. oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

w punkcie 4. zasądził od powoda (...) Spółki Akcyjnej w B. na rzecz pozwanej S. P. kwotę 944,32 złote tytułem zwrotu kosztów procesu

Sąd rejonowy oparł powyższe rozstrzygnięcie na ustaleniach faktycznych i rozważaniach przytoczonych w uzasadnieniu wyroku na kartach 127 – 133 akt sprawy.

Apelację od powyższego wyroku wywiodły obie strony procesu.

Powódka zaskarżyła wyrok w części oddalającej powództwo i w zakresie kosztów postępowania zarzucając sądowi rejonowemu naruszenie przepisów prawa materialnego i wnosząc o zamianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie dodatkowo kwoty wskazanej w apelacji oraz kosztów postępowania, ewentualnie o uchylenie wyroku. W uzasadnieniu apelacji skarżąca rozwinęła podniesione zarzuty.

Pozwana zaskarżyła wyrok w części zasądzającej i domagając się jego zmiany przez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje. Zaskarżonemu orzeczeniu apelująca zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego oraz mające wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania poprzez uwzględnienie wniosków dowodowych i przeprowadzenie spóźnionych dowodów, nadto poprzez błędną ocenę dowodów. W uzasadnieniu apelacji skarżąca rozwinęła podniesione zarzuty.

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej okazała się uzasadniona i doprowadziła do konieczności częściowej zmiany zaskarżonego wyroku, zaś apelacja powódki jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu.

Apelacje wniesione w niniejszej sprawie podlegały rozpoznaniu w oparciu o przepisy kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu obowiązującym do dnia 6 listopada 2019 roku zgodnie z treścią art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 4 lipca 2019 roku o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2019.1469).

Zgodnie z treścią art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Zgodnie z treścią art. 505 ⁹ § 1 ¹ k.p.c. apelację można oprzeć na zarzutach:

1) naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;

2) naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy.

Uwzględniona przez sąd okręgowy apelacja pozwanej opierała się m.in. na zarzucie naruszenia przepisów postępowania w postaci art. 217 § 2 k.p.c., które miało wpływ na wynik sprawy. Naruszenia tego strona pozwana upatrywała w dopuszczeniu przez sąd pierwszej instancji dowodów przedstawionych przez powódkę wraz z pismem z dnia 18 czerwca 2019 roku, które były spóźnione. Zarzut ten okazał się w okolicznościach sprawy uzasadniony. Sprawa niniejsza została zainicjowana przez powodową spółkę w postępowaniu nakazowym, zaś roszczenie było dochodzone na podstawie weksla. Postępowanie nakazowe jest postępowaniem fakultatywnym. Żądanie powoda, aby sąd wydał nakaz zapłaty, jest zatem wynikiem dokonanego wyboru drogi postępowania nakazowego. Nakaz zapłaty jest w tym postępowaniu wydawany w razie pozytywnej oceny materiału dowodowego, przedstawionego w postaci dokumentów o wysokim stopniu pewności (w niniejszej sprawie dokumentem takim był weksel). Postępowanie nakazowe cechują ponadto ograniczenia przedmiotowe, sformalizowanie, rodzaj wydawanego orzeczenia i środki jego zaskarżenia. W drugiej fazie postępowania nakazowego zasadą jest, że przedmiotem badania sądu są twierdzenia i dowody przedstawione przez powoda w pozwie, odpowiedzi na zarzuty oraz twierdzenia i dowody przedstawione przez pozwanego w piśmie zawierającym zarzuty od nakazu zapłaty, w postępowaniu tym mają zastosowanie ogólne reguły przewidziane dla postępowania procesowego zawarte w art. 217 k.p.c. Wyłączenie spóźnionych przytoczeń i dowodów nie nastąpi więc z mocy prawa, lecz na mocy decyzji sądu. Od oceny sądu będzie zależeć, czy strony powołały twierdzenia lub dowody we właściwym czasie, czy też uczyniły to zbyt późno ( vide Ereciński Tadeusz (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom III. Postępowanie rozpoznawcze, wyd. V, Wolters Kluwer 2016).

W niniejszej sprawie po skutecznym wniesieniu przez pozwaną zarzutów od nakazu zapłaty przewodniczący zgodnie z treścią art. 495 § 1 k.p.c. wyznaczył rozprawę i zarządził doręczenie ich pełnomocnikowi powoda. Jednocześnie wezwał pełnomocnika powoda do złożenia pisma procesowego, w którym ustosunkuje się do treści zarzutów – w terminie 7 dni pod rygorem skutków prawnych przewidzianych w art. 207 § 6 k.p.c., art. 217 § 2 k.p.c. i art. 230 k.p.c. Zarządzenie przewodniczącego zostało wydane zgodnie z art. 207 § 3 k.p.c. i został nim zakreślony pełnomocnikowi powoda termin dla złożenia pisma procesowego oraz powołania wniosków dowodowych. Zgodnie z treścią wskazanego przepisu w toku sprawy złożenie pism przygotowawczych następuje tylko wtedy, gdy sąd tak postanowi, chyba że pismo obejmuje wyłącznie wniosek o przeprowadzenie dowodu. Powyższe zobowiązanie zostało doręczone pełnomocnikowi strony powodowej w dniu 23 maja 2019 roku. Zakreślony dla jego wykonania termin upłynął w dniu 30 maja 2019 roku. Pełnomocnik powódki złożył w zakreślonym terminie pismo przygotowawcze, ale zostało ono zwrócone zarządzeniem przewodniczącego wydanym na podstawie art. 132 § 1 zdanie trzecie k.p.c. Pełnomocnik powódki złożył kolejne pismo przygotowawcze z dnia 18 czerwca 2019 roku o tożsamej treści ze zwróconym pismem, wnosząc o jego przyjęcie na podstawie art. 207 § 3 k.p.c. W piśmie tym przedstawił stanowisko strony powodowej w ustosunkowaniu do treści zarzutów pozwanej i naprowadził wnioski dowodowe. Jednocześnie nie wskazał żadnych okoliczności przemawiających za dopuszczalnością przeprowadzenia dowodów powołanych we wskazanym piśmie, a jedynie podniósł, że uwzględnienie wniosków w nim zawartych nie spowoduje zwłoki w postępowaniu. Pismo to było dotknięte brakami formalnymi – zawierało wnioski dowodowe, a nie zostało sporządzone na urzędowym formularzu mimo takiego obowiązku wynikającego z treści art. 505 ² k.p.c. Sąd rejonowy w związku z wpłynięciem pisma powoda nie dokonał jego zwrotu na podstawie art. 207 § 7 k.p.c., ale otworzył na nowo zamkniętą rozprawę, wyznaczył kolejny termin na dzień 6 sierpnia 2019 roku i na tym terminie dopuścił i przeprowadził dowody z dokumentów złożonych wraz z pismem z dnia 18 czerwca 2019 roku. Nie zostało przy tym przez sąd rejonowy wydane postanowienie zezwalające stronie powodowej na złożenie kolejnego pisma procesowego. Pełnomocnik pozwanej zgłosił do protokołu rozprawy zastrzeżenie na podstawie art. 162 k.p.c. dotyczące naruszenie przez sąd rejonowy art. 217 § 2 k.p.c., co daje pozwanej prawo powoływania się na to uchybienie w dalszym toku postępowania. Wydając wyrok z dnia 20 sierpnia 2019 roku sąd rejonowy oparł się w znacznej mierze na dowodach złożonych przez powódkę wraz z pismem z dnia 18 czerwca 2019 roku, co wynika z treści poczynionych przez ten sąd ustaleń faktycznych oraz rozważań zawartych w uzasadnieniu wyroku.

W ocenie sądu okręgowego doszło w niniejszej sprawie do uchybienia przez sąd pierwszej instancji przepisom art. 207 § 6 k.p.c. i art. 217 § 2 k.p.c., zaś uchybienie to miało zasadniczy wpływ na wynik sprawy. Ze wskazanych przepisów wynika, że sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich we właściwym czasie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności. W niniejszej sprawie przewodniczący zobowiązał pełnomocnika powoda do złożenia pisma procesowego, w którym ustosunkuje się do treści zarzutów i zakreślił termin dla przedstawienia stanowiska i powołania wniosków dowodowych obwarowany rygorem przewidzianym w art. 207 § 6 k.p.c., art. 217 § 2 k.p.c. i art. 230 k.p.c., czyli pominięcia spóźnionych twierdzeń i dowodów strony powodowej. Zakreślony dla jego wykonania termin upłynął w dniu 30 maja 2019 roku. Pismo pełnomocnika powoda, które zawierało stanowisko procesowe oraz wnioski dowodowe, na których oparte zostało wydane w sprawie rozstrzygnięcie sądu rejonowego, zostało sporządzone i złożone 18 dni po upływie powyższego terminu. Strona powodowa nie złożyła wniosku o jego przywrócenie, nie usprawiedliwiła w żaden sposób niedochowania terminu, zaś sąd pierwszej instancji nie wydał postanowienia przewidzianego w art. 207 § 3 k.p.c. zezwalającego na złożenie pisma po upływie zakreślonego terminu. W rezultacie złożone przez pełnomocnika strony powodowej pismo z dnia 18 czerwca 2019 roku winno zostać przez przewodniczącego zwrócone na podstawie art. 207 § 7 k.p.c., do czego jednak nie doszło. Sąd okręgowy uznał, że ramy czasowe dla przedstawiania stanowisk przez strony i powoływania dowodów zostały przez sąd rejonowy jednoznacznie wyznaczone zarządzeniem przewodniczącego z dnia 17 maja 2019 roku. Ich przekroczenie bez usprawiedliwienia winno było skutkować pominięciem przez sąd pierwszej instancji twierdzeń i dowodów przytoczonych po bezskutecznym upływie zakreślonego w tym celu terminu, skoro do jego niedochowania doszło z przyczyn zależnych wyłącznie od strony powodowej. Jednakże wbrew wskazanym regułom postępowania sąd rejonowy owe spóźnione twierdzenia uwzględnił przy rozstrzyganiu sprawy i na ich podstawie dokonał ustaleń faktycznych oraz oceny zasadności żądania pozwu, które to żądania w świetle owych spóźnionych twierdzeń i dowodów uznał w rezultacie za częściowo uzasadnione. Tymczasem nie jest możliwe w oparciu o twierdzenia i dowody prawidłowo zgłoszone przez strony w pozwie i zarzutach od nakazu zapłaty dokonanie ustaleń faktycznych tożsamych z poczynionymi przez sąd rejonowy. Ze wskazanych twierdzeń i dowodów wynika bowiem jedynie zawarcie przez strony umowy pożyczki, wystawienie przez pozwaną weksla własnego na zabezpieczenia roszczeń wynikających z tej umowy, ustalenie zasad wypełnienia weksla w deklaracji wekslowej z dnia 14 marca 2018 roku, sporządzenie przez powódkę oświadczenia o wypowiedzeniu umowy pożyczki oraz uzupełnienie weksla na dochodzoną w pozwie kwotę. Ponieważ powodowa spółka dochodziła roszczeń na podstawie wręczonego jej przez pozwaną weksla własnego in blanco na zabezpieczenie roszczeń z umowy pożyczki, to warunkiem sine qua non uznania ich zasadności było wykazanie, że weksel ten został uzupełniony prawidłowo i że wyrażona w nim kwota jest uzasadniona w świetle treści łączącego strony stosunku podstawowego. Konieczne było wykazanie, że doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki, zaś zaległość pozwanej opiewa na sumę wekslową. Tymczasem brak jest oparcia w prawidłowo zaoferowanym przez strony materiale dowodowym dla dokonania ustaleń, czy zaistniały przewidziane w umowie pożyczki podstawy faktyczne dla jej wypowiedzenia, czy strona powodowa dochowała przewidzianych w punkcie 8. umowy wymogów koniecznych dla skutecznego wypowiedzenia umowy i czy faktycznie doszło do złożenia stronie pozwanej oświadczenia z dnia 27 stycznia 2019 roku o wypowiedzeniu umowy pożyczki. Oznacza to, że na podstawie prawidłowo zaoferowanego przez strony materiału dowodowego nie ma możliwości dokonania ustaleń faktycznych koniecznych dla uznania roszczeń zgłoszonych w pozwie za uzasadnione. Nie ma bowiem możliwości ustalenia, czy faktycznie zaistniały podstawy dla wypowiedzenia umowy pożyczki, czy umowa ta została skutecznie wypowiedziana, a w konsekwencji czy były podstawy dla wypełnienia przez powódkę weksla i to na ujętą w nim kwotę. W konsekwencji przy prawidłowym zastosowaniu przepisów proceduralnych sąd rejonowy (z przyczyn leżących po stronie powódki) nie dysponowałby materiałem dowodowym, na którym oparł się przy rozstrzyganiu sprawy. Na skutek zatem naruszenia przez sąd rejonowy norm postępowania wyrażonych we wskazanych wyżej przepisach doszło do przyjęcia w poczet materiału dowodowego dowodów powołanych z przekroczeniem wyznaczonego w tym celu terminu, a zatem spóźnionych, które prawidłowo powinny zostać pominięte w oparciu o art. 207 § 6 k.p.c. i art. 217 § 2 k.p.c. Naruszenie to miało istotny wpływ na wynik sprawy, gdyż doprowadziło sąd rejonowy do uznania za częściowo uzasadnione powództwa, które przy wykorzystaniu prawidłowo zebranego materiału dowodowego winno zostać uznane za nieuzasadnione w całości i podlegać oddaleniu. Stąd też częściowe uwzględnienie powództwa przez sąd rejonowy było nietrafne, co słusznie podniosła w swojej apelacji strona pozwana.

Mając na uwadze powyższe okoliczności sąd okręgowy uznał apelację pozwanej za uzasadnioną, co skutkowało koniecznością dokonania częściowej zmiany przez sąd odwoławczy zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa także w części niezasadnie uwzględnionej przez sąd rejonowy, co znalazło wyraz w treści punktu 1 a) formuły sentencji wyroku sądu okręgowego.

Prowadziło to do konieczności zmiany także orzeczenia o kosztach postępowania zawartego w punkcie 4. zaskarżonego wyroku i obciążenia powódki jako przegrywającą sprawę całością kosztów poniesionych przez pozwaną zgodnie z wynikającą z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. regułą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty te składały się koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3600 złotych, których wysokość została określona przez sąd zgodnie z treścią § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 roku, poz. 1804 z późn. zm.), opłata sądowa uiszczona od zarzutów od nakazu zapłaty w kwocie 225 złotych i 17 złotych opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, co znalazło wyraz w treści punktu 1 b) formuły sentencji wyroku sądu okręgowego.

Ze wskazanych we wcześniejszych rozważaniach przyczyn apelacja powodowej spółki okazała się w całości nieuzasadniona. Skoro bowiem powództwo podlegało oddaleniu w całości, to apelacja wywiedziona przez stronę powodową, w której powódka domagała się zasądzenia dalszej części niezasadnie uwzględnionego częściowo przez sąd pierwszej instancji roszczenia, podlegała oddaleniu.

Tak argumentując i znajdując podstawy do częściowej zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia sąd okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. uwzględnił apelację strony pozwanej w całości, o czym orzekł w treści punktu 1 formuły sentencji wyroku, zaś apelację powódki na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił jako niezasadną, o czym orzekł w treści punktu 2 formuły sentencji wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie 3 wyroku, zgodnie z wynikającą z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. regułą odpowiedzialności za wynik procesu. Wobec uwzględnienia apelacji pozwanej, co prowadziło do zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia żądania, to powódka jest stroną przegrywającą postępowanie apelacyjne i wobec tego jako przegrywająca winna zwrócić pozwanej poniesione przez nią koszty tego postępowania, na które złożyła się opłata sądowa od apelacji w wysokości 250 złotych i koszty zastępstwa procesowego w kwocie 900 złotych. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika zawodowego strony pozwanej ustalono na podstawie § 2 punkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 ww. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku, jako że wartość przedmiotu zaskarżenia opiewała na 7 407 złotych. Ponadto pozwana jako wygrywająca także w zakresie apelacji powódki miała prawo oczekiwać zasądzenia z tego tytułu na jej rzecz zwrotu kosztów pełnomocnika w wysokości 1 800 złotych, co łącznie dało sumę 2 950 złotych zasądzoną w punkcie 3. wyroku.

Sędzia Ziemowit Parzychowski

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)