Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 16 grudnia 2022 roku Sąd Rejonowy w Myśliborzu

ustalił równe udziały w majątku wspólnym;

ustalił, że w skład majątku wspólnego małżonków B. R. i Z. R. o łącznej wartości 446180 zł wchodzą:

nieruchomość zabudowana położona przy ul. (...) w M. stanowiąca działkę ewidencyjną nr (...), o powierzchni 0,0600 ha, dla której Sąd Rejonowy w Gryfinie prowadzi księgę wieczystą o nr (...) o wartości 190 860 zł;

nieruchomość zabudowana położona przy ul. (...) w D., stanowiącą działkę ewidencyjną nr (...) o powierzchni 0,0753 ha, dla której Sąd Rejonowy w Myśliborzu prowadzi księgę wieczystą (...) o wartości 255320 zł

składniki opisane w punkcie II sentencji postanowienia przyznał na wyłączną własność uczestnikowi Z. R.;

zasądził od uczestnika Z. R. na rzecz wnioskodawczyni B. R. kwotę 223 090 zł tytułem spłaty;

kwotę opisaną w punkcie IV sentencji rozłożył na 120 równych rat każda w kwocie po 1859,08 zł, płatne do 10 każdego kolejnego miesiąca począwszy od pierwszego miesiąca po uprawomocnieniu się niniejszego orzeczenia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat;

ustalił, że wnioskodawczyni i uczestnik każdy we własnym zakresie ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Uzasadnienie powyższego orzeczenia znajduje się na karcie 624-637 akt.

Sąd Rejonowy uzasadniając punkt V. postanowienia, zawierający rozłożenie na raty zasądzonej w punkcie IV kwoty, wskazał, że kwota jest wysoka, a po stronie uczestnika brak jest środków umożliwiających jednorazową zapłatę. Zachodzi też konieczność zabezpieczenia budowlanego nieruchomości położonej w M.. Dlatego też sąd rejonowy uznał, że zasadne jest rozłożenie zasądzonej kwoty na 120 równych rat w wysokości po 1859 złotych 8 groszy.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiodła wnioskodawczyni. Zaskarżyła postanowienie w części to jest co do punktu V. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła

błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że uczestnik postępowania nie ma możliwości finansowych pozwalających na jednorazową spłatę świadczenia na rzecz uczestniczki w kwocie 223.090 zł, podczas gdy uczestnik postępowania posiada majątek tj. jest właścicielem, współwłaścicielem nieruchomości zarówno zabudowanych, jak i niezabudowanych, co oznacza, że sytuacja materialna Z. R. jest bardzo dobra i pozwala na dokonanie jednorazowej spłaty na rzecz wnioskodawczyni, brak jest przy tym podstaw do rozłożenia w/w należności na 120 rat, co też oznaczałoby, że wnioskodawczyni uzyskałaby całkowitą spłatę dopiero za 10 lat;

naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia:

art. 327 ¹ § 1 k.p.c. poprzez:

ogólnikowe i skrótowe uzasadnienie treści orzeczenia polegające na nieodniesieniu się do wszystkich okoliczności, a to w szczególności poprzez brak wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia w zakresie rozłożenia kwoty 223.090 zł na 120 równych rat i ograniczenia się jedynie do stwierdzenia, że po stronie brak jest dochodów umożliwiających jednorazową zapłatę i zachodzi potrzeba zabezpieczenia budowlanego nieruchomości położonej w M., bez wskazania faktów, które Sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, które uzasadniałyby rozłożenie należności na 120 równych rat;

niewyjaśnienie podstawy prawnej rozstrzygnięcia w zakresie rozłożenia świadczenia na raty i brak przytoczenia przepisów prawa, na których oparł rozstrzygnięcie w pkt V orzeczenia,

tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

wyciągnięcie ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wniosków z niego niewynikających skutkujących uznaniem, że uczestnik postępowania nie ma dochodów umożliwiających jednorazową spłatę zasądzonej należności, pomimo, iż zgromadzony w sprawie materiał dowody nie wykazuje, iż sytuacja materialna uczestnika postępowania nie pozwala uczestnikowi na jednorazową spłatę,

niewłaściwe przypisanie waloru wiarygodności zeznaniom uczestnika postępowania, że jedynie rozłożenie świadczenia maksymalnie na 10 rat pozwoli na spłatę świadczenia na rzecz wnioskodawczym, podczas gdy pozwany jest właścicielem i współwłaścicielem kilkunastu nieruchomości gruntowych, przy jednoczesnym utraceniu z widoku interesu wnioskodawczym, która uzyskałaby całkowitą spłatę za 10 lat, a tym samym nie odczułaby tej spłaty w kontekście wykorzystania tych spłat, choćby na zakup bądź wkład we własne mieszkanie, egzekucja pojedynczych spłat byłaby czasochłonna i kosztowna;

tj. art. 320 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i rozłożenie zasądzonego

świadczenia w kwocie 223.090 zł na 120 równych rat, każda w kwocie po 1.859,08 zł,

polegające na:

błędnym przyjęciu, że w przypadku uczestnika zachodzą uzasadnione przesłanki do rozłożenia świadczenia na raty, bez uwzględnienia sytuacji majątkowej, zarobkowej, zdrowotnej i rodzinnej uczestnika postępowania, a co istotne nie wykazaniu przez uczestnika słuszności żądania rozłożenia spłaty na raty, przy jednoczesnym pominięciu faktu, że niniejsza sprawa trwa od 2014 roku tj. prawie 9 lat i wiadomym było, że powinno dojść do spłaty ze strony uczestnika;

nieuwzględnieniu interesów wnioskodawczyni, tj. rozłożenia dochodzonej kwoty w czasie tak długim, że prowadzi do pokrzywdzenia wnioskodawczyni, która w dniu spłaty będzie miała 66 lat i nie odczuje przysporzenia po swojej stronie, w taki sposób który umożliwi jej zakup innego składnika w majątku w miejsce utraconego.

Wskazując na powyższe, na podstawie art. 368 § 1 pkt 5 k.p.c. apelująca wniosła o:

zmianę pkt V zaskarżonego wyroku poprzez wskazanie, że kwota opisana w punkcie IV sentencji zostanie spłacona jednorazowo w terminie trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności,

zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania przed Sądem II instancji według norm przepisanych w tym kosztów zastępstwa adwokackiego;

Jednocześnie wniosła o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z wydruku ksiąg wieczystych:

(...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...),

(...), (...), (...), (...),

(...), (...), (...), (...),

(...), (...), (...)

celem wykazania, że uczestnik postępowania Z. R. jest właścicielem i współwłaścicielem nieruchomości, rodzaju nieruchomości, pow. nieruchomości, sytuacji majątkowej uczestnika postępowania.

W uzasadnieniu apelacji zostały rozwinięte opisane powyżej zarzuty.

Uczestnik postępowania wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja doprowadziła do zmiany zaskarżonego punktu V. postanowienia Sądu Rejonowego w Myśliborzu, chociaż nie wszystkie zarzuty apelacji zostały postawione celnie. Rozkładając świadczenie na raty w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd nie naruszył zarzucanego mu art. 320 k.p.c. Naruszył natomiast przepis prawa materialnego, to jest art. 212 § 3 k.c., do którego odsyłają przepisy art. 46 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego poprzez art. 1035 k.c. Chociaż w apelacji nie podniesiono zarzutu naruszenia prawa materialnego, to jednak sąd okręgowy był zobowiązany naruszenie to wziąć pod uwagę z urzędu w myśl zasady, wynikającej z przepisu art. 378 § 1 k.p.c., który stanowi, że sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji. Jest więc sądem merytorycznym, dbającym o to, aby zastosowanie znalazły właściwe przepisy prawa materialnego.

Z przepisu art. 212 § 3 k.c. wynika, że jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. Zatem to ten przepis pozwala sądowi w sprawie o podział majątku, w której ustalone zostają spłaty rozłożyć płatność świadczenia na raty, przy czym termin ten nie może łącznie przekraczać 10 lat. W literaturze trafnie zostało wyjaśnione, że orzekając w tym przedmiocie sąd winien uwzględnić zarówno usprawiedliwione interesy zobowiązanego, jak i uprawnionego do tych świadczeń (A. Kidyba red, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe, komentarz do art. 212 k.c.; LEX). W związku z tym sąd winien zbadać i rozważyć sytuację uczestnika obciążonego spłatą i uprawnionego do spłat, a następnie tak rozłożyć ciężar spłat, aby z jednej strony umożliwić zobowiązanemu realną spłatę, a z drugiej strony - uwzględnić interes uprawnionego do uzyskania w jak najszybszym terminie należnego mu świadczenia. Ochrona sytuacji majątkowej współwłaściciela, któremu przyznano przedmiot postępowania winna nastąpić z jak najmniejszym uszczerbkiem dla ochrony interesów majątkowych współwłaściciela uprawnionego do stosownej spłaty.

W niniejszej sprawie sąd I instancji, zasądzając na rzecz wnioskodawczyni 223 090 złotych rozłożył zasądzoną kwotę na 120 rat. Brak jest w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia szczegółowego wyjaśnienia takiej decyzji sądu i rzeczywiście w tym zakresie doszło do naruszenia przepisu art. 327 ¹§ 1 k.p.c. Z jednozdaniowego uzasadnienia wynika, że sąd wziął pod uwagę jedynie sytuację uczestnika.

Tak długi termin spłaty (10 lat), przy uwzględnieniu, że postępowanie o podział majątku wspólnego toczyło się od 2014 roku (9 lat), a wnioskodawczyni od 2005 roku nie mieszka w nieruchomości w D. i nie korzysta z majątku zgromadzonego w trakcie trwania związku małżeńskiego narusza słuszny interes wnioskodawczyni. Z kolei nie jest też prawdą, że sytuacja majątkowa uczestnika uzasadniała rozłożenie spłaty na 10 lat, w ratach miesięcznych.

Zgodnie z wnioskiem dowodowym zgłoszonym w apelacji sąd okręgowy ustalił na podstawie wydruków z ksiąg wieczystych, że uczestnik jest:

właścicielem nieruchomości rolnej zabudowanej, położonej w M. zapisanej w księdze wieczystej nr (...),

współwłaścicielem w udziale do 23/32 części gospodarstwa rolnego bez zabudowań, położonego w O. (gmina M.) zapisanego w księdze wieczystej nr (...),

właścicielem nieruchomości rolnej, położonej w C. (D.), zapisanej w księdze wieczystej nr (...),

współwłaścicielem w 56/512 części nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym, położonej w D. przy ulicy (...), zapisanej w księdze wieczystej nr (...),

współwłaścicielem w 18/20 części nieruchomości zabudowanej, położonej w O., zapisanej w księdze wieczystej nr (...),

właścicielem nieruchomości rolnej niezabudowanej, położonej w N., zapisanej w księdze wieczystej (...),

właścicielem nieruchomości rolnej niezabudowanej, położonej w W.. zapisanej w księdze wieczystej (...),

właścicielem lokalu, stanowiącego odrębną nieruchomość, położonego w B., zapisanego w księdze wieczystej nr (...),

właścicielem lokalu, stanowiącego odrębną nieruchomość, położonego w D., zapisanego w księdze wieczystej (...),

właścicielem nieruchomości rolnej zabudowanej, położonej w C. (D.), zapisanej w księdze wieczystej (...),

właścicielem nieruchomości rolnej, położonej w N., zapisanej w księdze wieczystej (...),

właścicielem nieruchomości gruntowej, położonej w N., zapisanej w księdze wieczystej (...),

właścicielem nieruchomości gruntowej, położonej w N., zapisanej w księdze wieczystej (...) ,

właścicielem nieruchomości gruntowej, położonej w O., zapisanej w księdze wieczystej (...) ,

użytkownikiem wieczystym działki gruntu i właścicielem budynku stanowiącego od gruntu odrębny przedmiot własności, zapisanych w księdze wieczystej (...).

Ponadto uczestnikowi przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego o powierzchni 42,69 m2, położonego w M., dla którego prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

Z powyższego wynika, że stan majątkowy uczestnika w żaden sposób nie uzasadnia rozłożenia spłaty na raty. Uczestnik ma możliwości aby zgromadzić środki na jednorazową spłatę wnioskodawczyni. Przy takim majątku, zdaniem sądu okręgowego, wystarczy 6 miesięcy, aby jednorazowo spłacić wnioskodawczynię i ten sześciomiesięczny termin spłaty nie będzie stanowił nadmiernego obciążenia dla uczestnika.

Zupełnie nie przekonała sądu okręgowego argumentacja sądu pierwszej instancji, iż za rozłożeniem na raty zasądzonej spłaty przemawia stan techniczny nieruchomości położnej w M. i potrzeba zabezpieczenia budowlanego tej nieruchomości. Stan techniczny nieruchomości wpłynął na jej wartość, ustaloną zaskarżonym postanowieniem i w ten sposób zabezpieczył interes majątkowy uczestnika, któremu została przyznana nieruchomość, a w wartości ujęte zostały koszty zabezpieczenia nieruchomości. Stan techniczny nieruchomości, z uwagi na treść przepisu art. 212 § 3 k.c., nie ma żadnego znaczenia przy ocenie czy zasądzona spłata ma być rozłożona na raty, czy też nie. Aspekt stanu technicznego składnika majątkowego, dwukrotnie brany pod uwagę przez sąd (przy określeniu wartości i rozłożeniu spłaty na raty) prowadziłby do pokrzywdzenia wnioskodawczyni.

Z kolei, sąd okręgowy, nie podzielił stanowiska wnioskodawczyni, że wystarczający do spłaty zasądzonej kwoty będzie termin 3 miesięcy. Przy przyjęciu, że uczestnik musi przygotować się do spłaty poprzez sprzedaż jednej z posiadanych nieruchomości, termin 3 miesięcy mógłby okazać się niewystarczający i doprowadzić do popadnięcia uczestnika w stan opóźnienie z zapłatą zasądzonej kwoty, zwłaszcza że termin ten przypadałby na miesiące jesienno-zimowe. Sąd Okręgowy uznał, że termin 6 miesięcy pozwoli uczestnikowi zgromadzić środki na spłatę, a jednocześnie nie naruszy słusznego interesu wnioskodawczyni. Dlatego też, na podstawie art. 212 § 3 k.c. oznaczył termin spełnienia świadczenia na dzień 27 marca 2024 roku z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminu płatności kwoty wynikającej z punktu IV zaskarżonego postanowienia.

W tym stanie rzeczy sąd okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1. postanowienia, w pozostałym zakresie, w punkcie 2. postanowienia oddalił apelację, o czym orzekł na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c..

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego oparto o treść przepisu art. 520 § 1 k.p.c., uznając, że zarówno wnioskodawczyni jak i uczestnik byli w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania.

Agnieszka Tarasiuk-Tkaczuk Mariola Wojtkiewicz Violetta Osińska

(...)

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...)

(...)