Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

W dniu 09 listopada 2018 r. wpłynął do ksiąg wieczystych nr (...), prowadzonych przez Sąd Rejonowy w Stargardzie V Wydział Ksiąg Wieczystych, wniosek (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W. o wpis w działach IV. opisanych wyżej ksiąg wieczystych zmiany wierzyciela hipotecznego i wpisanie go w miejsce dotychczasowego wierzyciela hipotecznego Banku (...) Spółki Akcyjnej w W..

Postanowieniem z dnia 14 grudnia 2018 r. Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Stargardzie dokonał wpisu zgodnie z wnioskiem.

Na powyższe orzeczenie referendarza sądowego wpłynęła skarga uczestników L. B. i D. B., którzy wnieśli o uchylenie dokonanego wpisu.

Postanowieniem z dnia 22 marca 2019 r. Sąd Rejonowy w Stargardzie zaskarżone przez uczestników orzeczenie referendarza sądowego utrzymał w mocy.

W uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia Sąd mając na uwadze regulację art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. uznał, iż skarga nie była zasadna, gdyż w świetle art. 195 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi podstawą wpisu w księdze wieczystej zmiany wierzyciela hipotecznego jest dokument w postaci wyciągu z ksiąg rachunkowych, podpisany przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu i opatrzony pieczęcią towarzystwa zarządzającego funduszem sekurytyzacyjnym. Skoro do wniosku o wpis zamiany wierzyciela hipotecznego dołączono wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu spełniający w/w wymagania oraz wykazano dokumentami prawidłowość umocowania osoby, która wyciąg podpisała, Sąd Rejonowy uznał, że dokonane wpisy zmiany wierzyciela hipotecznego są prawidłowe, w związku z czym ocenił, iż postanowienie referendarza sądowego należało utrzymać w mocy.

Z powyższym postanowieniem nie zgodzili się uczestnicy L. B. i D. B., wnosząc apelacje domagali się jego zmiany poprzez uchylenie dokonanego wpisu i zasądzenie od wnioskodawcy na ich rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Ewentualnie apelujący wnieśli o uchylenie zaskarżonego orzeczenia oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy. Skarżący wnieśli też w ramach postępowania apelacyjnego o przeprowadzenie szeregu dowodów z dokumentów i zwrócenie się do Sądu Okręgowego w Warszawie XX Wydział Gospodarczy o akta sprawy o sygn. XX GNc 1389/17 i zwrócenie się wierzyciela pierwotnego o udzielenie informacji.

Zaskarżonemu orzeczeniu apelujący zarzucili naruszenie:

a)  art. 10.3 ust. d tiret ii. I następne, które wprost wskazują prawo odstąpienia od umowy w części dotyczącej wierzytelności, której wada prawa dotyczy, a spełnione są te warunki, gdyż wadą prawną jest ustalenie przez strony umowy, że rzeczywista wysokość danej wierzytelności jest niższa niż 85% kwoty określonej w Załączniku nr 1 do umowy;

b)  określenie w załączniku do umowy cesji wierzytelności, iż umowa nr (...) zawarta została dnia 07 czerwca 2006 r., gdy umowę zawarto dnia 06 czerwca 2006 r. i występująca z tą datą jest podstawą wpisania hipoteki umownej i kaucyjnej;

c)  art. 195 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi poprzez to, iż zgodnie z załącznikiem do umowy sprzedaży wierzytelności data umowy nr (...) jest niewłaściwa i gdyby uczestnik podał datę 06 czerwca 2018 r., to złamał by zapis art. 12.6 umowy przelewu wierzytelności z dnia 21 września 2018 r. co powoduje nieważność jego działania i odpowiedzialność kamą osób celowo i umyślnie wprowadzających w błąd, a w przypadku gdyby podano datę 07 czerwca 2006 r., to w sposób oczywisty taka umowa w tym dniu nie została zawarta, a zatem wpis dokonano na takiej podstawie nie może się ostać, jest niezgodny z prawdą i zawiera dane nieprawdziwe;

d)  art. 5 k.c., gdyż naruszenie wskazanych norm nie może być sanowane przez sąd, gdyż dokonały je podmioty, które mają statut zaufania publicznego, co powoduje że należy żądać od nich zdecydowanie większej staranności niż od innych uczestników obrotu prawnego;

e)  art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. poprzez naruszenie zasady ostrożności procesowej, gdyż rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treści księgi wieczystej. Jeśli podstawą wpisu jest wyciąg z ksiąg rachunkowych z którego wynika inna data niż data zawarcia umowy będącej pierwotnie podstawą wpisu hipotek, to oczywiście taki wniosek winien zostać oddalony jako podający nieprawdę, zaś w przypadku gdy wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu podaje datę umowy inną niż wykazaną w załączniku do umowy, to mamy przykład fałszowania dokumentów i podawania nieprawdy co w świetle art. 304 k.p.k. winno prowadzić do wypełnienia przez sąd swojego obowiązku i poinformowania właściwej prokuratury o możliwości popełnienia czynu karalnego.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podnieśli, iż brak jest podstaw do dokonania wpisu zmiany wierzyciela hipotecznego, gdyż w Sądzie Okręgowym w Warszawie XX Wydziale Gospodarczym wydany został nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym o sygn. akt XX GNc 1389/17 z powództwa (...) SA. (dawniej Bank (...) S.A.), od którego złożone zostały zarzuty i do dnia dzisiejszego nie doszło do zmiany powoda. Należy zatem wedle apelujących domniemywać, że wierzycielem nadal jest dotychczasowy wierzyciel hipoteczny co wskazuje, że wniosek nie zasługuje na uwzględnienie. Nadmienili, że zgodnie z oświadczeniem z dnia 04 marca 2019 r. przedmiotem sprzedaży była umowa zawarta w innej dacie niż będąca podstawą wpisu hipotek, co winno powodować oddalenie wpisu.

W ocenie skarżących koniecznym jest przeprowadzenie dowodu z umowy sprzedaży wierzytelności, gdyż z jej treści wynikać potencjalnie będzie, czy przedmiotem sprzedaży jest sama wierzytelność, z jakiej daty czy zabezpieczenia tejże. Sam wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego nie może być decydującym o zasadności wniosku i powodować nadszarpnięcie konstytucyjnej równości stron wobec prawa, zwłaszcza, że wątpliwość wynikająca z oświadczenia z dnia 04 marca 2019 r. jest na tyle duża i wymagająca znacznej staranności od instytucji zaufania publicznego, że nie sposób wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego uznać za dokument, który może być fałszywy.

W odpowiedzi na apelacje wnioskodawca wniósł o ich oddalenie oraz zasądzenie na jego rzecz od uczestników kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje uczestników postępowania jako bezzasadne podlegały oddaleniu.

W pierwszej kolejności nieodzownym jest wskazanie, iż Sąd II instancji podobnie jak Sąd I instancji związany jest zakresem kognicji zakreślonym przez art. 626 ⁸ § 2 k.p.c.

Ustawodawca na gruncie art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. przewidział, że rozpoznając wniosek o wpis sąd wieczystoksięgowy bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do niego dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Wynikające z tego przepisu wąskie ujęcie zakresu kognicji sądu wieczystoksięgowego oznacza, że sąd ten, oceniając zasadność zgłoszonego żądania wpisu, powinien czynić ustalenia wyłącznie na podstawie treści wniosku i dołączonych do niego dokumentów, a także badać stan rzeczy ujawniony w księdze wieczystej w chwili złożenia wniosku ( uchwała siedmiu sędziów SN w 16 grudnia 2009 r., III CZP 80/09 i postanowienie z dnia 28 lutego 2013 r., III CSK 171/12). Wskazany zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego, w swej istocie wyłącza możliwość badania przez sąd wieczystoksięgowy innych okoliczności niż te, które wynikają z wniosku o wpis oraz załączonych do niego dokumentów, a także treści księgi wieczystej. Innymi słowy, ocenę sądu w tym postępowaniu zredukowano do jednego spośród przewidzianego w kodeksie postępowania cywilnego dowodu tj. dowodu z dokumentu. Wpis może zostać dokonany jedynie wówczas, gdy załączone do wniosku dokumenty zgodnie z przepisami prawa mogą być podstawą jego dokonania, a treść księgi wieczystej wpisu takiego nie wyklucza. W konsekwencji, powyższe oznacza, że do wniosku o dokonanie wpisu lub o jego wykreślenie należy dołączyć dokument (w rozumieniu art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece; dalej: u.k.w.h.), z którego wnioskodawca wywodzi swoje prawo bądź roszczenie, a do sądu należy ocena, czy dokument ten stanowi uzasadnioną podstawę wpisu.

W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy prawidłowo zastosował normy wynikające z przepisu art. 194 i art. 195 ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz.U. z 2018 r., poz. 1355 t.j.).

W świetle dyspozycji art. 31 u.k.w.h. wpis może być dokonany na podstawie dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują innej formy dokumentu. Formę szczególną dokumentu, do której odwołuje się art. 31 ustawy stanowiący podstawę dokonania wpisu księgi wieczystej przewiduje m.in. art. 194 ustawy o funduszach inwestycyjnych. Z mocy tego przepisu wyciągi z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu i opatrzone pieczęcią towarzystwa zarządzającego funduszem sekurytyzacyjnym mają moc prawną dokumentów urzędowych oraz stanowią podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych.

Rację ma wnioskodawca podnosząc, że jeżeli treść ksiąg rachunkowych pozwala na stwierdzenie przejścia wierzytelności na funduszu sekurytyzacyjny, to wyciąg z tych ksiąg, o ile będzie obejmował te dane, które umożliwiają ustalenie, że fundusz nabył określoną wierzytelność stanowi równie miarodajny dowód jak księgi.

Uzupełnieniem tego przepisu jest art. 195 ustawy o funduszach inwestycyjnych, zgodnie z którym w przypadku nabycia przez fundusz sekurytyzacyjny wierzytelności albo puli wierzytelności zabezpieczonych hipoteką lub zastawem rejestrowym, sąd prowadzący księgę wieczystą lub rejestr zastawów, na wniosek funduszu o wpis zmiany dotychczasowego wierzyciela, dokonuje wpisu w księdze wieczystej lub w rejestrze zastawów o zmianie wierzyciela, na rzecz którego była ustanowiona hipoteka lub zastaw rejestrowy. Fundusz, składając wniosek do sądu, dołącza wyciąg z ksiąg rachunkowych, podpisany przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu i opatrzony pieczęcią towarzystwa zarządzającego funduszem sekurytyzacyjnym, potwierdzający nabycie przez fundusz sekurytyzacyjny wierzytelności albo puli wierzytelności zabezpieczonych hipoteką lub zastawem rejestrowym.

Analiza treści powołanych przepisów wskazuje, że podstawa wpisu wyciągu z księgi rachunkowej funduszu sekurytyzacyjnego nie wiąże się bezpośrednio z mocą prawną dokumentów urzędowych tych wyciągów, lecz funkcjonuje obok niej. Świadczy o tym użyty w treści art. 194 ust 1 przepisu spójnik „oraz”, a także treść art. 195 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych ( zob. np. postanowienie Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 14 października 2016 r., IV Ca 340/15, postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 12 września 2011 r., III Ca 850/11).

Odnosząc powyższe na kanwę rozpatrywanej sprawy stwierdzić należało, że słusznie Sąd Rejonowy ocenił, że omawiany przepis ma charakter szczególny do art. 31 ust 1 u.k.w.h., który stanowi iż wpis może być dokonany na podstawie dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują innej formy dokumentu. Obowiązujące przepisy nie nakładały zatem na wnioskodawcę wymogu przedłożenia wraz z wnioskiem umowy potwierdzającej przelew wierzytelności z podpisem notarialnie poświadczonym. Wystarczające do tego było przedłożenie wyciągu z ksiąg rachunkowych spełniających wymogi formalne określone w art. 195 ust. 1 cytowanej ustawy. Stanowisko takie wyraził również Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 7 listopada 2014 r. (IV CSK 103/14, LEX nr 2152901) wskazując, że de lege lata wniosek funduszu sekurytyzacyjnego o wpis zmiany wierzyciela hipotecznego może być uwzględniony, jeżeli w związku z cesją wierzytelności kredytowej wobec kredytobiorcy na rzecz tego funduszu (art. 509 k.c.) do tego wniosku dołączony zostanie wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu stosownie do art. 195 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych. Zarzut jakoby brak przedłożenia umowy cesji stanowił o nieistnieniu takiego zobowiązania lub też, aby stanowił przeszkodę do wpisu nie mają zatem uzasadnienia.

Podobne stanowisko wyraził również Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 25 kwietnia 2017 r. (V CSK 503/16, Lex nr 2327144) podkreślając, że art. 195 ust. 1 w/w ustawy przewiduje jako podstawę wpisu dokument w postaci wyciągu z ksiąg rachunkowych, podpisany przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu i opatrzony pieczęcią towarzystwa zarządzającego funduszem sekurytyzacyjnym. Zastrzega szczególną podstawę wpisu i formę ad intabulationem. Oznacza to, że jedynym dokumentem wymaganym dla dokonania wpisu przeniesienia wierzytelności hipotecznej, której następstwem jest przeniesienie hipoteki, jest wskazany wyciąg i brak podstawy normatywnej dla przedstawienia umowy zbycia wierzytelności, potwierdzającej jej przejście w drodze cesji na fundusz.

Zważywszy, że wnioskodawca do wniosku załączył wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego i ewidencji analitycznej nr (...) z dnia 31 października 2018 r., który opatrzony został pieczątką funduszu oraz podpisem osoby upoważnionej do tego, aby działała w imieniu funduszu (vide pełnomocnictwo dla r.pr. M. P. k. 154 akt księgi wieczystej nr (...)), dokument ten uznać należało za wystarczający do tego, aby dokonać wpisu zmiany wierzyciela hipotecznego, co też prawidłowo uczynił Sąd I instancji. Zwłaszcza, że dokument ten wykazywał przejście na wnioskodawcę na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 21 września 2018 r. wierzytelności, jaka przysługiwała uprzednio wierzycielowi pierwotnemu Bankowi (...) S.A. w W. przeciw D. B. i L. B. z tytułu zawartej umowy kredytu nr (...).

Owszem rację mają skarżący, że w wyciągu z ksiąg rachunkowych funduszu wskazano, że umowa ta miała zostać zawarta dnia 06 czerwca 2006 r., niemniej sam wierzyciel pierwotny w oświadczeniu załączonym do apelacji przyznał, że na podstawie zawartej dnia 21 września 2018 r. zbył na rzecz wnioskodawcy wierzytelność jaka przysługiwała mu wobec uczestników i że wierzytelność ta wynikała z umowy kredytu oznaczonej nr (...) (taki numer wskazano w wyciągu), a w umowie cesji omyłkowo jako datę zawarcia umowy kredytu wskazano 06 czerwca 2006 r., zamiast prawidłowej daty 07 czerwca 2006 r. (vide oświadczenie na k. 211 akt księgi wieczystej nr (...)). Skoro jednak w obydwu tych dokumentach powołano się na ten sam numer umowy kredytowej zawartej pomiędzy tymi samymi stronami, to nie może budzić wątpliwości, iż wierzytelność objęta umową cesji z dnia 21 września 2018 r. na którą powołano się w przedłożonym wyciągu z ksiąg funduszu jest tą samą wierzytelnością, wobec czego dokument ten mógł stanowić podstawę wpisu w niniejszej sprawie.

W kontekście zarzutów apelujących należy podkreślić, iż przelew wierzytelności hipotecznej jest czynnością prawną niezależną od ustanowienia hipoteki. Przejście hipoteki na cesjonariusza jest ustawowym skutkiem przeniesienia zabezpieczonej wierzytelności, a nie przeniesienia ograniczonego prawa rzeczowego, dlatego też zbędne jest przedstawienie sądowi wieczysto - księgowemu umowy przelewu wierzytelności hipotecznej ( vide wyrok SN z dnia 7 listopada 2014 r., IV CSK 103/14, nie publ.). Jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w powołanym wyżej postanowieniu z dnia 25 kwietnia 2017 r. wydanym w sprawie o sygn. V CSK 503/16, załączenie umowy stanowiącej podstawę przelewu wierzytelności nie jest prawnym wymogiem wniosku. Badanie prawdziwości wyciągu, obejmujące ocenę jego autentyczności oraz zgodności z prawdą mogłoby nastąpić w postępowaniu skargowym lub odwoławczym, ale tylko w oparciu o dokumenty przedstawione przez uczestnika, obejmujące wykazanie nieistnienia wierzytelności oraz brak jej przejścia na wnioskodawcę, a takie nie zostały złożone w niniejszej sprawie. Samo kwestionowanie przez uczestnika postępowania tych okoliczności nie było wystarczające i nie obligowało wnioskodawcy – wbrew oczekiwaniom skarżących - do przedstawienia dalszych dokumentów.

Uwzględniając powyższe i nie znajdując żadnych podstaw do zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił, o czym orzeczono jak w punkcie I sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie II. sentencji na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., uznając, że w postępowaniu wieczystoksięgowym brak jest podstaw do odstąpienia od reguły zawartej w tym przepisie. Podkreślić trzeba, że z istoty postępowania wieczystoksięgowego wynika jednoznacznie, że zasadniczo nie występuje w nim kolizja interesów uczestników postępowania. Jest to bowiem postępowanie rejestrowe, nie ma w nim możliwości rozstrzygania sporów o własność czy prowadzenia jakiegokolwiek postępowania rozpoznawczego, jak to ma miejsce w innych postępowaniach niespornych ( tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 27 lipca 2010 r., II Cz 54/10).

SSO Marzenna Ernest SSO Katarzyna Longa SSO Małgorzata Grzesik