Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

POSTANOWIENIE

Dnia 26 października 2020 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

sędzia sądu okręgowego Katarzyna Longa

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 26 października 2020 roku w Szczecinie

sprawy z powództwa E. B.

przeciwko R. R.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód
w Szczecinie z dnia 30 lipca 2020 roku, sygnatura akt III C 1115/17

postanawia:

1.  odrzucić wniosek o sporządzenie uzasadnienia postanowienia z dnia 6 października 2020 roku;

2.  odrzucić apelację.

sędzia Katarzyna Longa

Sygn. akt II Ca 988/20

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 30 lipca 2020 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie w sprawie z powództwa E. B. przeciwko R. R. o zapłatę:

- w punkcie I. zasądził od pozwanego na rzecz powódki 18.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31 października 2017 roku;

- w punkcie II. oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

- w punkcie III. zasądził od pozwanego na rzecz powódki 2952 zł tytułem kosztów procesu;

- w punkcie IV. nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie 2133 zł tytułem nieuiszczonych wydatków.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pozwany R. R., który zaskarżył wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 18 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego. Pozwany zażądał zmiany wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości.

W apelacji został zawarty wniosek o zwolnienie pozwanego od kosztów sądowych w całości. Do apelacji zostało dołączone zaświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania.

Postanowieniem z dnia 6 października 2020 r. sąd okręgowy wniosek pozwanego o zwolnienie od kosztów sądowych oddalił.

Odpis postanowienia został doręczony pełnomocnikowi pozwanego w dniu 13 października 2020 r.

Pismem z dnia 20 października 2020 r. pełnomocnik pozwanego wniósł o doręczenie mu powyższego postanowienia wraz z pisemnym uzasadnieniem, uiszczając opłatę od wniosku 100 zł.

Nie została uiszczona należna opłata od apelacji.

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Postanowienie sądu odwoławczego w przedmiocie rozpoznania wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, nie jest zaskarżalne, co umknęło reprezentującemu pozwanego, pełnomocnikowi. Katalog orzeczeń sądu odwoławczego, od których przysługuje zażalenie tzw. „równoległe” został przewidziany w przepisie art. 394 ² k.p.c. Zażalenie przysługuje zatem wyłącznie od postanowienia odrzucającego apelację. W ramach tego postępowania, tak jak uprzednio w postępowaniu przez Sądem Najwyższym, w sytuacji odrzucenia skargi kasacyjnej, może dojść do skontrolowania postanowienia w tym zakresie (por. postanowienie Sadu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 2017 r., I UZ 22/17).

Postanowienie o oddaleniu wniosku pozwanego o zwolnienie od kosztów sądowych zostało pełnomocnikowi pozwanego doręczone w dniu 13 października 2020 r. Zatem zgodnie z przepisem art. 112 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2020 r., poz. 755) termin do uiszczenia opłaty od apelacji upływał pozwanemu w dniu 20 października 2020 r. W tym dniu pełnomocnik pozwanego uiścił wyłącznie opłatę 100 zł tytułem opłaty od wniosku oraz złożył wniosek o sporządzenie uzasadnienia postanowienia z dnia 6 października 2020 r.

Tym samym wniosek pozwanego z dnia 20 października 2020 r. podlegał odrzuceniu jako niedopuszczalny.

Ponadto odrzuceniu podlegała również apelacja pozwanego, z tego powodu że nie została opłacona, a ponadto w zakresie w jakim dotyczyła rozstrzygnięcia o oddaleniu powództwa (punkt II wyroku) również z tego powodu, że pozwany nie ma interesu prawnego w skarżeniu tego rozstrzygnięcia.

Na wstępie zaznaczyć należy, że do rozpoznania niniejszej apelacji zastosowanie znajdą przepisy kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1469). Ustawa ta, zgodnie z treścią jej art. 17, weszła w życie z dniem 7 listopada 2019 roku.

Zarówno orzeczenie sądu rejonowego, jak też apelacja pozwanego zostały złożone po wskazanej dacie. Zgodnie z przepisami przejściowymi zawartymi w art. 9 ust. 2 i 5 powołanej ustawy, do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustaw zmienianych w art. 1 i art. 5, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, oraz do rozpoznania środków odwoławczych wniesionych i nierozpoznanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym.

Skoro zatem apelacja została złożona po 7 listopada 2019 r., nie ma żadnych wątpliwości, że mają do niej zastosowanie przepisy zmienionego kodeku postępowania cywilnego.

Pozwany już w apelacji zawarł wniosek o zwolnienie go od kosztów sądowych w całości. Apelacja została wniesiona przez zawodowego pełnomocnika.

Sąd dokonując oceny wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, uznał, że pozwany nie spełnia kryteriów określonych przepisem art. 102 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Z oświadczenia pozwanego wynika, że prowadzi gospodarstwo domowe samodzielnie. Z żoną jest po rozwodzie, a z pełnoletnim synem nie utrzymuje kontaktu.

Pozwany wskazał również, że posiada wierzytelność w stosunku do byłej żony i teściów, o którą toczy się obecnie spór w sądzie okręgowym w sprawie I C 284/20. Podniósł, że pracuje i ma wynagrodzenie na pułapie 2200 zł, a jego zobowiązanie to 1000 zł miesięcznie na wynajem mieszkania (pokoju) i 600 zł koszty utrzymania.

Już z samego zestawienia pozwanego wynika, że miesięcznie jest w stanie odłożyć 600 zł. Przy uwzględnieniu że sprawa toczyła się od 2017 r. należało uznać, że zgromadzenie środków przeznaczonych na opłatę, która w niniejszej sprawie wynosi 1000 zł (art. 13 ust. 1 pkt 7 ustawy o kosztach sądowych) nie wiązało się z żadnymi trudnościami. Należy jeszcze pamiętać, że pozwany uiścił opłatę od wniosku o uzasadnienie w kwocie 100 zł i uwzględniając regulację art. 25 b ustawy do uiszczenia pozostawała mu kwota 900 zł.

Przedstawione dane – stały dochód, stałe obciążenia, możliwość poczynienia oszczędności, ponoszenie kosztów utrzymania i eksploatacji samochodu osobowego) nie sytuują pozwanego wśród osób ubogich, do których ma zastosowanie art. 102 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2019 r., poz. 785). Przede wszystkim należy mieć na uwadze, że pozwany osiąga stały dochód 2 – krotnie wyższy od opłaty, jaką obowiązany jest w niniejszej sprawie ponieść. O toczącym się postępowaniu ma wiedzę od 2017 r., a zatem należało ocenić, że był to wystarczający czas na poczynienie oszczędności zmierzających do zgromadzenia kwoty pozwalającej na uiszczenie należnej opłaty. Dalej należy zauważyć, że jej wysokość jest także stosunkowo niewysoka, jeśli porównana się do wartości przedmiotu zaskarżenia.

W postanowieniu z dnia 23 stycznia 2019 r. w sprawie I Cz 1/19 Sąd Najwyższy wskazał, że instytucja zwolnienia od kosztów sądowych stanowi w istocie pomoc Państwa dla osób, które ze względu na ich szczególnie trudną sytuację materialną nie mogą ponieść tych kosztów bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, zwłaszcza osób bezrobotnych, chorych, samotnych, bez źródeł stałego dochodu i bez majątku, w przypadku których oddalenie wniosku o zwolnienie od kosztów naruszyłoby ich prawo do sądu. Trudno pozwanego zakwalifikować do którejkolwiek z grup wskazanych w tym orzeczeniu.

Wysokość opłaty, jaką pozwany ma obowiązek uiścić to 900 zł i sąd uznał, że mieści się ona w zakresie jego możliwości finansowych.

Z tych też względów, wniosek pozwanego o zwolnienie od kosztów sądowych podlegał oddaleniu.

Co do zasady w sytuacji, gdy wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych zostanie oddalony, przewodniczący wzywa stronę do opłacenia złożonego pisma. Jednakże zasada ta nie ma zastosowania, gdy pismo podlega opłacie w wysokości stałej albo stosunkowej liczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu, lub wartości przedmiotu zaskarżenia, a zostało wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego. W takiej sytuacji termin tygodniowy do opłacenia pisma biegnie od dnia doręczenia stronie postanowienia o oddaleniu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych.

Apelacja została w niniejszej sprawie wniesiona przez pełnomocnika pozwanego, a zatem nie ma żadnych wątpliwości, że w sprawie ma zastosowanie przywołana regulacja. Jednocześnie zaznaczyć należy, że sąd nie miał obowiązku wzywania zawodowego pełnomocnika do uiszczenia należnej opłaty. Bez znaczenia jest okoliczność złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia postanowienia oddalającego wniosek w terminie otwartym do uiszczenia opłaty.

Na temat biegu terminu do opłacenia środka zaskarżenia opłatą stałą lub stosunkową w sytuacji oddalania wniosku strony o zwolnienie jej od tej opłaty, Sąd Najwyższy wypowiedział się w mającej moc zasady prawnej uchwale składu siedmiu sędziów z 16 marca 2017 r., III CZP 82/16 (OSNC 2017, nr 7-8, poz. 75). Przyjął w niej, że w razie wniesienia przez stronę zastępowaną przez fachowego pełnomocnika skargi kasacyjnej, od której - stosownie do wskazanej wartości przedmiotu zaskarżenia - pobiera się opłatę stałą lub stosunkową, sąd drugiej instancji, po doręczeniu postanowienia oddalającego w całości lub w części wniosek o zwolnienie skarżącego od kosztów sądowych oraz bezskutecznym upływie terminu przewidzianego w art. 112 ust. 3 u.k.s.c. odrzuca skargę kasacyjną na podstawie art. 398 ⁶ § 2 k.p.c.

Reasumując powyższe apelacja jako nieopłacona podlegała odrzuceniu na podstawie art. 373 § 1 k.p.c., o czym orzeczono w punkcie 2. postanowienia.

Marginalnie sąd wskazuje, że o ile w przeszłości w orzecznictwie zarówno sądów powszechnych, jak i Sądu Najwyższego, a także w doktrynie procesu cywilnego rozbieżności budziły kwestie dotyczące oceny interesu prawnego w zaskarżeniu orzeczenia, pokrzywdzenia orzeczeniem, rozróżnienia tych pojęć oraz ustalenia skutków procesowych braku tych elementów, to Sąd Najwyższy dokonał ich pogłębionej analizy i rozstrzygnął je w uchwale składu 7 sędziów z dnia 15 maja 2014 r., sygn. III CZP 88/13, OSNC 2014/11/108. Wskazaną uchwałą, której nadano moc zasady prawnej, przesądzono, iż pokrzywdzenie orzeczeniem (gravamen) jest przesłanką dopuszczalności środka zaskarżenia, chyba że interes publiczny wymaga merytorycznego rozpoznania tego środka.

Pozwany nie ma interesu prawnego w skarżeniu wyroku w części, a jakiej powództwo zostało oddalone (punkt II), stąd również z tej przyczyny apelacja podlegała odrzuceniu, przy czym uwaga ta odnosi się wyłącznie do części wyroku.

sędzia Katarzyna Longa

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)