Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Dorota Gamrat - Kubeczak
Sędziowie:	SO Violetta Osińska (spr.) SO Tomasz Sobieraj
Protokolant:	stażysta Ewa Zarzycka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 maja 2013 roku w S.

sprawy z powództwa E. J.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyrok Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim

z dnia 6 lutego 2012 r., sygn. akt I C 584/10

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  w punkcie I zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki E. J. kwotę 8.090 zł (osiem tysięcy dziewięćdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi od kwot:

-

4.000 zł (cztery tysiące złotych) od dnia 6 lutego 2012 r. do dnia zapłaty;

-

4.090 zł (cztery tysiące dziewięćdziesiąt złotych) od dnia 10 czerwca 2010 r. do dnia zapłaty i oddala powództwo w pozostałym zakresie;

b)  w punkcie IV zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2.113 zł 50 gr (dwa tysiące sto trzynaście złotych pięćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Szczecinie od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 583 zł 68 gr (pięćset osiemdziesiąt trzy złote sześćdziesiąt osiem groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

4.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Szczecinie od powódki E. J. kwotę 291 zł 83 gr (dwieście dziewięćdziesiąt jeden złotych osiemdziesiąt trzy grosze) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

5.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 93 zł (dziewięćdziesiąt trzy złote) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 830/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 6 lutego 2012 r. , sygn. I C 584/10, Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim:

I. zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki E. J. kwotę 10.544,32 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej od kwot: 4000 zł od dnia 6 lutego 2012 r. do dnia zapłaty, 6544,32 zł od dnia 10 czerwca 2010 r. do dnia zapłaty;

II. oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

III. ustalił na przyszłość odpowiedzialność pozwanego za szkody mogące ujawnić się u powódki w związku z uszkodzeniem ciała, którego doznała w dniu 07 czerwca 2009 r.;

IV. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2609,76 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

V. odstąpił od obciążania powódki kosztami procesu należnymi stronie pozwanej.

Powyższe orzeczenie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

Powódka w dniu 7 czerwca 2009 r., około godziny 2:10 w nocy, w T. na ulicy (...) -skrzyżowanie z Aleją (...) została potrącona przez kierującego pojazdem marki S. (...) T. G., posiadającego ubezpieczenie OC w (...) S.A. w W.. Droga, na której doszło do potrącenia ma po trzy pasy ruchu w jednym kierunku. Do potrącenia doszło na oznaczonym przejściu dla pieszych, gdy powódka idąc pod parasolem wspólnie z koleżanką przechodziła przez oznaczone przejście dla pieszych i zbliżała się do osi drogi, a kierujący T. G. nie zachowując należytej ostrożności, nie zauważył przechodzących, na skutek czego doszło do potrącenia powódki. Od strony nadjeżdżającego samochodu szła koleżanka powódki. W samochodzie uszkodzeniu uległo prawe boczne lusterko. W chwili zdarzenia padał deszcz. Powódka znajdowała się po spożyciu alkoholu. Za spowodowanie kolizji T. G. został ukarany mandatem karnym. Powódka nie została ukarana mandatem karnym. Powódka po wypadku została przewieziona na oddział ratunkowy Wojewódzkiego Szpitala (...) w T., gdzie rozpoznano u niej uraz głowy, wstrząśnienie mózgu, stan po spożyciu alkoholu oraz uszkodzenie zębów. Powódka w szpitalu przebywała od dnia 7 czerwca 2009 r. do dnia 10 czerwca 2009 r. Powódce opuszczającej szpital zalecono oszczędnościowy tryb życia, ochronę od pracy, kontrolę stomatologiczną oraz ewentualną kontrolę w Poradni Neurochirurgicznej. Powódka leczenie stomatologiczne kontynuowała w S. w Centrum (...) u lekarza stomatologa K. T., która stwierdziła u powódki: złamanie poprzeczne korzenia zęba 21, kwalifikujące go do ekstrakcji, złamanie korony zębów 22 oraz 23, rozchwianie zębów 24 i 25 wymagające zblokowania, odprysk porcelany na powierzchni licowej korony zęba 12, w martwym zębie numer 13 złamany znaczny fragment starego wypełnienia, wymagające ponownego leczenia endodontycznego z uwagi na niewielką ilość zdrowych tkanek, wrażliwość zęba numer 16. W związku z podjętym leczeniem stomatologicznym powódka poniosła koszty leczenia w kwocie 7.041,20 zł. Stwierdzone u powódki obrażenia ciała pozostają w związku przyczynowym z wypadkiem z dnia 07 czerwca 2009 roku. W wyniku odniesienia obrażeń powódka mogła odczuwać bóle głowy oraz powłok miękkich twarzy i głowy, a także bóle zębów w związku z ich naruszeniem. Intensywność bólów w trakcie leczenia zmniejszała się, by po kilku tygodniach ustąpić. Odniesione przez powódkę obrażenia nie będą miały wpływu na jej stan zdrowia w przyszłości, jak również nie stanowią one przeciwwskazań do wykonywania przez powódkę określonych prac i czynności codziennych. (...) S.A. w W. wypłaciło powódce: kwotę 11.000 złotych tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, 496,88 złotych tytułem zwrotu kosztów leczenia. E. J. nadal odczuwa nie tylko ból związany z wypadkiem, ale także inne skutki zdarzenia z dnia 7 czerwca 2009 r. Długo po wypadku E. J. bała się wychodzić z domu, a w szczególności lęk wywołuje u powódki ruch pojazdów. Problemy potęgował oszpecony wygląd spowodowany uszczerbkami w uzębieniu. Leczenie stomatologiczne było bolesne i długotrwałe, wymagało przyjmowania posiłków w postaci płynnej, co wiązało się z koniecznością przygotowywania takiego jedzenia. Zmiana sposobu odżywania spowodowała dużą utratę wagi. Ponadto na górnej wardze powstało zgrubienie, które E. J. stara się niwelować stosując specjalne żele. Powódka przed wypadkiem często wychodziła, była osobą towarzyską. Wypadek spowodował, że nie mogła prowadzić takiego trybu życia jak dotychczas. Utrata uzębienia, jak również oszpecenie twarzy stanowił dla powódki dyskomfort. Powódka zmuszona była zmienić swój styl życia i podporządkować go leczeniu oraz rehabilitacji. Przez okres powrotu do zdrowia powódka musiała korzystać z pomocy córki, która pomagała powódce w pracach domowych oraz w załatwianiu codziennych spraw tj. w urzędach, robieniu zakupów, opłacaniu rachunków. Powyższa sytuacja również powodowała u E. J. duży dyskomfort, tym bardziej, iż ta sytuacja spowodowała także zmianę trybu życia córki, która musiała zajmować się matką. Powódka do dnia dzisiejszego odczuwa zawroty głowy.

Sąd Rejonowy wskazał, iż podstawę prawną żądania pozwu stanowią przepisy art. 822 k.c. i art. 8 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 1990 o działalności ubezpieczeniowej (tekst jedn. Dz.U. z 1996 r. Nr 11, poz. 62 ze zm.) w związku z art. 436 § 1 k.c., z kolei podstawę prawną odpowiedzialności deliktowej za szkodę wyrządzoną powódce stanowi art. 436 § 1 k.c. w związku z art. 435 § 1 k.c. Sąd zaznaczył, iż zasady naprawienia szkody wynikłej z uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia zostały unormowane w sposób szczególny w art. 444 k.c. i art. 445 k.c. Sąd Rejonowy w przedmiotowej sprawie za bezsporny uznał fakt, iż powódka E. J. na skutek zdarzenia z dnia 07 czerwca 2009 r. doznała licznych wyżej wymienionych obrażeń ciała, a poza tym jak wykazał zebrany materiał dowodowy, a zwłaszcza opinia Zakładu Medycyny Sądowej PUM w S., także po wypadku E. J. doznawała dyskomfortu psychicznego i fizycznego, związanego z rekonwalescencją. Sąd zaznaczył, iż inny charakter ma odszkodowanie określone w art. 444 § 1 k.c. i w art. 445 § 1 k.c., a w rozpatrywanej sprawie powódka dochodziła odszkodowania w oparciu obie podstawy prawne. Na dochodzoną przez powódkę kwotę składała się bowiem kwota 7.534,32 złotych tytułem kosztów zakupu leków oraz koszty leczenia stomatologicznego. Kwota 9.000 złotych dochodzona była z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Sąd zaznaczył też, iż poza sporem pozostawała okoliczność, iż powódka doznała szkody, która pozostawała w związku z ruchem samochodu, którego kierowca był objęty umową ubezpieczenia OC zawartą z pozwanym (...) S.A. w W.. Strona powodowa nie kwestionowała swojej odpowiedzialności z tytułu zawartej umowy OC za szkody wyrządzone osobom trzecim przez kierującego. Strona powodowa podniosła wprawdzie zarzut przyczynienia się powódki do powstania szkody przez niezachowanie należytej ostrożności. W ocenie Sądu pierwszej instancji, powyższy zarzut przy uwzględnieniu okoliczności zdarzenia jest chybiony, gdyż przede wszystkim strona powodowa nie wykazała, aby stan powódki po spożyciu alkoholu miał jakikolwiek wpływ na powstanie zdarzenia z dnia 07 czerwca 2007 roku. Sąd podkreślił, iż nie można również skutecznie zarzucić powódce, iż wtargnęła na przejście dla pieszych. Do potrącenia powódki doszło bowiem przy osi trzy pasmowej drogi na oznaczonym przejściu dla pieszych, a zatem nie można zasadnie twierdzić, iż powódka nagle wtargnęła na drogę pod przejeżdżający samochód. W ocenie Sądu, jak również Policji, która ukarała jedynie kierującego samochodem, wyłączną winę za spowodowanie wypadku ponosi T. G., który nie zachował szczególnej ostrożności zbliżając się do oznaczonego przejścia dla pieszych. Winy kierującego nie umniejsza również okoliczność, iż w chwili zdarzenia panowały złe warunki atmosferyczne, bowiem kierujący winien dostosować prędkość jazdy do panujących warunków atmosferycznych. Sąd nie zgodził się ze stanowiskiem (...) S.A w W., iż wypłacone świadczenie na rzecz powódki w pełni pokrywa wyrządzoną jej szkodę. Zdaniem Sądu, strona pozwana określając wysokość szkody nie uwzględniła rozmiaru i charakteru obrażeń, których doznała powódka. W związku z doznanymi obrażeniami powódka przebywała w szpitalu w okresie od 07 do 10 czerwca 2009 roku. Pobyt w szpitalu nie zakończył jednak leczenia. Powódka po opuszczeniu szpitala kontynuowała długotrwałe i bolesne leczenie stomatologiczne do dnia 23 października 2009 roku. Kontynuowane przez powódkę leczenie było uciążliwe bowiem w tym okresie powódka zmuszona była do zmiany dotychczasowego sposobu życia, podporządkowując je całkowicie leczeniu i kilkudziesięciu wizytą lekarskim. Z uwagi na leczenie stomatologiczne powódka zmuszona była do przyjmowania zmiksowanych posiłków. Wygląd twarzy powódki nie wrócił do stanu sprzed wypadku. E. J. pozostała blizna na wardze. W związku z tym, powódka odczuwa dyskomfort i zmuszona jest do stosowania kosmetyków korygujących. Sąd zaznaczył też, że E. J. bezpośrednio po zdarzeniu była uzależniona od pomocy córki i zdaniem Sądu okoliczność ta niewątpliwie była również źródłem dyskomfortu nie tylko fizycznego, ale także psychicznego. Sąd ustalając wysokość zadośćuczynienia wziął pod uwagę przede wszystkimi rodzaj uszkodzeń ciała doznanych przez powódkę oraz ich skutki dla stanu zdrowia powódki, a także związane z tym cierpienia fizyczne i psychiczne. Sąd w tej mierze oparł się na zgromadzonej w sprawie dokumentacji medycznej oraz opinii Zakładu Medycyny Sądowej (...). Sąd wskazał, iż opinia powyższa została sporządzona przez kompetentne osoby dysponujące odpowiednią wiedzą specjalistyczną i doświadczeniem zawodowym. Biegli sporządzając opinię oparli się na całokształcie zebranego w sprawie materiału dowodowego, dokonując jego szczegółowej analizy w kontekście tezy dowodowej wynikającej z postanowienia Sądu o przeprowadzeniu dowodu z opinii PUM w S. i poddając go następnie weryfikacji w oparciu o wskazane w opinii metody badawcze. Opinia biegłych jest jasna i pełna, a wnioski w niej zawarte zostały logicznie uzasadnione, stanowiąc konsekwentne zwieńczenie przedstawionego w opinii procesu rozumowania. Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd uznał sporządzoną w sprawie opinię za w pełni przekonywującą. Sąd dał wiarę zeznaniom E. J., K. K., M. J., gdyż w sposób spójny z dokumentacją lekarską wskazały proces leczenia i rehabilitacji. Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, a także uwzględniając sytuację majątkową powódki oraz aktualne stosunki majątkowe społeczeństwa, Sąd uznał, że łączna kwota 15.000 złotych stanowi w okolicznościach niniejszej sprawy zadośćuczynienie za wyrządzoną powódce krzywdę. Stanowi ona realną wartość ekonomiczną będącą równowartością około pięciu miesięcznych przeciętnych wynagrodzeń. Zasądzana kwota nie prowadzi do wzbogacenia powódki, może ona natomiast przyczynić się do złagodzenia następstw urazów oraz cierpień fizycznych, jakich doznała E. J. w wyniku wypadku. Nie jest to również kwota, która byłaby nieuzasadnionym w aspekcie sprawy, ciężarem dla pozwanego. Przy tym Sąd zaznaczył, że sytuacja majątkowa pozwanego, nie ma znaczenia do ustalenia wysokości zasądzonego świadczenia. Dlatego też Sąd uznał za zasadne żądanie powódki przyznania jej kwoty 4.000 złotych tytułem uzupełnienia już wypłaconej kwoty zadośćuczynienia za doznane krzywdy. Co do żądania powódki zasądzenia kwoty 7.534,32 złotych, Sąd stwierdził, iż powyższe roszczenie znajduje oparcie w art. 444 k.c. Sąd co tego roszczenia nie uwzględnił jednak rachunku za zakup okularów. Strona powodowa nie przedstawiła bowiem żadnych dowodów na okoliczność, iż na skutek wypadku z dnia 07 czerwca 2009 roku uszkodzeniu uległy również okulary powódki. Ponadto Sąd stwierdził, iż wbrew twierdzeniom strony pozwanej, przedłożony przez powódkę rachunek za leczenie stomatologiczne nie może budzić wątpliwości, co do jego wiarygodności. Jak wynika bowiem z dokumentacji leczenia stomatologicznego powódka podjęła leczenie w dniu 10 lipca 2009 roku. Leczenie zakończyło się w dniu 23 października 2009 roku. K. leczenia stomatologicznego oraz jego zakres został potwierdzony w opinii PUM w S., która to opinia nie była kwestionowana przez strony postępowania. Uwzględniając charakter obrażeń, których doznała powódka, oraz okoliczność, że powódka była leczona w gabinecie stomatologicznym w trakcie około 30 wizyt, zdaniem Sądu dochodzona kwota z tytułu leczenia stomatologicznego nie możne być uznana za wygórowaną, czy też nie celową. Ponadto powódka w związku z obrażeniami ciała, których doznała w dniu 07 czerwca 2009 roku wydatkowała również kwoty określone w rachunku z dnia 12 czerwca 2009 roku, fakturze VAT (...) z dnia 17 czerwca 2009 roku, fakturze VAT (...) z dnia 07 sierpnia 2009 roku, fakturze VAT (...) z dnia 26 czerwca 2009 roku, fakturze VAT (...) z dnia 12 czerwca 2009 roku. Strona pozwana zwróciła powódce jedynie kwoty określone w dwóch ostatnich fakturach. Uwzględniając rozmiar i charakter obrażeń, których doznała E. J., Sąd stwierdził iż nie można kwestionować konieczności i celowości poczynionych przez nią powyższych wydatków. Zdaniem Sądu, E. J. wykazała w oparciu o wyżej wskazane dokumenty, iż w związku z wypadkiem doznała łącznej szkody w dobrach majątkowych w kwocie 7.041,20 złotych. Sąd przedłożone przez powódkę dokumenty ocenił jako wiarygodne, bowiem zostały sporządzone przez właściwe podmioty w przypisanej prawem formie, a nadto ich treść koresponduje ze złożonymi przez powódkę zeznaniami oraz sporządzoną w niniejszej sprawie opinią. Sąd uwzględnił, iż powódce została wypłacona kwota 496,88 złotych i w związku z tym zasądził od strony pozwanej tytułem zwrotu kosztów leczenia kwotę 6.544,32 złotych. Sąd oddalił w pkt. II sentencji wyroku powództwo co do żądania ponad zasądzone kwoty oraz co do odsetek od dnia 22 stycznia 2010 roku. Sąd zaznaczył, iż podstawę prawną orzeczenia o odsetkach od zasadzonej kwoty stanowi przepisy art. 481 § 1 k.c. Sąd zasądzając odsetki od kwoty 4.000 złotych od dnia wyrokowania miał na względzie charakter roszczenia o zapłatę zadośćuczynienia, z którym wystąpiła powódka i wskazał, iż wysokość zadośćuczynienia zostaje bowiem ostatecznie ustalona przez Sąd dopiero w dacie wyrokowania. W tej dacie Sąd dokonuje oceny rozmiarów doznanej krzywdy, przy uwzględnieniu stosunków majątkowych w społeczeństwie. Tak ustalone świadczenie, należne E. J. tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, stało się zatem wymagalne dopiero z datą wyrokowania. W sprawie o naprawienie szkody wynikłej z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia zasądzenie określonego świadczenia nie wyłącza jednoczesnego ustalenia w sentencji wyroku odpowiedzialności pozwanej za szkody mogące powstać w przyszłości z tego samego zdarzenia. Sąd uznał, że powódka na skutek powstałych w wyniku wypadku obrażeń może doznać dalszej szkody, której obecnie nie da się przewidzieć (do tej pory powódka wskazuje, iż ma zawroty głowy), czego wynikiem jest konieczność ustalenia przez Sąd odpowiedzialności pozwanej za szkodę na przyszłość w związku z tym Sąd orzekł, jak w pkt III sentencji wyroku. Dalej Sąd wskazał, iż w rozpoznawanej sprawie strona powodowa poniosła koszty w postaci: opłaty sądowej od pozwu w kwocie 827 złotych, zaliczki na wynagrodzenie biegłych za sporządzenie opinii lekarskiej w kwocie 1.000 złotych, 2.400 złotych z tytułu kosztów zastępstwa prawnego wykonywanego przez radcę prawnego, kwota 17,00 złotych z tytułu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego. Natomiast koszty jakie poniosła strona pozwana w toku postępowania to: kwota 2.400 złotych z tytułu kosztów zastępstwa prawnego wykonywanego przez radcę prawnego, kwota 17,00 złotych z tytułu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego. Sąd wskazał, iż częściowo uwzględnił żądania powódki (powódka wygrała sprawę w 63 %), a więc mając na uwadze wysokość kosztów poniesionych przez strony postępowania, Sąd na mocy art. 98 k.p.c. zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 2.609,76 złotych, czyli 63 % wydatkowanych kosztów. Kwota 101,51 złotych nie wykorzystanej zaliczki zostanie stronie powodowej zwrócona. Sąd stosując art. 102 k.p.c. nie obciążył strony powodowej kosztami procesu mimo przegrania przez nią w 37 %, uwzględniając przy tym charakter dochodzonego przez stronę powodową roszczenia, którego wysokości wnosząc pozew nie można w sposób precyzyjny określić.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając go w części co do punktu I wyroku powyżej zasądzonej kwoty 4.094,32 zł, tj. co do kwoty 6.450,00 zł, oraz w części co do punktu IV wyroku w kwocie powyżej 1.025,68 zł. Strona skarżąca orzeczeniu temu zarzuciła naruszenie przepisów mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia, a w szczególności:

a) art. 231 k.p.c. oraz 233 k.p.c., tj. przekroczenie zasad swobodnej oceny dowodów, oparcie się na dowolnych oraz niezgodnych z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ustaleniach faktycznych oraz oparcie się na dowolnych domniemaniach faktycznych, poprzez:

-oparcie się na opinii biegłych lekarzy jako uzasadnienia poniesienia przez powódkę kosztów leczenia stomatologicznego i jego zakresu, w sytuacji gdy biegli sądowi nie wypowiedzieli się w opinii w przedmiocie zakresu koniecznego leczenia stomatologicznego i ewentualnego związku przyczynowego z wypadkiem;

-błąd w ustaleniach faktycznych i dowolnych domniemaniach faktycznych polegający na dowolnym przyjęciu przez Sąd pierwszej instancji, że poniesione przez powódkę koszty leczenia stomatologicznego w całości związane są z wypadkiem powódki i obejmują jedynie zabiegi pozostające w związku z doznanym wypadkiem;

b) art. 278 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż nie wymaga wiadomości specjalnych dokonanie oceny przedstawionego zestawienia wykonanych zabiegów stomatologicznych pod kątem ich związku przyczynowego z wypadkiem powódki i doznanymi w wypadku obrażeniami.

Podnosząc powyższe zarzuty strona skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku: w części co do punktu I wyroku poprzez oddalenie powództwa powyżej kwoty 4000,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 6 lutego 2012 r. oraz kwoty 94,32 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 10 czerwca 2010 r. do dnia zapłaty; w części co do punktu IV wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz E. J. tytułem zwrotu kosztów postępowania przed sądem pierwszej jedynie kwoty 1.025,68 zł; oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania przed sądem odwoławczym, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Strona skarżąca wskazała, iż nie zaskarża wyroku Sądu pierwszej instancji w zakresie roszczeń zasądzonych tytułem zadośćuczynienia w wysokości 4.000,00, tj. na podstawia art. 445 § 1 k.c. Skarżący zaznaczył, iż w oparciu o podstawę prawną wskazaną w art. 444 § 1 k.c. Sąd pierwszej instancji zasądził na rzecz powódki kwotę 6.544,32 zł, przy czym kwota 6.450,00 zł zasądzona została w związku z poniesionymi przez powódkę kosztami leczenia stomatologicznego wykazanymi w przedstawionej specyfikacji kosztów leczenia. Przy tym skarżący wskazał, iż nie zaskarża wyroku w części, w której Sąd zasądził kwotę 94,32 zł w oparciu o fakturę VAT (...) (koszty wykonania zdjęć RTG) oraz fakturę VAT (...) (koszty zakupu leków). Apelujący podniósł, iż na okoliczność poniesionych kosztów leczenia stomatologicznego w zaskarżonej apelacją części powódka przedstawiła dwa rachunki (nie zawierające szczegółowego opisu usługi) oraz zestawienie wykonanych zabiegów stomatologicznych wraz z wyszczególnieniem terminów wizyt lekarskich i wyszczególnieniem w jakich terminach dokonywano częściowej zapłaty. Skarżący zaznaczył też, iż zestawienie wykonanych zabiegów lekarskich wraz z rachunkami opiewającymi na łączną kwotę 6850,00 zł przedstawione zostało przez powódkę już w postępowaniu likwidacyjnym i poddane ocenie przez pozwanego zostało uznane w kwocie 400,00 zł. Apelujący zaznaczył, iż w pozostałym zakresie już w postępowaniu likwidacyjnym pozwany wskazał, iż zestawienie zawiera zabiegi stomatologiczne, które nie pozostawały w związku z obrażeniami doznanymi w wypadku, i tym samym nie stanowią szkody, do której naprawienia zobowiązana byłaby pozwana. Skarżący podkreślił, iż ww. zarzuty zostały podniesione także w odpowiedzi na pozew i konsekwentnie podtrzymane w toku procesu, gdzie wskazano m.in. na tę okoliczność, iż zestawienie zabiegów stomatologicznych zawiera usługę polegającą na wykonaniu mostka protezy pomiędzy zębami 13 - x - x - 16, gdzie symbol „x” oznacza miejsce po zębach nieistniejących (zęby 14, 15). Zdaniem skarżącej, zabieg ten ewidentnie nie pozostaje w związku przyczynowym z wypadkiem, gdyż zgromadzone materiały dowodowe wskazują, iż powódka nie utraciła na skutek wypadku zębów 14 oraz 15 (braki w uzębieniu powstały przed wypadkiem). Zdaniem skarżącego, podobnie w postępowaniu sądowym nie zweryfikowano zasadności przeprowadzenia pozostałych zabiegów stomatologicznych, a tym samym związku przyczynowego poniesionych wydatków na leczenie stomatologiczne z obrażeniami doznanymi w wypadku. W ocenie skarżącego, Sąd pierwszej instancji bezzasadnie przyjął, iż związek przyczynowy wydatków poniesionych na leczenie stomatologiczne z zaistniałym wypadkiem został udowodniony przeprowadzoną opinią biegłych lekarzy. Skarżący zwrócił uwagę, iż w żadnej części opinii biegli nie odnoszą się do zakresu koniecznego leczenia stomatologicznego, ani też do zasadności poniesionych wydatków na leczenie, i opinia biegłych ogranicza się do ustalenia zakresu obrażeń w zakresie uzębienia doznanych przez powódkę. Skarżący podniósł, iż biegli nie analizują, czy poszczególne zabiegi były konieczne i czy miały na celu leczenie skutków wypadku. Biegli ustalili jedynie zakres obrażeń doznanych w wypadku, w tym zakres obrażeń w zakresie uzębienia, natomiast to Sąd pierwszewj instancji samodzielnie - wykraczając poza zakres posiadanej wiedzy i zakres dopuszczalnych domniemań faktycznych - ocenił, iż poniesione koszty leczenia stomatologicznego obejmują zabiegi leczące następstwa wypadku. Zatem skarżący stwierdził, iż błędnymi są – nieznajdujące odzwierciedlenia w materialne dowodowym - twierdzenia zawarte w uzasadnieniu jakoby „konieczność leczenia stomatologicznego oraz jego zakres zostały potwierdzone w opinii PUM w S. ”. Biegli w opinii nie wypowiedzieli się (i nie zostali zobowiązani do wypowiedzenia się na tę okoliczność) co do zakresu koniecznego leczenia stomatologicznego, ani też taka okoliczność nie została wskazana w postanowieniu Sądu dopuszczającym przeprowadzenie opinii biegłych. Dalej skarżący wskazał, iż zaskarżenie wyroku w zakresie punktu IV jest konsekwencją częściowego zaskarżenia wyroku w punkcie I. Przy uwzględnieniu apelacji pozwanej powódka wygra proces w 24,76 %, co będzie uzasadniać zasądzenie na jej rzecz od pozwanej odpowiednio zmniejszonej kwoty tytułem zwrotu kosztów procesu przed sądem I instancji.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania sądowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej skutkowała rozstrzygnięciem o charakterze reformatoryjnym.

Ustosunkowując się do apelacji, Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności wskazuje, iż pozwany w postępowaniu pierwszoinstancyjnym nie podniósł żadnych zarzutów do opinii Zakładu Medycyny Sądowej (...) w S. z dnia 27 października 2011 r.. W postępowaniu apelacyjnym pozwany nie zgodził się z uwzględnieniem przez Sąd Rejonowy roszczenia opartego na podstawie art. 444 § 1 k.c. bowiem zakwestionował związek przyczynowy pomiędzy zakresem przeprowadzonego przez E. J. leczenia stomatologicznego a doznanymi przez nią obrażeniami w zdarzeniu z dnia 7 czerwca 2009 r. . Zatem w tym przedmiocie na etapie postępowania odwoławczego został dopuszczony z urzędu dowód z uzupełniającej opinii Zakładu Medycyny Sądowej (...) w S.. W opinii uzupełniającej z dnia 18 marca 2013 r. biegli sporządzający opinię po zapoznaniu się z dokumentacją leczenia stomatologicznego oraz na podstawie zdjęcia pantomograficznego z dnia 17 czerwca 2009 r. stwierdzili, że słusznie przeprowa­dzono zabieg usunięcia zęba 21, chirurgicznego wydłużenia koron klinicznych zę­bów 22 i 23, leczenie kanałowe zębów 24 i 25 oraz ponowne leczenie endodontyczne zęba 13, gdyż zęby te zostały uszkodzone w wyniku przebytego wypadku dro­gowego. Biegli stwierdzili też, iż zęby 13, 24, 25 na zdjęciu rtg nie wykazują zmian zapalnych w okolicy ich korzeni. Biegli zaznaczyli, iż ponowne leczenie endodontyczne zęba jest procedurą standardową, gdyż po utracie wypełnienia mogło dojść do nadkażenia kanału zęba i w takim przypadku, przed wykonaniem odbudowy protetycznej, zawsze należy przeprowadzić ponowne leczenie kanałowe. Biegli wskazali też, iż w wyniku urazu złamaniu uległ korzeń zęba 21 oraz korony zę­bów 22 i 23 i jak najbardziej mogło dojść do rozchwiania zębów 24 i 25, a zęby roz­chwiane stabilizuje się koronami zblokowanymi, tak jak zostało to wykonane, a ich wykonanie musiało być poprzedzone leczeniem endodontycznym i odbudową na wkładach koronowo-korzeniowych. Ponadto biegli stwierdzili, iż po utracie zęba 21, zniszczeniu korony prote­tycznej na zębie 12, koron zębów 22 i 23 oraz leczeniu kanałowym zębów 13, 24 i 25 konieczna była ich odbudowa z zastosowaniem wkładów koronowo-korzeniowych (zęby 13, 11, 22, 23, 24, 25), koron protetycznych (zęby 13, 12, 23, 24, 25) i mostu 11 x 22. Natomiast w ocenie biegłych przeprowadzenie leczenia kanałowego zęba 16 oraz jego odbudowa prote­tyczna i uzupełnienie wcześniej brakujących zębów 14 i 15 (na co wskazuje wygojo­ny wyrostek zębodołowy w ich miejscu, widoczny na zdjęciu rtg) nie ma związku z przebytym urazem, zatem koszt tych procedur nie powinien podlegać zwrotowi. W ocenie Sądu Okręgowego, biegli sporządzający powyższą opinię są osobami kompetentnymi do wydania w powyższym zakresie opinii oraz dysponują w tym celu odpowiednią wiedzą specjalistyczną. Biegli sporządzając tę opinię zapoznali się z dokumentacją lekarską oraz aktami sprawy. Następnie wyprowadzone przez nich wnioski zostały należycie uzasadnione i w konsekwencji jest ona, zdaniem Sądu Okręgowego przekonywująca. Biegli bowiem wyjaśnili w jakim zakresie przeprowadzone przez E. J. leczenie stomatologiczne pozostaje w związku przyczynowym z doznanymi przez nią w dniu 7 czerwca 2009r. obrażeniami. Sąd Okręgowy uwzględniając wywody opinii w kwestii związku przyczynowego pomiędzy zakresem przeprowadzonego przez E. J. leczenia stomatologicznego a doznanymi przez nią obrażeniami w zdarzeniu z dnia 7 czerwca 2009 r., na podstawie analizy zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego (w tym przedłożonego przez powódkę rachunku z dnia 20 października 2009 r. na kwotę 6.800 zł i rachunku z dnia 12 czerwca 2009 r. na kwotę 50 zł –k. 21, 25 oraz dokumentacji medycznej dotyczącej zakresu przeprowadzonego leczenia stomatologicznego) uznał, iż ścisłe udowodnienie wysokości żądania powódki opartego na podstawie art. 444 § 1 k.c. jest nader utrudnione. W okolicznościach niniejszej sprawy, uwzględniając przy tym kwotę dotychczas wypłaconą powódce przez pozwanego tytułem przedmiotowego żądania oraz zakres w jakim pozwany nie kwestionował w postępowaniu apelacyjnym tego żądania, Sąd orzekający uznał, iż na podstawie art. 322 k.p.c. odpowiednią sumą należną powódce z tego tytułu w postępowaniu sądowym będzie kwota 4.090 zł. Posiłkowo Sąd Okręgowy uwzględnił zakres pozostających w związku ze zdarzeniem interwencji stomatologicznych, częstotliwość wizyt stomatologicznych oraz łącznie wykazaną przez stronę powodową wysokość poniesionych kosztów leczenia. Istotnym przy tym była okoliczność zanegowania istnienia związku przyczynowego ze zdarzeniem wyłącznie w zakresie leczenia trzech zębów. Tym samym, Sąd Okręgowy stwierdził, iż nie było podstaw do dalej idącego zmniejszenia odszkodowania. Przyjęta zaś przez Sąd Rejonowy data początkowa naliczenia odsetek ustawowych w zakresie uwzględnionego roszczenia opartego na podstawie art. 444 § 1 k.p.c. od dnia 10 czerwca 2010 r. nie budzi zastrzeżeń Sądu Okręgowego, wynika bowiem z dokumentacji stanowiącej akta ubezpieczyciela, tj. pisma ubezpieczyciela z 10 czerwca 2010r. o częściowym uwzględnieniu żądania odszkodowania. Z kolei zmniejszenie wysokości należnego powódce odszkodowania z omawianego tytułu skutkuje również zmniejszeniem łącznej sumy należnej powódce z tytułu obu żądań będących przedmiotem rozpatrywanej sprawy, która wyniesie 8.090 zł, tj. niekwestionowanej w apelacji kwoty 4.000 zł oraz zasądzonej w wyniku wydania przez Sąd Okręgowy orzeczenia o charakterze reformatoryjnym kwoty 4.090zł. Uwzględniając powyższe rozważania należało zweryfikować punkt I zaskarżonego wyroku we wskazanym zakresie.

W związku zaś ze zmianą rozstrzygnięcia co do istoty sprawy i objęcia przez apelującego zakresem zaskarżenia także orzeczenia o kosztach procesu zawartego w punkcie IV wyroku uzasadniona okazała się również zmiana tego rozstrzygnięcia. W rozpatrywanej sprawie wartość przedmiotu sporu wynosiła 16.535 zł, a roszczenie główne strony powodowej zostało uwzględnione do kwoty 8.090 zł, co oznacza iż wygrała ona sprawę w postępowaniu pierwszoinstancyjnym w około 1/2. Koszty procesu strony powodowej wyniosły łącznie 4.227 zł, na które złożyła się opłata od pozwu w wysokości, zaliczka poniesiona na opinię sądową oraz wynagrodzenie radcy prawnego w wysokości 2.400 zł, które zostało ustalone na podstawie § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349 ze zm.). Zatem przy poniesionych przez powódkę kosztach procesu, uwzględniając stopień w jakim wygrała ona proces oraz fakt uprawomocnienia się wyroku Sądu Rejonowego w zakresie punktu V, na mocy którego odstąpiono od obciążania powódki kosztami procesu należnymi stronie pozwanej, należało zasądzić od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2.113,50 zł (1/2 z 4.227 zł) tytułem zwrotu kosztów procesu.

W świetle powyższych rozważań Sąd Okręgowy zmienił punkt I i IV zaskarżonego wyroku, o czym na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł w punkcie 1 podpunkt a, b wyroku, w pozostałym zaś zakresie apelację pozwanego oddalił, o czym na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł w punkcie 2 wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w punkcie 5 wyroku. Apelacja strony pozwanej okazała się zasadna w części odpowiadającej około 1/3 zaskarżenia, a strona powodowa wygrała ją w pozostałym zakresie, a więc w około 2/3. Mając na względzie wnioski stron o zwrot kosztów tego postępowania trzeba wskazać, iż na koszty postępowania apelacyjnego strony pozwanej złożyła się opłata od apelacji w wysokości 323 zł oraz wynagrodzenie radcy prawnego w wysokości 600 zł, które wobec wartości przedmiotu zaskarżenia zostało ustalone na podstawie § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 4 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349 ze zm.). Natomiast na koszty postępowania apelacyjnego strony powodowej złożyło się wyłącznie wynagrodzenie radcy prawnego w wysokości 600 zł, które zostało ustalone również na wyżej wymienionej podstawie prawnej. Uwzględniając stopień w jakim każda ze stron wygrała sprawę w postępowaniu apelacyjnym (1/3 z 923 zł = 307 zł oraz 2/3 z 600 zł = 400 zł) i następnie dokonując wzajemnej kompensacji należnych każdej ze stron kosztów postępowania uzasadnionym jest zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 93 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

W punktach 3 i 4 wyroku Sąd Okręgowy na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.) orzekł o poniesionym tymczasowo przez Skarb Państwa wydatku na kwotę 875,51 zł tytułem sporządzonej opinii sądowej z dnia 18 marca 2013 r. Mając na względzie przyjęte w postępowaniu apelacyjnym rozstrzygnięcie o kosztach podstępowania , Sąd Okręgowy nakazał pobrać tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Szczecinie od pozwanego kwotę 583,68 zł, a od powódki kwotę 291,83 zł.