Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

POSTANOWIENIE

Dnia 06 listopada 2020 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia sądu okręgowego Katarzyna Longa

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 06 listopada 2020 roku w Szczecinie

sprawy z powództwa J. K.

przeciwko A. I. i M. I.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Myśliborzu z dnia 02 września 2020 roku, sygnatura akt I C 726/19

odrzuca apelację.

sędzia Katarzyna Longa

Sygnatura akt II Ca 1092/20

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 02 września 2020 r. Sąd Rejonowy w Myśliborzu w sprawie I C 726/19:

- w punkcie I. nakazał pozwanemu M. I. aby opróżnił, opuścił i wydał powodowi J. K. lokal mieszkalny położony przy Alei (...) w stanie wolnym od osób i rzeczy,

- w punkcie II. ustalił, że pozwanemu M. I. nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego,

- w punkcie III. zasądził od pozwanych M. I. oraz A. I. na rzecz powoda J. K. kwotę 4667,07 zł

- w punkcie IV. w pozostałym zakresie powództwo oddalił

- w punkcie V. odstąpił od obciążania pozwanych M. I. oraz A. I. kosztami procesu,

- w punkcie VI. nadał wyrokowi w punkcie I rygor natychmiastowej wykonalności.

W dniu 07 września 2020 r. powód J. K. złożył wniosek o doręczenie wyroku wraz z pisemnym uzasadnieniem i w tym samym dniu złożył pismo zatytułowane „apelacja”, wskazując że nie zgadza się z rozstrzygnięciem w punktach III i IV.

Odpis wyroku wraz z pisemnym uzasadnieniem został powodowi doręczony w dniu 18 września 2020 r. Powodowi doręczono również pouczenie o trybie i sposobie wniesienia apelacji (karta 177 verte).

Powód nie złożył apelacji w terminie do 02 października 2020 r.

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda podlegała odrzuceniu.

Na wstępie zaznaczyć należy, że do rozpoznania niniejszej apelacji zastosowanie znajdą przepisy kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1469). Ustawa ta, zgodnie z treścią jej art. 17, weszła w życie z dniem 7 listopada 2019 roku.

Zgodnie z treścią art. 369 § 1 k.p.c., apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem. Co istotne, ww. ustawą uchylono § 2 wskazanego przepisu, który stanowił, iż jeżeli strona nie zgłosiła wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji, termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia, w którym upłynął termin do zgłoszenia takiego wniosku.

Jak wskazuje się w doktrynie, w poprzednim stanie prawnym (a więc przed dniem 7 listopada 2019 roku) istniały dwa sposoby wniesienia apelacji. Po pierwsze, jeśli strona po ogłoszeniu wyroku w terminie tygodniowym złożyła wniosek o sporządzenie jego uzasadnienia i doręczenie go jej z odpisem wyroku, mogła następnie wnieść apelację w terminie 14 dni od doręczenia jej z sądu korespondencji zawierającej odpis wyroku z uzasadnieniem. Po drugie, nawet jeśli strona nie złożyła wniosku o sporządzenie przez sąd uzasadnienia wyroku i doręczenie go jej z odpisem orzeczenia, to w dalszym ciągu mogła wnieść skuteczną apelację w terminie 21 dni od wyrokowania przez sąd. Drugi sposób był określany jako wniesienie tzw. apelacji wprost. Pozwalał on na zaskarżenie orzeczenia, nawet jeśli strona nie złożyła skutecznego wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia (czy w ogóle tego nie uczyniła, czy też uczyniła to po terminie) lub z innych przyczyn zdecydowała się wnieść apelację bez zapoznawania się z pisemnymi motywami wyroku. W przypadku gdy strona wnosiła „apelację wprost”, uzasadnienie orzeczenia było sporządzane przez sędziego po nadaniu biegu apelacji, tj. jeśli nie była ona dotknięta brakami formalnymi i fiskalnymi, jak też nie była niedopuszczalna z innych przyczyn ( vide Piaskowska Olga Maria (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz do niektórych przepisów, LEX/el. 2019).

W przedmiotowej sprawie powód co prawda zainicjował postępowanie umożliwiające mu złożenie apelacji, gdyż stosownie do przepisu art. 328 k.p.c. zgłosił wniosek o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia, jednakże apelację złożył zanim wyrok wraz z uzasadnieniem zostały mu doręczone.

Podkreślić należy, że przepis art. 369 § 1 k.p.c., o którym powód został pouczony, wraz z doręczeniem mu wyroku z pisemnym uzasadnieniem, przewiduje możliwość wniesienia apelacji w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem. Dwutygodniowy termin wniesienia apelacji zaczyna zatem biec z momentem doręczenia stronie wyroku wraz z uzasadnieniem. Termin do wniesienia apelacji jest terminem ustawowym. Oblicza się go na podstawie przepisów prawa cywilnego (art. 112 k.c. w zw. z art. 165 § 1 k.p.c.). Jest to termin, którego ciągłość jest wymagana. Nie podlega on skróceniu ani przedłużeniu (art. 164 k.p.c.). Podlega jedynie przywróceniu (art. 168 i n. k.p.c.). Każdy termin określają zdarzenia wyznaczające jego początek i koniec.

W rozważanej kwestii zarówno w orzecznictwie, jak i w literaturze prezentowane są dwa odmienne stanowiska, rozstrzygające zagadnienie czy czynność procesowa może być dokonana przed rozpoczęciem terminu. Dotyczy to zarówno zażaleń, apelacji, jak i skarg kasacyjnych. Każdy z poglądów bazuje na określonej argumentacji.

Przykładowo za poglądem, zgodnie z którym złożenie środka zaskarżenia przed rozpoczęciem biegu terminu na jego złożenie opowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 2 grudnia 2003 r. (III CZP 90/03). W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy przedstawił argumenty dotyczące zasad zaskarżania postanowień mające ogólny charakter. W uchwale tej Sąd Najwyższy stwierdził, że zażalenie wniesione przed rozpoczęciem biegu terminu do wniesienia tego zażalenia nie podlega odrzuceniu. Za takim rozstrzygnięciem praktycznym zdaniem zwolenników tego poglądu przemawia też to, iż ustawodawca wskazał wyłącznie skutki niedochowania przez stronę postępowania końcowego biegu terminu. W sytuacji więc, gdy czynność procesowa została dokonana po upływie terminu wyznaczonego do jej dokonania sąd odrzuca spóźnione pismo procesowe. Przepisy procesowe nie określają jednak skutków dla wniesienia środka zaskarżenia przed rozpoczęciem biegu terminu do jego złożenia, w tym także przepisu, który nakazywałby odrzucenie takiego środka. Akcent zatem stawia się na to, że terminy do wniesienia środków zaskarżenia są ustanawiane w celu określenia momentu końcowego, przed którego nastąpieniem czynność zaskarżająca musi zostać podjęta, aby była skuteczna, a wniesiony środek zaskarżenia był dopuszczalny. Według zwolenników tego poglądu bezskuteczność czynności procesowej związana jest jedynie z podjęciem czynności – wniesieniem środka zaskarżenia po upływie terminu, nie przewidują natomiast negatywnych skutków w razie podjęcia czynności procesowej zanim jeszcze termin rozpoczął swój bieg, z wykładni

Wyrazem tego pragmatycznego stanowiska są także inne orzeczenia jak np. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 1934 r., C I 1071/34 oraz z dnia 31 maja 1935 r., C I 2958/34, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 1988 r., III CZP 29/88, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2017 r., II CSK 246/16, LEX nr 2271453, postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2007 r. IV CZ 60/07 i z dnia 28 października 2011 r. I CZ 103/11, nie publ.).

W doktrynie podkreśla się, że punkt ciężkości ujemnych skutków uchybienia terminom procesowym, także terminom do wniesienia środków odwoławczych, spoczywa na końcowym momencie terminu. Przepisy nie łączą ujemnych skutków z wyprzedzeniem początkowego momentu terminu (dokonaniem czynności zanim termin rozpoczął swój bieg). Prawo procesowe, odmiennie niż prawo materialne, nie przewiduje zdarzenia procesowego, które musi poprzedzać dokonanie przez stronę określonej czynności procesowej, za dopuszczalne należy zatem uznać złożenie zażalenia zanim rozpoczął bieg termin do jego wniesienia.

Jednakże według drugiego z poglądów każdy środek zaskarżenia powinien być wniesiony w ciągu określonego terminu, przy czym wymaganie takie należy rozumieć jako obowiązek wniesienia środka zaskarżenia w przedziale czasowym wyznaczonym zdarzeniem inicjującym bieg terminu a zdarzeniem mającym miejsce w chwili upływu terminu. Formalizm i prekluzyjność czynności procesowych oznaczają bowiem, że muszą zostać dokonane tylko w czasie i w sposób określony przez ustawodawcę, środki zaskarżenia powinny zatem zostać wniesione w przedziale czasu pomiędzy określonymi zdarzeniami wyznaczającymi początek oraz zakończenie biegu terminu. W efekcie należy odróżniać samo prawo uczestnika postępowania do zaskarżenia orzeczenia od okresu, w którym może być ono skutecznie wykonane.

Przepis art. 167 k.p.c. musi być stosowany tak samo do rozpoczęcia biegu terminu, jak i jego zakończenia.

Po wydaniu orzeczenia, a przed początkiem biegu terminu do jego zaskarżenia, istnieje uprawnienie do zaskarżenia, ale nie może być skutecznie wykonywane. Wniesienie środka zaskarżenia przed rozpoczęciem biegu terminu do jego wniesienia powoduje zatem odrzucenie jako niedopuszczalnego z innych przyczyn (art. 370 w związku z art. 397 § 2 k.p.c.). Stanowisko takie prezentował Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 kwietnia 2001 r., II CZ 146/00, OSNC 2001, nr 12, poz. 180, ponadto w postanowieniu z 28 stycznia 2016 r., II CSK 431/15, LEX nr 2003375, postanowieniu z dnia 12 stycznia 2018 r. II Cz 98/17.

Sąd w niniejszym składzie opowiada się za drugim z prezentowanych stanowisk, zgodnie z którym dopuszczalne jest wniesienie środka zaskarżenia dopiero od momentu doręczenia skarżącemu odpisu orzeczenia wraz z pisemnym uzasadnieniem. Środek zaskarżenia wniesiony zarówno przed tym terminem, jak i po jego upływie należy uznać za bezskuteczny.

Zwrócić należy uwagę, że po ostatniej nowelizacji przepisów kodeksu postępowania cywilnego zasadniczo do wszystkich środków zaskarżenia – zażalenia, apelacji i skargi kasacyjnej ujednolicono tryb ich wnoszenia, wskazując że warunkiem koniecznym jest uprzednie złożenie wniosku o doręczenia orzeczenia wraz z pisemnym uzasadnieniem, która to czynność powoduje że składający wniosek ma możliwość wniesienia środka zaskarżenia.

Co prawda wśród przyczyn odrzucenia środka zaskarżenia ustawodawca wyodrębnia przyczynę w postaci złożenia środka po upływie przepisanego terminu, a nie przewiduje samodzielnej podstawy „złożenia środka przed upływem terminu”, to jednak mamy w każdym przypadku przesłankę ogólną jako „inne przyczyny niedopuszczalności”.

Podkreślić należy, że prawo strony do zaskarżenia orzeczenia jest prawem konstytucyjnym, wyrażającym się w zasadzie dwuinstancyjności postępowania (art. 78 Konstytucji) i w dalszym aspekcie prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji), czy wreszcie i przede wszystkim jest to element prawa do rzetelnego procesu sądowego, o czym stanowi art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Tym niemniej zagadnienie wnoszenia środków zaskarżenia regulują przepisy procesowe, które charakteryzują się formalizmem procesowym. Obecnie na wartości w tej dyskusji zyskuje argument, że środki zaskarżenia – zażalenie, apelacja i skarga kasacyjna, winny być wnoszone po zapoznaniu się ze stanowiskiem wynikającym z pisemnego uzasadnienia sądu, czy też uzasadnienia wygłoszonego i temu służy wyeliminowanie możliwości wniesienia środków wprost.

Biorąc pod uwagę wszystko powyższe, na podstawie art. 373 § 1 k.p.c. postanowiono jak w sentencji.

sędzia Katarzyna Longa