Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2018 roku Sąd Rejonowy w Świnoujściu po rozpoznaniu sprawy z powództwa L. N. przeciwko E. S. (1), M. L., Z. G., H. M. i A. M. o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (sygn. akt I C 1186/15):

I. oddalił powództwo przeciwko pozwanej E. S. (1),

II. oddalił powództwo przeciwko pozwanej M. L.,

III. oddalił powództwo przeciwko pozwanej Z. G..

IV. oddalił powództwo przeciwko pozwanym H. M. i A. M.,

V. oddalił wniosek powoda L. N. o udzielenie zabezpieczenia w sprawie przeciwko pozwanej E. S. (1),

VI. oddalił wniosek powoda L. N. o udzielenie zabezpieczenia w sprawie przeciwko pozwanej M. L.,

VII. oddalił wniosek powoda L. N. o udzielenie zabezpieczenia w sprawie przeciwko pozwanej Z. G.,

VIII. oddalił wniosek powoda L. N. o udzielenie zabezpieczenia w sprawie przeciwko pozwanym H. M. i A. M.,

IX. zasądził od powoda L. N. na rzecz pozwanej E. S. (1) kwotę 3.617 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

X. zasądził od powoda L. N. na rzecz pozwanej M. L. kwotę 3.617 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

XI. przyznał E. S. (2) - kuratorowi pozwanych H. M. i A. M., których miejsc pobytu jest nieznane od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Świnoujściu wynagrodzenie w kwocie 1.800 złotych,

XII. przyznał adwokatowi M. M. (1) od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Świnoujściu kwotę 3.600 złotych, powiększoną o należny podatek VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Sąd Rejonowy ustalił, że w wyniku rozpoznania wniosku z dnia 8 listopada 2000 roku, Sąd Okręgowy w Szczecinie postanowieniem z dnia 27 listopada 2000 roku w trybie zarządzenia tymczasowego zabezpieczył roszczenie pieniężne L. N. wobec Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w M. przez m.in. obciążenie udziału Spółdzielni w nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...), Kw nr (...), oraz nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...), Kw nr (...), hipotekami przymusowymi do kwoty 555.534,15zł z umownymi odsetkami i kosztami procesu. Jednocześnie wyznaczył L. N. 14 dni do wytoczenia powództwa pod rygorem upadku zabezpieczenia.

W dniu 15 grudnia 2000 roku L. N. wniósł do Sądu Okręgowego w Szczecinie pozew przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w M. o zapłatę kwoty 555.534,15 zł z odsetkami umownymi i kosztami procesu. Powództwo zostało uwzględnione wydaniem w dniu 19 lutego 2001 roku nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym w sprawie o sygn. akt I Nc 123/00. W dniu 19 kwietnia 2001 roku nakazowi zapłaty nadano klauzulę wykonalności, a tytuł wykonawczy doręczono pełnomocnikowi powoda.

Na wniosek L. N. i na podstawie postanowienia Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 27 listopada 2000 roku w księgach wieczystych nr (...) wpisana została hipoteka na udziale Spółdzielni w wysokości 555.534,15 zł z odsetkami umownymi. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) urządziła dla wyodrębnionych lokali z budynku położonego na działkach nr (...) oddzielne księgi wieczyste i jednocześnie przy odłączaniu każdego lokalu z księgi gruntowej sąd wieczystoksięgowy dokonał z urzędu przeniesienia wpisów obciążenia hipoteką z księgi gruntowej do nowo utworzonej księgi wieczystej dla lokalu, w wyniku czego nowy wpis obciążał udział w nabywanych przez nowych właścicieli udziałach w działce.

Na wniosek Spółdzielni, postanowieniem z dnia 28 września 2007 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie uchylił postanowienie z dnia 27 listopada 2000 roku wskazując, że L. N. nie dotrzymał wyznaczonego terminu do wytoczenia powództwa, wobec czego zabezpieczenie upadło.

Na wniosek Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w M. z dnia 15 października 2007 roku i na podstawie powyższego postanowienia z dnia 28 września 2007 roku, Sąd Rejonowy w Świnoujściu dokonał w dniu 25 lutego 2008 roku wykreślenia z działu IV księgi wieczystej nr (...) hipoteki przymusowej w kwocie 555.534,15 zł ustanowionej na rzecz I. N. z udziału Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w M. a także pozwanych.

Sąd Rejonowy w Świnoujściu prowadzi dla lokalu mieszkalnego (...) położonego w M. przy ul. (...) księgę wieczystą (...), dla lokalu mieszkalnego (...) położonego w M. przy ul. (...) księgę wieczystą (...), dla lokalu mieszkalnego (...) położonego w M. przy ul. (...) księgę wieczystą (...), dla lokalu niemieszkalnego (...) położonego w M. przy ul. (...) księgę wieczystą (...). W dziale IV tych ksiąg wykreślona jest hipoteka wpisana na pierwszym miejscu, przy czym była to hipoteka łączna wpisana na rzecz L. N., na podstawie postanowienia Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 27 listopada 2000 roku.

Postanowieniem z dnia 31 października 2008 roku Sąd Apelacyjny w Szczecinie w sprawie sygn. akt I ACz 645/08 na podstawie art. 359 § 1 k.p.c. uchylił postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 28 września 2007 roku w sprawie I Co 206/00. Sąd Apelacyjny uznał, że ustalenie Sądu Okręgowego, że we wskazanym terminie L. N. nie wytoczył powództwa, było błędne, skoro w sprawie I Nc 123/00 wydany został nakaz zapłaty, który jest prawomocny.

Decyzją z dnia 31 sierpnia 2016 roku Starosta (...) stwierdził nabycie z dniem 1 stycznia 2016 roku przez Skarb Państwa, nieodpłatnie, z mocy prawa, mienia pozostałego po wykreślonym z Krajowego Rejestru Sądowego podmiocie – Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ś., własności nieruchomości położonej w M. – udziału w działce zabudowanej nr (...), objętej księgą wieczystą nr (...) oraz udziału w działce niezabudowanej nr (...), objętej księgą wieczystą nr (...). Decyzja wydana została na podstawie art. 9 ust. 2b i 2i ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym.

Postanowieniem z dnia 8 grudnia 2017 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie, sygn. akt I Co 309/17, oddalił wniosek powoda o nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanemu przez Sąd Okręgowy w Szczecinie w dniu 20 lutego 2001 roku, sygn. akt I Nc 123/00, przeciwko Skarbowi Państwa – Staroście (...). W uzasadnieniu Sąd ten uznał, iż wierzytelność stwierdzona powyższym tytułem z mocy prawa wygasła z dniem 1 stycznia 2017 roku i tym samym nie może być dochodzona, a wygasła ze względu na brak wszczęcia egzekucji przeciwko Skarbowi Państwa. Postanowieniem z dnia 6 marca 2018 roku Sąd Apelacyjny w Szczecinie oddalił zażalenie L. N. na powyższe postanowienie Sądu Okręgowego.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo oparte na art.10 ust.1 u.k.w.h. za niezasadne, podkreślając, że powód niezgodności ksiąg wieczystych (...) z rzeczywistym stanem prawnym upatrywał w wykreśleniu bez ważnej podstawy prawnej hipoteki przymusowej łącznej, ustanowionej postanowieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 27 listopada 2000 roku, sygn. akt I Co 206/00. Sąd uznał, że w świetle art. 95 u.k.w.h. hipoteka nie wygasła skutecznie w wyniku postanowienia z dnia 28 września 2007 roku stwierdzające upadek zabezpieczenia w postaci wpisu hipotek, co nie oznacza, że nie wygasła z innej przyczyny. W ocenie Sądu Rejonowego doszło do upadku zabezpieczenia w wyniku uzyskania przez powoda tytułu wykonawczego i wszczęcia postępowania egzekucyjnego, nadto art. 95 u.k.w.h. przewiduje dziesięcioletni termin z upływem którego wygasa hipoteka wykreślona bez ważnej podstawy, który jest wedle Sądu terminem zawitym, wobec czego nie podlega przerwaniu ani zawieszeniu. Niezależnie od powyższego Sąd stanął na stanowisku, że powództwo podlegało oddaleniu z uwagi na to, iż roszczenie powoda, którego dotyczyło postanowienie o zabezpieczeniu, wygasło i nie może być egzekwowane. Sąd wyjaśnił, że podmioty, które były wpisane do rejestru handlowego miały obowiązek złożenia wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego do dnia 31 grudnia 2015 roku. Te podmioty, które w tym terminie wniosku nie złożyły, z dniem 1 stycznia 2016 roku zostały uznane za wykreślone z rejestru. Z tym dniem Skarb Państwa nabył nieodpłatnie z mocy prawa mienie tych podmiotów, oraz odpowiedzialność z nabytego mienia za ich zobowiązania. Stosownie do art. 9 ust. 2c ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym, roszczenie stwierdzone w tytule wygasło w przypadku, gdy wierzyciel nie złożył wniosku o wszczęcie egzekucji w terminie roku od chwili nabycia mienia przez Skarb Państwa na podstawie tytułu egzekucyjnego, którego nadano klauzulę wykonalności przeciwko Skarbowi Państwa. Powód w tym terminie nie wszczął postępowania egzekucyjnego przeciwko Skarbowi Państwa, zatem jego roszczenie w ocenie Sądu wygasło. W konsekwencji wygasło zabezpieczenie udzielone powodowi postanowieniem z dnia 27 listopada 2000 roku, zabezpieczenie bowiem nie posiada samodzielnej funkcji i uzależnione jest od istnienia roszczenia, którego dotyczy.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd przyjął, iż powództwo w niniejszej sprawie nie mogło zostać uwzględnione podkreślając, że nie zasługiwał na aprobatę zarzutu niezgodności z konstytucją art. 9 ust. 2c ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym, w zakresie w jakim przepis ten przewiduje roczny termin na wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko Skarbowi Państwa. W ocenie Sądu Rejonowego termin ten, aczkolwiek dość krótki, nie odbiega od innych terminów pojawiających się prawie cywilnym, których niedochowanie przez stronę wiąże się z negatywnymi dla niej skutkami prawnymi.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód zaskarżając go w całości. Podniósł m.in. zarzut naruszenia art. 95 u.k.w.h poprzez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że wniesienie powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nie wstrzymuje biegu 10 – letniego terminu wygaśnięcia hipoteki określonego w tym przepisie. Powołał się również na regulację art. 9 ust. 2c, 2e i 2i ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym zarzucając błędną ich wykładnię i niewłaściwe zastosowanie w wyniku uznania, że wygaśnięcie roszczenia wobec Skarbu Państwa będącego następcą prawnym wykreślonych z rejestru podmiotów powoduje też wygaśnięcie roszczenia wobec osób trzecich, w tym dłużników rzeczowych.

W odpowiedzi na apelację pozwane M. L. i E. S. (1) wniosły o jej oddalenie oraz zasądzenie na swoja rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Postanowieniem z dnia 15 maja 2019 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie na podstawie art. 390 § 1 k.p.c. przedstawił do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu następujące zagadnienia prawne budzące poważne wątpliwości:

1.  czy wygaśnięcie roszczenia w rozumieniu art. 9 ust. 2 c) ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 1997 roku, nr 121, poz. 770 ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 3 ustawy z dnia 28 listopada 2014 roku o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 roku, poz. 1924) oznacza wygaśnięcie roszczeń również w stosunku do dłużników rzeczowych ? a w przypadku negatywnej odpowiedzi na powyższe pytanie:

2.  czy wniesienie powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym w trybie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece wpływa na bieg dziesięcioletniego terminu wygaśnięcia hipoteki wykreślonej bez ważnej podstawy prawnej, wynikającego z art. 95 ustawy o księgach wieczystych i hipotece ?

W dniu 12 grudnia 2019 r. Sąd Najwyższy w punkcie I podjął uchwałę następującej treści wygaśnięcie roszczeń wierzycieli na podstawie art. 9 ust. 2c ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. Nr 121, poz. 770 ze zm.), pociąga za sobą wygaśnięcie hipotek zabezpieczających ich wierzytelności, w punkcie II odmówił podjęcia uchwały w pozostałym zakresie.

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu.

Sąd rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które sąd odwoławczy przyjmuje za własne. Ustalenia te sąd rejonowy poparł wnikliwą i rzetelną analizą zebranych dowodów, a ocena tych dowodów odpowiada zasadom logiki i obejmuje wszystkie okoliczności sprawy. W wyczerpującym i sporządzonym zgodnie z art. 328 § 2 k.p.c. uzasadnieniu wyroku, sąd rejonowy dokładnie określił dowody, na których się oparł, wyjaśnił podstawę prawną wyroku i przytoczył w tym zakresie przepisy prawa.

Stan faktyczny w tej sprawie był w zasadzie bezsporny tak co do konkretnych zdarzeń i czynności oraz dat ich podjęcia. Zasadniczego znaczenia na gruncie analizowanej sprawy nabierała natomiast ocena prawna stanu faktycznego oraz subsumcja przepisów. W tej zaś kwestii sąd okręgowy związany jest uchwałą Sąd Najwyższego z dnia 12 grudnia 2019 r. będącą wyrazem wątpliwości sądu okręgowego powziętych w ramach rozpoznania niniejszej apelacji oraz wyrażonym niej zapatrywaniem prawnym. Po myśli art. 390 § 2 k.p.c. uchwała zawierająca odpowiedź na pytanie prawne wiąże w danej sprawie sądy, podejmujące następnie decyzje w sprawie, tzn. nie tylko sam sąd drugiej instancji, ale również sąd pierwszej instancji, któremu następnie sprawa została przekazana, oraz ewentualnie sąd apelacyjny, rozpoznający apelację od orzeczenia sądu niższego, ponownie rozstrzygającego sprawę. Związanie sądu okręgowego zapatrywaniem prawnym wyrażonym przez Sąd Najwyższy wyklucza kwestionowanie przyjętej przez tenże sąd podstawy prawnej w kontekście poodnoszonych w apelacji zarzutów o charakterze konstytucyjnym skierowanych przeciwko regulacji art. 9 ust. 2 zawartej w ustawie z dnia 20 sierpnia 1997 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym.

Wskazać należy, że zarzuty co do zgodności regulacji art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku winny zostać podniesione przed Sądem Najwyższym rozstrzygającym zagadnienie prawne bądź ewentualnie w drodze skargi konstytucyjnej na podstawienie wydane przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie w dniu 6 marca 2018 r. Orzeczeniem tym Sąd Apelacyjny oddalił zażalenie wnioskodawcy na podstawienie Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 8 grudnia 2017 r. (I Co 309/17) oddalające wniosek o nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanym przez Sąd Okręgowy w Szczecinie w dniu 20 lutego 2001 r. w sprawie o sygn. akt I Nc 123/00 przeciw Skarbowi Państwa – Staroście (...). To właśnie wtedy powód mógł i w zasadzie winien był podważać konstytucyjność przepisu art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym.

Zważyć należy, że przepis art. 9 ust. 2c ww. ustawy wyraźnie stanowi, że jeżeli przed nabyciem mienia przez Skarb Państwa wierzyciel uzyskał tytuł egzekucyjny przeciwko podmiotowi, o którym mowa w ust. 2a ustawy, roszczenie stwierdzone w tym tytule wygasło w przypadku, gdy wierzyciel nie złożył wniosku o wszczęcie egzekucji w terminie roku od chwili nabycia mienia przez Skarb Państwa. Warunkiem jednak wszczęcia egzekucji w tym terminie jest nadanie powyższemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności przeciwko Skarbowi Państwa. Przepis art. 9 ust. 2e zd. 1 równie wyraźnie stanowi, że jeżeli tytuł egzekucyjny został wystawiony przeciwko podmiotowi, o którym mowa w ust. 2a, sąd na wniosek wierzyciela nadaje klauzulę wykonalności przeciwko Skarbowi Państwa.

Przyczyną, dla której Sąd Okręgowy odmówił nadania klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 20 lutego 2001 r. było uchybienie przez powoda rocznemu terminowi z art. 9 ust. 2c ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym który upłynął z dniem 1 stycznia 2017 r., gdy tymczasem powód wniosek złożył w dniu 31 sierpnia 2017 r.

Niezależnie od tych argumentów natury formalnej sąd okręgowy nie podzielił zapatrywania powoda, co do niekonstytucyjności art. 9 ust. 2c ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym. W ustosunkowaniu do wskazanej w tym zakresie argumentacji to w gruncie rzeczy zdarzyć się może, że w danym stanie faktycznym przepisy nie będą prowadzić do sprawiedliwego rozstrzygnięcia. Tym niemniej oceniając przepisy co do ich istoty należy skupić się zasadniczo na generalnym celu danej regulacji a dalej osadzić ją w realiach konkretnej sprawy.

Niewątpliwie Rejestr Handlowy nie jest instytucją nową, wręcz przeciwnie funkcjonował w Polsce od dawna, do życia został powołany do dekretem Naczelnika Państwa z dnia 7 lutego 1919 r. wraz z rozporządzeniem ministra sprawiedliwości z dnia 22 kwietnia 1919 r. o rejestrze handlowym. W tej formie prowadzony był w sądach rejestrowych do dnia 1 stycznia 2001 r., kiedy to zastąpiony został Krajowym Rejestrem Sądowym na podstawie ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym. Wprowadzając ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym zamysłem ustawodawcy było całkowite przerejestrowanie do nowego rejestru pomiotów dotychczas wpisanych do rejestru RHB. Powodem była zaś wola ustawodawcy, aby definitywnie uporządkować sytuację prawną podmiotów uczestniczących w obrocie gospodarczym. W RHB nierzadko bowiem figurowały nieaktualne wpisy dotyczące spółek niemających organów lub faktycznie nieprowadzących działalności. Wprowadzenie nowoczesnego rejestru miało na celu przywrócenie prawdziwości informacji oraz wyeliminowanie ewentualnych nieprawidłowości.

Wątpliwości sądu okręgowego nie budzi i to, że to rzeczą każdego wierzyciela, w analizowanym wypadku powoda, który posiadał tytuł wykonawczy wobec Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ś. od lutego 2001 r. było zabezpieczenie własnego interesu poprzez posiadanie wiedzy co do tego, kto jest jego dłużnikiem i dopilnowaniem czy nie wystąpiły jakiekolwiek zmiany w tym zakresie. Pojęcie dłużnika w analizowanym wypadku wiąże się z kolei nie tylko z firmą, pod którą działa, czy siedzibą ale również z wpisem do rejestru. Rejestr Sądowy pełni dwie zasadnicze funkcje, mianowicie informacyjną i legalizacyjną. Funkcja informacyjna polega na tym, że jest on urzędowym i jawnym zbiorem danych dotyczących podmiotów uczestniczących w obrocie gospodarczym. Funkcja legalizacyjna przejawia się w tym, że dopiero wpis do rejestru pozwala na uzyskanie osobowości prawnej i dokonywanie dalszych czynności prawnych. Wpis do rejestru identyfikuje danego dłużnika, daje możliwość uzyskania informacji o każdym podmiocie podlegającemu obowiązkowi wpisu do rejestru oraz statuuje osobowość prawną danego podmiotu. Taką funkcję wpis spełnia obecnie i taką też funkcję pełnił w latach poprzednich, również wtedy gdy funkcjonował jako Rejestr Handlowy. Obie te funkcje niezaprzeczalnie przyczyniły się do wzmocnienia pewności i bezpieczeństwa obrotu gospodarczego.

Powód miał świadomość tego, że jego dłużnikiem jest Spółdzielnia Mieszkaniowa (...). Podmiot ten wpisany był do rejestru handlowego RHB. Skutkiem tego powód nie może obecnie zasłaniać się nieznajomością przepisów czy instytucji regulującej działanie rejestru handlowego skoro przez 10 lat nie interesował się losem swojego dłużnika i nie zachował należytej staranności w dbałości o własne interesy poprzez choćby ustalenie czy Spółdzielnia figuruje w rejestrze oraz jaki to jest rejestr. Bierność powoda przez szereg lat nie uprawnia też do skutecznego twierdzenia, że regulacja odnosząca się do terminu utraty bytu prawnego podmiotu, który nie dopełnił formalności wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, jest niezgodna z konstytucją, zwłaszcza, że powód posiadał wiedzę, jakie czynności winien podjąć, by nie doszło do wygaszenia jego roszczeń względem Spółdzielni Mieszkaniowej (...).

Wreszcie nie uszło sądowi okręgowemu, że termin wykreślenia podmiotów nieprzerejestrowanych z RHB do Krajowego Rejestru Sądowego, które z chwilą wykreślenia, utraciły podmiotowość prawną był wielokrotnie przesuwany. Początkowo termin złożenia wniosku o przerejestrowanie ustalono na dzień 31.12.2003r, jednak termin ten został przedłużony do dnia 31.12.2013 r., a następnie do dnia 31.12.2015 r. Ostatecznie nastąpiło to z dniem 1 stycznia 2016 r. Sąd okręgowy dostrzega wprawdzie, że w tym czasie nie powinny istnieć roszczenia nieprzedawnione to jednak trzeba mieć na uwadze, że w dacie wykreślenia Spółdzielni Mieszkaniowej z rejestru tytuł wykonawczy miał niemalże 15 lat. Ponad wszelką wątpliwość ten tytuł nie został wykonany, a powód nie prowadził skutecznej egzekucji. Mało tego od 2008 r. powód wiedział, że wykreśleniu uległa hipoteka przymusowa ustanowiona na jego rzecz z udziału Spółdzielni mieszkaniowej (...).

Niewątpliwie należy wyważyć dwie wartości, mianowicie pewność obrotu i konieczność tego, by w obrocie nie funkcjonowały podmioty nie istniejące faktycznie celem ochrony praw innych podmiotów. Wierzyciele mieli rok od chwili nabycia mienia przez Skarb Państwa, aby dochodzić swoich roszczeń, ewentualnie aby złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji, jeśli wcześniej uzyskali tytuł egzekucyjny przeciwko podmiotowi uznanemu za wykreślony. Dodatkowo należy mieć na uwadze, że termin ten był przesuwany – nie wydaje się zatem aby uchybiał on uprawnieniom pewnych podmiotów. Jeśli natomiast powód mimo tego, że Krajowy Rejestr Sądowy istniał już od 1997 r. nie interesował się tym, że jego dłużnik nie jest w rejestrze wpisany a powinien być, nie może obecnie z tego tytułu odnosić korzyści.

Skutkiem tego sąd okręgowy nie znalazł podstaw do podważenia konstytucyjności regulacji art. 9 ust. 2c ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym. Będąc jednocześnie związanym uchwałą Sądu Najwyższego a także niewątpliwym ustaleniem, że pomiędzy 1 stycznia 2016 r. a 1 stycznia 2017 r. powód nie wystąpił z wnioskiem o wszczęcie egzekucji to roszczenia zabezpieczone hipoteką wygasły. Skoro wygasły wobec dłużnika pierwotnego to brak podstaw do uwzględnienia zgłoszonego powództwa.

Zarzuty dotyczące tego, że termin roczny winien liczyć się od decyzji starosty sąd okręgowy ocenił jako chybione. Sąd Apelacyjny przedstawił swój poglądy w tej kwestii a sąd okręgowy pogląd ten w pełni podziela przyjmując za własny bez konieczności przytaczania. Uzupełniająco tylko wspomnieć można, że charakter omawianej regulacji powodował, że z dniem 1 stycznia 2016 r., nieprzerejestrowane podmioty traciły osobowość prawną. Skutkiem tego nabycie mienia musiało następować z dniem 1 stycznia 2016 . Koncepcja, która rozdziela nabycie mienia ruchomego z dniem 1 stycznia 2016 r., z mocy prawa od nabycia mienia nieruchomego z dniem wydania decyzji administracyjnej nie znajduje oparcia w prawie. Mało tego prowadziłoby to do sytuacji, że pomiędzy 1 stycznia 2016 r. a wydaniem decyzji o nabyciu nieruchomości na własność ta nieruchomość nie posiadałaby właściciela. Takiego zaś skutku nie sposób zaakceptować, bowiem nie taki był cel ustawodawcy. Wręcz przeciwnie tak krótkie terminy dochodzenia roszczeń miały z jednej strony przyczynić się do ograniczenia stanu niepewności, co do możliwości dysponowania przez Skarb Państwa nabytym mieniem a z drugiej motywować wierzycieli do jak najszybszego zainicjowania postępowania przez sądem przed upływem tego terminu, tak by roszczenie nie wygasło. Decyzja starosty o przejściu nieruchomości na rzecz Skarb Państwa na skutek wykreślenia z rejestru ma charakter deklaratoryjny. Skutkiem tego termin roczny na skierowanie roszczeń wobec Skarbu Państwa upłynął bezskutecznie z dniem 1 stycznia 2017 r.

Mając powyższe na uwadze orzeczono o oddaleniu apelacji stanowiąc jak w punkcie pierwszym sentencji. Podstawę rozstrzygnięcia stanowi przepis art. 385 k.p.c.

Zaznaczyć przy tym należy, że w stosunku do pozwanych A. i H. M. zachodziła również podstawa do oddalenia powództwa z uwagi na brak legitymacji biernej, albowiem jak wynika z księgi wieczystej KW nr (...) w dniu 2 grudnia 2014 roku, a więc blisko rok przed wniesieniem pozwu, zbyli swój lokal.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. art. 99 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c. Powód przegrał w instancji odwoławczej, zatem winien zwrócić pozwanym koszty poniesione na tym etapie. Koszty objęły zastępstwo prawne w stawce minimalnej ustalonej w oparciu o § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzania Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radów prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.) Orzeczenie zawarto w punkcie drugim i trzecim sentencji.

Orzekając o kosztach pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym to sąd okręgowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego dotyczące stosowania art. 219 k.p.c. wyrażone między innymi w postanowieniu z dnia 22.11.2012 r. II Cz 126/12; z dnia 03.02.2012 r., I Cz 164/11). W orzecznictwie ugruntowany jest już pogląd, co do tego, że połączenie kilku oddzielnych spraw w celu ich łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia jest zabiegiem technicznym, który nie prowadzi do powstania jednej nowej sprawy, nie pozbawia połączonych spraw ich odrębności i nie zmienia faktu, że łącznie rozpoznawane i rozstrzygane sprawy są nadal samodzielnymi sprawami. W konsekwencji, w razie połączenia przez sąd kilku spraw do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia, zwrot kosztów procesu przysługuje stronie odrębnie w każdej z połączonych spraw. Tym niemniej sprawa niniejsza ma charakter szczególny. Pod osąd sądu zostały poddane bowiem sprawy dotyczące jednej hipoteki, która na skutek wyodrębnienia lokali dla poszczególnych pozwanych została przeniesiona do poszczególnych ksiąg wieczystych jako hipoteka łączna. O tym, że w analizowanym wypadku mamy do czynienia z jedną tylko sprawą świadczy i to, że powód złożył identycznej treści pozwy (wypełniając tylko nazwiska pozwanych i numery ksiąg wieczystych odręcznie), stan faktyczny i prawny dotyczący wszystkich pozwanych był tożsamy, a pełnomocnik powoda został ustanowiony już po połączeniu wszystkich spraw. Skutkiem tego pełnomocnikowi należy się jedno wynagrodzenie.

Jednocześnie jednak za zasadne sąd okręgowy uznał podwyższenie należnego wynagrodzenia do kwoty 150% stawki minimalnej. Sąd okręgowy miał na uwadze, że ustawodawca określając wysokość stawek minimalnych za poszczególne czynności lub za udział w poszczególnych postępowaniach dokonał precyzyjnego rozważenia i uwzględnienia wszelkich okoliczności charakterystycznych dla danego typu spraw. Tym samym w przyjętych stawkach minimalnych oddana została swoista wycena koniecznego nakładu pracy po stronie pełnomocnika, związana ze specyfiką określonego rodzaju postępowania. Jednocześnie ustawodawca pozostawił możliwość uwzględnienia przez sąd orzekający pewnych nadzwyczajnych, szczególnych okoliczności, które pojawiając się w danej sprawie zwiększają diametralnie nakład pracy niezbędnej do prawidłowej realizacji obowiązków profesjonalnego pełnomocnika procesowego. Brak jest więc przesłanek do zasądzenia wynagrodzenia wyższego od stawek minimalnych w sprawie, w której żadne ekstraordynaryjne okoliczności nie wystąpiły, a skala aktywności pełnomocnika pozostała na przeciętnym poziomie (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 września 2009 r., sygn. akt II AKz 643/09 nr lex 553823, opubl. Prokuratura i Prawo 2010/11/41). Oceniając niezbędny nakład pracy pełnomocnika, a także charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia należy mieć więc na uwadze takie obiektywne okoliczności, jak to, czy postępowanie zostało przed sądem I instancji umorzone, czy nie została wyznaczona rozprawa, czy też rozprawa była wyznaczona, a pełnomocnik był zobowiązany przygotować się do niej i na nią w sądzie się stawić oraz, czy były podejmowane inne rozstrzygnięcia w sprawie, które rodziłyby konieczność aktywności ze strony pełnomocnika.

W analizowanym wypadku czynności pełnomocnika powoda wiązały się z wizytą przed Sądem Najwyższym. Ta okoliczność wymagała zaś zwiększonego nakładu pracy pełnomocnika wykraczającego poza typowe sytuacje przewidziane przez ustawodawcę. Wysokość wynagrodzenia ustalono w oparciu o § 8 pkt 6 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 4 ust. 2 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 r. poz. 1714 ze zm.). orzeczenie zamieszono w punkcie czwartym sentencji.

Marzenna Ernest Tomasz Szaj Karina Marczak

Zarządzenia:

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)

(...)