Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 04 września 2018 r. Sąd Rejonowy w Świnoujściu:

–

w punkcie I. oddalił powództwo;

–

w punkcie II. zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1200 tytułem zwrotu kosztów procesu;

–

w punkcie III. zasądził od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Świnoujściu na rzecz adw. M. S. kwotę 1.476 zł, w tym 276 zł (dwieście siedemdziesiąt sześć złotych) podatku VAT, tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Powód D. G. był osadzony w Areszcie Śledczym w Ś. w okresie od 01 lipca 2013 r. do 10 września 2013 r. W okresie pobytu powoda w Areszcie Śledczym w Ś. cele nie były wyposażone w wentylację grawitacyjną lub mechaniczną.

Zdaniem Sądu Rejonowego powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Sąd jako podstawę rozstrzygnięcia uznał przepisy art. 24 § 1 k.c. i art. 448 zd. 1 k.c. W ocenie sądu rejonowego powód nie wykazał w niniejszej sprawie zasadności swojego roszczenia, co do zasady i co do wysokości.

Sąd podkreślił przy tym, iż prawo do godnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności zalicza się do katalogu dóbr osobistych chronionych prawem (tak również m.in.: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 05 lipca 2012r. (IV CSK 603/11, i w wyroku z dnia 17 marca 2010 r. (II CSK 486/09). W ocenie Sądu odbywanie kary pozbawienia wolności jest ze swojej istoty immanentnie związane z ograniczeniami i niedogodnościami, typowymi dla warunków izolacji. W konsekwencji należy uznać, że warunki osadzenia powinny odpowiadać minimalnym standardom przewidzianym w przepisach, niemniej drobne nieprawidłowości, nie uzasadniają automatycznie ewentualnego roszczenia o naruszenie dóbr osobistych. Sąd wskazał, iż powód nie przedstawił żadnego materiału dowodowego potwierdzającego to, iż był poniżany przez funkcjonariuszy Służby Więziennej. Pozwany kwestionował twierdzenie powoda w tym zakresie. Przesłuchani na wniosek pozwanego świadkowie również nie potwierdzili tego, że funkcjonariusze w stosunku do powoda podejmowaliby jakiekolwiek działania, które mogłyby być uznane za bezprawne i godzące w jego dobra osobiste. W zakresie twierdzeń powoda, co do niewłaściwych warunków bytowych w Areszcie Śledczym w Ś., zauważył, że nawet wykazanie przez powoda, że faktycznie doszło do określonego naruszenia przez pozwanego obowiązujących w tym zakresie przepisów, to i tak nie mogłoby skutkować uwzględnieniem powództwa powoda. Powód nie przedstawił bowiem żadnych dowodów potwierdzających to, że takie ewentualne uchybienia wyrządziły mu krzywdę i jakie były jej rozmiary.

O kosztach procesu w punkcie II wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 109 § 2 k.p.c.. Wskazał przy tym, iż w treści wyroku, w zakresie wysokości zasądzonych kosztów procesu, zaistniała oczywista omyłka, która została sprostowana postanowieniem z dnia 19 września 2018 r. W pkt IIII wyroku Sąd zasądził na rzecz pełnomocnika procesowego powoda wynagrodzenie za pomoc prawną udzieloną z urzędu. Wynagrodzenie to zostało określone na podstawie § 4 ust. 1 i 2 w zw. z § 8 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata u z urzędu (Dz.U. poz. 1801), określonej od wartości przedmiotu sporu. Do kwoty wynagrodzenia Sąd, stosownie do treści w § 4 ust. 3 wskazanego rozporządzenia, doliczył kwotę należnego podatku VAT. Postanowieniem z dnia 19 września 2018r. Sąd dokonał sprostowania oczywistej omyłki dotyczącej wysokości przyznanego pełnomocnikowi powoda wynagrodzenia.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła strona powodowa zaskarżając go w całości i zarzucając orzeczeniu:

- sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z zebranym materiałem dowodowym w zakresie uznania przez Sąd, iż powód nie przedstawił żadnego materiału dowodowego potwierdzającego jego twierdzenia,

- naruszenie przepisów prawa procesowego mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy tj. art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie i przeprowadzenie opinii biegłego sądowego na okoliczności przedstawione we wniosku dowodowym.

Apelujący wniósł o zmianę wyroku Sądu I instancji poprzez uwzględnienie powództwa i zasądzenie na rzecz powoda od pozwanego kwoty 5.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia orzekania do dnia zapłaty oraz o zasądzenie na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych, w tym kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, które to koszty nie zostały uiszczone w całości ani w żadnej części. Ewentualnie, o uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego. Wniósł o nieobciążanie powoda kosztami postępowania mając na uwadze, iż powód niedawno opuścił zakład kamy.

W uzasadnieniu apelacji wyjaśniono, iż powód nie zgadza się z rozstrzygnięciem Sądu, który uznał, iż nie udowodnił on swojego roszczenia. Powód w pozwie przedstawił szczegółowo okoliczności uzasadniające żądanie zasądzenia na jego rzecz zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych podczas pobytu w areszcie śledczym w Ś., które wobec braku możliwości przesłuchania powoda czy świadka, należałoby uznać za wiarygodne chociażby w oparciu o przyznanie pozwanego co do braku wyposażenia cel aresztu w wentylacje czy też dokumentacji pozwanego przedstawiającej rozmieszczenie powoda w konkretnych celach w poszczególnych terminach. Brak wymaganej wentylacji jest bezsporny, i w przypadku przebywania kilku osób na małej powierzchni celi wyposażonej w kącik wc, dodatkowo przy ograniczonym dostępie świeżego powietrza, musi stwarzać dyskomfort i naruszenie prawa do godnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności, którego nie może usprawiedliwiać twierdzeniem, iż jest to naturalna konsekwencja przestępczej przeszłości skazanego. Podkreślił, iż przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa niewątpliwie potwierdziłby fakt, iż cele nie spełniały warunków technicznych a to jak wskazano wyżej powoduje, iż prawo do godnego odbywania kary zostało naruszone i powód doznał krzywdy w tym zakresie. 

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie w całości, zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa radcowskiego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja w niewielkiej części okazała się zasadna.

W przedmiotowej sprawie przedmiotem ochrony było prawo do godnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności. Zapewnienie przez Państwo godziwych warunków odbywania kary pozbawienia wolności jest jednym z wymagań demokratycznego państwa prawnego, co wprost wynika z art. 10 ust. 1 ratyfikowanego przez Polskę Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Publicznych z dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167 i 169) oraz z art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka stanowiących, że każda osoba pozbawiona wolności będzie traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem przyrodzonej godności człowieka. Te zasady powiela w art. 40, 41 ust. 4 i 47 Konstytucja RP. Niezbywalna godność człowieka jest nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona stanowi obowiązek władz publicznych wszędzie tam, gdzie Państwo działa w ramach imperium, realizując swoje zadania represyjne, których wykonanie nie może prowadzić do większego ograniczenia praw człowieka niż to wynika z zadań ochronnych i celu zastosowanego środka represji (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 kwietnia 2013 r. I ACa 1238/12).

W orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka naruszeń art. 3 Konwencji upatrywano w: złych warunkach sanitarnych, niehigieniczności i braku prywatności przy korzystaniu z urządzeń sanitarnych, permanentnej niemożliwości zaspokojenia potrzeby snu spowodowanej niewystarczającą liczbą łóżek, jak i nieustannie zapalonym światłem czy panującym hałasie, niedostatecznym oświetleniu uniemożliwiającym czytanie, złej wentylacji cel, szczególnie uciążliwej dla osób niepalących osadzonych z palącymi, warunkach prowadzących do rozprzestrzeniania się chorób bądź braku możliwości leczenia.

Przepis art. 448 k.c. przewiduje możliwość przyznania zadośćuczynienia w razie naruszenia jakiegokolwiek dobra osobistego. W każdej sprawie mającej za przedmiot takie roszczenie konieczne jest stwierdzenie, czy dobro osobiste zostało naruszone. Artykuł 23 k.c. zawierający przykładowe wyliczenie dóbr osobistych wymienia cześć, która obejmuje dobre imię oraz godność. Prawo człowieka do poszanowania godności, wyrażającej się w poczuciu własnej wartości i oczekiwaniu szacunku ze strony innych ludzi, dotyczy wszystkich aspektów życia osobistego człowieka i obejmuje także taką jego sferę, która jest związana z pozbawieniem wolności. Z przepisów art. 23, 24 i 448 k.c. wynika, że przewidziana nim ochrona i odpowiedzialność pozwanego aktualizuje się przy spełnieniu dwóch przesłanek, a mianowicie w sytuacji gdy po pierwsze dojdzie do działania osoby, które narusza cudze dobro osobiste i to działanie będzie nosiło znamię działania bezprawnego i po drugie gdy działaniem zostanie naruszone lub zagrożone dobro osoby fizycznej lub prawnej. W okolicznościach ocenianej sprawy wskazać należy, iż niezapewnienie osadzonym podstawowych warunków humanitarnych z całą pewnością narusza godność. Warto przy tym wskazać, iż art. 24 k.c., stanowiący podstawę dochodzenia roszczeń z tytułu naruszenia dóbr osobistych nie wymaga dla odpowiedzialności winy sprawcy, o czym była już mowa, a jedynie bezprawność jego zachowania, wprowadzając jednocześnie domniemanie bezprawności. Dzięki temu dochodzący ochrony nie musi tej przesłanki udowadniać, natomiast to na sprawcy ciąży obowiązek wykazania, że jego działanie było zgodne z prawem.

W przedmiotowej sprawie powód upatrywał naruszenia jego dóbr osobistych m.in. w niezapewnieniu odpowiednich warunków odbywania kary aresztu poprzez niezapewnienie w celi wentylacji.

Zdaniem sądu okręgowego, wbrew stanowisku sądu meriti powód w czasie pobytu w pozwanym areszcie śledczym przebywał w celach, które nie spełniały standardów godnych warunków osadzenia. Cele, w których przebywał powód nie były wyposażone w wentylację grawitacyjną lub mechaniczną, czym pozwany naruszył przepisy powszechnie obowiązującego prawa. Zgodnie z § 147 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz.U. poz. 1422) wentylację mechaniczną lub grawitacyjną należy zapewnić w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi, w pomieszczeniach bez otwieranych okien, a także w innych pomieszczeniach, w których ze względów zdrowotnych, technologicznych lub bezpieczeństwa konieczne jest zapewnienie wymiany powietrza. Brak wymaganej wentylacji był okolicznością bezsporną, gdyż ta okoliczność została przez pozwanego przyznana, a dodatkowo wynika z dokumentacji przez stronę pozwaną przedstawioną, w tym notatki służbowej z dnia 22 czerwca 2016 r. w której kierownik działu kwatermistrzowskiego AŚ w Ś. wprost oświadczył, iż w okresie przebywania powoda w areszcie cele nie były wyposażone w wentylację grawitacyjną lub mechaniczną. Powyżej akcentowane przez powoda uchybienie miało szczególne znaczenie w powiązaniu z innymi warunkami panującymi w celach Aresztu Śledczego w Ś.. W okresie pobytu pozwanego w pozwanym areszcie śledczym cele były kilku osobowe nadto kąciki sanitarne nie były w pełni zabudowane. Dodatkowo powód przebywał w Areszcie w okresie letnim. Uwzględnić należy, że przebywanie na małej powierzchni z innymi osobami wiązać się musiało z dolegliwościami związanymi z koniecznością wdychania nieprzyjemnych zapachów wydobywających się z kącika sanitarnego w związku z załatwianiem potrzeb fizjologicznych, jak również stwarzało dyskomfort przy korzystaniu z tych kącików. Zwrócić przy tym należy uwagę na to, osoby odbywające karę pozbawienia wolności mają ograniczone możliwości przemieszczania się i przeciwdziałania takim sytuacjom. Ponadto cela jest miejscem, w którym osoby osadzone również odpoczywają i spożywają posiłki. Powyższe dolegliwości zwiększać musi mała powierzchnia celi, podwyższona temperatura czy ograniczony dopływ świeżego powietrza. Brak wentylacji w takich warunkach bytowych szczególnie doskwierał w okresie letnim, w którym niewątpliwe pozwany przebywał w areszcie tj. od 01.07 – 10.09.2013 r.

Z uwagi na oczywistość bezprawności działania pozwanego, przejawiającego się w niezapewnieniu jakiejkolwiek wentylacji w celach osadzonych, zdaniem sądu odwoławczego ustalenie tegoż faktu nie wymagało dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa. Co więcej strona powodowa tej okoliczności wykazywać nie musiała, bo została ona przyznana przez pozwanego.

W konsekwencji zgodnie z żądaniem apelacji uznać należało, że doszło do naruszenia dobra osobistego powoda, co z kolei uzasadniało przyznanie zadośćuczynienia, jednakże w kwocie 500 zł.

W tym zakresie nie można podzielić argumentacji sądu rejonowego, że nawet stwierdzenie naruszenia dobra osobistego nie nakładało obowiązku przyznania zadośćuczynienia. Uwzględniając orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka stwierdzić należy, że każde naruszenie art. 3 Konwencji o prawach człowieka (zakaz tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania i karania) jest w nim traktowane jako podstawa przyznania zadośćuczynienia. W sprawie Mironovas i inni przeciwko Litwie (skargi nr 40828/12, 29292/12, 69598/12, 40163/13, 66281/13, 70048/13, 70065/13), w wyroku z dnia 8 grudnia 2015 r. Trybunał wskazał w odniesieniu do naruszenia art. 3 Konwencji, że wymaga dwóch rodzajów środków zaradczych:

–

środek prewencyjny umożliwiający szybkie zakończenie trwającego stanu naruszenia – tego typu środek ma największą wartość i jest niezbędny z uwagi na szczególną wagę praw chronionych art. 3;

–

środek kompensacyjny w postaci naprawienia już powstałej szkody – tego typu środek jest szczególnie istotny dla zasady subsydiarności – dzięki niemu skarżący nie są zmuszeni do kierowania do Trybunału skarg dotyczących zbadania podstawowych faktów i ustalenia kwoty rekompensaty.

Środki o charakterze prewencyjnym i kompensacyjnym powinny być komplementarne, by były uznane za skuteczne. W przypadku tych skarżących w ramach systemu krajowego zostały im przyznane określone kwoty zadośćuczynienia, a mimo to Trybunał zbadał sposób rozpatrzenia powództw odszkodowawczych z tytułu warunków zatrzymania przez sądy litewskie. We wszystkich siedmiu sprawach sądy krajowe przyznały, że doszło do naruszenia krajowych norm prawnych mających zastosowanie do warunków zatrzymania. W większości przypadków sądy wzięły też pod uwagę zasady wypracowane w orzecznictwie Trybunału na podstawie art. 3. Najczęściej uznały też, że sam fakt niewłaściwych warunków zatrzymania przemawia za domniemaniem wystąpienia po stronie skarżących szkody niemajątkowej, bez konieczności jej udowodnienia przez skarżących. Trybunał był też usatysfakcjonowany faktem, że sądy uwzględniły całościową sytuację skarżących, koncentrując się na prawie osadzonego do niepodlegania nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu. Pod tym więc względem Trybunał uznał, że generalnie sądy zbadały kwestie mające znaczenie z punktu widzenia art. 3 Konwencji. Trybunał odrzucił również argumentację jednego z sądów krajowych, który powołał się na fakt, że cierpienie skarżącego zmniejszało się z czasem. Nie podzielił również argumentu, że brak zamiaru poniżenia więźnia zmniejszał odpowiedzialność państwa za niewłaściwe warunki zatrzymania. Trybunał podkreślił, że przyznawane przez sądy krajowe kwoty odszkodowań z tytułu szkody niemajątkowej nie mogą być nierozsądnie niskie w porównaniu do kwot przyznawanych w podobnych sprawach przez Trybunał. Ponieważ prawo do niepodlegania nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu ma charakter fundamentalny, wymaga się od organu/sądu krajowego wskazania wyjątkowo przekonujących powodów uzasadniających brak przyznania lub przyznanie niższego zadośćuczynienia. Najważniejsze znaczenie dla oceny wysokości odszkodowania ma długość okresu czasu spędzonego w niewłaściwych warunkach. Wyrok ten przypomina obowiązki nałożone na państwo zapewnienia na poziomie krajowym odpowiednich środków zapobiegawczych i odszkodowawczych w odniesieniu do naruszenia art. 3 Konwencji z uwagi na niewłaściwe warunki zatrzymania.

Uwzględniać ten kierunek orzecznictwa sąd odwoławczy uznał za zasadne wobec niesporności, że powód przebywał w warunkach naruszających art. 3 Konwencji przyznanie mu odpowiedniego zadośćuczynienia.

Ustalając wysokość zadośćuczynienia sąd okręgowy kierował się faktem, iż powód w w warunkach naruszających jego prawa przebywał stosunkowo niedługi okres, nie stawił się na termin rozprawy w celu złożenia wyjaśnień, stąd ustalając jego krzywdę sąd mógł jedynie kierować się miernikami ogólnymi mając na uwadze, że zadośćuczynienie ma naprawić jedynie krzywdę związaną z niezgodnym z prawem zwiększeniem uciążliwości obywania tej kary. Stopień nasilenia tych uciążliwości nie był jednak wysoki. Powód przebywał w celi bez wentylacji w sumie dwa miesiące. Kara pozbawienia wolności jednakże z natury rzeczy wiąże się z pewnymi dolegliwościami i ograniczeniami, z którymi naruszający prawo musi się liczyć, aczkolwiek rola Państwa jest takie zorganizowanie systemu odbywania kary pozbawienia wolności, by nie dochodziło do naruszania godności osadzonych. Roszczenie jakie powód sformułował w tej sprawie uzasadniane było na dwóch płaszczyznach; z jednej strony powód wskazywał na poniżające traktowanie przez pracowników Aresztu, z drugiej na warunki odbywania kary pozbawienia wolności. Pierwsza z tych płaszczyzn nie została w tym procesie wykazana, stąd roszczenie powoda mogło być jedynie oceniane pod kątem niezapewnienia należytych warunków odbywania kary pozbawienia wolności. Powód żądał zasądzenia na jego rzecz kwoty 5000 zł, przy czym należało tę kwotę uznać za nadmiernie wygórowaną i nie uzasadnioną jednak okolicznościami sprawy. Sąd odwoławczy uwzględniając rodzaj uciążliwości, czas jej trwania, uznał za odpowiedni zadośćuczynienie w kwocie 500 złotych, którą zasądzono wraz z należnymi odsetkami za opóźnienie zgodnie z żądaniem pozwu (art. 321 k.p.c.) od dnia wyrokowania przez sąd I instancji.

W zakresie kosztów postępowania przed sądem I jak i II instancji zasadnym okazało się odstąpienie od obciążenia powoda tymi kosztami. Sąd miał na uwadze, że dochodzone przez powoda roszczenie zostało w części uwzględnione, na skutek dokonanej oceny, że strona pozwana dopuściła się wobec niego naruszenia dóbr osobistych uzasadniających roszczenie o zadośćuczynienie. Fakt, że żądanie zadośćuczynienia jedynie w niewielkiej części było uzasadnione nie może prowadzić do sytuacji, że w ostatecznym rozrachunku z kosztami postępowania, rekompensata finansowa doznanych przez niego krzywd okazałaby się jedynie symboliczna. Co więcej wskazać należy, że brak jest kryteriów uzasadniających ustalenie wysokości należnego zadośćuczynienia i ma ono zawsze charakter ocenny. Stąd nie można oczekiwać od powoda, zwłaszcza w sytuacji kiedy samodzielnie formułuje pozew, że że będzie potrafił wskazać prawidłową kwotę.

Z tej przyczyny orzekając o kosztach procesu oraz kosztach postępowania apelacyjnego sąd zastosował zasady wynikające z art. 100 i 102 k.p.c. uznając że brak jest podstaw do obciążania powoda kosztami zarówno procesu, jak i postępowania odwoławczego w tej części w której jego roszczenie oraz apelacja zostały oddalone. Za takim rozstrzygnięciem przemawia także okoliczność, że doszło do naruszenia przez pozwanego dóbr osobistych powoda.

Reasumując w oparciu o przepis art. 386 § 1 k.p.c. dokonano korekty orzeczenia sądu rejonowego, czego wyrazem jest punkt 1. wyroku.

Dalej idąca apelacja nie znalazła uznania sądu odwoławczego i została jako niezasadna w oparciu o przepis art. 385 k.p.c. oddalona, o czym orzeczono w punkcie 2. wyroku.

Wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu reprezentującego powoda przyznano zgodnie z jego wnioskiem w oparciu o § 4 ust. 1 i 3 w zw. z § 14 ust. 1 pkt 26 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2015 r. poz. 1801). Sąd odwoławczy nie podziela stanowiska sądu rejonowego, że w okolicznościach sprawy zachodziła podstawa do pominięcia regulacji., w której wyraźnie wskazano stawkę stałą przewidzianą za sprawy o o odszkodowanie lub o zadośćuczynienie związane z warunkami wykonywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania. Sprawa niniejsza była klasyczną sprawą, w której należało zastosować do ustalenia kosztów należnych czy to pełnomocnikowi z urzędu, czy pełnomocnikowi strony przeciwnej właśnie tę podstawę. Sąd rejonowy nie uzasadnił z jakiej przyczyny zdecydował się ustalać należne koszty w oparciu o wartość przedmiotu sporu. Oczywiście sąd odwoławczy nie był władny do zmiany rozstrzygnięcia sądu rejonowego, ale również stanowiskiem tym nie był związany, stąd koszty należne za postępowanie odwoławcze zostały ustalone z uwzględnieniem tej opłaty. Natomiast w odniesieniu do kosztów procesu i kosztów postępowania apelacyjnego w części w jakiej powoda należałoby potraktować jako przegrywającego sprawę, sąd zastosował regułę wynikającą z art. 102 k.p.c.

SSO Marzenna Ernest SSO Katarzyna Longa SSA Tomasz Sobieraj

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)