Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 8 marca Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie w sprawie o sygn. akt I C 269/18: zasądził od pozwanej B. Ł. na rzecz powoda Towarzystwa (...) spółki akcyjnej w W. kwotę 367,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 9 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty (pkt I); umorzył postępowanie w pozostałym w zakresie (pkt II); zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 317 zł tytułem kosztów procesu (pkt III).

Apelację od wyroku złożyła pozwana i zaskarżając go w części tj. w zakresie punktu I i III wniosła o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania i przeprowadzenie dowodów wskazanych w apelacji ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpatrzenia.

Orzeczeniu zarzuciła:

1.  naruszenie prawa materialnego tj. art. 805 Kodeksu cywilnego poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że strony postępowania łączyła umowa ubezpieczenia, za wykonanie której powódce przysługuje roszczenie, pomimo iż ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wprost wynika, iż umowa z dnia 12 sierpnia 2016 r., będąca podstawą roszczenia powódki, obejmowała ubezpieczenie auto - casco (polisa nr (...)), które nie jest ubezpieczeniem obowiązkowym, w efekcie czego brak zapłaty przez pozwaną I raty składki w terminie płatności winno skutkować uznaniem, iż między stronami nie doszło do zawarcia jakiegokolwiek węzła obligacyjnego, który mógłby być podstawą roszczenia powódki;

2.  naruszenie prawa materialnego tj. art. 814 § 1 Kodeksu cywilnego w związku z § 45 ust. 10 pkt 2 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia obowiązujących u powódki poprzez uwzględnienie powództwa, pomimo że brak zapłaty raty składki powoduje, że jakakolwiek umowa ubezpieczenia rozwiązuje się - skoro według powódki pozwana nie zapłaciła za ubezpieczenie, umowa nie została zawarta i powódka nie może żądać zapłaty składki z tego tytułu;

3.  naruszenie prawa materialnego, tj. art 12 ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, iż nieopłacenie przez ubezpieczonego lub ubezpieczającego raty składki w terminie oznaczonym przez zakład ubezpieczeń nie powoduje ustania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, pomimo iż powyższy zapis znajduje zastosowanie w przypadku ubezpieczeń obowiązkowych, zaś podstawą roszczenia powódki jest ubezpieczenie dobrowolne;

4.  naruszenie prawa materialnego tj. art. 451 § 1 Kodeksu cywilnego poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że strona powodowa miała prawo do zaliczenia zapłaty kwoty w wysokości 393,31 zł na poczet najdawniej wymagalnej należności, pomimo iż pozwana dokonała wpłaty wyłącznie na skutek uprawomocnienia się nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym z dnia 8 grudnia 2017 r., w sprawie VI Nc - e 2141694/17, a tym samym powódka wiedziała jakim tytułem dokonywana jest zapłata należności i nie mogła zaliczyć wpłaty od powódki na poczet wierzytelności najdalej wymagalnej, w szczególności w przypadku kwestionowania przez pozwaną zasadności roszczeń powódki;

5.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 232 kpc w zw. z art. 6 kc, poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, iż powódka wywiązała się z ciążącego na niej obowiązku wykazania roszczenia, z którego wywodzi dla siebie skutki prawne, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał nie pozwala na uznanie roszczenia powoda za zasadne.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o oddalenie w całości apelacji pozwanej i zasądzenie od strony pozwanej kosztów procesu w II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja okazała się uzasadniona.

Na wstępnie odnotować należy, że zgodnie z treścią art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., w postępowaniu uproszczonym, jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Podstawę odpowiedzialności pozwanej, strona powodowa opierała na umowie ubezpieczenia. Istotą umowy ubezpieczenia, której definicję zawiera przepis art. 805 § 1 k.c. jest zobowiązanie ubezpieczyciela w zakresie prowadzonej przez niego działalności spełnienia określonego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

W analizowanej sprawie umowa obejmowała ubezpieczenie autocasco posiadaczy pojazdów mechanicznych. Ochrona ubezpieczeniowa obejmowała okres od 12 sierpnia 2016 r. do 11 sierpnia 2017 r. Składka wynosiła łącznie 1.451 zł i płatna miała być w czterech ratach odpowiednio: do dnia 11 września 2016 r. w kwocie 365 zł, do dnia 11 listopada 2016 r. w kwocie 362 zł, do dnia 11 lutego 2017 r. w kwocie 362 zł oraz do dnia 11 maja 2017 r. w wysokości 362 zł.

Sąd okręgowy zaznacza, że w przypadku dobrowolnego ubezpieczenia autocasco bardzo istotnego znaczenia nabierają ogólne warunki ubezpieczenia, które stanowią integralną część umowy zawartej pomiędzy stronami i określają w sposób wyraźny zakres ubezpieczenia, sposób wyliczenia odszkodowania oraz skutki nie dotrzymania warunków umowy.

Na etapie postępowania przed sądem pierwszej instancji strona powodowa przedłożyła wniosek - polisę nr (...) oraz przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 23 marca 2017 r. Powódka nie przedłożyła natomiast OWU- AC, które są integralną treścią umowy, wobec czego brak dowodów w oparciu, o które można byłoby ocenić skutki nieopłacenia składki.

W procesie cywilnym ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania i to one są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.). Innymi słowy ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo (żąda czegoś od innej osoby) obowiązany jest udowodnić fakty (okoliczności faktyczne) uzasadniające to żądanie, ten zaś, kto odmawia uczynienia zadość żądaniu (czyli neguje uprawnienie żądającego) obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje.

Strony mają obowiązek twierdzenia i dowodzenia tych wszystkich okoliczności (faktów), które stosownie do art. 227 k.p.c. mogą być przedmiotem dowodu. W myśl ogólnych zasad procesowych, to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie (wyrok SN z dnia 19 grudnia 1997 r., II CKN 531/97, LEX nr 496544), a na stronie pozwanej spoczywa obowiązek wykazania, że powodowi jego żądanie nie przysługuje (por. wyrok SN z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 299/06).

Istota zasady dotycząca ciężaru dowodów sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem. Samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 sierpnia 2014 r., sygn. I ACa 286/14).

W analizowanej sprawie strona powodowa nie wykazała zasadności dochodzonej kwoty. Powódka nie przedstawiła wiarygodnych dowodów, ani argumentów potwierdzających, iż pozwana jest zobowiązana w stosunku do powódki w zakresie kwoty dochodzonej w tym postępowaniu. W tym celu zasadne byłoby przede wszystkim przedłożenie przez powódkę OWU celem ustalenia treści umowy łączącej strony umowy. W piśmie z dnia 17 września 2018 r. strona powodowa powołała się nawet na treść OWU, tym niemniej dokumentu tego nie przełożyła w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji, a uczyniła to dopiero na etapie apelacji. Tyle tylko, że dowód ten zgłoszony wraz z odpowiedzą na apelację należy uznać za spóźniony w rozumieniu art. 381 k.p.c. Na materiał procesowy składają się fakty i dowody zgromadzone przede wszystkim przed sądem I instancji. Postępowanie przed tym sądem stanowi bowiem to stadium postępowania, przed którym powinno mieć miejsce gromadzenie materiału procesowego. W postępowaniu przed sądem drugiej instancji powoływanie nowych faktów i dowodów jest ograniczone przepisem art. 381 k.p.c. Jak przyjmuje się w doktrynie i orzecznictwie, rolą omawianej instytucji jest dyscyplinowanie stron procesu tak, aby – co do zasady – gromadzenie materiału procesowego odbywało się przed sądem pierwszej instancji. Ma to na celu zapewnienie realizacji zasad koncentracji dowodów i sprawności postępowania (wyrok SN z 7.7.1999 r., II CKN 435/98, L. i postanowienie SN z 19.2.2002 r., IV CK 3/02, L.). Zapobiega to przesuwaniu się punktu ciężkości rozpoznania sprawy z sądu pierwszej instancji na sąd drugiej instancji [T. E., w: T. E. (red.), Komentarz, Cz. I, 1997, s. 548]. Tymczasem nie ma wątpliwości co do tego, ze powódka dysponowała wskazanym materiałem dowodowym na wcześniejszym etapie postepowania i nie było obiektywnych przeszkód do jego przedłożenia.

Tak argumentując sąd drugiej instancji zmienił zaskarżony wyrok i powództwo oddalił za podstawę rozstrzygnięcia przyjmując art. 386 § 1 k.p.c. Orzeczenie zawarto w punkcie 1.a. sentencji.

Zmiana wyroku pociągała za sobą potrzebę rozliczenia kosztów postępowania przed sądem pierwszej instancji, o czym sąd okręgowy orzekł jak w punkcie 1.b. sentencji na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Zasądzona należność obejmowała wynagrodzenie pełnomocnika w stawce minimalnej ustalonej na podstawie § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radów prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz., 1804 ze zm.). orzeczenie

O kosztach postępowania apelacyjnego sąd okręgowy orzekł na zasadzie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Orzeczenie zawarto w punkcie 2 wyroku.

Małgorzata Grzesik

Z.

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)