Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 29 stycznia 2019 r. Sąd Rejonowy w Goleniowie o ustanowienie służebności przesyłu:

I. ustanowił na nieruchomości, położonej w N., oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi Księgę Wieczystą nr (...) stanowiącą własność wniosku M. C., P. C., A. P. (1) i A. P. (2) na rzecz uczestniczki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P., nieograniczoną w czasie, odpłatną służebność przesyłu o łącznej powierzchni 5101 m 2, obejmującą uprawnienie do korzystania z urządzeń przesyłowych będących własnością uczestniczki postępowania, tj. napowietrznej linii elektroenergetycznej (...) - 15 kV nr (...) wspartej na trzech narożnych słupach kratowych, a także linii elektroenergetycznej (...) 110 KV nr (...) i (...), przy czym prawo do korzystania z urządzeń obejmuje również w szczególności eksploatację, kontrolę, przeglądy, konserwację, modernizację, remonty, naprawy, usuwanie awarii w zakresie niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania elementów urządzeń elektroenergetycznych w pasie wyznaczonym przez biegłego geodetę W. S. zgodnie z mapą przebiegu służebności przesyłu w załączniku nr 2 do opinii z dnia 30 lipca 2016 r. ( k.at 337), stanowiącą załącznik do niniejszego postanowienia, a także prawo wejście i wjazdu na powyższą nieruchomość w granicach służebności drogowej o powierzchni 108 m2 niezbędnej do wykonywania służebności przesyłu - zgodnie z mapą przebiegu służebności przesyłu i drogowej na w/w nieruchomości, sporządzoną przez biegłego W. S. w załączniku nr 2 do opinii z dnia 30 lipca 2016 r. ( k.at 337), stanowiącą załącznik do niniejszego postanowienia,

II. zasądził od uczestniczki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. na rzecz wnioskodawców M. C., P. C., A. P. (1) i A. P. (2) jednorazowe wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu określonej w pkt I w wysokości 45.564 zł (czterdzieści pięć tysięcy pięćset sześćdziesiąt cztery złote); 

III. ustanowił na nieruchomości, położonej w N., oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi Księgę Wieczystą nr (...) stanowiącą własność wniosku M. C., P. C., A. P. (1) i A. P. (2) na rzecz uczestniczki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P., nieograniczoną w czasie, odpłatną służebność przesyłu o łącznej powierzchni 948 m 2, obejmującą uprawnienie do korzystania z urządzeń przesyłowych będących własnością uczestniczki postępowania, tj. napowietrznej linii elektroenergetycznej SN - 15 kV nr 71, wspartej na trzech słupach: narożnym potrójnym, przelotowym, odporowym rozkracznym, przy czym prawo do korzystania z urządzeń obejmuje również w szczególności eksploatację, kontrolę, przeglądy, konserwację, modernizację, remonty, naprawy, usuwanie awarii w zakresie niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania elementów urządzeń elektroenergetycznych w pasie wyznaczonym przez biegłego geodetę W. S. zgodnie z mapą przebiegu służebności przesyłu w załączniku nr 2 do opinii z dnia 30 kwietnia 2016 r. ( karta akt 273), stanowiącą załącznik do niniejszego postanowienia,

IV. zasądził od uczestniczki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. na rzecz wnioskodawców M. C., P. C., A. P. (1) i A. P. (2) jednorazowe wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu określonej w pkt III w wysokości 4.963 zł (cztery tysiące dziewięćset sześćdziesiąt trzy złote);

V. ustanowił na nieruchomości, położonej w N., oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi Księgę Wieczystą nr (...) stanowiącą własność wniosku M. C., P. C., A. P. (1) i A. P. (2) na rzecz uczestniczki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P., nieograniczoną w czasie, odpłatną służebność przesyłu o łącznej powierzchni 10 m2, obejmującą uprawnienie do korzystania z urządzeń przesyłowych będących własnością uczestniczki postępowania, tj. napowietrznej linii elektroenergetycznej SN - 15 kV nr 138, przy czym prawo do korzystania z urządzeń obejmuje również w szczególności eksploatację, kontrolę, przeglądy, konserwację, modernizację, remonty, naprawy, usuwanie awarii w zakresie niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania elementów urządzeń elektroenergetycznych w pasie wyznaczonym przez biegłego geodetę W. S. zgodnie z mapą przebiegu służebności przesyłu w załączniku nr 2 do opinii z dnia 30 lipca 2016 r. ( k.at 337), stanowiącą załącznik do niniejszego postanowienia, a także prawo wejście i wjazdu na powyższą nieruchomość w granicach służebności drogowej o powierzchni 108 m2 niezbędnej do wykonywania służebności przesyłu - zgodnie z mapą przebiegu służebności przesyłu i drogowej na w/w nieruchomości, sporządzoną przez biegłego W. S. w załączniku nr 3 do opinii z dnia 30 kwietnia 2016 r. ( karta akt 273a), stanowiącą załącznik do niniejszego postanowienia,

VI. zasądził od uczestniczki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. na rzecz wnioskodawców M. C., P. C., A. P. (1) i A. P. (2) jednorazowe wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu określonej w pkt V w wysokości 70 zł (siedemdziesięciu złotych); 

VIII. nakazał pobrać od uczestniczki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Goleniowie kwotę 12.436,77 zł (dwanaście tysięcy czterysta trzydzieści sześć złotych 77/100) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

IX. zasądził od uczestniczki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. solidarnie na rzecz wnioskodawców M. C., P. C., A. P. (2) i A. P. (1) kwotę 438 zł (czterysta trzydzieści osiem złotych) tytułem kosztów postępowania.

Powyższe rozstrzygnięcie sąd rejonowy oparł o następującej ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Małżonkowie J. S. i M. S. (1) byli właścicielami za na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej prawa własności nieruchomości w postaci: działki nr (...), położonych w N., gm. O., opisanych w księdze wieczystej nr KW (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Goleniowie Wydział Ksiąg Wieczystych oraz działek nr (...), położonych w N., opisanych w księdze wieczystej nr KW (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Goleniowie Wydział Ksiąg Wieczystych. W 1994 r. wybudowano na powyższych nieruchomościach tj. działce (...) infrastrukturę elektroenergetyczną (linie elektroenergetyczne i słupy), która stanowiła własność uczestniczki (...) sp. z.o.o. z siedzibą w P.. Na mocy umowy darowizny z dnia 15 lutego 1999 r. J. S. i M. S. (1) darowali M. i P. małżonkom C. oraz A. i A. małżonkom P. niezabudowane działki rolne nr (...) położone w N. przy ul. (...), działkę nr (...) położona w O., działkę nr (...) położone w N. przy ul. (...), w udziałach po ½ części, postanawiając jednocześnie, iż przedmiot tego nabycia stanowić będzie majątek wspólny obdarowanych na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej.

Przez działkę nr (...) przebiega linia dwutorowa nr 110 kV ( nr (...) i (...)) ze słupem (...) (...) relacji M. – N. i N. - G., na którym to słupie następuje rozdział linii w kierunku (...) na linie pojedyncze. Posadowienie powyższej linii nastąpiło w 1994 r., na podstawie decyzji z dnia 16 grudnia 1991 r. o ustaleniu lokalizacji. Linia została protokolarnie odebrana do użytku 13 i 13 maja 1994 r. Przez powyższą działkę przebiegają również trzy ciągi linii dwutorowej SN 15kV: nr (...), wsparte na trzech narożnych słupach kratowych. Również powyższa linia została wybudowana w 1994 r.

Przez działkę nr (...) ( obecnie (...)) przebiega linia jednotorowa (...) 15 kV nr (...), wsparta na trzech słupach: narożnym potrójnym, przelotowym i odporowym rozkracznym. Stanowi ona początkowe odcinki linii magistralnych zasilających dalej linię (...) w kierunku G..

Nad narożnikiem południowo- zachodnim działki nr (...) przebiega napowietrzna linia elektroenergetyczna (...) 15kV nr (...) na odcinku od słupa nr (...) posadowionego na sąsiedniej działce (...), w kierunku na słup nr (...) posadowionego po przeciwnej stronie ulicy (...) na działce (...) obręb O.. Linia (...) została wybudowana w 1994 r.

Przez działki nr (...) ani przez działki nr (...) nie przebiegają żaden linie energetyczne, ani nie jest na nich posadowiona żadna infrastruktura elektroenergetyczna.

Celem zapewnienia odstępu do słupa linii (...) 15kV nr (...) na działce (...) konieczne jest korzystanie z służebności drogowej o szerokości 3 m od projektowanego pasa służebności przesyłu dla dwutorowej linii (...). Łączny obszar powyższej służebności drogowej równy jest 108 m2.

Do prawidłowego korzystania ze służebności przesyłu konieczna jest linia eksploatacyjna (pas gruntu) o szerokości 3,5 m od każdego ze skrajnych przewodów, w sumie pas o szerokości 15,6 m dla linii wysokiego napięcia 110kV. Dla linii średniego napięcia 15kV pas służebności wynosi 3m, przy czym należy go poszerzyć przy slupach o 3 m z obu stron obrysu słupów w celu umożliwienia przejazdu wzdłuż linii. Łączna powierzchnia pasa służebności przesyłu na działce nr (...) wynosi 5101 m2 ( k. 334 i 408), a jej przebieg zobrazowany został na mapie – k. 336, 337 i 338 akt sprawy. Łączna powierzchnia pasa służebności przesyłu na działce nr (...) wynosi 948 m2 ( k.270 i 408), a jej przebieg zobrazowany został na mapie – k. 273a akt sprawy. Łączna powierzchnia pasa służebności przesyłu na działce nr (...) wynosi 10 m2 ( k.270), a jej przebieg zobrazowany został na mapie – k. 273 i 273 a akt sprawy.

Wysokość należnego jednorazowego wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu na działce (...) wynosi 45.564 zł i obejmuje wynagrodzenie za współkorzystanie z nieruchomości. Powyższa działka jest zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego przeznaczona jako teren zabudowy usługowej. Wysokość należnego jednorazowego wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu na działce (...) wynosi 4.963 zł i obejmuje wynagrodzenie za współkorzystanie z nieruchomości. Dla powyższej działki nie ma obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w obowiązującym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego działka jest oznaczona symbolami gruntów ornych, w części preferowana zieleń urządzona, w części linie energetyczne oraz transformatory, w części preferowane obszary zabudowy usługowej, w części działki znajdują się granice projektowanych stref ochrony konserwatorskiej stanowisk archeologicznych. Wysokość należnego jednorazowego wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu na działce (...) wynosi 70 zł i obejmuje wynagrodzenie za współkorzystanie z nieruchomości. Dla powyższej działki nie ma obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w obowiązującym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego działka jest oznaczona symbolami w części preferowana zieleń urządzona, w części linie energetyczne oraz transformatory, w części preferowane obszary zabudowy usługowej, w części działki znajdują się granice projektowanych stref ochrony konserwatorskiej stanowisk archeologicznych, postulowana strefa zabudowy wielofunkcyjnej z przewagą funkcji mieszkaniowej.

Pismem z dnia 29 maja 2013 r. wnioskodawcy wezwali uczestniczkę do zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem na działkach położonych w N. nr (...) oraz do zapłaty wynagrodzenia 48.460 zł i 8150 zł. Wezwanie ponowiono pismem z dnia 21 czerwca 2013 r. strony prowadziły wymianę przesądowa pism, która nie doprowadziła do zawarcia umowy o ustanowieniu służebności.

W dniu 29 czerwca 2016 r., już po złożeniu wniosku w niniejszej sprawie, ujawniono w księdze wieczystej nr KW (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Goleniowie Wydział Ksiąg Wieczystych podział działki nr (...) na działki (...). Właścicielem działki nr (...) nadal pozostali wnioskodawcy, natomiast właścicielem działki nr (...), która została odłączona do księgi wieczystej nr (...), została Gmina N.. Linia jednotorowa (...) 15 kV nr (...), wsparta na trzech słupach: narożnym potrójnym, przelotowym i odporowym rozkracznym znajdują się jedynie na nowopowstałej po podziale działce nr (...), stanowiącej współwłasność wnioskodawców.

Sąd uznał wniosek o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem za uzasadniony w znacznej części. Uczestniczka postępowania nie kwestionowała co do zasady wniosku o ustanowienie służebności przesyłu, mimo, że wniosła o jego oddalenie. Podnosiła, iż jeszcze przed wytoczeniem sprawy wyrażała chęć zawarcia z wnioskodawcami umowy o ustanowienie służebności przesyłu. Różne były natomiast stanowiska wnioskodawcy i uczestniczki w przedmiocie zakresu służebności, a także w przedmiocie wysokości wynagrodzenia. Niemożność dojścia do porozumienia w przedmiocie wynagrodzenia była powodem niezawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu między stronami. Spór w zasadzie dotyczył określenia wysokości odpowiedniego wynagrodzenia za ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego, jak i szerokości pasa tejże służebności.

Sąd rejonowy wskazał, ustalił obszar oraz dokładny przebieg służebności przesyłu w zakresie koniecznym do obsługi urządzeń elektroenergetycznych posadowionych na działkach wnioskodawców nr (...) (obecnie (...) w oparciu o opinię biegłej sądowej w zakresie geodezji i kartografii W. S., jak również biegłego z zakresu urządzeń elektroenergetycznych Z. R.. Mapę sporządzoną przez biegłego geodetę sąd uczynił integralną częścią postanowienia. Opinie biegłych należało uznać za całkowicie wiarygodne i przydatne dla rozstrzygnięcia postępowania. Na podstawie powyższych opinii sąd ustalił zakres służebności przesyłu dla działek wnioskodawców i w zakresie urządzeń, których dotyczył wniosek oraz obszar służebności przesyłu, tj. obszar konieczny dla właściwego korzystania z urządzeń przesyłowych (art. 305 2 § 1 k.c.) zgodnie z ich przeznaczeniem (art. 305 1 § 1 k.c. in fine). Wynagrodzenie w związku z ustanowieniem służebności przesyłu Sąd ustalił na podstawie opinii biegłego sadowego rzeczoznawcy majątkowego M. S. (2). Opinia biegłego została sporządzona rzetelnie, biegła w sposób dokładny ustosunkowała się do zgłoszonych zarzutów przez uczestniczkę. Sąd nie znalazł podstaw, aby kwestionować przyjętą przez biegłą metodę wyceny, czy wysokość przyjętych współczynników. Biegła w sposób szczegółowy i konkretny odpowiedziała na zarzuty uczestniczki zawarte w piśmie z dnia 27 lipca 2017 r., wydając w tym zakresie opinie uzupełniającą, którą sąd w całości podziela. Biegła w sposób precyzyjny wyjaśniła, z jakich powodów przyjęte przez nią do porównania z działką (...) nieruchomości spełniają przesłankę nieruchomości podobnych zgodnie z art. 4 pkt 16 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Podzielić należy stanowisko biegłej, iż pojęcie nieruchomości podobnych definiowane w ustawie o gospodarce nieruchomościami równi się od potocznego, intuicyjnego rozumienia pojęcia „nieruchomości podobne”. Sąd w całości aprobuje wnioskowanie bieglej, przedstawione w opinii uzupełniającej na k. 448 i następnych, dlaczego również dla działki nr (...) przyjęła przy wycenie wynagrodzenia współczynniki Su na poziomie 0,40. Jak słusznie podkreśliła biegła taki współczynnik jest przewidziany dla gruntów przeznaczonych pod zabudowę usługową, a taka zabudowa jest przeznaczona dla działki nr (...) w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania, albowiem przeznaczenie jako grunt rolny dla tej działki jest zaledwie w znikomym obszarze. Sąd nie znalazł również podstaw, aby podważyć wnioski biegłej co do prawidłowości ustalenia wysokości współczynnika „k” dla obu nieruchomości dz. 241/1 i 168/2, albowiem biegła ustalając powyższy współczynnik opierała się na stosowanych praktyce wysokościach tego współczynnika dla urządzeń liniowych na gruntach inwestycyjnych, skoro obie nieruchomości mają przeznaczenie usługowe.

Dalej sąd ten podkreślił, iż bezzasadne pozostają zarzuty uczestniczki odnośnie tego czy podział działki nr (...) na dwie działki nr (...) wpłynął na zmianę zakresu służebności. Jak wynika bowiem z mapy uzyskanej ze Starostwa Powiatowego w G. z ujawnionym podziałem dawnej działki nr (...), urządzenia i linie elektroenergetyczne znajdują się tylko na obszarze nowo wydzielonej działki nr (...), a w konsekwencji również cały ustalony przez biegłych pas służebności przebiega jedynie przez tą działkę, stanowiąca w dalszym ciągu współwłasność wnioskodawców. Sąd z urzędu zwrócił się do Starostwa Powiatowego o nadesłanie aktualnej mapy z ujawnionym podzielmy powyższej działki. Z porównania mapy dołączonej do opinii biegłego geodety z ustalonym pasem służebności na działce (...) z mapą z ujawnionym podziałem tej działki, w sposób nie budzący jakichkolwiek wątpliwości wynika, iż służebność przesyła ustalona przez biegłego geodetę przebiega jedynie przez działkę (...). Zdaniem sądu nie było zatem żadnych podstaw do zlecenia biegłemu geodecie ponownego ustalania zakresu pasa służebności z uwzględnieniem podziału działki (...) na działki (...), skoro podział działki nie miał żadnego wpływu na zakres ustalonej wcześniej służebności, a granica podziału działek nie przebiega przez ustalony pas służebności, co mogłoby skutkować koniecznością wezwania do udziału w sprawie nabywcy jednej z działek tj. działki (...). Sąd z urzędu doprecyzował zatem określenie numeru działki, na której przebiega służebność przesyła, wskazując, iż przebiega ona na działce (...), co wynika nie tylko z porównania złożonych do akt map powyższej działki, ale również z treści opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego M. S. (2).

Sąd ustalił zgodnie z wnioskiem wynagrodzenie jednorazowe za ustanowienie służebności przesyłu. Wniosek o zasądzenie wynagrodzenia dotyczył tylko i wyłącznie wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu. Wnioskodawcy nie żądali we wniosku jakiegokolwiek odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości, przy określaniu wartości żądanego wynagrodzenie wnioskodawcy nie powoływali się na szkodę jaką ponieśli w związku z obniżeniem wartości nieruchomości na skutek trwałego posadowienia na niej urządzeń elektroenergetycznych, nie domagali się również wynagrodzenia za ustanowiona służebność drogową konieczną do korzystania z służebności przesyłu. Sąd nie był zatem władny z urzędu uwzględniać przy ustalaniu wysokości żądanego przez wynagrodzenia dodatkowych czynników wpływających na jego wartość. Wnioskodawcy, co wynika z uzasadnienia wniosku żądają wynagrodzenia za ograniczenie swojego prawa własności poprzez współkorzystanie z tego prawa przez uczestniczkę. Słusznie zatem biegła rzeczoznawca majątkowa wyliczyła wartość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu jako wynagrodzenie za współkorzystanie z nieruchomości.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, iż oddaleniu podlegał wniosek wnioskodawców o ustanowienie służebności przesyłu na działkach nr (...), albowiem na przedmiotowych nieruchomościach, co w sposób jednoznaczny wynika z opinii biegłych z zakresu elektroenergetyki i geodezji, nie biegną żadne linie elektroenergetyczne, ani nie są posadowione żaden urządzenia elektroenergetyczne, należące do uczestniczki, które uzasadniałyby ustanowienie na rzecz wnioskodawców służebności przesyłu.

O kosztach postępowania nieprocesowego Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. Sąd wziął pod uwagę sprzeczność interesów stron i fakt, iż to uczestniczka kwestionowała wartość dochodzonego wynagrodzenia z ustanowienie służebności, jak również wskazywanego przez wnioskodawców zakresu tejże służebności. Uczestniczka wnosiła o oddalenie wniosku, należy zatem uznać, iż z uwagi na uwzględnienie wniosku przez sąd w znacznej części, jest ona stroną przegrywającą sprawę. Oddalenie wniosku co do niektórych tylko działek spowodowane była brakiem urządzeń elektroenergetycznych biegnących przez te działki, co w ocenie Sądu nie może przesądzać za uznaniem, iż w tym zakresie uczestniczka jest stroną wygrywającą sprawę, albowiem w odpowiedzi na wniosek nie powoływała się na taką przyczynę oddalenia wniosku.

W punkcie VIII sentencji postanowienia Sąd nakazał pobrać od uczestniczki na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Goleniowie kwotę 12.436,77 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa w sprawie (art. 520 § 2 k.p.c.) na koszty opinii biegłych, na które złożył się koszt przeprowadzenia opinii biegłych tj. 774,37 zł – biegłego R., 6.142,74 zł – biegłego S., 323,93 zł – biegłego R., 1205,79 zł – biegłego S., 3.392,34 zł, 278,88 zł i 318,72 zł– biegłej S.. Ponadto Sąd zasadził od uczestniczki solidarnie na rzecz wnioskodawców w pkt IX postanowienia zwrot kosztów postępowania w łącznej kwocie 438 zł, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika 240 zł, opłata od pełnomocnictwa 17 zł oraz opłata od wniosku w wysokości 80 zł i uiszczona zaliczka 101 zł. Stawkę wynagrodzenia pełnomocnika sąd ustalił na podstawie § 8 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( …).

Apelację od powyższego orzeczenia wywiodła uczestniczka zaskarżając je w części tj. w zakresie punktu I, II, III. IV. VIII. IX.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucając:

1. naruszenie art. 305 ² § 2 k.c. w związku z art. 6 k.c. poprzez niezasadne przyjęcie, iż:

- odpowiednim wynagrodzeniem za ustanowienie służebności przesyłu o powierzchni 5101 m ² na nieruchomości stanowiącej działkę nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr KW (...), wraz z prawem wejścia i wjazdu na powyższą nieruchomość w granicach służebności drogowej powierzchni 108 m2 jest kwota 45.564,00 zł ustalona w oparciu o opinię biegłej, pomimo że opinia ta zawiera nieprawidłowe ustalenia;

- odpowiednim wynagrodzeniem za ustanowienie służebności przesyłu o powierzchni 948 m 2 na nieruchomości stanowiącej działkę nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr KW (...) jest kwota 4.963,00 zł ustalona w oparciu o opinię biegłej, pomimo że opinia ta zawiera nieprawidłowe ustalenia;

2. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nieprawidłową tj. niezgodną z zasadami logiki i doświadczenia ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w postaci dowodu z opinii biegłej M. S. (2) z 1 czerwca 2017 r. tj. przyjęcie, iż opinia jest pełna, jasna, nie zawiera sprzeczności i w związku z tym mogła być podstawą orzekania, pomimo iż jej treść wskazuje, że poczynione przez biegłą sądową ustalenia pozostają w sprzeczności z wiedzą i doświadczeniem życiowym;

3. naruszenie art. 520 § 2 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie a w konsekwencji stwierdzenie, iż całością kosztów postępowania winna zostać obarczona uczestniczka postępowania;

4. naruszenie art. 520 § 1 k.p.c. poprzez jego błędne niezastosowanie a w. konsekwencji stwierdzenie, iż całością kosztów postępowania winna zostać obarczona uczestniczka postępowania pomimo, iż zastosowanie winna mieć zasada, iż każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie;

wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez:

a. przyznanie odpowiedniego wynagrodzenia za ustanowienie służebności opisanych w punkcie I i III postanowienia, obciążenie wnioskodawców całością kosztów postępowania przed Sądem I instancji, w tym kosztami zastępstwa prawnego oraz opłatą skarbową od pełnomocnictwa; zasądzenie od wnioskodawców na rzecz uczestniczki postępowania zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu strona wskazała, iż w jej przekonaniu niezasadne jest rozstrzygnięcie odnoszące się do kwoty jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu.

Sąd celem pozyskania wiadomości specjalnych przeprowadził dowód z opinii biegłego sądowego z dziedziny szacowania nieruchomości. Dowód ten został dopuszczony na okoliczność ustalenia wartości służebności przesyłu ustanowionej na nieruchomościach położonych w N. w postaci działek (...) ustalonych w opiniach biegłych z zakresu instalacji urządzeń elektroenergetycznych oraz geodezji i kartografii z dnia 25.03.2016 r., jak również z 30.04.2016 r. skorygowanych opiniami uzupełniającymi z dnia 21.07.2016 r. oraz 26.07.2016 r.

Uczestniczka postępowania kwestionuje, aby określone odszkodowanie stanowić mogło element wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, o którym mowa w art. 305 ^{( 2)} § 2 k.c. W orzecznictwie podnosi się, iż odpowiednie wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu powinno być ustalone proporcjonalnie do stopnia ingerencji w treść prawa własności, uwzględniać wartość nieruchomości i w takim kontekście mieć na względzie szkodę właściciela z uszczuplenia prawa własności. Przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu wskazówką powinien być także sposób wykorzystania pozostałej części obciążonej służebnością przesyłu nieruchomości. W przekonaniu uczestniczki postępowania wynagrodzenie, które Sąd Rejonowy w Goleniowie zasądził na rzecz wnioskodawców nie jest wynagrodzeniem odpowiednim w rozumieniu art. 305 § 2 k.p.c. w zakresie zaś zarzutu naruszenia art. 233 1 k.p.c.t o wskazała, iż doszło do jego naruszenia poprzez nieprawidłową ocenę dowodu z opinii biegłej M. S. (2) z 1 czerwca 2017 r. Zdaniem (...) Sp. z o.o. Sąd I instancji ocenił opinię w sposób nieprawidłowy. Brak było podstaw by stwierdzić, że ustalenia biegłej co do wysokości jednorazowego wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności są prawidłowe. Jak już (...) Sp. z o.o. wskazywała wtoku postępowania, uczestniczka postępowania nie zgadza się z twierdzeniem biegłej, iż nieruchomości przyjęte do bazy danych przy określaniu wartości lm2 gruntu obciążonego tj. działki o numerze (...) spełniają wszystkie warunki podobieństwa z ustawy o gospodarce nieruchomościami. Podkreślił, iż zgodnie z art. 154 ustawy o gospodarce nieruchomościami „w przypadku braku planu miejscowego przeznaczenie nieruchomości ustala się na podstawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego aminy lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu." W obliczu braku planu miejscowego dla działki o numerze (...) przyjąć należy, że przeznaczenie działki (...) wynika ze studium. Studium przewiduje dla wskazanej działki przeznaczenie mieszane tj. w części grunty orne, w części  preferowana zieleń - parki, zieleńce, w części linie energetyczne WN i SN oraz transformatory, w części preferowane obszary zabudowy usługowej (usługi turystyczne - UT), natomiast w części działki znajduję się granice projektowanych stref ochrony konserwatorskiej stanowisko archeologicznych. Wobec powyższego uczestniczka postępowania wskazuje, że studium dla działki nr (...) przewiduje przeznaczenie mieszane. Biegła przyjęła dla działki (...) jedynie przeznaczenie pod zabudowę turystyczną zlokalizowaną w bezpośrednim bądź pośrednim sąsiedztwie zbiorników wodnych. Kierując się wskazanych przeznaczeniem działki (...) stworzyła bazę nieruchomości podobnych. W opinii uczestniczki postępowania przyjęcie przez biegłą nieruchomości o przeznaczeniu pod zabudowę turystyczną prowadzi do pominięcia pozostałych sposobów przeznaczenia działki. Wobec czego zamiast znaleźć nieruchomości o przeznaczeniu mieszanym zawierające przeznaczenie pod zabudowę turystyczną, biegła bezpodstawnie ograniczyła przeznaczenie działek porównywanych. Tym samym nie można uznać, że nieruchomości przedstawione przez biegłą do porównania odzwierciedlają przeznaczenie działki nr (...). Uczestniczka postępowania podtrzymuje swoje stanowisko w kwestii mieszanego przeznaczenia wynikającego ze studium dla działki (...) wobec czego ustalenie współczynnika „Su" na poziomie 0,40 uznać należy za bezpodstawne. Działka ma przeznaczenie mieszane, a więc są podstawy do przyjęcia współczynnika 0,20 jak i 0,40. Ponadto uczestniczka postępowania wskazuje, iż biegła wykazała jedynie jakie wartości współczynnika współkorzystania „k" oraz wartości współczynnika „Su" należy przyjąć w stosunku do jakich gruntów, niemniej jednak nie wskazała podstawy, skąd wynikają przyjęte współczynniki. Biegła wyznaczając wielkość współczynnika Sy określiła go na takiej samej wysokości dla obu działek tj. dla działki nr (...) i działki (...). Współczynnik współkorzystania z nieruchomości k=0,30 dla obu nieruchomości w takiej samej wysokości uznać należy za bezpodstawny. Nieruchomości posiadają odmienne przeznaczenie, w związku z tym przyjęcie ujednoliconego współczynnika dla obu nieruchomości jest błędne. Współczynnik współkorzystania na terenach rolnych przyjmuje najczęściej wartość w przedziale k=0,25-0,15. Nie można zgodzić się z twierdzeniami Sądu I instancji, iż „Sąd nie znalazł również podstaw, aby podważyć wnioski biegłej co do prawidłowości ustalenia wysokości współczynnika „k" dla obu nieruchomości dz. 241/1 i 168/2, albowiem biegła ustalając powyższy współczynnik opierała się na stosowanych w praktyce wysokościach tego współczynnika dla urządzeń liniowych na gruntach inwestycyjnych, skoro obie nieruchomości mają przeznaczenie usługowe" z powodów wskazanych powyżej. Pomimo powyższego Sąd uznał ustalenia biegłego co do wartości jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności za prawidłowe.

Uzasadnienie skarżonego orzeczenia jedynie w niewielkim zakresie odnosi się do rozstrzygnięcia o kosztach postępowania. Sąd wskazał jedynie, iż „W punkcie VIII sentencji postanowienia Sąd nakazał pobrać od uczestniczki na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Goleniowie kwotę 12.436,77 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa w sprawie (art. 520 § 2 k.p.c.) na koszty opinii biegłych (...)".

Powyższe świadczy o tym, iż Sąd I instancji rozstrzygając o kosztach postępowania zastosował art. 520 § 2 k.p.c. Zdaniem skarżącej Sąd I instancji niezasadnie nie zastosował przepisu art.520 § 1 k.p.c. Zauważył, iż nawet gdyby przyjąć, iż interesy stron były sprzeczne, to art. 520 § 2 k.p.c. nie nakłada na sąd obowiązku obciążenia całością kosztów strony, której wnioski zostały oddalone lub odrzucone. Zasada wyrażona w tychże przepisach daje Sądowi jedynie uprawnienie do zastosowania konkretnych rozwiązań, pozostawiając do oceny Sądu czy generalna zasada wyrażona w art. 520 § 1 k.p.c. doznać powinna ograniczenia.

W odpowiedzi na apelację wniosła o oddalenie jej w całości i zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawców solidarnie zwrot kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem II instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się nieuzasadniona.

Trzon zarzutów odwołania koncentrował się na podważaniu ustaleń biegłego, w szczególności w zakresie wysokości przyznanego wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu, przede wszystkim dot. działki o pow. 948 m 2 na nieruchomości stanowiącej działkę nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr KW (...) w kwocie 4.963,00 zł.

A zatem w pierwszej kolejności sąd okręgowy rozważył zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego, ponieważ kontrola prawidłowości zastosowania oraz wykładni prawa materialnego może być dokonana dopiero po stwierdzeniu, że ustalenia stanowiące podstawę faktyczną zaskarżonego orzeczenia zostały poczynione zgodnie z przepisami prawa procesowego.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, na podstawie którego dokonał istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy ustaleń. Zaś zmiana zaskarżonego postanowienia dokonana w pkt 1. wyroku dotyczyła wyłącznie określenia mapy sporządzonej przez biegłego z zakresu geodezji i kartografii, na zlecenie Sądu Okręgowego w Szczecinie i znajduje się na k. 723., albowiem te którymi posiłkował się sąd rejonowy (o tożsamej treści) nie zostały zgłoszone przez biegłego do zasobu geodezyjnego.

W pozostałym zaś zakresie ustalenia faktyczne sądu rejonowego, w tym odnośnie ustalonego wynagrodzenia za ustalenie służebności przesyłu są w pełni prawidłowe a ich ocena nie narusza art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z powołanym przepisem sąd ma swobodę w ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego słusznie przyjmuje się, że zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. może być uznany za usprawiedliwiony tylko wtedy, jeżeli sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki, zasadami wiedzy lub z doświadczeniem życiowym. Sprzeczność ta występuje, w szczególności w sytuacji, gdy z treści dowodu wynika, co innego niż przyjął sąd, gdy pewnego dowodu nie uwzględniono przy ocenie, gdy sąd przyjął pewne fakty za ustalone mimo, że nie zostały one w ogóle lub dostatecznie potwierdzone lub gdy sąd przyjął pewne fakty za nieudowodnione, mimo, że nie było ku temu podstawy. Ponadto, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, chociażby w równym stopniu na podstawie tego samego materiału dowodowego udałoby się wysnuć wnioski odmienne. Zarzut obrazy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może też polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dla skarżącego oceny materiału dowodowego (tak też SN w postanowieniu z dnia 10 stycznia 2002 r., sygn. II CKN 572/99, publ. LEX nr 53136 i w wyroku z dnia 27 września 2002 r., sygn. II CKN 817/00, publ. LEX nr 56906).

Wbrew twierdzeniom apelującej sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowej oceny dowodów, w tym opinii M. S. (2) na okoliczności określania rynkowej wartości wynagrodzenia za korzystnie z nieruchomości działki nr (...), w pasie służebności przesyłu. Sąd rejonowy uznając opinię wydaną przez biegłą za prawidłową uczynił ją podstawą ustaleń w sprawie, co uznać należy za prawidłowe. Skuteczne bowiem postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to jedynie może być bowiem przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej, niż przyjął sąd, wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu ( tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 listopada 1998 r., sygn. III CKN 4/98, publ. LEX nr 322031; por. wyrok SN z dnia 10 kwietnia 2000 r., sygn. V CKN 17/00, publ. OSNC 2000, nr 10, poz. 189; wyrok SN z dnia 5 sierpnia 1999 r., sygn. II UKN 76/99, publ. OSNAPiUS 2000, nr 19, poz. 732). Sformułowane w apelacji zarzuty zmierzają przede wszystkim do podważenia wysokości zasądzonego wynagrodzenia za ustanowienia służebności przesyłu. Przy czym zarzuty apelacji są tożsame z tymi stawianym opinii z dnia 01 czerwca 2017 r., do których szczegółowo odniosła się biegła w piśmie z dnia 5 maja 2017 r. Treść zatem apelacji zmierza do ponownego rozstrzygania kwestii, które zostały już słusznie ustalone a jako pochodzące od podmiotu mającego wiedzę specjalistyczną same w sobie nie podlegały ocenie przez sad odwoławczy. Wskazać należy, że ocena dowodu z opinii biegłego, w odróżnieniu od oceny innych środków dowodowych, nie sprowadza się do ustalenia jej wiarygodności, lecz do kontroli logiczności wywodu opinii, poziomu wiedzy merytorycznej biegłego oraz stopnia stanowczości wniosków ekspertyzy. Ocena słuszności opinii opiera się przede wszystkim na zaufaniu do wiedzy biegłego. Sąd nie jest natomiast uprawniony do konfrontowania z własną wiedzą wniosków opinii, bazujących na wiadomościach specjalnych biegłego (tak też Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 15 września 2015 r., sygn. I ACa 340/15, publ. LEX nr 1808657). Opinia biegłego podlega, jak inne dowody, ocenie według art. 233 § 1 k.p.c., lecz co odróżnia ją pod tym względem, to szczególne dla tego dowodu kryteria oceny, które stanowią: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej ( tak też Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 20 maja 2015 r., sygn. I ACa 1500/14, publ. LEX nr 1771325). Skarżący nie wskazuje na żadne uchybienia biegłego w zakresie wiedzy, czy logiczności wniosków opinii.

Rozstrzygnięcie zaś kwestii tego, jakie wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu jest w niniejszej sprawie odpowiednie należy do zagadnień prawa materialnego, to jest art. 305 ² § 2 k.c., którego naruszenie apelując również zarzuca.

Wynagrodzenie, o którym mowa w powołanym przepisie ustala sąd, z reguły przy pomocy biegłego, kierując się rodzajem urządzeń i związanym z nim sposobem korzystania z nieruchomości przez uprawnionego oraz wpływem, jaki mają te urządzenia na ograniczenie wykonywania własności nieruchomości. Ustawa nie określa, czy wynagrodzenie ma mieć charakter jednorazowy czy okresowy, co oznacza uprawnienie sądu do wyboru ekwiwalentnego świadczenia na rzecz właściciela - to postuluje, aby odwoływać się do kryteriów dotąd stosowanych przy ustanawianiu innych służebności gruntowych, a nie stosunków obligacyjnych w postaci najmu lub dzierżawy i nie utożsamiać go ze szkodą, mimo powinności uwzględnienia ewentualnego zmniejszenia wartości nieruchomości i ewentualnych utraconych pożytków. Oznacza to, że wynagrodzenie powinno być ustalane każdorazowo indywidualnie i dostosowane do okoliczności, w tym zakresu, charakteru i trwałości obciążenia, jego uciążliwości, wpływu na ograniczenie korzystania z nieruchomości przez właściciela, zmniejszenia jej wartości. Przy wyborze charakteru wynagrodzenia trzeba mieć na względzie okoliczności sprawy i interes stron ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2012 roku, sygn. V CSK 190/11, publ. LEX nr 1212828). Apelująca formułując zarzuty wskazywała, iż przyznane wynagrodzenie nie jest odpowiednie – jednakże jedyne jej zarzuty w tym zakresie sprowadzały się do polemiki z wywodami biegłego, co jak już wyżej wskazano nie okazało się w sprawie skuteczne. Nie sposób bowiem przyjąć, iż ustalając wynagrodzenie biegła nie uwzględnia stopnia ingerencji w treść prawa, własności wartość nieruchomości nieobciążonej służebnością i wynagrodzenia za korzystnie z nieruchomości przez przedsiębiorcę w pasie służebności przesyłu.

Na uwzględnienie nie zasługiwał również zarzut odnośnie naruszenia art. 520 k.p.c. przez Sąd I instancji w sposób wskazany w apelacji. Sprawa o ustanowienie służebności przesyłu ma ze swojej istoty charakter sugerujący sprzeczność interesów wobec czego w niniejszej sprawie brak było podstaw do uznania, że to na wnioskodawcach powinien ciążyć obowiązek uiszczenia całości kosztów postępowania. Mając na uwadze powyższe nie sposób uznać sformułowanych w tym zakresie zarzutów skarżącego za zasadne. Reguła przewidziana w art. 520 § 1 k.p.c. doznaje ograniczeń, jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne (art. 520 § 2 k.p.c.), a także, gdy interesy uczestników są sprzeczne lub jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie (art. 520 § 3 k.p.c.). W trybie nieprocesowym dopuszczalne jest zatem orzekanie o kosztach postępowania w ten sposób, że zostaną one stosunkowo rozdzielone, albo jedna ze stron zostanie nimi obciążona. W sprawie o ustanowienie służebności, ze względu na to, że zainteresowani nie mają wspólnych interesów, nie stosuje się w zasadzie art. 520 § 1 k.p.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 2011 r. sygn. akt II CZ 55/11). W niniejszym postępowaniu interesy uczestników były sprzeczne - powstała wyraźna rozbieżność stanowisk co do oczekiwanego wyniku sprawy, gdyż wnioskodawcy oczekiwali uwzględnienia wniosku, a będący uczestnik jego oddalenia.

Mając na względzie powyższe sąd okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i art. 385 k.p.c. orzekł jak w pkt 1. i 2. sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego sąd okręgowy orzekł w pkt 3. w oparciu o treść art. 520 § 2 k.p.c. i zasądził od uczestniczki na rzecz wnioskodawców kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa radcowskiego, ustalonych w oparciu o treść § 5 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 poz. 1800 ze zm.).

W pkt 4. sąd na mocy art. 113 § 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2019 r., poz. 785) nakazał pobrać w całości od uczestnika na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Szczecinie kwotę 531,71 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych – wynagrodzenia biegłego.

Iwona Siuta Tomasz Szaj Małgorzata Grzesik

Zarządzenia:

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)

(...)