Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

w postępowaniu uproszczonym

Wyrokiem z dnia 7 marca 2019 r. Sąd Rejonowy Szczecin Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie po rozpoznaniu sprawy z powództwa (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego w G. przeciwko A. M. o zapłatę:

w punkcie I oddalił powództwo;

w punkcie II zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 917 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód, zaskarżając go w całości, wnosząc o jego zmianę i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda dochodzonego roszczenia w całości oraz kosztów procesu, a także kosztów postępowania apelacyjnego, ewentualnie o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi rejonowemu.

Wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie zasad swobodnej oceny dowodów i dowolne przyjęcie, że przedłożona przez powoda umowa cesji wierzytelności wraz z załącznikiem w postaci listy wierzytelności nie stanowią dowodu nabycia wierzytelności przez powoda, mimo, iż okoliczność ta wynika wprost z przedłożonych dokumentów oraz z zawarcia umowy pożyczki nr (...) i wniesienia pozwu przez stronę powodową w niniejszej sprawie. Ponadto również błędne przyjęcie, jakoby to powód nie udowodnił swojej legitymacji czynnej do dochodzenia roszczenia w niniejszej sprawie, mimo iż wynika to wprost z przedstawionej do akt sprawy dokumentacji;

2.  naruszenie art. 232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. które mogło mieć wpływ na wynik sprawy i oddalenie powództwa poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że powód nie wykazał okoliczności z których wywodzi skutki prawne, a w szczególności w zakresie wysokości zobowiązania pozwanej, podczas gdy przedłożył on do akt umowę cesji, umowę pożyczki wraz z jej wypowiedzeniem, z których wynikało z czego i na jakiej podstawie powód żąda jej zwrotu, zaś dokumenty te stanowiły dowód na istnienie wymagalności, zasadności i wysokości dochodzonego roszczenia

3.  naruszenie prawa materialnego- art. 509 § 1 k.c. w związku z art. 510 § 1 i 2 k.c. poprzez ich błędną wykładnie i wadliwą interpretację w stosunku do przedstawionej umowy cesji wierzytelności z dnia 26 listopada 2014 r. oraz załącznika do tej umowy w postaci listy wierzytelności, a w konsekwencji naruszenie również prawa materialnego, to jest art. 353 ¹ k.c. i uznanie, że przedmiotem wierzytelności mogą być co do zasady wierzytelności istniejące. Jednakże, zwrócić uwagę należy, że umowa cesji przedłożona do akt sprawy, jest umową sprzedaży wierzytelności przyszłych wynikających, zawieranych sukcesywnie umów pożyczki, co jednoznacznie wskazuje na fakt, że niektóre dane (dotyczące osoby dłużnika, nr umowy czy kwoty pożyczki) nie mogły zostać wyszczególnione w umowie cesji, gdyż zostały zindywidualizowany po ich powstaniu w liście wierzytelności, który stanowił integralny załącznik do umowy z dnia 26 listopada 2014 r. Ponadto, nie budzi wątpliwości w bieżącej praktyce orzeczniczej (uchwala Sądu Najwyższego z dnia 19 września 1997 r. sygn. III CZP 45/97, OSNC 1998 nr 2, poz. 22), że art. 510 § 1 k.c. znajduje zastosowanie także do umów zobowiązujących do przeniesienia wierzytelności przyszłych i uznaje tą instytucję w obrocie prawnym;

4.  naruszenie art. 232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że powód nie udowodnił faktu nabycia praw wynikających ze wskazanej w pozwie umowy, mimo iż przedstawiona przez powoda dokumentacja w postaci umowy pożyczki nr (...) z jej załącznikami, umowa cesji wierzytelności przyszłych z dnia 26 listopada 2014 r. wraz z załącznikiem w postaci listy wierzytelności zawierającej oznaczenia dłużnika, numer umowy pożyczki, kwotę wierzytelności, cenę sprzedaży, a także cały stan faktyczny przedstawiony przez stronę powodową całościowo stanowią skuteczny dowód na potwierdzenie okoliczności przedstawionych w pozwie i w związku z tym, wykazują interes prawny powoda w sprawie;

5.  naruszenie art. 232 k.p.c. w z. z art. 6 k.c. poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że powód nie wywiązał się z obowiązku udowodnienia okoliczności, z których wywodzi skutki prawne w zakresie wybiorczego przedstawienia wykazu wierzytelności, podczas gdy lista wierzytelności stanowiła integralny załącznik do umowy cesji z dnia 26 listopada 2014 r.,

6.  naruszenie prawa procesowego tj. art. 385 § 1 k.c. i przyjęcie, że postanowienia umowne zawierały klauzule abuzywne, co skutkowało przyjęciem, że ich zastrzeżenie w takiej wysokości jest sprzeczne z prawem, a jako takie nieważne;

7.  prawa materialnego art. 3 z zw. z art. 30 ust 1 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim oraz art. 13 ust 1 pkt 10 w zw. z art. 5 ust 6 pkt a ustawy w zw. z art 353 ¹ § 1 k.c. poprzez ich niezastosowanie, w sytuacji gdy umowa pożyczki była umową kredytu konsumenckiego.

W uzasadnieniu apelacji zarzuty rozwinięto.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie i orzeczenie o kosztach apelacyjnych, wskazując na prawidłowość stanowiska sądu rejonowego.

Sąd Odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się w radykalnej części zasadna, skutkując wydaniem orzeczenia o charakterze reformatoryjnym.

Zważywszy, że sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku ograniczone zostało wyłącznie do wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa (art. 505 ¹³ § 2 k.p.c.).

Istota problemu w przedmiotowej sprawie sprowadzała się do kwestii legitymacji czynnej powoda, cesji wierzytelności przyszłych, niewykazania roszczenie i abuzywności postanowień umownych dotyczących prowizji za udzielenie pożyczki.

Jak wynika z uzasadnienia orzeczenia wydanego przez sąd rejonowy zakwestionował on skuteczność cesji umowy wierzytelności i tym samym legitymację powoda w niniejszej sprawie. Dalej wskazał na abuzywność postanowień umownych, co do ustalenia wysokości prowizjo za udzielenie pożyczki,

Z akt sprawy wynika, że pomiędzy powodem i (...) sp. z o.o. w G. w dniu 26 listopada 2014 roku umowy doszło do zawarcia umowy przelewu wierzytelności przyszłych. Poza sporem jest także fakt zawarcia pomiędzy pozwaną a (...) sp. z o.o. w G. w dniu 23 listopada 2016 r. umowy pożyczki o nr (...), na warunkach, jakie zostały ustalone przez sąd rejonowy.

Przechodząc do kwestii pierwszoplanowej, a dotyczącej legitymacji powoda wskazać należy, że umowa przelewu wierzytelności prowadzi do przeniesienia przez wierzyciela jako cedenta na osobę trzecią - cesjonariusza, zajmującego w następstwie zawarcia umowy miejsce wierzyciela w stosunku zobowiązaniowym, z którego wynika objęta przelewem wierzytelność (art. 509 i 510 k.c.). Granica między wierzytelnością istniejącą i przyszłą jest kwestią sporną, jednakże zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie przyjmuje się, że przelew może dotyczyć zarówno wierzytelności istniejących, jak i przyszłych.

Do kategorii wierzytelności istniejących zaliczyć należy te, co do których skonkretyzowane zostały wszystkie elementy zachowania dłużnika w stosunku do wierzyciela, składające się na treść świadczenia oraz zaszły wszystkie okoliczności, od wystąpienia których zależało powstanie obowiązku spełnienia tego świadczenia. Takie wierzytelności są zaliczane do kategorii wierzytelności przyszłych.

W literaturze przedmiotu wyodrębniono trzy kategorie wierzytelności przyszłych. Jedna z nich jest niewątpliwie wierzytelność, której powstanie w całości należy do przyszłości, co do których nie istnieje żaden „ślad prawny”, a o możliwości ich ewentualnego zaistnienia mogą świadczyć jedynie bardziej lub mniej sprecyzowane okoliczności faktyczne. Umowa przelewu wierzytelności, stanowiąca przedmiot analizy w niniejszej sprawie, dotyczy niewątpliwie tej wierzytelności przyszłej.

Zaznaczyć trzeba, że stosownie do art. 510 § 1 k.c. umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi ją na nabywcę, a zatem wywołuje także skutek rozporządzający, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej lub strony inaczej się umówiły. Zgodnie z art. 510 k.c., wierzytelność objęta umową przelewu przechodzi z cedenta na cesjonariusza ze skutkiem wobec dłużnika i innych osób trzecich z chwilą zawarcia tej umowy, o ile jednak wierzytelność istniejąca powiększy majątek cesjonariusza natychmiast, z chwilą zawarcia umowy, to przelana wierzytelność przyszła może powiększyć majątek cesjonariusza dopiero wtedy, gdy zrealizują się wszystkie elementy stanu faktycznego decydujące o jej powstaniu. Zawarcie zobowiązująco - rozporządzającej umowy przelewu wierzytelności przyszłej sprawia, że cesjonariusz wstępuje w miejsce cedenta w tę związaną z wierzytelnością sytuację, w której znajdował się cedent, ale tego rodzaju następstwo nie zmienia właściwości wierzytelności, której dotyczy. W następstwie przelewu nie zmienia się bowiem zakres obowiązków obciążających dłużnika, nie mogą więc powiększyć się uprawnienia cesjonariusza ponad uprawnienia cedenta.

Jednocześnie wskazać należy, że kodeks cywilny nie posługuje się pojęciem cesji globalnej. W literaturze określając ten rodzaj czynności wskazuje się, że obejmuje ona większość, a nawet wszystkie wierzytelności, także przyszłe, przysługujące wobec jednego lub kilku dłużników. Nie wzbudza kontrowersji cesja globalna, gdy istniejące wierzytelności zostały dostatecznie oznaczone.

Przedmiotem umowy przelewu z 26 listopada 2014 r. pomiędzy (...) sp. z o.o. a (...) Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym Niestandaryzowanym Funduszem Sekurytyzacyjnym, na którą powołuje się powód w uzasadnieniu żądania pozwu, były wszystkie przyszłe wierzytelności wynikające z umów pożyczki oraz wynikających z odstąpienia od umowy pożyczki przez pożyczkobiorcę, zawieranych przez (...) sp. z .o.o., powstałe w okresie jej obowiązywania. Taki sposób oznaczenia przedmiotu umowy dostatecznie, w ocenie Sądu Odwoławczego, skonkretyzował wierzytelności mające stanowić przedmiot cesji. Co więcej, § 3 pkt 3 wyżej wymienionej umowy przewidywał, że w związku z sukcesywnym powstawaniem wierzytelności, Fundusz nabywał będzie tytuł prawny do poszczególnych wierzytelności w dniu roboczym, w którym funduszowi zostanie doręczona lista wierzytelności wynikająca z zawieranych umów o pożyczkę. Takie postanowienie umowne oznaczało, że sama umowa przelewu z 26 listopada 2014 r. miała charakter zobowiązujący, natomiast skutek rozporządzający wiązał się ze sporządzeniem i doręczeniem powodowi listy wierzytelności, obejmujących wierzytelności, które w tym momencie wynikały już z dokonanych czynności prawnych.

W przedmiotowej sprawie powód, w celu wykazania nabycia wierzytelności wobec pozwanej przedłożył poza umową sprzedaży z 26 listopada 2014 r., kserokopię listy wierzytelności nr 109 z dnia 25 listopada 2016 r. sporządzoną na podstawie umowy sprzedaży z dnia 26 listopada 2014 roku. Oba wymienione dokumenty należy uwzględnić w sposób całościowy, gdyż to wynika bezpośrednio z warunków umowy cesji wierzytelności.

Całościowa analiza przeprowadzonych dowodów prowadzi bowiem do wniosku, że powód nabył tytuł prawny do wierzytelności dochodzonej pozwem z dniem otrzymania listy wierzytelności nr 109 z dnia 25 listopada 2016 r. Wierzytelność ta była dokładnie oznaczona, tzn. zawierała konkretyzujące ją dane. Podkreślenia wymaga, że wyżej wymieniona lista została sporządzona przez (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. i opatrzona pieczęcią spółki będącą stroną umowy cesji. Przedłożona kopia listy nr 109 zawiera szczegółowe dane dotyczące pozwanej, tj. m.in. nr umowy pożyczki, imię i nazwisko oraz nr PESEL, datę zawarcia umowy pożyczki, datę uruchomienia pożyczki, a nadto całkowitą kwotę pożyczki. Lista wierzytelności została jedynie ograniczona o dane osób trzecich. Poza sporem pozostaje zaś, że lista ta została doręczona powodowi, zaś jej pochodzenie od (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. nie może również budzić wątpliwości. Gdyby więc nawet uznać, że umowa przelewu wierzytelności z dnia 26 listopada 2014 r. nie była ważna lub skuteczna prawnie, to przez sam fakt sporządzenia i przekazania listy wierzytelności nr 109 przez (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. i jej przyjęcia przez powoda doszłoby do złożenia przez te podmioty w sposób konkludentny oświadczeń woli, których treścią byłoby przeniesienie na rzecz powoda przysługującej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na podstawie umowy pożyczki z dnia 23 listopada 2016 r. wierzytelnością.

Dodatkowym argumentem przemawiającym za takim wnioskiem jest okoliczność, że stanowiąca przedmiot postępowania umowa pożyczki w § 18 ust 2 zawierała informację o cesji wierzytelności na rzecz (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego w G., co dostatecznie wyraża wolę (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. do przeniesienia spornej wierzytelności na rzecz powoda.

Uwzględniając powyższe rozważania, w ocenie Sądu Okręgowego powód wykazał nabycie wierzytelność względem pozwanej, wynikającą z umowy pożyczki nr (...), zawartej w dniu 23 listopada 2016 r. pomiędzy pozwaną a (...) Sp. z o.o. w G..

Idąc dalej, w ocenie Sądu Odwoławczego strona powodowa wykazała także (przynajmniej w znacznej części) wysokość roszczenia dochodzonego pozwem. Skoro, czego pozwana nie kwestionowała, dokonała ona nieregularnych 12 wpłat w łącznej wysokości 3.474,90 zł, które to zostały zaliczone na poczt 12 rat należności głównej i częściowo na bliżej nieokreślone odsetki (vide karta 19 v akt- pismo powoda z dnia 12.10.2018 r.) to do zapłaty pozostaje – jak wynika z harmonogramu spłat - co najmniej kwota 3.033,92 zł i taką też kwotę Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki z dochodzonymi odsetkami umownymi od dnia wniesienia pozwu, oddalając dalej idące roszczenie jako niewykazane.

Odnosząc się do abuzywności postanowień umownych dotyczących prowizji za udzielnie pożyczki, Sąd Odwoławczy wskazuje, że takiego stanowiska nie podziela. Zgodnie z przepisem art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim maksymalna wysokość wspomnianych kosztów musi być mniejsza lub równa sumie dwóch wartości: 25% całkowitej kwoty kredytu i iloczynowi całkowitej kwoty kredytu okresu spłaty oraz wyrażonego w dniach okresu spłaty podzielonego przez liczbę dni w roku i pomnożonemu przez 30 %. Stosownie do art. 36a ust. 2, pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu. W niniejszej sprawie opłata prowizyjna wynosiła 2.880,65 zł, a zatem była dozwolona przez ustawodawcę, skoro nie przekraczała całkowitej kwoty kredytu oraz nie przekroczyła maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu. Koszty pożyczki zależały od kwoty udzielonej pożyczki, w związku z tym nie miały one przymiotu nieuzgodnionych indywidualnie postanowień umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. Stąd też zarzut dotyczący abuzywności postanowień umownych nie był zasadny i nie został uwzględniony.

Mając powyższe na względzie Sąd Odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., o czym orzekł w punkcie 1 a.

Konsekwencją zmiany orzeczenia w pkt I była konieczność zmiany rozstrzygnięcia o kosztach procesu zawartych w punkcie II, o czym orzeczono w punkcie 1 b, przy przyjęciu, że powód wygrał sprawę w pierwszej instancji w 89 % i ich rozliczeniu w oparciu przepis art. 100 k.p.c. Koszty procesu poniesione przez powoda to 960 zł , koszty pozwanej to 917 zł - po kompensacji stanowi to kwotę 753,13 zł

Dalej idącą apelację oddalono na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. , przy przyjęciu, że powód wygrał je w 89 %. Koszty powoda to 621 zł, koszty pozwanej 450 zł - po kompensacji 503,20 zł.

SSO Iwona Siuta