Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 kwietnia 2023 r., sygn. akt I C 810/21, Sąd Rejonowy w Stargardzie po rozpoznaniu sprawy z powództwa M. J. przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W. o zapłatę: w punkcie I. oddalił powództwo oraz w punkcie II. zasądził od powoda na rzecz pozwanego 4.400 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem kosztów procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie sąd pierwszej instancji oparł na ustalonym stanie faktycznym i rozważaniach przedstawionych w pisemnym uzasadnieniu wyroku na k. 223 – 228 akt sprawy, które sąd okręgowy czyni integralną częścią swojego rozstrzygnięcia.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód domagając się jego zmiany poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Zaskarżonemu rozstrzygnięciu apelujący zarzucił naruszenie:

art. 509 k.c. i art. 510 § 2 k.c. w zw. z art. 385 ¹ § 1 i § 3 k.c. oraz art. 805 § 1 k.c. poprzez błędne ustalenie, że nie istniała wierzytelność poszkodowanej wobec pozwanego, więc nie doszło do skutecznego zawarcia umowy cesji, a powód nie miał legitymacji czynnej do występowania w niniejszej sprawie w sytuacji, gdy wierzytelność nie została wyczerpana przez wypłacone odszkodowanie, wobec czego nadal przysługiwała poszkodowanej. W konsekwencji sąd błędnie ustalił, że powód nie miał legitymacji czynnej w sprawie;

art. 385 ¹ § 1 i 3 k.c. w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. przez brak ustalenia, że postanowienia OWU regulujące stosowanie przez pozwanego dla rozliczenia szkody wariantu kosztorysowego w miejsce wariantu serwisowego z powodu nieprzedstawienia rachunków i faktur za naprawę nie stanowią niedozwolonych klauzul umownych, zatem sąd uznał, że zasadne jest ustalenie odszkodowania w oparciu o kryteria ustalone dla wariantu kosztorysowego, gdy postanowienia te nie były indywidualnie uzgadniane z poszkodowaną jako konsumentem, a kształtowały jej prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając jej interesy, wobec czego wypełniały definicję zawartą w art. 385 ¹ § 1 i § 3 k.c. Sąd błędnie zatem ustalił wysokość odszkodowania w oparciu o postanowienia o.w.u. ustalające zasady obliczenia wysokości odszkodowania w wariancie kosztorysowym;

art. 805 § 1 k.c. przez uznanie, że wypłata odszkodowania, wyliczonego zgodnie z zasadami przewidzianymi dla wariantu kosztorysowego wypełnia zobowiązanie pozwanego wobec poszkodowanej, pomimo rażącej dysproporcji pomiędzy kwotami wyliczonymi metodą kosztorysową i serwisową, a strony zawarły umowę w wariancie serwisowym, zatem sąd błędnie ustalił, że odszkodowanie wyliczone z zastosowaniem wariantu ekonomicznego w pełni kompensuje odniesioną przez poszkodowanego szkodę;

art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 361 i 363 k.c. k.p.c. poprzez uznanie, że powodowi nie należy się zwrot kosztów sporządzenia prywatnej ekspertyzy z uwagi na okoliczność, że została sporządzona tylko w wariancie serwisowym, w sytuacji gdy umowa ubezpieczenia została zawarta w wariancie serwisowym, a odszkodowanie winno zostać wypłacone w wariancie serwisowym, natomiast wyliczenie zawarte w prywatnej kalkulacji w istocie jest niemal identyczne z wyliczeniem biegłego dla wariantu serwisowego, wobec czego poniesienie tego kosztu było uzasadnione. Tym samym sąd błędnie ustalił, że roszczenie powoda o zapłatę kosztów sporządzenia prywatnego kosztorysu było niezasadne.

W uzasadnieniu apelacji na k. 246 – 247 akt sprawy powód rozwinął tak postawione zarzuty oraz wniósł jak na wstępie.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych.

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie mogła doprowadzić do zmiany zaskarżonego wyroku.

Wstępnie zauważyć należało, że niniejszą sprawę rozpoznano w trybie uproszczonym, a sąd okręgowy w postępowaniu apelacyjnym nie przeprowadził postępowania dowodowego. Ustawodawca w takiej sytuacji w art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. przewidział, że jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej orzeczenia z przytoczeniem przepisów prawa.

Bacząc na powyższe w ramach ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy sąd okręgowy miał na uwadze, że, roszczenie powoda oparte było na art. 509 k.c., w myśl którego, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania (§ 1). Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (§ 2). Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 września 2001 r. (I CKN 379/00) w wyniku cesji w myśl art. 509 k.c. przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki wiązał go z dłużnikiem. Stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie, lecz zmienia się osoba uczestnicząca w nim po stronie wierzyciela.

Jakkolwiek powód wykazał okoliczność zawarcia dnia 27 marca 2018 r. z A. D. umowy cesji wierzytelność (k. 10- 11 akt), z której wynika, iż powód miał od poszkodowanej nabyć wierzytelność w stosunku pozwanego ubezpieczyciela z tytułu zapłaty uzupełniającego odszkodowania za uszkodzenie należącego do zbywcy wierzytelności pojazdu marki A. nr rej. (...) w wyniku zdarzenia komunikacyjnego z dnia 13 kwietnia 2017 r., które objęte było postępowaniem likwidacyjnym nr (...). Tym niemniej należało zachować w polu widzenia, że w wyniku cesji wierzytelności stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie, lecz zmienia się wyłącznie osoba uczestnicząca w nim po stronie wierzyciela ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2001 r., I CKN 379/00). Warunkiem skutecznego dochodzenia przez powoda należności otrzymanej przez nabywcę długu jest wykazanie, że określone prawo przysługiwało pierwotnemu wierzycielowi ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2006 r., V CSK 187/06).

Skuteczne wywodzenie zatem przez powoda uprawnień z faktu nabycia wierzytelności na podstawie umowy cesji z dnia 27 marca 2018 r. wymagało udowodnienia nie tylko tego, że doszło do samego zawarcia umowy cesji określonej wierzytelności objętej żądaniem pozwu, ale nade wszystko wierzytelność, co do której nabywca rości sobie pretensje, musi przez niego zostać wykazana co do zasady i wysokości zgodnie z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. Innymi słowy, powód winien wykazać prawdziwość swoich twierdzeń, czyli fakt istnienia wierzytelności w oznaczonej wysokości oraz jej źródło.

Tymczasem powód w niniejszym postępowaniu zdaniem sądu odwoławczego tego nie wykazał, albowiem wywodził on obowiązek zapłaty pozwanego z art. 805 k.c. stanowiącego, że przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

W świetle cytowanego wyżej przepisu obowiązek ubezpieczyciela wypłaty świadczenia ograniczony jest treścią umowy ubezpieczenia, a ochroną gwarancyjną objęte są wyłącznie takie zdarzenia, które kwalifikują się do wypadków wskazanych w umowie ubezpieczenia lub innym dokumencie stanowiącym jej integralną część (w ogólnych warunkach umów czy regulaminie). Ubezpieczyciel jest zatem obowiązany do spełnienia określonego w umowie ubezpieczenia świadczenia w razie zajścia zdarzenia przewidzianego umową, to jest wyłącznie w sytuacji wystąpienia wypadku ubezpieczeniowego (A. Wąsiewicz, Prawo ubezpieczeń gospodarczych, Warszawa–Poznań 1980, s. 46) oraz w sposób wynikający z treści stosunku ubezpieczenia.

W rozpatrywanej sprawie nie budził wątpliwości fakt, że pozwanego łączyła z A. D. (wierzycielem pierwotnym) umowa ubezpieczenia autocasco w serwisowym wariancie ustalania kosztów naprawy, potwierdzona polisą nr (...) (k. 22 -23 akt), zaś w okresie objętym ochroną ubezpieczeniową w wyniku zdarzenia z dnia 13 kwietnia 2017 r. uszkodzeniu uległ należący do poszkodowanej samochód osobowy marki A. nr (...), objęty umową ubezpieczenia autocasco. Powstało w związku z tym po stronie poszkodowanej A. D. roszczenie wobec pozwanego ubezpieczyciela o wypłatę świadczenia na podstawie umowy, potwierdzonej polisą i bezspornie poszkodowanej A. D. otrzymała od ubepieczyciela świadczenia w kwocie 10.318,78 zł. Spór w niniejszej sprawie w istocie sprowadzał się do przesądzenia czy powodowi jako nabywcy wierzytelności przysługiwało w stosunku do pozwanego roszczenie o zapłatę uzupełniającego odszkodowania za zdarzenie z dnia 13 kwietnia 2017 r.

Odpowiedź na tak postawione pytanie musiała być negatywna, co trafnie stwierdził sąd pierwszej instancji, albowiem zobowiązanie (w tym również umowne) wygasa m.in. poprzez zaspokojenie wierzyciela. Podstawowym przypadkiem wygaśnięcia zobowiązania z uwagi na zaspokojenie wierzyciela jest spełnienie świadczenia przez dłużnika zgodnie z jego naturą (treścią) oraz w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom (art. 354 § 1 k.c.), co w przekonaniu sądu odwoławczego miało

miejsce w rozpatrywanym przypadku. Po zgłoszeniu szkody w postępowaniu likwidacyjnym nr (...) ubezpieczyciel dnia 23 kwietnia 2017 r. sporządził kalkulację kosztów naprawy wyceniając szkodę na kwotę 10.318,78 zł (k. 55 -58 akt) i przyznając taką należność poszkodowanej decyzją z dnia 1 czerwca 2017 r. (k. 54 akt). Kluczowa w tym kontekście pozostawało, że sama poszkodowana A. D. w odpowiedzi na decyzję ubezpieczyciela po zapoznaniu się z wyceną wskazującą na wysokość odszkodowania w sposób jednoznaczny oświadczyła, że „sporządzona wycena jest satysfakcjonująca” i wnosi o wypłatę świadczenia na wskazany rachunek bankowy (k. 59 akt), co też faktycznie uczyniono w dniu 2 czerwca 2017 r. (vide potwierdzenie przelewu k. 18 akt). Nie sposób takiej reakcji poszkodowanej na decyzję ubezpieczyciela poczytywać inaczej jak osiągnięcie przez strony umowy ubezpieczenia AC porozumienia co do wykonania zobowiązania, w sytuacji, gdy strony nie spierały się o samą wysokość świadczenia i bezspornie doszło do spełnienia świadczenia w sposób wskazany przez samą poszkodowaną. Należy stanowczo podkreślić, że nawet jeśli wypłacone świadczenia było niższe, niż wynikałoby z postanowień ogólnych warunków ubezpieczenia regulujących sposób ustalenia świadczenia odszkodowawczego, to i tak pozostawałoby to irrelewantne dla niniejszej spraw. Wszak wyrażona w przepisie art. 353 ^{( 1)} k.c. zasada swobody umów pozwala stronom na zdecydowanie o sposobie wykonania łączącej je umowy, co w realiach rozpatrywanej sprawy nastąpiło zgodnie z wolą samej poszkodowanej i ubezpieczyciela, prowadząc do wygaśnięcia zobowiązania umownego, skoro poszkodowana nie uchyliła się od złożonego oświadczenia woli o zaakceptowaniu wysokości przyznanego odszkodowania, a przyjmując świadczenie od pozwanego nie uczyniła zastrzeżenia, że miałoby jej przysługiwać dalsze jeszcze roszczenie odszkodowawcze w stosunku do pozwanego.

Konsekwencją przyjęcia, że w związku z wykonaniem zobowiązania w dniu 2 czerwca 2017 r. doszło do wygaśnięcia wierzytelności przysługującej A. D. z tytułu zdarzenia

komunikacyjnego z dnia 13 kwietnia 2017 r. w stosunku do pozwanego na podstawie umowy ubezpieczenia AC, było niewątpliwie to, że z oczywistym względów wierzytelność jaka objęta została żądaniem pozwu w niniejszej sprawie nie mogła w wyniku umowy cesji wierzytelności z dnia 27 marca 2018 r. przejść skutecznie na powoda i już tylko z tego względu powództwo podlegało oddaleniu, o czym trafnie orzekł sąd pierwszej instancji.

Uznając z przyczyn opisanych wyżej, że zaskarżone rozstrzygnięcie jako ze wszech miar słuszne i odpowiadające prawu powinno się ostać, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalono apelację w całości, o czym sąd okręgowy orzekł w punkcie 1. sentencji wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego sąd okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., zgodnie z którym, przegrywający sprawę obowiązany jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu, obejmujące też wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego. Wobec oddalenia apelacji, powód jako przegrywający spór powinien zwrócić pozwanemu ubezpieczycielowi poniesione koszty postępowania przed sądem drugiej instancji, dlatego w punkcie 2. sentencji wyroku zasądzono od powoda na jego rzecz tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego przed sądem drugiej instancji kwotę 1.800 zł, którą ustalono na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r., poz. 265 tj.). Stosownie do dyspozycji art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem kosztów postępowania apelacyjnego zasądzono odsetki ustawowe za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Mariola Wojtkiewicz

(...)

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...)

(...)