Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 17 lipca 2018 r. wydanym w sprawie II Ns 2830/14 Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie w sprawie z wniosku Ł. P. z udziałem A. P. (1) o podział majątku

- w punkcie I. ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy Ł. P. i uczestniczki A. P. (1) wchodzą następujące składniki majątkowe:

1.  nieruchomość stanowiąca działkę ewidencyjną numer (...) o powierzchni 0,0280 ha, zabudowana budynkiem mieszkalnym położona w B. przy ul. (...) objęta księgą wieczystą KW (...) o wartości 627.000 zł,

2.  nieruchomość stanowiąca działkę ewidencyjną numer (...) o powierzchni 705 m ² położona w M. objęta księgą wieczystą KW (...) o wartości 124.000 zł,

3.  kwota 1.700 zł pochodząca ze sprzedaży samochodu osobowego marki N. (...) rok produkcji 1993 numer rejestracyjny (...),

4.  stół ze szklanym blatem drewniany w kolorze wenge o wartości 1.160 zł,

5.  6 krzeseł ciemnobrązowych tapicerowanych materiałem skóropodobnym o wartości 550 zł,

6.  sofa trzyosobowa rozkładana w obiciu welurowym w kolorze zielonym z komorą na pościel o wartości 250 zł,

7.  wersalka dwuosobowa rozkładana o wartości 540 zł,

8.  lustro duże w ramie koloru wenge o wartości 400 zł,

9.  komoda z szufladami oraz barkiem wiszącym o wartości 1.420 zł,

10.  biurko z jasnej sosny zaokrąglone w kształcę litery L o wartości 340 zł,

11.  regały na książki z jasnej sosny o wartości 150 zł,

12.  krzesło z regulowanym oparciem i siedziskiem koloru szarego o wartości 120 zł,

13.  toaletko-komoda z podświetlaniem LED lustra o wartości 860 zł,

14.  szafka nocna z szuflada i półką w kolorze wenge o wartości 140 zł,

15.  mała ława w kolorze wenge o wartości 120 zł,

16.  wykładzina z makietą miasteczka o wartości 50 zł,

17.  dywan ze strychu szarobrązowy o wartości 50 zł,

18.  karnisze w kolorze satyny 4 sztuki podwójne i 2 sztuki pojedyncze o wartości 140 zł,

19.  telewizor LCD marki L. 32” o wartości 400 zł,

20.  zestaw kina domowego marki L. z siedmioma głośnikami o wartości 430 zł,

21.  lodówka marki S. (...) I w kolorze srebrnym o wartości 760 zł,

22.  pralka marki E. model (...) o wartości 1.040 zł,

23.  ekspres ciśnieniowy do kawy ze spieniaczem do mleka D. o wartości 500 zł,

24.  robot kuchenny marki K. z ostrzami do siekania o wartości 170 zł,

25.  robot ręczny marki Z. o wartości 50 zł,

26.  odkurzacz workowy czerwony moc 1700W o wartości 140 zł,

27.  radio w kształcie samochodu M. o wartości 100 zł,

28.  radio z odtwarzaczem CD i płyty CD o wartości 100 zł,

29.  serwis śniadaniowy Bolesławiec złożony z 21 elementów w kolorze białym z niebieskimi kwiatkami i złotymi obwódkami o wartości 200 zł,

30.  serwis obiadowo-kawowy na 12 osób z porcelany o wartości 300 zł,

31.  zestaw sztućców posrebrzanych na 12 osób o wartości 2.000 zł,

32.  garnek do gotowania na parze o wartości 50 zł,

33.  dwa plecaki o wartości 80 zł,

34.  worek relaksacyjny wypełniony kulkami styropianu w kolorze wojskowym o wartości 50zł,

35.  zestaw sztućców stalowych na 6 osób o wartości 90 zł,

36.  ława o wymiarach 120x60x55 cm o wartości 90 zł,

37.  ława podnoszona jasny dąb o wartości 150 zł,

38.  komody na książki zestaw z 5 części o wartości 230 zł,

39.  sofa rozkładana dwuosobowa zielona o wartości 180 zł,

40.  lustro duże w pozłacanej ramie o wartości 400 zł,

41.  lustro łazienkowe w drewnianej ramie o wartości 120 zł,

42.  komoda pod telewizor w kolorze wenge o wartości 580 zł,

43.  szafka łazienkowa wąska o wartości 50 zł,

44.  łóżko z płyty meblowej o wymiarach 200/210 o wartości 630 zł,

45.  szafka nocna w kolorze wenge o wartości 140 zł,

46.  szafka łazienkowa drewniana z wysuwanym koszem na bieliznę o wartości 600 zł,

47.  lampy w drewnianej obudowie 2 wiszące i 2 kinkiety o wartości 160 zł,

48.  lampy kuchenne wiszące 3 sztuki o wartości 160 zł,

49.  lampy łazienkowe w kolorze starego złota 2 sztuki o wartości 160 zł,

50.  lampa łazienkowa sufitowa o wartości 40 zł,

51.  lampy w korytarzach 5 sztuk wiszących i 2 kinkiety o wartości 40 zł,

52.  lampy pokojowe 3 sztuki w pokojach dzieci o wartości 150 zł,

53.  lampa sufitowa w sypialni o wartości 50 zł,

54.  wykładzina podłogowa z pokoju dziecięcego o wartości 50 zł,

55.  pianino z drewnianą skrzynią S. o wartości 800 zł,

56.  wiertarka elektryczna B. o wartości 100 zł,

57.  zestaw śrubokrętów i młotków o wartości 50 zł,

58.  sprzęt ogrodowy o wartości 100 zł,

59.  kosiarka do trawy elektryczna o wartości 70 zł,

60.  lodówka samochodowa o wartości 50 zł,

61.  środki pieniężne w kwocie 15.000 zł na lokacie terminowej uczestniczki A. P. (1) zdeponowanej w (...) S.A. we W. pod numerem (...),

62.  środki pieniężne na rachunku bankowym wnioskodawcy Ł. P. prowadzonym w (...) S.A. w W. pod numerem (...) w kwocie 8.298,60 zł,

63.  wierzytelność z rachunku instrumentów finansowych i środków pieniężnych prowadzonego na nazwisko Ł. P. w (...) we W. pod numerem (...) o wartości 3.369,36 zł,

64.  środki w kwocie 5.500 zł pochodzące ze sprzedaży samochodu osobowego marki O. (...) numer rejestracyjny (...),

65.  środki w kwocie 14.000 zł ze sprzedaży samochodu osobowego marki P. (...) numer rejestracyjny (...),

- w punkcie II. ustalił, że wnioskodawca Ł. P. spłacił długi wspólne małżonków w łącznej kwocie 62.250 zł,

- w punkcie III. dokonał podziału majątku wspólnego wnioskodawcy Ł. P. i uczestniczki A. P. (1) w ten sposób, że składniki majątkowe opisane w punkcie I podpunkty 1,2,34-60 i 62-65 postanowienia przyznał na wyłączną własność wnioskodawcy Ł. P., zaś składniki majątkowe opisane w punkcie I podpunkty 3-33 i 61 postanowienia przyznał na wyłączną własność uczestniczce A. P. (1),

- w punkcie IV. tytułem wyrównania udziałów w majątku wspólnym zasądza od wnioskodawcy Ł. P. na rzecz uczestniczki A. P. (1) kwotę 347.948,98 zł płatną w terminie 18 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia w z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności,

- w punkcie V. umorzył postępowanie w przedmiocie podziału środków na rachunkach stron w Otwartych Funduszach Emerytalnych, wkładów wnioskodawcy Ł. P. w spółce cywilnej (...), udziałów uczestniczki A. P. (1) w (...) Sp. z o.o. w S.,

- w punkcie VI. oddalił wnioski w pozostałym zakresie;

- w punkcie VII. nakazał pobrać od wnioskodawcy Ł. P. i od uczestniczki A. P. (1) na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie kwoty po 5.197,17 zł tytułem kosztów sądowych,

- w punkcie VIII. ustalił, że koszty postępowania każda ze stron ponosi we własnym zakresie.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia sąd rejonowy ustalił, że strony zawarły związek małżeński w dniu 17 czerwca 2000 r. Z małżeństwa tego pochodzi dwoje małoletnich dzieci: A. P. (2) urodzony w dniu (...) i A. P. (3) urodzony w dniu (...) Wyrokiem z dnia 12 lutego 2014 r. wydanym w sprawie VIII RC 743/12 sąd ustanowił rozdzielność majątkową w małżeństwie A. P. (1) i Ł. P. z dniem 12 lutego 2014 r.; wyrok uprawomocnił się w dniu 18 marca 2014 r. Następnie wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 21 września 2016 r. wydanym w sprawie X RC 828/12 zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 12 lipca 2017 r. wydanym w sprawie I ACa 135/17 małżeństwo Ł. P. i A. P. (1) zostało rozwiązane przez rozwód z winy obu stron. W wyroku zasądzone zostały od Ł. P. na rzecz każdego z małoletnich synów alimenty w kwotach po 850 zł miesięcznie.

W dniu 3 sierpnia 2009 r. A. P. (1) i Ł. P. nabyli na majątek wspólny nieruchomość położoną w B. przy ul. (...) składającą się z działki gruntu numer (...) o powierzchni 0,0280 ha zabudowaną dwukondygnacyjnym budynkiem mieszkalnym o powierzchni użytkowej 159,70 m ² (KW numer (...)) za kwotę 480.000 zł. W powyższej umowie małżonkowie A. P. (1) i Ł. P. ustanowili na nabytej nieruchomości hipotekę kaucyjną do kwoty 594.880,36 zł dla zabezpieczenia spłaty kapitału kredytu na rzecz Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.. Hipoteka została ustanowiona w związku z faktem zaciągnięcia przez nabywców kredytu hipotecznego na zakup nieruchomości w B. na podstawie umowy numer (...) z dnia 15 lipca 2009 r. Umowa kredytu była denominowana kursem EURO, a kwota udzielonego kredytu wyniosła 68.199,89 Euro. Kredyt został zaciągnięty przez małżonków na okres 360 miesięcy. Kredyt miał być spłacony w 359 równych miesięcznych ratach kapitałowo -odsetkowych do 14 dni każdego miesiąca z karencją jednomiesięczną od dnia zawarcia umowy kredytu zgodnie z harmonogramem spłaty kredytu. Wysokość raty miesięcznej określono na 332,31 Euro, a spłata ostatniej raty nastąpić ma w dniu 16 sierpnia 2039 r. Wartość tej nieruchomości według stanu i cen obecnych wynosi 627.000 zł.

Uczestniczka wraz z synami wyprowadziła się z domu przy ul. (...) w B. w dniu 22 sierpnia 2013 r. zabierając ze sobą wiele ruchomości nabytych w trakcie małżeństwa z Ł. P. i stanowiących wyposażenie nieruchomości wspólnej, a opisanych w punkcie I postanowienia, podpunkty 3-33 i 61. Rzeczy są użytkowane przez A. P. (1).

Natomiast w domu przy ul. (...) w B. pozostały ruchomości opisane w punkcie I podpunkty 1,2,34-60 i 62-65 i korzysta z nich Ł. P..

W związku z zabraniem rzeczy przez uczestniczkę bez wiedzy wnioskodawcy toczyło się postępowanie karne, które zostało umorzone.

Już po wyprowadzeniu się z domu przez A. P. (1) rodzice Ł. P. zakupili dla niego lodówkę G. za kwotę 899 zł i pralkę B. za kwotę 1649 zł. Rzeczy te zostały nabyte w dniu 2 września 2013r. i obecnie znajdują się w nieruchomości przy ul. (...) w B..

W okresie małżeństwa małżonkowie w dniu 21 września 2009 r. zakupili samochód N. (...) rocznik 1993 za kwotę 2.800 zł. Po wyprowadzeniu się z domu w B. A. P. (1) zabrała samochód i korzystała z niego od tego momentu z wyłączeniem męża. Z uwagi na zaawansowany wiek pojazdu A. P. (1) postanowiła go sprzedać, gdyż uważała , że nie jest wystarczająco bezpieczny do przewożenia dzieci. Sprzedaż nastąpiła w dniu 1 lipca 2014 r. za kwotę 1.700 zł i nie była uzgodniona z Ł. P.. W dniu 15 kwietnia 2014 r. A. P. (1) zakupiła za kwotę 19.000 zł, używany pojazd marki S. (...) numer rejestracyjny (...). Środki na nabycie samochodu pochodziły częściowo z darowizny uzyskanej od rodziców A. P. (1) w kwocie 9.600 zł, częściowo z udzielonej przez nich pożyczki w kwocie 3.400 zł, a częściowo ze środków uzyskanych przez A. P. (1) z wynagrodzeń i trzynastej pensji wypłaconych po dniu 14 lutego 2014 r.

W okresie małżeństwa małżonkowie nabywali również inne pojazdy: marki P. (...) nr rej. (...) i O. (...) nr rej (...). W okresie, gdy między małżonkami dochodziło do nieporozumień i Ł. P. czasowo opuścił dom w B., doszło do sprzedaży obu tych pojazdów. A. P. (1) nie mogła porozumieć się z mężem w zakresie zarządu majątkiem wspólnym, ponieważ obawiała się, że może dojść do zbycia wspólnych samochodów zwróciła się w dniu 13 lutego 2013 r. pisemnie do Urzędu Miasta S. z prośbą o informację, czy pojazdy te zostały sprzedane. W odpowiedzi na zapytanie poinformowano ją, że oba samochody zostały przerejestrowane na nowych właścicieli, samochód marki P. w dniu 26 kwietnia 2012 r., zaś O. (...) w dniu 3 stycznia 2013 r. A. P. (1) po uzyskaniu tej informacji domagała się udostępnienia jej umów sprzedaży, jednak z uwagi na ochronę danych osobowych dokumenty nie zostały udostępnione. W dniu 10 czerwca 2013 r. A. P. (1) złożyła pisemne oświadczenie w Starostwie Powiatowym w P., iż nie wyraża zgody na zbycie bez jej akceptacji pojazdów nabytych w trakcie małżeństwa tj. samochodu O. (...) numer rejestracyjny (...) i samochodu F. (...) numer rejestracyjny (...).

Ł. P. dokonał sprzedaży samochodu marki P. (...) za kwotę 14.000 zł w dniu 16 września 2012 r. Natomiast samochód marki O. (...) został sprzedany w dniu 22 sierpnia 2013 r. za kwotę 5.500 zł. Ł. P. w trakcie małżeństwa korzystał z pojazdów leasingowanych w ramach działalności gospodarczej prowadzonej wraz z A. W. (1) pod nazwą (...) s.c.

W dniu 18 czerwca 2004 r. zmarła babcia Ł. P. H. (...). Zmarłej przysługiwało spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...). Ł. P. nabył spadek po babci w całości na podstawie sporządzonego przez nią testamentu. Ł. P. na podstawie umowy sprzedaży z dnia 18 lipca 2007 r. (rep. A nr (...)) sprzedał spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu nabyte w spadku za kwotę 139.000 zł. Nabywca lokalu uiścił całą cenę na rachunek bankowy prowadzony na rzecz małżonków Ł. P. i A. P. (1) w M. o numerze (...) w dniu 24 lipca 2007 r. W dniu 5 września 2007 r. Ł. P. i A. P. (1) zawarli warunkową umowę sprzedaży nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę numer (...) o obszarze 705 m ^{( 2)}, położoną w M. (KW nr (...)). Cenę nieruchomości w umowie ustalono na kwotę 133.000 zł, przy czym strony umowy złożyły oświadczenie, iż kwota 30.000 zł tytułem ceny została już uiszczona, zaś reszta ceny w kwocie 103.000 zł zostanie zapłacona w ten sposób, że kwotę 52.475,18 zł kupujący zapłacą w terminie 3 dni roboczych od dnia zawarcia umowy przeniesienia tytułem spłaty wierzytelności sprzedających wobec Banku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., kwotę 22.324,82 zł w terminie 3 dni roboczych od dnia zawarcia umowy przeniesienia oraz kwotę 28.200 zł kupujący zobowiązują się zapłacić do dnia 5 września 2008r. W dniu 14 grudnia 2007r. doszło do zawarcia umowy przeniesienia własności tej nieruchomości. Ł. P., działając w imieniu własnym i żony oświadczył, że przeniesienie nieruchomości przyjmuje oraz że nabycia dokonuje na majątek wspólny swój oraz żony. Nieruchomość ta jest niezagospodarowana, żaden z małżonków nie korzysta z niej. Wartość tej nieruchomości według stanu i cen obecnych wynosi 124.000 zł.

Ł. P. posiada rachunek papierów wartościowych, na którym na dzień 12 lutego 2014r. znajdowały się papiery wartościowe, tj. akcje (...) w ilości 25 o wartości 1.000 zł i akcje T. (...) w ilości 935 o wartości 4.394,50 zł . Łącznie na rachunku znajdowały się papiery wartościowe o wartości 5.394,50 zł oraz środki pieniężne w kwocie 986,01 zł. Papiery te zostały następnie przez Ł. P. zbyte, a środkami zadysponował nie dzieląc się nimi z A. P. (1). Aktualna wartość akcji T. (...) wynosi 2,59 zł, zaś akcji (...) 38,10 zł, toteż aktualna wartość papierów wartościowych wyniosłaby 3.369,36 zł.

W okresie trwania wspólności majątkowej małżonkowie A. P. (1) i Ł. P. dysponowali wspólnym rachunkiem prowadzonym w (...) S.A. (wcześniej (...)) o numerze (...), na którym na dzień 23 marca 2012 r. zgromadzone zostały oszczędności w kwocie 290.862 zł. W dniu 23 marca 2012r. A. P. (1) wypłaciła z rachunku kwotę 150.000 zł, zaś w dniu 25 marca 2012 r. Ł. P. wypłacił kwotę 140.862 zł. Ponadto strony posiadały wspólne środki w wysokości 2.130,44 Euro zdeponowane na rachunku w (...) S.A. o numerze (...), z których Ł. P. w dniu 26 marca 2012r. wypłacił kwotę 2.120 Euro. Wypłata środków miała miejsce w okresie, gdy pożycie małżonków nie układało się. W tym czasie Ł. P. (począwszy od października 2011r.) przez około sześć miesięcy nie zamieszkiwał z żoną i synami w B., był związany z inną kobietą. Następnie małżonkowie podjęli próbę scalenia związku, jednak nie przyniosło to rezultatu i Ł. P. zażądał rozwodu a w dniu 30 marca 2012r. złożył pozew o rozwód bez orzekania o winie. A. P. (1) w celu zabezpieczenia interesów swoich i dzieci po rozmowie z mężem wypłaciła wówczas kwotę odpowiadającą połowie wspólnych oszczędności. Ł. P. po powzięciu informacji o dokonanej wypłacie wypłacił z rachunku wspólnego wszystkie pozostałe tak środki i podjął środki również z konta walutowego. Od tego czasu każdy z małżonków samodzielnie dysponował pobranymi środkami. Ł. P. przeznaczał je na ponoszenie kosztów utrzymania nieruchomości w B. i na spłatę kredytu, A. P. (1) przeznaczała środki na utrzymanie synów, sfinansowanie ich wypoczynku i rekreacji.

Ł. P. w okresie od 23 marca 2012 r. do 12 lutego 2014 r. na utrzymanie nieruchomości i spłatę kredytu wydał około 50.000 zł, w tym 36.500 zł wydatkował na kredyt, 7.741,51 zł na gaz, 2.222,81 zł na prąd, 743,43 zł na wodę i ścieki, 649,50 zł na wywóz śmieci, 1.963,39 zł na ubezpieczenie domu i samochodu marki O. (...).

W okresie małżeństwa Ł. P. i A. P. (1) udzielali wsparcia finansowego rodzicom Ł. . J. P. i K. P.. Z rachunku wspólnego małżonków w M. w okresie od lipca 2007r. do sierpnia 2012r. wielokrotnie przelewane były kwoty w różnej wysokości na pokrycie zobowiązań J. P. (1) i K. P., w tym na spłatę karty kredytowej, na zapłatę za usługi (...) w lokalu przy ul. (...) w S., gdzie J. P. (2) i K. P. zamieszkiwali, na zapłatę za usługi (...) S.A. w lokalu przy ul. (...), na zapłatę za dostawę energii elektrycznej w lokalu przy ul. (...), na zapłatę czynszu w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. za lokal przy ul. (...), na zapłatę za usługę dostawy Internetu przez (...) S.A. do lokalu przy ul. (...). W dniu 6 października 2009 r. A. P. (1) ustanowiła na przysługującym jej spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) bezpłatne i dożywotnie użytkowanie polegające na prawie korzystania przez uprawnionych ze wszystkich pomieszczeń znajdujących się w lokalu.

W dniu 12 lutego 2014 r. A. P. (1) posiadała lokatę terminową o numerze referencyjnym (...), której saldo na dzień 12 lutego 2014r. wynosiło 15.000 zł. Natomiast Ł. P. posiadał rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy w (...) S.A. w W., na którym znajdowała się kwota 8.298,60 zł oraz rachunek walutowy numer (...), na którym znajdowała się kwota 1,20 Euro. Ł. P. w tym czasie korzystał również ze środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku prowadzonym w (...) S.A. w W. na rzecz (...) spółka cywilna pod numerem (...). Na rachunku tym na dzień 12 lutego 2014r. znajdowała się kwota 64.074, 17 zł. Dodatkowo do rachunku przypisana była lokata terminowa ze zdeponowaną kwotą 10.057,69 zł.

W ostatnim okresie małżeństwa między A. P. (1) i Ł. P. dochodziło do częstych kłótni, małżonkowie byli w nasilonym konflikcie, a w ich miejscu zamieszkania zdarzały się interwencje policji. A. P. (1) zarzucała mężowi romans, wszczynanie awantur i stosowanie wobec niej rękoczynów. Dla rodziny prowadzona była w 2013 r. niebieska karta. Ostatecznie w sierpniu 2013 r. uczestniczka podjęła decyzję o wyprowadzce ze wspólnego domu. Po wyprowadzeniu się z domu A. P. (1) zamieszkała w S. w domu swojego brata B. W., który w tym okresie podjął pracę w K.. Za wynajem domu A. P. (1) płaciła bratu 700 zł miesięcznie. A. P. (1) zamieszkiwał w S. do października 2014 r. Wówczas przeprowadziła się do mieszkania siostry w dzielnicy P.. Jeszcze przed wyprowadzką z domu A. P. (1) udzieliła bratu kilku pożyczek w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, które łącznie złożyły się na kwotę 73.888,89 zł. Udzielanie pożyczek polegało w istocie na spłacie przez A. P. (1) zadłużeń B. W. u jego kontrahentów. Umowy pożyczki zawarte pomiędzy A. P. (1) a B. W. miały miejsce w dniach: 8.02.2013 r. na kwotę 30.000 zł, 5.03.2013 r. na kwotę 30.000 zł, 7.03.2013 r. na kwotę 1.999,98 zł, 8.03.2013 r. na kwotę 8.845 zł, 13.03.2013 r. na kwotę 643,91 zł, 14.03.2013 r. na kwotę 1.200 zł. Środki te zostały A. P. (1) zwrócone w okresie separacji faktycznej z Ł. P. i przeznaczone na utrzymanie. Pozostała część tych środków na dzień orzeczenia rozdzielności majątkowej znajdowała się na rachunku bankowym prowadzonym na rzecz A. P. (1) w (...) S.A.

Przed wyprowadzką z domu wspólnego po doręczeniu pozwu rozwodowego A. P. (1) złożyła w Sądzie Okręgowym w Szczecinie w postępowaniu rozwodowym X RC 828/12 wniosek o udzielenie jej zabezpieczenia i obciążenie Ł. P. obowiązkiem ponoszenia kosztów utrzymania rodziny w kwotach po 5.000 zł miesięcznie. W tym okresie wynagrodzenie A. P. (1) po potrąceniu spłaty pożyczek zaciągniętych w zakładzie pracy wynosiło 1371 zł miesięcznie, a Ł. P. przestał przekazywać jej pieniądze na utrzymanie. Wniosek o udzielenie zabezpieczenia w zakresie kosztów utrzymania rodziny został oddalony wobec ustalenia, że małżonkowie nadal razem zamieszkują, a Ł. P. ponosi koszty utrzymania domu i spłaty kredytu. Po wyprowadzeniu się z domu wraz z dziećmi, w dniu 28 sierpnia 2013 r. A. P. (1) ponownie złożyła wniosek o udzielenie zabezpieczenia poprzez zobowiązanie Ł. P. do łożenia tytułem utrzymania rodziny kwoty 4.000 zł miesięcznie przez okres trwania postępowania. Postanowieniem z dnia 10 grudnia 2013r. Sąd Okręgowy w Szczecinie udzielił A. P. (1) zabezpieczenia zobowiązując Ł. P. do łożenia na jej rzecz kwot po 1.500 zł miesięcznie poczynając od 1 września 2013 r. tytułem kosztów utrzymania rodziny. Uzasadniając wysokość kwoty zabezpieczenia Sąd Okręgowy uwzględnił fakt, iż Ł. P. ponosi koszty utrzymania nieruchomości w B. i spłaca kredyt wspólny. W zażaleniu z dnia 31 stycznia 2014 r. na postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie w przedmiocie zabezpieczenia kosztów rodziny A. P. (1) podała, że wyprowadziła się z domu wspólnego w trosce o spokój i bezpieczeństwo małoletnich synów i podejmuje starania aby dzieci nie odczuły obniżenia standardu życiowego, dlatego przeznacza oszczędności wspólne na zapewnienie synom takiego standardu, do jakiego byli przyzwyczajeni. Podała także, iż nie odzyskała jeszcze pożyczek udzielonych bratu. Zażalenie to zostało oddalone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 marca 2014 r.

Po dniu 12 lutego 2014 r. Ł. P. zajmował nieruchomość przy ul. (...) w B.. W nieruchomości tej przez piętnaście dni w miesiącu przebywają również małoletni synowie małżonków A. i A., nad którymi rodzice sprawują opiekę zamiennie. Ł. P. w okresie małżeństwa ze swojego wynagrodzenia ponosił koszty utrzymania nieruchomości i spłaty kredytu hipotecznego na rzecz Banku (...), po ustaniu wspólności majątkowej Ł. P. nadal w całości samodzielnie ponosił zarówno koszty utrzymania nieruchomości, w tym opłaty za energię elektryczną, gaz, wodę, podatek od nieruchomości, ubezpieczenie nieruchomości, jak i spłaty rat kredytowych. Ponoszone przez Ł. P. koszty utrzymania domu i spłaty kredytu miesięcznie wynosiły około 2.600 zł. Tytułem kredytu Ł. P. spłacił po dniu 12 lutego 2014 r. 62.250 zł.

Ł. P. począwszy od 1999 r. pracował w (...) sp. z o.o. w S. jako dziennikarz i zarabiał średnio około 3.000 zł netto miesięcznie, a dodatkowo od 4 sierpnia 2008 r. prowadził nierolniczą działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej wraz z A. W. (1), w ramach tej działalności wraz ze wspólnikiem prowadzili Hotel (...) w S.. W dniu 8 sierpnia 2017r. właściciele nieruchomości położonej przy Al. (...) w S., na terenie której Ł. P. i jego wspólnik prowadzili Hotel (...) , wypowiedzieli wspólnikom spółki cywilnej umowę dzierżawy tej nieruchomości ze skutkiem na dzień 31 października 2017 r. W listopadzie 2017r. wspólnicy zaprzestali działalności hotelowej. Obecnie Ł. P. nie osiąga stałych dochodów, pomaga wspólnikowi w prowadzeniu restauracji (...), nie posiada oszczędności, ale zarabiane środki pozwalają na regularną spłatę kredytu hipotecznego, spłatę alimentów na dzieci i koszty utrzymania nieruchomości w B.. A. P. (1) od 1999 r. pracuje na (...) w S. jako pracownik administracyjny i obecnie zarabia około 2.300 zł netto miesięcznie. A. P. (1) otrzymuje alimenty na każde z dzieci w kwotach po 850 zł miesięcznie. Zamieszkuje ona wraz z małoletnimi synami w wynajmowanym mieszkaniu stanowiącym własność jej siostry, w związku z tym ponosi koszty wynajmu i eksploatacji lokalu wynoszące 1.800 zł miesięcznie. A. P. (1) przysługuje prawo do lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) , jednak na prawie tym ustanowione jest użytkowanie na rzecz rodziców Ł. . J. P. i K. P. i osoby te faktycznie lokal ten zajmują. W okresie trwania małżeństwa w dniu 21 sierpnia 2013r. A. P. (1) objęła 99 udziałów w (...) sp. z o.o. w S. o wartości 4.950 zł. Jeden udział w Spółce został objęty przez brata A. . B. W.. Spółka zajmować się miała realizacją projektów budowlanych i robotami budowlanymi różnego rodzaju. Działalność jednak nie przynosiła spodziewanych dochodów, na dzień 12 lutego 2014r. wykazywał stratę w kwocie 26.498,92 zł, i A. P. (1) w dniu 11 marca 2015r. przeniosła udziały na A. W. (2) za kwotę 4.950 zł odpowiadającą ich nominalnej wartości.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, sąd roszczenie wnioskodawcy uznał za uzasadnione. Sąd przywołał treść przepisów art. 31, 45 i art. 46 kro w związku z art. 1053 k.c. i art. 210 k.c., art. 684 k.p.c., art. 567 § 3 k.p.c. i wskazał, że z chwilą ustania wspólności majątkowej ustawowej, każdy z małżonków uprawniony jest do zgłoszenia żądania podziału majątku wspólnego i jednocześnie odwołując się do stanowiska wynikającego z orzecznictwa, wskazał, że ustalenie wartości przedmiotów majątku wspólnego następuje według stanu z chwili ustania wspólności ustawowej i według cen z chwili orzekania.

Z uwagi na istniejący pomiędzy stronami spór dotyczący wartości poszczególnych składników majątku, sąd wskazał że woje ustalenia czynił w oparciu o opinie biegłych, którzy wycenili wartość według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej pomiędzy stronami i według cen na chwilę szacowania. Przy czym sąd zaznaczył, że strony nie zgłaszały wniosków o przeszacowanie poszczególnych wartości, zgadzając się z wartością wynikającą z opinii biegłych sądowych.

W odniesieniu do wartości nieruchomości położonej w B. przy ul. (...), sąd miał na uwadze że jest związany z nią kredyt hipoteczny, zaciągnięty wspólnie przez małżonków w celu nabycia nieruchomości i zabezpieczony hipoteką. Sąd odwołując się do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2017 r., sygn. akt II CSK 54/16, wskazał że sam fakt obciążenia hipoteką nie wpływa na obniżenie wartości rynkowej sprzedawanej nieruchomości. Obciążenie hipoteką nie ma także wpływu na obniżenie wartości rynkowej nieruchomości sprzedawanej egzekucyjnie, ponieważ z chwilą przysądzenia własności nieruchomości na rzecz nabywcy licytacyjnego, hipoteka wygasa, a w jej miejsce powstaje uprawnienie wierzyciela hipotecznego do zaspokojenia z sumy uzyskanej z egzekucji. Dodatkowo podniósł, że podział majątku wspólnego, w tym przyznanie prawa do nieruchomości jednemu z małżonków, nie rzutuje na utrzymywanie się solidarnego i osobistego zobowiązania obojga małżonków do spłaty kredytu także po dokonaniu podziału majątku wspólnego. Tym niemniej jak zauważył, drugi z małżonków nie zostaje zwolniony w takiej sytuacji z obowiązku spłaty kredytu i stosunku do niego przysługują roszczenia regresowe (art. 376 k.c.). Sąd podniósł, że przyjęcie pełnej wartości nieruchomości obciążonej hipotecznie i przyznanie jej wnioskodawcy nie stanowi w okolicznościach sprawy pokrzywdzenia wnioskodawcy, gdyż takie rozstrzygnięcie nie pozbawia go w przyszłości możliwości dochodzenia od uczestniczki w drodze regresu zwrotu połowy spłaconego przez niego już po zakończeniu sprawy o podział majątku kredytu.

W odniesieniu do żądania Ł. P. związanego z wydatkami na nieruchomość położoną przy ul. (...) w B., czynionymi po dniu 12 lutego 2014 r. w łącznej kwocie 80.878,53 zł, obejmującej spłatę kredytu i koszty mediów, polis, sąd wskazał, że rozliczeniu podlegała wyłącznie kwota 62.250 zł z tytułu uiszczonych rat kredytowych.

W pozostałym zakresie, w odniesieniu do kosztów ubezpieczenie nieruchomości wspólnej, opłat za prąd, gaz, wodę i podatki od tej nieruchomości, w łącznej kwocie 18.628,53 zł, sąd uznał żądanie za niezasadne.

Sąd miał na uwadze, że okoliczność ponoszenia tych kosztów była przyczyną oddalenia wniosku o ustalenie kosztów utrzymania rodziny na czas trwania postępowania rozwodowego. dodatkowo sąd uwzględnił, że po wyprowadzce uczestniczki, wnioskodawca uniemożliwił uczestniczce korzystanie z nieruchomości, wymieniając zamki. Ona sama musiała począwszy od sierpnia 2013 r. ponosić koszty wynajmu mieszkania, w którym zamieszkiwała wraz z dziećmi W konkluzji sąd uznał, że obciążenie jej koszami utrzymania nieruchomości wspólnej byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Sąd dodatkowo wskazał, że do czasu prawomocnego orzeczenia rozwodu, strony nadal były rodziną i na wnioskodawcy spoczywał obowiązek przyczynienia się do zaspokajania potrzeb rodziny, w tym kosztów utrzymania nieruchomości, w której zamieszkiwał sam, a okresowo również wspólne dzieci stron. Odmiennie sąd rejonowy ocenił jedynie obowiązek spłaty kredytu, uwzględniając we wzajemnych rozliczeniach stron, obowiązek zwrotu połowy tej kwoty przez uczestniczkę.

Sąd rejonowy nie podzielił argumentacji wnioskodawcy, jakoby na zakup działki w M., poniósł nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny w kwocie 133.000 zł, która to kwota miała pochodzić ze środków uzyskanych przez niego ze sprzedaży mieszkania nabytego w drodze spadkobrania po babci. Sąd nie dał także wiary, by nakłady na majątek wspólny stron były czynione przez rodziców wnioskodawcy, podkreślając iż to właśnie rodzice korzystali z pomocy stron w postaci opłacania rachunków, czy tez mieszkając w mieszkaniu uczestniczki.

W odniesieniu do wierzytelności z tytułu pożyczek udzielonych przez A. P. (1) swojemu bratu w łącznej kwocie 73.888,89 zł, której zaliczenia do majątku wspólnego, domagał się wnioskodawca, sąd wskazał, że okoliczność, ze pożyczki miały miejsce była bezsporna.

Dalej przyjął, że w okresie wspólności majątkowej małżeńskiej pożyczki zostały zwrócone przez B. W. i środki te w całości zostały wydane na bieżące potrzeby jej i synów, w tym wyjazdy weekendowe, wakacje, zakup odzieży. Sąd dowody naprowadzone przez uczestniczkę w postaci zeznań zarówno A. W. (2), jak i B. W. oceniał za wiarygodne.

Z uwagi na zbycie przez uczestniczkę pojazdu marki N. (...), do podziału uwzględniono kwotę 1.700 zł, którą uczestniczka uzyskała jako cenę jego sprzedaży.

W odniesieniu do samochodu marki S. (...) numer rejestracyjny (...) , który został nabyty za kwotę 19.000 zł już po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, sąd uznał, że nie wchodzi on w skład majątku wspólnego stron. Sąd nie podzielił także stanowiska, że uczestniczka nabyła pojazd za środki z majątku wspólnego stron. Uwzględniając w tej mierze zeznania matki uczestniczki A. W. (2), z których wynika, że uczestniczka otrzymała darowiznę od rodziców na zakup pojazdu w kwocie 9.600 zł, nieoprocentowaną pożyczkę.

W odniesieniu do samochodów osobowych marki O. (...) numer rej. (...) oraz marki P. (...) numer rej. (...), którymi rozporządził wnioskodawca w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, sąd przyjął, że kwoty uzyskane z tytułu ich sprzedaży, odpowiednio 14.000 zł i 5.500 zł weszły w skład majątku wspólnego stron. Sąd odnośnie przyjętych wartości wyjaśnił, że kwoty wynikają z umów, zaś twierdzenia uczestniczki o wyższej ich wartości, nie zostały udowodnione. Natomiast okoliczność braku zgody wnioskodawcy na rozliczenie tych kwot w ramach podziału majątku, sąd uznał za niezasadną. Sąd zwrócił uwagę na działania podjęte przez uczestniczę postępowania, która usiłowała zablokować sprzedaż tych pojazdów, co zdaniem sądu oznacza że uzyskane w ten sposób kwoty nie zasiliły majątku wspólnego stron, lecz zostały spożytkowane na potrzeby wnioskodawcy.

Sąd miał na uwadze także środki pieniężne jakimi strony dysponowały w trakcie trwania wspólności majątkowej. Strony posiadały na wspólnym rachunku prowadzonym w (...) S.A. na dzień 23 marca 2012 r. środki w kwocie 290.862 zł. Bezsporne było pomiędzy stronami to, że A. P. (1) w dniu 23 marca 2012 r. wypłaciła z tego rachunku kwotę 150.000 zł, zaś w dniu 25 marca 2012r. wnioskodawca Ł. P. wypłacił kwotę 140.862 zł, a ponadto kwotę 2.130,44 Euro, która znajdowała się na rachunku walutowym.

Sąd za niewiarygodne uznał twierdzenia wnioskodawcy, że kwota 50.000 zł na tym rachunku stanowiła środki finansowe jego rodziców, uznając te twierdzenia mające oparcie w zeznaniach ojca J. P. (2) za zupełnie niewiarygodne.

Sąd dokonując podziału składników pozostałego majątku miał na uwadze wolę stron.

Wysokość spłaty ustalona została przy przyjęciu, ze każda ze stron powinna otrzymać połowę majątku wspólnego. W toku postępowania Sąd ustalił, że w skład majątku wchodzą rzeczy ruchome o wartości 17.900 zł, nieruchomość przy ul. (...) w B. o wartości 627.000 zł, działka niezabudowana w M. o wartości 124.000 zł, środki pieniężne na rachunkach bankowych stron w kwocie 23.298,60 zł, środki na rachunku inwestycyjnym w kwocie 3.369,36 zł, środki pochodzące ze sprzedaży pojazdów samochodowych w łącznej kwocie 21.200 zł. Wartość majątku wspólnego wynosi więc 816,767 zł. Każda ze stron powinna więc otrzymać 408.383,98 zł, ale wnioskodawca ma prawo odzyskać ½ poniesionych przez siebie wydatków na spłatę kredytu 31.125 zł. Ponieważ uczestniczce przyznano składniki majątkowe o łącznej wartości 29.310 zł (w tym środki ze sprzedaży N. M. 1.700 zł, środki na rachunku bankowym 15.000 zł i ruchomości o wartości 12.610 zł, należna jej dopłata wynosi 347.948,98 zł (408.383,98 zł – 29.310 zł – 31.125 zł= 247.948,98 zł).

Kierując się regułą określoną przepisem art. 46 kro w zw. z art. 1035 k.c. w zw. z art. 212 § 3 zd. 1 k.c. sąd oznaczył termin płatności na 18 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, a o odsetkach orzeczono zgodnie normą art. 481 § 1 k.c.

O kosztach postępowania w punkcie VIII sąd orzekł w oparciu o art. 520 § 1 k.p.c.

Z powyższym orzeczeniem nie zgodził się wnioskodawca J. P. (2), który zaskarżył postanowienie w części tj. w zakresie punków I, II, III, IV, VI, VIII.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych mających wpływ na treść wydanego orzeczenia poprzez:

a)  ustalenie, iż w skład majątku wspólnego stron wchodzą środki pieniężne w kwocie 5000 zł pochodzące ze sprzedaży samochodu osobowego marki O. (...) o nr rej. (...) oraz środki w kwocie 14.000 zł pochodzące ze sprzedaży samochodu osobowego marki P. (...) o r rej. (...), podczas gdy w rzeczywistości powyższe pojazdy zostały zbyte w czasie trwania wspólności majątkowej a środki uzyskane ze sprzedaży zostały zużyte na potrzeby utrzymania rodziny, w tym przez 17 miesięcy wnioskodawca ponosił koszty utrzymania nieruchomości w B. przy ul. (...) do czasu ustanowienia rozdzielności sam uiszczał raty zaciągniętego kredytu w kwotach po 1500 zł miesięcznie;

b)  błędne ustalenie, że wnioskodawca sprzedał samochód marki O. (...) i P. (...) w okresie, kiedy czasowo opuścił dom w B., podczas gdy faktycznie wnioskodawca nie zamieszkiwał z rodziną w okresie od listopada 2011 r do lutego 2012 r., a sprzedaż samochodów nastąpiła kilkanaście miesięcy później.(O. we wrześniu 2012 r., P. – sierpniu 2013 r.) tj. kiedy uczestnicy zamieszkiwali razem;

c)  nieuwzględnienie przy ustaleniu majątku wspólnego stron składnika majątkowego w postaci wierzytelności z tytułu umów pożyczek zawartych pomiędzy A. parol a jej bratem B. W. o wartości 73.888,89 zł oraz błędne ustalenie że środki te zostały zwrócone A. P. (1) w okresie separacji stron, mimo iż rzeczywistości do chwili ustanowienia rozdzielności nie doszło do zwrotu pożyczonych kwot a sama uczestnika w toku postępowania rozwodowego oraz postępowania o rozdzielność wskazała, że brat nie zwrócił jej pożyczonych środków.

d)  nieuwzględnienie przy ustalaniu majątku wspólnego stron składnika majątkowego w postaci samochodu osobowego marki (...) (...) rocznik 2013 r. o wartości 28.000 zł, pomimo iż uczestniczka dokonała jego zakupu ze wspólnych środków pieniężnych stron, pobranych ze wspólnego konta jeszcze w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej.

e)  nieuwzględnienie w spłaconych długach przez wnioskodawcę kosztów polis płaconych w okresie 2014 - 2017

2.  naruszenie przepisów postępowania, mających wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów, w zakresie nieuwzględnienia jako składnika majątku wspólnego wierzytelności z tytułu pożyczek udzielonych przez uczestniczkę swojemu bratu B. W., polegającej na uznaniu za wiarygodne zeznań uczestniczki oraz świadka B. W., w których wskazywali że pożyczki t zostały spłacone przed datą ustanowienia rozdzielności majątkowej uczestników w dniu 12 lutego 2014 r., podczas gdy zeznania te są sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie, w szczególności z treścią zażalenia A. P. (1) w sprawie o rozwód z dnia 31 stycznia 2014 r., gdzie wskazywała, że brat jest w trudnej sytuacji i nie wie kiedy będzie mógł oddać pieniądze oraz z treścią zeznań uczestniczki w sprawie o ustanowienie rozdzielności majątkowej tj. w dniu wydania orzeczenia – 12 lutego 2014 r. uczestniczka wskazywała, że pożyczyła brat środki pieniężne, ale nie zeznała że zostały one zwrócone, a nadto brak jest jakichkolwiek dowodów świadczących o tym, że zostały zwrócone, nadto zdaniem apelującego te ustalenia sądu rejonowego są sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego, z których wynika, że skoro pożyczka miała charakter pisemny to i zwrot winien być w ten sam sposób dokumentowany oraz poprzez ustalenie, że koszty polis płaconych przez wnioskodawcę w latach 2014 – 2017 nie podlegają rozliczeniu jako długi wspólne.

W oparciu o powyższe zarzuty wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia:

1.  w punkcie I poprzez:

a)  ustalenie, że w skład majątku wspólnego stron dodatkowo weszły:

- wierzytelność z tytułu pożyczek udzielonych przez A. P. (1), B. W. w kwocie 73.888,89 zł

- samochód marki S. (...) rocznik 2013 nr rej. (...) o wartości 19.000 zł, ewentualnie środki w kwocie 28.000 zł przeznaczone na nabycie tego samochodu

b)  uchylenie punktu I podpunkt 64, co do środków w kwocie 5000 zł pochodzących ze sprzedaży samochodu osobowego marki O. (...) o nr rej. (...);

c)  uchylenie punktu I podpunkt 65, co do środków w kwocie 14.000 zł pochodzących ze sprzedaży samochodu osobowego marki P. (...) nr rej.(...);

2.  zmianę postanowienia w zakresie punktu III w ten sposób, że:

a)  na wyłączną własność uczestniczki zostaną przyznane składniki majątkowe w postaci:

- wierzytelności z tytułu umów pożyczek w kwocie 73.888,89 zł

- samochód osobowy marki S. (...) rocznik 2013 r., nr rej. (...) o wartości 19.000 zł

- składniki opisane w punkcie I podpunkty 3 – 33, 61;

b)  na wyłączną własność Ł. P. zostaną przyznane składniki wymienione w punkcie I podpunkty 1,2, 34 – 60 i 62 – 63;

3.  zmianę postanowienia w punkcie IV poprzez zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kwoty 289.866,53 zł w terminie 18 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia;

4.  zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie VIII poprzez zasądzenie od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych.

5.  zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie II poprzez ustalenie, że wnioskodawca spłacił wspólne długi stron w kwocie 64.138 zł, uwzględniające koszty opłaconych przez niego polis w okresie 2014 – 2017;

Z ostrożności wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji wnioskodawca rozwinął powyższe zarzuty.

Pomimo posiadania kwoty ok. 30.000 zł wnioskodawca ubiegał się o zwolnienie od kosztów sądowych. Postanowieniem z dnia 20 listopada 2018 r. jego wniosek został oddalony i zażalenie również zostało oddalone postanowieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 30 stycznia 2019 r.

Postanowieniem z dnia 11 października 2018 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie odrzucił apelację uczestniczki postępowania (k. 1528).

Uczestniczka postępowania A. P. (1) w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej, podkreślając że sąd rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w sprawie.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 07 lutego 2020 r. wnioskodawca wyjaśnił, że w apelacji została wskazała błędna wartość pojazdu S. (...) i prawidłowa jest kwota 19.000 zł, nie zaś 28.000 zł, nadto błędnie wskazano kwotę uzyskaną ze sprzedaży pojazdu marki O. (...) zamiast kwoty 5000 zł, winno być 5500 zł.

Dodatkowo pełnomocnik wnioskodawcy zgłosił wniosek o ustalenie, że uczestnik od czerwca 2018 r. do lutego 2020 r. spłacił dług wspólne w łącznej wysokości 29.700 zł i wniósł o rozliczenie tej kwoty przy podziale majątku wspólnego stron wskazując, że kwota 14.850 zł winna obciążać uczestniczkę postępowania.

Na rozprawie apelacyjnej uczestniczka postępowania wskazała, że nie dość, że wartość składników majątkowych została ustalona w oparciu o opinie z 2015 i 2016 r., to dodatkowo wnioskodawca wydłużał postępowanie składając wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych a nadto uzyskał karencję w spłacie zadłużenia na kolejnych 18 miesięcy od uprawomocnienia postanowienia. Wskazała, że upływ czasu zdezaktualizował wartość spłaty jaką miała otrzymać.

Sąd okręgowy dodatkowo ustalił, że:

Wnioskodawca J. P. (2) w okresie od czerwca 2018 r. do lutego 2020 r. dokonał spłaty rat kredytu hipotecznego na łączną kwotę 29.700 zł.

Okoliczność bezsporna, nadto dowód:

- potwierdzenia przelewów k. 1599 – 1619.

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługiwała na uwzględnienie. Podobnie nie znalazł uznania wniosek o rozliczenie wydatków w kwocie 29700 zł dokonanych przez wnioskodawcę na spłatę długu wspólnego, po wydaniu przez sąd rejonowy zaskarżonego orzeczenia.

Przed przystąpieniem do rozpoznania poszczególnych zarzutów apelacji wywiedzionej przez uczestnika wyjaśnienia wymaga, iż stosownie do dyspozycji art. 378 § 1 k.p.c. sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Z brzmienia cytowanego przepisu - który z mocy art. 13 § 2 k.p.c. znajduje odpowiednie zastosowanie w postępowaniu nieprocesowym - wynika, iż choć sąd odwoławczy jest sądem merytorycznym, dokonuje własnych ustaleń faktycznych, ustala podstawę prawną orzeczenia niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji przez skarżącego i kontroluje poprawność postępowania przed sądem pierwszej instancji, to jednak czyni powyższe w zakresie, w jaki orzeczenie sądu zostało przez któregokolwiek z uczestników zaskarżone ( por. postanowienie SN z dnia 21 maja 2014 r., II CZ 8/14).

Jak wskazuje analiza apelacji, wnioskodawca zaskarżył postanowienie sądu I instancji jedynie częściowo, kwestionując z jeden strony pominięcie dwóch składników majątku wspólnego tj. wierzytelności w kwocie 73.888,89 zł przypadających z tytułu udzielonych pożyczek B. W., samochodu marki S. (...) nr rej. (...) o wartości 19.000 zł, z drugiej uwzględnienie wśród składników dzielonego majątku kwot uzyskanych ze sprzedaży przez wnioskodawcę samochodu marki O. (...) w kwocie 5500 zł i samochodu maki P. (...) w kwocie 14.000 zł, a dodatkowo uznał, że spłata długów wspólnych powinna obejmować dodatkowo kwotę 1888 zł z tytułu polis opłaconych za lata 2014 – 2017 i sąd powinien uwzględnić wydatki wnioskodawcy na kwotę 64138 zł, a nie 62250 zł. Z uwagi na zakreślony przez apelującego przedmiot zaskarżenia i charakter podniesionych w apelacji zarzutów, sąd odwoławczy swoje rozważania skoncentrował na tych aspektach zaskarżonego postanowienia, co do których strona apelująca podniosła zarzuty.

Odnosząc się do kwestii składu i wartości majątku wspólnego zauważyć trzeba, iż w świetle art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd z urzędu ustala jego skład i wartość mając na względzie stan majątku z chwili ustania tej wspólności a według cen z chwili orzekania ( por. postanowienia SN z dnia 13 stycznia 2016 r., V CSK 289/15 oraz z dnia 11 marca 2010 r., IV CSK 429/09). Sąd orzekając w tym przedmiocie czyni to w granicach zakreślonych przez uczestników, tj. co do składników majątkowych wskazanych przez byłych małżonków jako wchodzących w skład ich majątku dorobkowego. Regulacja przepisu art. 684 k.p.c. ma bowiem to znaczenie, że sąd w dążeniu do zakończenia podziału majątku w jednym postępowaniu, winien zwrócić uwagę małżonków na potrzebę wskazania całego majątku podlegającego podziałowi oraz że nie jest związany wnioskami małżonków, jeżeli z oświadczeń ich wynika, że istnieje inny jeszcze majątek wspólny wymagający podziału. Przepis ten nie daje natomiast sądowi uprawnień do prowadzenia z urzędu dochodzeń, czy i jaki istnieje inny wspólny majątek ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 1968 r., III CR 97/67).

Co istotne, przedmiotem postępowania w sprawie o podział majątku wspólnego mogą być wyłącznie takie składniki majątkowe, które będąc objętymi wspólnością majątkową małżeńską, istniały w dacie jej ustania i które istnieją nadal w chwili dokonywania podziału, albowiem - z uwagi na art. 316 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. - decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia mają okoliczności istniejące w dacie zamknięcia rozprawy ( por. postanowienie SN z dnia 26 czerwca 2013 r., II CSK 583/12). Przy czym jak przyjmuje się, przy dokonywaniu podziału majątku wspólnego nie uwzględnia się jedynie tych składników majątkowych, które w czasie trwania wspólności ustawowej lub po jej ustaniu zostały zużyte zgodnie z prawem (art. 36-40 i art. 42 k.r.o.), natomiast uwzględnia się w ramach rozliczeń, składniki majątkowe, które zostały bezprawnie zbyte, zniszczone zużyte lub roztrwonione przez jedno z małżonków. Innymi słowy, gdy jeden z małżonków celowo wyzbywa się przedmiotów należących do majątku wspólnego przed ustaniem wspólności, przedmioty te lub ich równowartość podlegają rozliczeniu przy podziale ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 1974 r.). Wówczas, w ramach rozliczeń między stronami sąd uwzględnia rachunkowo taki składnik majątkowy - jego wartość zalicza się na poczet udziału przypadającego małżonkowi który takiego samowolnego działania się dopuścił ( tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 czerwca 2009 r., V CSK 485/08). Podobnie, gdy po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej jeden z małżonków, bez zgody drugiego małżonka, dokonuje zbycia przedmiotu należącego do majątku wspólnego. W takiej sytuacji sąd dokonuje podziału majątku wspólnego, tak jakby rozporządzenia tego nie było, ustalając stan zbytego przedmiotu z chwili ustania wspólności ustawowej, a jego wartość rynkową z chwili orzekania i zaliczając kwotę odpowiadającą wartości rynkowej tego przedmiotu na udział małżonka, który go zbył ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2007 r., IV CSK 139/07). Zdarzenie to należy zakwalifikować jako samowolne zadysponowanie przez uczestnika środkami wchodzącymi w skład majątku wspólnego. Oczywiście wskazać należy, że taki stan faktyczny nie jest wprost uregulowany w przepisach kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przyjmuje się, że każdy z małżonków może żądać rozliczenia z tytułu nieuzasadnionego zbycia i roztrwonienia przez drugiego małżonka składników majątku wspólnego na podstawie art. 415 k.c. (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2000 r., V CKN 25/00, nie publ.), a rozliczenie przeprowadza się w ten sposób, że kwoty, które małżonek jest zobowiązany zwrócić do majątku wspólnego, dolicza się do wartości tego majątku, a następnie zalicza na udział małżonka zobowiązanego do zwrotu. W postanowieniu z dnia 12 maja 2016 r., IV CSK 600/15 Sąd Najwyższy uznał, że w sytuacji samowolnego dysponowania środkami wchodzącymi w skład majątku wspólnego przez jednego z małżonków, powinno się stosować w pierwszej kolejności przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, przyjmując za podstawę materialnoprawną rozliczeń z tego tytułu stosowany w drodze analogii art. 45 k.r.o. ( zob. też uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2004 r., III CZP 46/04). Roszczenie z tego tytułu należy traktować analogicznie jak roszczenie z tytułu zwrotu wydatków z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków. Małżonek, na którego majątek osobisty zostały poczynione nakłady, powinien zostać zobowiązany do zapłaty na rzecz współmałżonka części tej wartości odpowiadającej udziałowi współmałżonka w majątku wspólnym (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 1981 r., III CRN 35/81). Do stosowania art. 45 k.r.o. w drodze analogii nie ma znaczenia, czy czynność prawna została dokonana za zgodą współmałżonka. Rozliczenie na podstawie odpowiedniego zastosowania art. 45 k.r.o. jest skutkiem wykorzystania na własne potrzeby środków pochodzących z majątku wspólnego.

Odnosząc powyższe do okoliczności rozpatrywanej sprawy sąd okręgowy mając na uwadze zakreślony przez apelującego zakres zaskarżenia doszedł do przekonania, iż prawidłowo sąd I instancji ustalił, że w skład majątku wspólnego stron weszły kwoty uzyskane ze sprzedaży pojazdów marki O. (...) i P. (...), w łącznej kwocie 19.500 zł.

Wnioskodawca swoje zarzuty ogranicza wyłącznie do twierdzenia, że błędnie sąd rejonowy ustalił, że do ich zbycia doszło w trakcie, kiedy małżonkowie pozostawali w faktycznej separacji, podczas gdy zdaniem wnioskodawcy miało to miejsce już po ponownym wprowadzeniu się wnioskodawcy do wspólnego domu stron. Istotnie biorąc pod uwagę poczynione przez sąd rejonowy ustalenia, przypomnieć należy, że wnioskodawca wyprowadził się z domu stron 17 października 2011 r. a powrócił na przełomie luty/marzec 2012 r. Samochód P. został zbyty 16 września 2012 r., a samochód O. (...) w dniu 22 sierpnia 2013 r. Dalej dla przypomnienia wskazać należy, że uczestniczka wyprowadziła się ze wspólnego domu stron właśnie w sierpniu 2013 r., zaś w okresie zbliżonym do sprzedaży pierwszego pojazdu wnioskodawca złożył pozew o rozwód, zaś uczestniczka domagała się zabezpieczenia kosztów utrzymania rodziny, który to wniosek okazał się nieskuteczny.

Trudno w tych okolicznościach podzielić stanowisko wnioskodawcy, że w czasie kiedy samochody zostały przez niego sprzedane, strony zgodnie prowadziły wspólne gospodarstwo domowe i środki ze sprzedaży zasiliły wspólne wydatki obu stron.

Co więcej, w ocenie sądu odwoławczego, wnioskodawca w apelacji nie podniósł żadnych argumentów, które podważyłyby decyzję sądu o zaliczeniu uzyskanych w ten sposób wierzytelności do składników majątku wspólnego. Przede wszystkim w swojej ocenie pomija działania, jakie podjęła uczestniczka by zablokować wnioskodawcy możliwość sprzedaży tych pojazdów, które okazały się nieskuteczne. Kilkukrotnie zwróciła się do urzędu miejskiego wydziału komunikacji o poinformowanie o tym, czy pojazdy zostały zbyte, ewentualnie kiedy zostały zawarte umowy. Nie bez znaczenia jest okoliczność, że małżonkowie pomimo formalnego powrotu wnioskodawcy do nieruchomości wspólnej, nadal pozostawali w konflikcie. Wszak w marcu 2012 r. dokonali faktycznego podziału środków pieniężnych na rachunkach bankowych. W niedługim czasie wnioskodawca złożył pozew o rozwód, a uczestniczka domagała się w ramach tego postępowania, udzielenia zabezpieczenia jej roszczenia o utrzymanie kosztów rodziny. Trudno zatem w tych okolicznościach faktycznych podzielić stanowisko wnioskodawcy, że uzyskane w ten sposób kwoty zużytkował na potrzeby rodziny. Środki te nie wpłynęły na żaden rachunek bankowy i znajdowały się w wyłącznym posiadaniu wnioskodawcy. Zatem decyzja sądu o zakwalifikowaniu tych kwot jako składników majątku wspólnego, była w pełni prawidłowa, zaś wnioskodawca nie wykazał by istotnie wydatkował te środki na poczet utrzymania kosztów rodziny.

Dalej sąd rejonowy podjął słuszną decyzję o nieuwzględnieniu wierzytelności przysługującej w stosunku do B. W. z tytułu udzielonych przez A. P. (1) pożyczek. Zauważenia wymaga, że w 2012 r. doszło do faktycznego podziału do używania i korzystania ze środków pieniężnych, jakie strony wspólnie posiadały na rachunkach bankowych. Zarówno uczestniczka, jak i wnioskodawca w sytuacji narastania konfliktu podzielili środki finansowe, jakie mieli uzbierane na kontach w kwocie ok. 300.000 zł. Wysokość dokonanych wypłat była w zbliżonej wysokości, jeśli nie takiej samej. Nigdy nie doszło do rozliczenia się przez strony z tych środków. Strony prezentowały także odmienne stanowiska w toku sprawy, co do sposobu rozliczenia z tych środków.

Niewątpliwie ów podział był podziałem do używania. Żadna ze stron nie wykazała by od 2012 r. do lutego 2014 r. rozporządziła całością środków. Tym niemniej wnioskodawca dysponując swoją pulą dokonywał spłat wspólnego kredytu, które następnie zgłosił do rozliczenia. Uczestniczka wskazywała, że środki te zużyła w celu zapewnienia dzieciom godnego standardu życia, dorównującego dotychczasowemu standardowi, tak by jak najmniej odczuły rozstanie rodziców, a należy pamiętać, że z uwagi na wyprowadzkę ze wspólnego domu stron, w pierwszej kolejności musiała zapewnić rodzinie mieszkanie, wobec braku możliwości zamieszkania we własnym lokalu, który zajmowali rodzice wnioskodawcy.

Z tej perspektywy stwierdzić należy, że to właśnie z tej puli środków uczestniczka udzielała pożyczek swojemu bratu.

Oświadczenia składane przez uczestniczkę w środku zaskarżenia w ramach postępowania rozwodowego, nie mogą podważać wiarygodności zeznań świadków złożonych w niniejszym postępowaniu. Trzeba mieć na uwadze, że zażalenie miało wywołać określony skutek, tj. wykazać, że uczestniczka nie posiada wystarczających środków na utrzymanie rodziny.

W myśl art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Z brzmienia cytowanego przepisu, przy uwzględnieniu treści art. 328 § 2 k.p.c., wynikają nałożone na sąd orzekający obowiązek: po pierwsze - wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału, po drugie - uwzględnienia wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, po trzecie - skonkretyzowania okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności, po czwarte - wskazania jednoznacznego kryterium oraz argumentacji pozwalającej - wyższej instancji i skarżącemu - na weryfikację dokonanej oceny w przedmiocie uznania dowodu za wiarygodny bądź też jego zdyskwalifikowanie, po piąte - przytoczenia w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia dowodów, na których sąd się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko wtedy, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00). Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący winien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając ( tak Sąd Najwyższy m.in. w orzeczeniach z dnia: 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00, z dnia 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99, oraz z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99).

W realiach niniejszej sprawy sąd okręgowy doszedł do przekonania, iż dokonana przez sąd rejonowy ocena zgromadzonego materiału dowodowego w żadnym razie nie nosi znamion dowolności. Sąd ten dokonał wszechstronnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, poddał go wnikliwej analizie a przyjęte stanowisko szeroko i wyczerpująco umotywował, czemu dał wyraz w uzasadnieniu postanowienia. Brak podstaw do formułowania twierdzeń, by wnioski przezeń zawarte były nielogiczne czy sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego. Odmienna ocena apelującego przeprowadzonych dowodów nie może podważyć uprawnienia sądu do dokonania oceny tego materiału według swego przekonania, przy zachowaniu reguł wynikających z art. 233 § 1 k.p.c., co miało miejsce w niniejszej sprawie. W przekonaniu sądu odwoławczego wnioskodawca w istocie poprzestał na przedstawieniu własnej korzystnej dlań oceny przeprowadzonych w sprawie dowodów i gołosłownym zaprzeczeniu wersji oceny materiału procesowego przedstawionej w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. Nie poddał jednakże krytycznej analizie stanowiska sądu I instancji z punktu widzenia zasad logiki i doświadczenia życiowego, a wręcz całkowicie pominął zaprezentowaną przez sąd obszerną i wyczerpującą argumentację wyjaśniającą zajęte przezeń stanowisko. Nie wskazał w czym upatruje uchybień sądu meriti, które z tych zasad i w jaki sposób naruszył sąd rejonowy, nadto na czym miałaby polegać sprzeczność dokonanej oceny czy to z zasadami logicznego myślenia, czy zasadami doświadczenia życiowego. Nie jest zrozumiałe na jakiej podstawie tym dowodom należało nadać inne znaczenie aniżeli przyjął Sąd, zwłaszcza, że dokonana ocena i poczynione ustalenia faktyczne wprost odpowiadały treści zgłoszonych dowodów, nadto sąd I instancji uwzględnił całokształt zaoferowanego materiału dowodowego, a następnie przez ten pryzmat ocenił on wartość dowodową poszczególnych dowodów nadając im trafne znaczenie i przymiot wiarygodności. Wbrew zarzutom skarżącego sama okoliczność, iż ustalenia faktyczne zostały poczynione w oparciu o zeznania osób bliskich uczestniczce, nie stanowiła dostatecznej podstawy do kategorycznego wykluczenia, że istotnie brat zwrócił uczestniczce pożyczone środki finansowe, jeszcze zanim doszło do ustania wspólności majątkowej małżeńskiej. To że pożyczki zostały udzielone na piśmie również nie oznacza, że ich zwrot powinien być wykazany na piśmie. Wszak pomiędzy stronami umowy nie ma sporu, że umowy miały miejsce i zostały wykonane przez pożyczkobiorcę. Co więcej należy zauważyć, że istotnie sytuacja uczestniczki po wyprowadzce ze wspólnego domu stron była trudna. Dysponowała ona niewielkimi środkami finansowymi pochodzącymi z bieżącego wynagrodzenia. Jednocześnie chciała zapewnić synom dotychczasowy standard życia, stąd wydatkowała pobrane ze wspólnego rachunku środki, wyjeżdżając z synami na wakacje, weekendy, czy też realizując bieżące potrzeby. Z apelacji wnioskodawcy wynika, że ma on świadomość zużycia kwoty pobranej przez uczestniczkę z rachunku bankowego. Zupełnie chybiona jest argumentacja, że w analogicznych okolicznościach sąd rejonowy do składników majątkowych podlegających podziałowi zaliczył środki uzyskane przez wnioskodawcę ze sprzedaży pojazdów. Wnioskodawca traci z pola widzenia, że strony dokonały podziału środków pieniężnych do korzystania jeszcze w trakcie trwania związku małżeńskiego i wspólności majątkowej małżeńskiej. Wnioskodawca dysponował taką samą kwotą jak uczestniczka, a na pewno kwotą w zbliżonej wysokości. Sprzedaż pojazdów wykraczała poza uzgodniony podział. Nikt ze stron nie uzgadniał sposobu korzystania z pobranych środków z rachunków bankowych. Tak wnioskodawca, jak i uczestniczka samodzielnie rozporządzali pobranymi kwotami.

Co więcej wersja dotycząca rozliczenia się pomiędzy rodzeństwem została potwierdzona przez A. W. (2). Należy wskazać, że sąd rejonowy ocenił te dowody – zeznania świadków A. W. (2) i B. W. a także uczestniczki, jako wiarygodne biorąc m.in. pod uwagę sposób składania zeznań. Sąd rejonowy wskazał, że wymienieni zeznawali w sposób nienacechowany pejoratywnie w stosunku do wnioskodawcy i w sposób wyważony. Są to elementy czasem trudno uchwytne dla sądu odwoławczego, zwłaszcza w sytuacji gdy protokoły rozpraw nie mają charakteru nagrywanego, tym niemniej trudno podważać ocenę dokonywaną przez sąd rejonowy, tylko w oparciu o wyartykułowane przez wnioskodawcę wątpliwości.

Co istotne, do odmiennej oceny nie mógł doprowadzić dowód z pisma procesowego złożonego przez uczestniczkę do innej sprawy, gdyż należy uwzględnić, że pismo to zostało złożone w sprawie o rozwód i było to zażalenie na postanowienie odmawiające udzielenia uczestniczce zabezpieczenia kosztów rodziny na czas trwania postępowania o rozwód.

Jeśli chodzi o samochód S. (...) wskazać należy, że decydujące znaczenie dla przynależności określonego przedmiotu majątkowego do majątku wspólnego małżonków ma czas jego nabycia w relacji do czasu powstania wspólności majątkowej małżeńskiej oraz pochodzenie środków przeznaczonych na jego nabycie. Zgodnie z art. 31 k.r.o. wspólność majątkowa obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub jednego z nich zarówno ze środków pochodzących z majątku wspólnego jak i pochodzących z majątku osobistego każdego z małżonków z wyjątkiem surogacji przewidzianej w art. 33 pkt 10 k.r.o. Chwila - ustania wspólności majątkowej małżeńskiej albo orzekania o podziale - jest decydująca dla ustalenia składu, stanu i wartości majątku podlegającego podziałowi (art. 684 w związku z art. 567 § 3 k.p.c.). Tymczasem wnioskodawca domaga się ustalenia, że samochód nabyty przez uczestniczkę już po wydaniu przez sąd rejonowy orzeczenia o ustanowieniu pomiędzy stronami rozdzielności majątkowej, wszedł w skład majątku wspólnego. Samochód ten uczestniczka nabyła w dniu 15 kwietnia 2014 r. za 19.000 zł, podczas gdy wspólność małżeństwa ustała w dniu 12 lutego 2014 r. Nie może być żadnej wątpliwości, że na moment zakupu nie istniał majątek wspólny stron i nabycie, bez względu skąd pochodziły środki na ten cel przeznczone, nie mogło powodować powstania składnika majątku wspólnego stron. Już tylko z tych względów apelacja wnioskodawcy nie była zasadna. Apelujący mógł co najwyżej domagać się ustalenia, że ze środków pochodzących z majątku wspólnego zostały poczynione nakłady na majątek osobisty uczestniczki. W sytuacji, w której zmiany stanu składników majątku są (także) wynikiem nakładów poczynionych na nie po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, w grę wchodzi ich rozliczenie, co może nastąpić w postępowaniu o podział majątku (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2011 r., I CSK 78/11, nie publ.). Inaczej należy oceniać sytuację, w której po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, a przed dokonaniem podziału majątku, który był nią objęty, w miejsce składników tego majątku, wchodzących w jego skład w chwili ustania wspólności, weszły w ramach surogacji inne składniki. W takim wypadku podziałowi podlegają składniki nabyte w zamian za przedmioty objęte wcześniej wspólnością małżeńską. Wnioskodawca utrzymywał, że uczestniczka nabyła pojazd marki S. (...) właśnie z pieniędzy pochodzących z majątku wspólnego. Przy pieniądzach trudno z takim poglądem się zgodzić, bo wnioskodawca musiałby wykazać, że cała cena nabycia pochodziła z majątku wspólnego. Tymczasem uczestniczka pracowała, osiągając własne dochody. Wspólność ustała w lutym 2014 r. i od tego momentu zarobione przez nią środki wchodziły w skład majątku osobistego, co więcej środki otrzymane w drodze darowizny od rodziców, również weszły w skład majątku osobistego.

Zatem nie ma racji wnioskodawca domagając się uwzględnienia S. (...) jako składnika podlegającemu podziałowi. Samochód ten nigdy nie stanowił składnika majątku wspólnego stron, nadto wnioskodawca nie wykazał, że został on nabyty ze środków pochodzących z majątku wspólnego. Ustalenia sądu rejonowego, iż środki na ten cel uczestniczka pozyskała z dodatkowego wynagrodzenia rocznego, nadto wsparcia członków rodziny, nie zostały podważone przez wnioskodawcę. Ocena dowodów, jakiej dokonał sąd rejonowy mieści się w granicach wskazanych przez przepis art. 233 § 1 k.p.c. Nie można także zgodzić się ze stanowiskiem wnioskodawcy, że bardziej racjonalne wydaje się ustalenie, że uczestniczka dokonała zakupu tego pojazdu ze środków pobranych uprzednio ze wspólnego rachunku stron. Równie zrozumiałe jest ustalenie, że uczestniczka przy nabyciu pojazdu skorzystała z pomocy rodziny.

Niezależnie od powyższego, sąd wskazuje, że roszczenie o rozliczenie nakładów na majątek osobisty ma charakter procesowy, zaś wnioskodawca nigdy nie zgłosił takiego żądania, ograniczając się do wniosku by ustalić, że samochód był składnikiem majątku wspólnego.

Odnosząc się do pominięcia przez sąd rejonowy wśród wydatków spłaconych przez wnioskodawcę w postaci kosztów ubezpieczenia nieruchomości, sąd odwoławczy w pełni podziela stanowisko sądu rejonowego. Dodać trzeba, że w aktach sprawy znajdują się polisy za lata 2014 – 2017, z których wynika że wnioskodawca wydatkował na ten cel nie kwotę 1888 zł, jak wnosi w apelacji, lecz 1672 zł. Polisa za okres 12 sierpnia 2014 do 11 sierpnia 2015 r. wiązała się z płatnością składki 406 zł (k. 1014, 528). Za 2015 r. wnioskodawca z tego tytułu zapłacił 402 zł (k. 1018). Opłata za polisę na okres 12 sierpnia 2016 r. do 11 sierpnia 2017 r. wyniosła 410 zł (k. 1016). Natomiast za 2017/2018 wnioskodawca opłacił składkę 454 zł (k. 1403).

Sąd rejonowy w swoim uzasadnieniu wyjaśnił, z jakiej przyczyny należności tych nie uwzględnił w rozliczeniu. W apelacji wnioskodawcy brak jakiejkolwiek argumentacji, która powodowałaby podważenie stanowiska sądu rejonowego. Za sądem należy wskazać, że podstawą żądania współwłaściciela w zakresie rozliczenia kosztów utrzymania nieruchomości jest art. 207 k.c. Nie powielając szeroko uzasadnionego stanowiska w tym zakresie, sąd odwoławczy wskazuje, że istotnie co do zasady te wydatki powinny być uwzględniane przy podziale majątku, tym niemniej należy zawsze pamiętać, że każdą sprawę należy oceniać indywidualnie.

W tej sprawie sąd rejonowy uznał, że w odniesieniu do kosztów utrzymania nieruchomości wspólnej stron po 12 lutego 2014 r. roszczenie wnioskodawcy jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i szeroko uzasadnił to stanowisko. Odnosiło się ono również do kosztów ubezpieczenia nieruchomości na B.. Sąd odwoławczy ocenę sądu rejonowego w tym zakresie w pełni podziela i wobec braku stanowiska apelującego, który oprócz tego że taki zarzut apelacyjny sformułował, to nawet nie powiązał z nim żadnej argumentacji, która podważyła by ocenę dokonaną przez sąd rejonowy, nie widzi konieczności przedstawienia bardziej szczegółowych wyjaśnień.

Sąd odwoławczy nie znalazł także podstaw do kwestionowania zasadności rozstrzygnięcia o kosztach postępowania I instancyjnego, a co więcej przepis art. 520 § 1 k.p.c. uczynił także podstawą swojego rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

O kosztach postępowania sąd rejonowy orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., zaś wnioskodawca w apelacji rozstrzygnięcie to objął przedmiotem zaskarżenia, choć należy wskazać, że nie zarzucił naruszenia przepisów art. 520 k.p.c., a co więcej nie przedstawił żadnej argumentacji, która podważyłaby decyzję sądu rejonowego.

Przepis ten wyraża zasadę, że każdy uczestnik postępowania nieprocesowego ponosi koszty, które sam wydatkował bezpośrednio lub, które powstały na skutek uwzględnienia przez sąd jego wniosku o przeprowadzenie określonych czynności procesowych. W orzecznictwie Sądu Najwyższego zgodnie przyjmuje się, że w sprawach o zniesienie współwłasności co do zasady nie zachodzi sprzeczność interesów, niezależnie od tego jaki dana strona zgłasza wniosek co do sposobu podziału i jakie stanowisko zajmuje w sprawie. W takich postępowaniach strony są w równym stopniu zainteresowane wynikiem postępowania, a ich interesy w zasadzie są wspólne. Wynik tego rodzaju postępowania prowadzi zgodnie z interesem uczestników do wyjścia ze wspólności składników majątkowych, a przyznanie ich na wyłączną własność następuje z wyrównaniem udziałów dopłatami. Sprzeczność interesów, o której mowa w art. 520 § 2 i 3 k.p.c., nie występuje nawet wówczas, gdy uczestnicy postępowania wskazują różne sposoby podziału tego majątku i zgłaszają w tym zakresie odmienne wnioski. Osoby uprawnione mogą dążyć do zniesienia wspólności w taki sposób, jaki jest ich zdaniem najkorzystniejszy i nie ma to znaczenia dla oceny, że ich interesy są wspólne i niesprzeczne (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2012 r., V CZ 30/12, niepubl., z dnia 6 czerwca 2012 r., IV CZ 13/12, niepubl., z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 133/11, niepubl.).

W niniejszej sprawie każdy z uczestników postępowania zainteresowany był rozstrzygnięciem w takim samym stopniu, co uzasadniało poniesienie przez każdego z nich kosztów postępowania związanych ze swoim udziałem w sprawie. Zatem decyzja sądu rejonowego zawarta w punkcie VIII była prawidłowa.

Tak argumentując i nie znajdując podstaw do zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia sąd okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. apelację jako niezasadną oddalił, o czym orzeczono w punkcie 1. sentencji postanowienia.

Z uwagi na zgłoszenie na etapie postępowania apelacyjnego żądania rozliczenia wydatków jakie wnioskodawca poniósł w związku ze spłatą kredytu hipotecznego w kwocie 29.700 zł, koniecznym było rozpoznanie tego wniosku.

Odnosząc się do zgłoszonego wniosku o rozliczenie wydatków, jakie wnioskodawca poniósł na wspólną nieruchomość, po wydaniu postanowienia przez sad rejonowy, należy wskazać, że w myśl art. 45 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.) każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Można żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczyniono ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.

Tym niemniej do długów związanych z majątkiem wspólnym i ciążących na obojgu małżonkach, które spłacone zostały z własnych środków jednego z małżonków po ustaniu wspólności ustawowej, art. 45 k.r.o. nie ma zastosowania. Podstawą ich rozliczenia stanowi odpowiednio stosowany art. 207 k.c. Wzajemne roszczenia małżonków z tytułu spłacenia tych długów podlegają rozpoznaniu w postępowaniu o podział majątku wspólnego. W postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd także rozstrzyga o wzajemnych roszczenia małżonków z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów stanowiących majątek wspólny, pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych na te przedmioty majątkowe nakładów i spłaconych długów w czasie od chwili ustania wspólności ustawowej do chwili podziału majątku wspólnego. Do długów tych należą długi spłacone przez jedno z małżonków z jego środków po ustaniu wspólności ustawowej, a przed podziałem majątku wspólnego, które powstały w czasie trwania wspólności ustawowej i obciążały oboje małżonków jako współdłużników.

Roszczenie regresowe, przysługujące współdłużnikowi solidarnemu, który spełnił świadczenie, jest związane ze stosunkiem wewnętrznym łączącym dłużników i stanowi niezbędne uzupełnienie solidarności - pozwala bowiem rozstrzygnąć, kto i w jakim zakresie w ostatecznym rozliczeniu ma ponieść ciężar świadczenia spełnionego na rzecz wierzyciela. Zasadą w tym przypadku jest obowiązek zwrotu w częściach równych, a wszelkie odstępstwa od niej muszą z treści wspomnianego stosunku wyraźnie wynikać.

Okoliczności niniejszej sprawy nie wskazują na istnienie jakiegokolwiek odstępstwa od ww. zasady. Podstawą do ustalenia zakresu świadczeń obciążających poszczególnych dłużników w ramach regresu jest świadczenie objęte solidarnością. Jeżeli przedmiotem świadczenia na rzecz wierzyciela jest suma pieniężna, również roszczenie regresowe przyjmuję postać świadczenia pieniężnego, a podstawą ustalenia wysokości regresu jest suma pieniężna przekazana wierzycielowi.

Zgodnie bowiem z art. 567 § 3 k.p.c., do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, a zwłaszcza do odrębnego postępowania w sprawach wymienionych w paragrafie pierwszym (w zakresie dotyczącym tego, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi), stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku. W postępowaniu działowym sąd rozstrzyga o długach związanych z majątkiem wspólnym i ciążących w czasie trwania wspólności na obojgu małżonkach, jako podmiotach wspólności majątkowej małżeńskiej, które zostały spłacone przez jedno z małżonków z własnych środków po ustaniu wspólności majątkowej, a przed dokonaniem podziału majątku wspólnego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 1972 r., III CRN 477/71, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 września 1976 r., III CRN 83/76, postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 1978 r., III CRN 194/78, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1984 r., III CRN 111/84). Jeśli dług zaciągnięty przez jedno z małżonków w czasie trwania wspólności ustawowej został zużyty na majątek wspólny i spłacony w okresie pomiędzy ustaniem wspólności a podziałem majątku wspólnego, to tak spłacona należność przestaje być długiem i przekształca się w roszczenie o zwrot nakładów na rzecz tego małżonka, który dokonał zapłaty. Roszczenie takie podlega rozliczeniu na podstawie art. 45 i 46 k.r.o. Tego rodzaju rozliczeń, dotyczących długów spłaconych do dnia prawomocnego podziału majątku, dotyczy art. 618 § 3 k.p.c. Nie znajduje on natomiast zastosowania w przypadku spłaty po podziale majątku przez jednego z małżonków - długu ciążącego nadal na obojgu małżonkach jako dłużnikach solidarnych. Mimo bowiem ustania wspólności ustawowej, małżonkowie pozostają nadal dłużnikami osobistymi, a ich sytuację regulują przepisy kodeksu cywilnego o zobowiązanych solidarnych. Każdy z nich odpowiada wobec banku za spłatę kredytu w całości, zaś względem siebie, w stosunku do udziału w majątku wspólnym, a więc z reguły w częściach równych.

Zasadniczo zatem spłata długów wspólnych winna zostać uwzględniona w postanowieniu działowym, jednakże w okolicznościach tej konkretnej sprawy sąd odwoławczy uznał, że żądanie zgłoszone przez wnioskodawcę na etapie postępowania apelacyjnego jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, w szczególności zasadą lojalności i uczciwości.

Zgodnie z art. 5 k.c., zgodnie z którym, nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Jak wskazuje się w orzecznictwie, unormowanie komentowanego przepisu przełamuje zasadę, że wszystkie prawa podmiotowe korzystają z ochrony prawnej ( tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 9 grudnia 2009 r., IV CSK 290/09), a w związku z tym, jako wyjątek od ogólnej reguły może mieć zastosowanie w szczególnych przypadkach. Nie może jednak prowadzić do zanegowania samego istnienia prawa podmiotowego, ponieważ instytucja nadużycia prawa dotyczy praw istniejących, których byt jest od niej całkowicie niezależny, a tym bardziej nie może nigdy stanowić samodzielnej podstawy dochodzonego roszczenia ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 grudnia 2009 r., I UK 174/09). Jego zastosowanie może być uzasadnione względami teleologicznymi (społeczno - gospodarcze przeznaczenie prawa) lub też względami aksjologicznymi (zasady współżycia społecznego). Dla zastosowania art. 5 k.c. nie wystarczy jedynie niezgodność, ale konieczne jest wystąpienie sprzeczności, a więc taka sytuacja, gdy danego sposobu wykonywania prawa nie da się w żadnej mierze pogodzić z jego przeznaczeniem lub zasadami współżycia społecznego. Konieczne jest wystąpienie trzech podstawowych przesłanek: istnienie prawa, które zostaje nadużyte, czynienie z niego użytku oraz sprzeczność tego użytku z kryteriami nadużycia prawa ( orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2004 r., I CK 279/04). Zaznaczyć trzeba, iż przez zasady współżycia społecznego należy rozumieć nieskodyfikowane powszechne normy postępowania, funkcjonujące aktualnie w społeczeństwie polskim i mające na celu ochronę społecznie akceptowanych wartości (czyli stanów rzeczy) lub dóbr niematerialnych. Zasady te mają silne zabarwienie aksjologiczne, co zbliża je do norm moralnych, maja charakter obiektywny oraz walor powszechności.

Jak trafnie zauważył Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 22 stycznia 2009 r. (III CSK 251/08), nie można w sposób generalny wyłączyć możliwości zastosowania art. 5 k.c. jako podstawy do obniżenia spłat lub dopłat z udziałów przy podziale majątku wspólnego byłych małżonków. Sąd Najwyższy wyjaśnił w uzasadnieniu wskazanego wyżej orzeczenia, iż z jednej bowiem strony przestrzeganie zasad współżycia społecznego powinno być immanentnym czynnikiem oceny postaw i zachowań wszystkich uczestników obrotu społecznego, z drugiej zaś odwołanie się do tej klauzuli generalnej pozwala sądowi na uwzględnienie złożoności i bogactwa życia, umożliwiając mu realizację zasady słuszności w orzekaniu. Przy czym dopuszczalność takiej sądowej korekty wysokości tych należności musi być każdorazowo usprawiedliwiona wyjątkowymi okolicznościami danej sprawy. Wynika to faktu, iż stosowanie klauzuli generalnej wyrażonej w art. 5 k.c. może mieć miejsce jedynie w sytuacjach wyjątkowych, gdy z uwagi na szczególne okolicznościach sprawy uwzględnienie powództwa prowadziłoby do sytuacji nieakceptowanej ze względów aksjologicznych lub teleologicznych. Co więcej w orzecznictwie zaprezentować nawet pogląd, iż w szczególnie uzasadnionych wypadkach regulacja art. 5 k.c. może być podstawą nie tylko do obniżenia przysługujących uprawnionemu uczestnikowi dopłaty lub spłaty, ale nawet do odstąpienia w ogóle od ich zasądzenia ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 1997 r., I CKN 391/97).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy sąd odwoławczy mając na uwadze, że istotnie wartość obu nieruchomości jakie przypadły wnioskodawcy została ustalona w oparciu o operaty szacunkowe z połowy 2016 r. a zatem sprzed 4 lat, mając także na uwadze że wnioskodawca na mocy orzeczenia sądu uzyskał karencję w spłacie swojego zobowiązania w stosunku do uczestniczki o kolejne 1,5 roku, uznał że zgłaszane przez niego żądanie rozliczenia wydatków przeznaczonych na spłatę wspólnego zobowiązania stron, pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Rację ma bowiem uczestniczka wskazując, że wartość jej spłaty i tak nie pozostaje adekwatna do aktualnej wartości obu nieruchomości. Gdyby bowiem doszło do przeszacowania ich wartości, co z uwagi na apelację wnioskodawcy i brak możliwości orzekania na jego niekorzyść nie jest możliwe, spłata ta miałaby inny wymiar. Uczestniczka tymczasem nie ma dostępu do nieruchomości, z której korzysta wyłącznie wnioskodawca już od 7 lat. Co więcej uczestniczka pozbawiona jest także możliwości korzystania z własnego mieszkania, które na podstawie ustanowionego prawa użytkowania jest zajmowane przez rodziców wnioskodawcy.

W konsekwencji sąd odwoławczy uznał, że żądanie zasądzenia od uczestniczki kwoty stanowiącej połowę poczynionych wydatków na spłatę wspólnego zobowiązania stron za okres od wydania orzeczenia działowego przez sąd rejonowy do chwili obecnej, nie zasługuje na uwzględnienie. Spłatę jaką otrzyma uczestniczka za 1,5 roku nie będzie uwzględniała wartości nieruchomości jakie przypadły wnioskodawcy. Ponadto marginalnie należy zauważyć, że działania wnioskodawcy na etapie postępowania międzyinstancyjnego, również nie były wyrazem lojalności, skoro wnioskodawca dysponując znacznymi środkami finansowymi złożył wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, a następnie zaskarżył postanowienie o odmowie zwolnienie go od kosztów sądowych.

Z tych względów wniosek w punkcie 2. w oparciu o przywołane regulacje został oddalony.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego zostało oparte na zasadzie wynikającej z przepisu art. 520 § 1 k.p.c. Sąd odwoławczy podobnie, jak i sąd rejonowy, nie znalazł podstaw by odstąpić od reguły zgodnie z którą każda ze stron ponosi koszty postępowania nieprocesowego we własnym zakresie, o czym orzeczono w punkcie 3. postanowienia.

sędzia Tomasz Szaj sędzia Mariola Wojtkiewicz sędzia Katarzyna Longa

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)