Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 marca 2019 roku Sąd Rejonowy w Choszcznie po rozpoznaniu sprawy z powództwa Gminy R. przeciwko Z. R. o zapłatę (sygn. akt I C 1128/18):

I. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.260 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty;

II. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 250 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd rejonowy oparł powyższe rozstrzygnięcia na następującym stanie faktycznym oraz rozważaniach:

Z. R. jest użytkownikiem wieczystym gruntu położonego w R. przy ulicy (...) o pow. 5309 m ² oznaczonej jako działka nr (...), obręb ew. (...), m. R..

Pozwany nie wywiązuje się z obowiązku uiszczania opłat za użytkowanie wieczyste.

W dniu 2 listopada 2012 roku powodowa gmina wypowiedziała pozwanemu wysokość dotychczasowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego ww. gruntu. Zaproponowała ustalenie nowej wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego w kwocie 5260 złotych od dnia 1 stycznia 2013 roku w terminie do dnia 31 marca 2013 roku Zastrzegła, że nieuiszczenie ww. opłaty w terminie spowoduje naliczenie odsetek ustawowych za zwłokę. Wartość nieruchomości została ustalona na kwotę 105 200 złotych zgodnie z wyceną rzeczoznawcy majątkowego, a wysokość opłaty wynosi 5 % nowej wartości gruntu, tj. 5 260 złotych. Pozwany otrzymał to wypowiedzenie w dniu 6 listopada 2012 roku.

Pozwany nie zapłacił opłaty rocznej z tytułu wieczystego użytkowania za 2016 rok.

Pismem z dnia 2 maja 2016 roku powódka wezwała pozwanego do uregulowania opłaty z tytułu wieczystego użytkowania gruntu za rok 2016 w kwocie 5260 złotych wraz z należnymi odsetkami liczonymi od dnia 1 kwietnia 2016 roku.

W tak ustalonym stanie faktycznym sąd rejonowy uznał powództwo za zasadne.

Sąd rejonowy wskazał, że ustalił stan faktyczny sprawy w oparciu o dokumenty przedłożone przez powódkę, tj. wypowiedzenie opłaty rocznej i wezwanie do zapłaty. Zważył, że bezspornie pozwany jest użytkownikiem wieczystym gruntu i otrzymał wypowiedzenie opłaty rocznej, nadto wskazał, że nie zareagował na pismo powódki o wypowiedzeniu opłaty. Choć pozwany wskazał również, że odwołał się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, ale nie wiedział od jakiej decyzji i jaka decyzja zapadła na skutek tego odwołania, zatem w ocenie sądu nie było podstaw do otwarcia rozprawy na nowo i dopuszczenia dowodu z urzędu na wskazane okoliczności. Odnośnie do pozostałych wniosków dowodowych pozwanego, obejmujących przesłuchanie biegłych na okoliczność form umowy, celu posadowienia linii energetycznej na nieruchomości i przyczyn, dla których przyłączono sieć 220v, sąd rejonowy uznał je za nieprzydatne dla rozstrzygnięcia sprawy w takim kształcie, jaki ma ona po stwierdzeniu przez Sąd Okręgowy w Szczecinie, że jest on właściwy jedynie dla powództwa wzajemnego Z. R. i tam powołane przez pozwanego dowody mogą znaleźć zastosowanie. Przedmiotem postępowania w sprawie jest jedynie to, czy pozwany jest zobowiązany do zapłaty opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste gruntu w 2016 roku Postępowanie to nie obejmuje kwestii szkody, jaką gmina miała wyrządzić pozwanemu wspólnie z innymi podmiotami, a zatem okoliczności dotyczące posadowienia na nieruchomości sieci energetycznej i wartości nieruchomości były nieistotne dla rozstrzygnięcia sporu w niniejszej sprawie. Sąd rejonowy oddalił także wniosek pozwanego o przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gorzowie Wielkopolskim, gdyż sąd ten nie jest właściwy miejscowo dla żadnego sporu dotyczącego nieruchomości położonych na terenie C. i okolic od dnia 1 stycznia 2001 roku.

Przechodząc do meritum sąd pierwszej instancji wskazał, że żądanie powodowej gminy miało oparcie w art. 71 i n. ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami i to żądanie było uzasadnione, albowiem pozwany jest użytkownikiem wieczystym działki nr (...) położonej w R. i nie uiścił wymaganej opłaty za wieczyste użytkowanie gruntu za rok 2016. Pozwany wprawdzie wskazywał, że opłata ta winna być jego zdaniem tak ustalona, by uwzględniało to fakt, że grunt ten jest nieuzbrojony, lecz wedle sądu okoliczność ta nie ma znaczenia dla oceny zasadności żądania pozwu. Mając na uwadze regulacje art. 78 ust. 1 i 2 w/w ustawy sąd rejonowy podkreślił, że brak jest dowodów na to, że wysokość nowej opłaty z tytułu wieczystego użytkowania została przez pozwanego zakwestionowana. Jednocześnie w przypadku, gdyby użytkownik nie mógł korzystać z gruntu na skutek bezprawnego zachowania się właściciela gruntu, to zachodziłyby podstawy do uznania, że właściciel ten nie byłby uprawniony do domagania się od użytkownika opłaty z tytułu umowy, której realizację sam uniemożliwia. Z taką sytuacją w niniejszej sprawie nie mieliśmy wedle sądu pierwszej instancji do czynienia, a pozwany od lat korzysta z gruntu jako użytkownik wieczysty, w konsekwencji obowiązany jest do uiszczania opłat z tego tytułu, którego to obowiązku nie wykonuje.

Bacząc na obowiązek uiszczenia opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste do dnia 31 marca każdego roku i fakt, że pozwany jest użytkownikiem wieczystym ww. nieruchomości i opłaty rocznej w terminie nie uiścił, sąd rejonowy powództwo oparte o art. 71 ustawy uwzględnił.

O odsetkach orzeczono od daty wymagalności opłaty rocznej. Skoro wspomnianą wyżej opłatę roczną należało uiścić do dnia 31 marca 2016 roku, roszczenie stało się wymagalne odpowiednio z dniem 1 kwietnia 2016 roku i od tej daty zasądzono odsetki ustawowe za opóźnienie.

O kosztach procesu sąd rejonowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. stosownie do wyniku sprawy.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pozwany domagając się jego uchylenia oraz przekazania tejże sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania właściwemu sądowi, którym w przekonaniu skarżącego winien być Sąd Okręgowy w Gorzowie Wlkp.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, iż z naruszeniem art. 224 § 1 k.p.c. sąd nie przeprowadził wszystkich dowodów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy oraz nie wyjaśniono wszystkich okoliczności istotnych, a zarazem spornych. Kolejno skarżący podniósł, że nie ze swojej winy nie jest w stanie płacić opłat za użytkowanie wieczyste nieuzbrojonego terenu. W ocenie apelującego żądanie zapłaty jest nienależne, gdyż dotychczas nie doszło do spełnienia świadczenia wzajemnego przez powodową gminę, tj. nie dostarczyła uzbrojonego gruntu. Dalej skarżący podniósł zarzuty naruszenia szeregu przepisów prawa procesowego w tym art. 204 k.p.c. i art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c. wskazując, że powódka w pozwie nie przytoczyła okoliczności uzasadniających żądanie pozwu. W dalszej części uzasadnienia apelujący powielił zarzuty, jakie stawiał w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji i wniósł jak na wstępie.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych.

Postanowieniem z dnia 2 kwietnia 2019 roku Sąd Rejonowy w Choszcznie uzupełnił wyrok wskazanego sądu w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2 400 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Bacząc na to, że zgodnie z art. 108 k.p.c. sąd meriti w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie orzeka o kosztach procesu, a sąd pierwszej instancji w niniejszej sprawie nie orzekł o wszystkich kosztach procesu należnych stronie powodowej (nie orzekł o obowiązku zwrotu kosztów zastępstwa procesowego), to zaistniała zdaniem sądu rejonowego podstawa do uzupełnienia wyroku wydanego w sprawie. Z tego tytułu zasądzono od pozwanego na rzecz powodowej gminy kwotę 2 400 złotych zgodnie z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Tak argumentując sąd rejonowy na podstawie art. 351 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c. uzupełnił wydany wyrok.

Zażalenie na powyższe postanowienie wywiódł pozwany domagając się jego uchylenia.

W odpowiedzi na zażalenie strona powodowa wniosła o jego oddalenie oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Niniejsza sprawa rozpoznawana była postępowaniu uproszczonym, które jest postępowaniem odrębnym w sprawach należących do właściwości rzeczowej sądów rejonowych. Strona powodowa dochodziła od pozwanego na podstawie umowy zapłaty opłat za użytkowanie wieczyste, a wartość przedmiotu sporu określona w pozwie nie przekraczała 10 000 złotych. Sąd rejonowy był sądem właściwym do orzekania w sprawie, zaś sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym.

Przechodząc zaś do merytorycznego rozpoznania sprawy sąd okręgowy miał na względzie, że zgodnie z treścią art. 232 § 1 k.c., grunty stanowiące własność Skarbu Państwa a położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym, i osobom prawnym. Oddanie takie następuje w formie umowy, przy czym w myśl art. 238 k.c., wieczysty użytkownik uiszcza przez czas trwania swego prawa opłatę roczną. Doprecyzowanie obowiązków użytkownika wieczystego, w tym także tych dotyczących uiszczania owych opłat, zawierają przepisy art. 71 i następnych ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z ust. 1 ww. przepisu za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste pobiera się pierwszą opłatę i opłaty roczne. Natomiast art. 71 ust. 4 zdanie pierwsze powyższej ustawy stanowi, że opłaty roczne wnosi się przez cały okres użytkowania wieczystego, w terminie do dnia 31 marca każdego roku, z góry za dany rok. Wysokość pierwszej opłaty i opłat rocznych oraz udzielanych bonifikat i sposób zapłaty tych opłat ustala się w umowie (art. 73 ust. 5).

Użytkowanie wieczyste stanowi prawo na rzeczy cudzej, dlatego też uzasadniona jest jego odpłatność. Z tego powodu opłata roczna jest ściśle związana z konstrukcją użytkowania wieczystego i stanowi jej obligatoryjny element, jako że strony umowy użytkowania wieczystego nie mają możliwości wyłączenia jej w drodze czynności prawnej, ustalenia jej wysokości według innych zasad niż wskazane w ustawie czy zmiany jej w innym trybie niż ustawowy. Postanowienia umowy użytkowania wieczystego naruszające powyższe reguły są nieważne (zastosowanie miałby tu art. 58 § 3 k.c.). Zwolnienie z obowiązku uiszczania opłaty rocznej dopuszczalne jest wyłącznie w drodze ustawy i dotyczy określonej grupy podmiotów (na przykład: uczelni wyższych, instytutów badawczych, Polskiej Akademii Nauk, użytkowników wieczystych, którzy wnieśli jednorazowo opłaty roczne za cały okres użytkowania wieczystego), bądź określonej kategorii gruntów (na przykład gruntów zajętych pod infrastrukturę kolejową). Opłata roczna stanowi wynagrodzenie uiszczane właścicielowi przez każdoczesnego użytkownika wieczystego za możliwość korzystania z gruntu (w tym jego zabudowy) z wyłączeniem innych osób. Ma ona charakter świadczenia okresowego i wzajemnego. Jak sama jej nazwa wskazuje, należna jest za rok z góry.

W kontekście powyższego, odnosząc się do twierdzeń i zarzutów apelacji wskazać należy, że okoliczność wybudowania przez pozwanego sieci energetycznej mogła zostać w okolicznościach rozpoznawanej sprawy uwzględniona jedynie przy aktualizacji opłat za wieczyste użytkowanie, która to aktualizacja wedle art. 77 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami jest dokonywana z urzędu albo na wniosek użytkownika wieczystego nieruchomości gruntowej, na podstawie wartości nieruchomości gruntowej określonej przez rzeczoznawcę majątkowego. Art. 77 ust. 4 ustawy stanowi, że przy aktualizacji opłaty, o której mowa w ust. 1, na poczet różnicy między opłatą dotychczasową a opłatą zaktualizowaną zalicza się wartość nakładów poniesionych przez użytkownika wieczystego nieruchomości na budowę poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej po dniu dokonania ostatniej aktualizacji. Zgodnie wreszcie z dodanymi w dniu 22 października 2007 roku ust. 5 i 6 tego artykułu, zaliczenie wartości nakładów poniesionych przez użytkownika wieczystego nieruchomości na budowę poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej następuje również w przypadku, gdy nie zostały one uwzględnione w poprzednio dokonywanych aktualizacjach. Zasady, o których mowa w ust. 4 i 5, stosuje się odpowiednio do nakładów koniecznych wpływających na cechy techniczno-użytkowe gruntu, poniesionych przez użytkownika wieczystego, o ile w ich następstwie wzrosła wartość nieruchomości gruntowej.

W przedmiotowej sprawie nie ulega wątpliwości, że pozwany nie złożył wniosku o aktualizację opłaty za użytkowanie wieczyste przedmiotowej nieruchomości, jak też nie została przez niego zaskarżona aktualizacja dokonana przez powódkę, gdzie również co do zasady powinno być brane pod uwagę ewentualne poniesienie przez wieczystego użytkownika nakładów podnoszących wartość nieruchomości. Natomiast w postępowaniu sądowym, w którym właściciel gruntu dochodzi zapłaty opłaty ustalonej na podstawie aktualizacji, która nie została skutecznie zaskarżona, nie jest możliwe uwzględnianie jakichkolwiek nakładów użytkownika wieczystego. Poza tym powołując się na ich poczynienie użytkownik wieczysty nie może odmówić zapłaty opłat za wieczyste użytkowane, czy uiszczać je w zmniejszonej wysokości. Nadto użytkownik wieczysty zobowiązany jest do uiszczania opłat rocznych od daty wpisu tego prawa w księdze wieczystej do daty wykreślenia jego prawa, niezależnie od tego, czy korzysta on z gruntu.

Opłata jaką pozwany obowiązany był uiszczać na rzecz powodowej gminy z tytułu wieczystego użytkowania gruntu ustalona została wypowiedzeniem z dnia 2 listopada 2012 roku (karta 6, zwrócona do nadawcy przesyłka – karta 7), na podstawie którego to możliwe było ustalenie, że pozwanego obciążała opłata roczna w wysokości 5 260 złotych. Bezspornie pozwany w ustawowym terminie tej opłaty nie uiścił, wobec czego żądanie pozwu musiało zostać w całości uwzględnione.

W kontekście zarzutów apelującego należy podkreślić, że rozstrzygnięcie sporu sądowego dotyczącego odszkodowania pomiędzy pozwanym a (...) S.A., czy pomiędzy pozwanym a Gminą R. nie ma wpływu na istnienie zobowiązania i rozmiar opłat za użytkowanie wieczyste przedmiotowej nieruchomości, wobec czego kwestie te pozostawały bez znaczenia dla oceny zasadności żądania pozwu w niniejszej sprawie.

Nie znajdując zatem podstaw do zmiany czy uchylenia zaskarżonego orzeczenia, sąd okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. apelację pozwanego oddalił orzekając jak w punkcie 1. wyroku.

Jako niezasadne oddaleniu podlegało również zażalenie pozwanego na postanowienie sądu rejonowego z dnia 24 kwietnia 2019 roku w przedmiocie uzupełnienia wydanego w niniejszej sprawie wyroku o rozstrzygnięcie w zakresie kosztów zastępstwa procesowego należnych stronie powodowej.

Stosownie do dyspozycji art. 351 § 1 k.p.c., strona może w ciągu dwóch tygodni od ogłoszenia wyroku, a gdy doręczenie wyroku następuje z urzędu - od jego doręczenia, zgłosić wniosek o uzupełnienie wyroku, jeżeli sąd nie orzekł o całości żądania, o natychmiastowej wykonalności albo nie zamieścił w wyroku dodatkowego orzeczenia, które według przepisów ustawy powinien był zamieścić z urzędu. Na gruncie cytowanego wyżej przepisu, strona może domagać się uzupełnienia wyroku m.in. wówczas, gdy sąd nie zamieścił w nim orzeczenia, które według przepisów ustawy powinien był zamieścić z urzędu. Do takich rozstrzygnięć należy m.in. orzeczenie o kosztach procesu, albowiem zgodnie z art. 108 § 1 k.p.c., sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Do kosztów tych zaliczają się zgodnie z art. 98 § 3 k.p.c. koszty zastępstwa procesowego, jeżeli strona, która wygrała spór przed sądem pierwszej instancji była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika i przed zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia zgłosiła żądanie przyznania takich kosztów (art. 109 § 1 k.p.c.).

W niniejszej sprawie powódka była reprezentowana przez radcę prawnego, który jeszcze przed wydaniem przez sąd rozstrzygnięcia w sprawie złożył wniosek o przyznanie kosztów zastępstwa procesowego z tytułu reprezentowania strony powodowej. Powyższe w świetle regulacji przepisu art. 108 § 1 k.p.c., co nie ulega wątpliwości, obligowało sąd pierwszej instancji do rozstrzygnięcia w wyroku o należnym wynagrodzeniu pełnomocnika.

Mając na uwadze, że Sąd Rejonowy w Choszcznie w sentencji wyroku z dnia 14 marca 2019 roku w punkcie II. zasądził od pozwanego na rzecz powodowej gminy kwotę 250 złotych tytułem kosztów procesu, która obejmowała jedynie opłatę sądową od pozwu, a jednocześnie nie oddalił wniosku strony powodowej o przyznanie pozostałych kosztów procesu, zgodzić należało się ze stwierdzeniem, że sąd nie orzekł o całości żądania strony. Brak rozstrzygnięcia w orzeczeniu kończącym postępowanie o obowiązku poniesienia kosztów z postępowaniem tym związanych lub nieobjęcie orzeczeniem całej kwoty należnej z tego tytułu nakazuje wydanie postanowienia uzupełniającego ( vide uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2011 roku, sygn. III CZP 69/11). W tej sytuacji, przy uwzględnieniu tego, że w przewidzianym w art. 351 § 1 k.p.c. terminie powódka złożyła wniosek o uzupełnienie wyroku o rozstrzygnięcie w tym zakresie, ocenić należało, że prawidłowo sąd rejonowy uzupełnił wskazany wyrok poprzez orzeczenie o wynagrodzeniu pełnomocnika procesowego powódki. Prawidłowo także ustalono w zaskarżonym postanowieniu wysokość tych kosztów na kwotę 2 400 złotych zgodnie z treścią § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015 roku, poz. 1804), co czyniło wywiedzione przez pozwanego zażalenie niezasadnym.

W konsekwencji na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzeczono jak w punkcie 2. wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego oraz zażaleniowego rozstrzygnięto w punkcie 3. wyroku stosownie do wynikającej z przepisu art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. reguły odpowiedzialności za wynik procesu. Wobec oddalenia zarówno apelacji, jak i zażalenia strony pozwanej, zasądzono od niej na rzecz powodowej gminy tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym kwotę 900 złotych (§ 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 w/w rozporządzenia), a w postępowaniu zażaleniowym kwotę 450 złotych (§ 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 2 pkt 1 w/w rozporządzenia), co łącznie dawało kwotę 1 350 złotych i należność w takiej właśnie wysokości zasądzono od strony pozwanej na rzecz strony powodowej tytułem zwrotu kosztów instancji odwoławczej.

Sędzia Ziemowit Parzychowski

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)