Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 31 stycznia 2024 roku Sąd Rejonowy w Goleniowie w sprawie z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w S. przeciwko (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę (sygn. akt I C 608/22):

- w punkcie 1. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 223,86 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 26 lutego 2021 r. do dnia zapłaty;

- w punkcie 2. oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

- w punkcie 3. zasądził od powoda na rzecz pozwanego tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 1.817 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sąd Rejonowy oparł powyższe orzeczenie na ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych przedstawionych w pisemnym uzasadnieniu znajdującym się na k. 122 – 129 verte akt sprawy.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód zaskarżając rozstrzygnięcie w części, tj. co do kwoty 2.688,78 zł. Zaskarżonemu wyrokowi apelujący zarzucił naruszenie:

1. przepisów prawa materialnego, a mianowicie: art. 361 § 2 k.c. poprzez przyjęcie, iż dobowa, stawka najmu pojazdu zastępczego przewyższająca 69 zł netto (84,87 zł brutto) nie mieści się w granicach normalnego następstwa działania, z którego wynikła szkoda oraz, że najem pojazdu zastępczego był niezasadny, podczas gdy podstawą rozstrzygnięcia sprawy winna być zastosowana za okres od 3 grudnia 2020 r. do 12 stycznia 2021 r. stawka powódki w wysokości 95 zł netto (116,85 zł brutto) zgodnie z umową o współpracy w zakresie wynajmu pojazdu zastępczego z dnia 14 sierpnia 2018 r., a w okresie od 13 stycznia 2021 r. do 19 stycznia 2021 r. rynkowa stawka powódki, która wynosiła 160 zł netto (196,80 zł brutto);

2. przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a) art. 232 k.p.c., art. 233 § 2 k.p.c. i art. 6 k.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez:

- uznanie, iż pozwana wykazała, że miała możliwość wynajęcia pojazdu zastępczego klasy C za stawkę 69 zł netto, podczas gdy analiza załączonej przez pozwaną do odpowiedzi na pozew umowy o współpracy w zakresie wynajmu pojazdów zastępczych z dnia 14 sierpnia 2018 r. wskazuje, że koszt najmu pojazdu zastępczego klasy C wynosi 95 zł netto ( vide załącznik nr 2 do ww. umowy - przy odpowiedzi na pozew z dnia 6 lutego 2023 r.);

b) art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dowolną ocenę dowodów zgromadzonych w aktach sprawy sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, polegającą na:

- błędnej ocenie zeznań świadka A. M. poprzez przyjęcie, iż w niniejszej sprawie nie było podstaw do uznania za zasadny czas najmu od dnia 13 stycznia 2021 r. do 19 stycznia 2021 r., podczas gdy świadek zeznał, że poszukiwał nowego samochodu oraz, że za oszczędności jakie posiadał nie był w stanie nabyć nowego pojazdu ( vide protokół rozprawy z dnia 21 listopada 2023 roku 16 min 11 s.);

- bezkrytycznej ocenie oferty najmu pozwanej, a w konsekwencji przyjęciu, że pozwana miała możliwość wynajęcia pojazdu zastępczego za stawkę wskazaną w owej ofercie, tj. 69 zł netto, podczas gdy przeczy to załączonej przez samą pozwaną umowie o współpracy w zakresie wynajmu pojazdów zastępczych z dnia 14 sierpnia 2018 roku, z której wprost wynika stawka najmu na poziomie 95 zł netto, a zatem oferta najmu pozwanej wprowadza w błąd poszkodowanych, a także poddaje w wątpliwość prawdziwość twierdzeń w niej zawartych (w tym także co do warunków najmu).

W oparciu o powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa również co do kwoty 2.688,78 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 26 lutego 2021 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, iż niniejsza sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, a sąd okręgowy nie przeprowadził postępowania dowodowego, zatem uzasadnienie wyroku sporządzono w sposób odpowiadający treści art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej orzeczenia z przytoczeniem przepisów prawa.

Powód wnosił o zapłatę dalszej części odszkodowania, obejmującego koszt najmu pojazdu zastępczego, ponad kwotę wypłaconą w postępowaniu likwidacyjnym, w wysokości 6.190,59 zł wskazując, iż roszczenie odszkodowawcze nabył na podstawie zawartej z poszkodowanym umowy cesji wierzytelności z dnia 19 stycznia 2021 r.

Odpowiedzialność odszkodowawcza pozwanego była bezsporna – pozwany nie kwestionował zasadności najmu pojazdu zastępczego a w trakcie postępowania likwidacyjnego wypłacił powodowi kwotę 3.649,41 zł tytułem refundacji kosztów najmu pojazdu zastępczego. Pozwany kwestionował wysokość żądanej pozwem stawki najmu, a także okres najmu w zakresie powyżej 43 dni, a zatem wysokość roszczenia ponad kwotę wypłaconego w postępowaniu likwidacyjnym odszkodowania.

Sąd rejonowy uwzględnił roszczenie powoda w niewielkiej części, uznając za zasadne przyznanie powodowi odszkodowania po żądanej przez niego stawce za okres pierwszych dwóch dni najmu pojazdu zastępczego.

W postępowaniu apelacyjnym sporny pozostawał nadal czas najmu, ponad czas ustalony przez sąd, a także przyjęta dobowa stawki najmu pojazdu zastępczego, poza dwoma pierwszymi dniami najmu, a w konsekwencji wysokości zasądzonego przez sąd rejonowy odszkodowania.

W ocenie sądu okręgowego zaskarżone orzeczenie wydane zostało w wyniku prawidłowo ustalonego przez sąd rejonowy stanu faktycznego, które to ustalenia sąd okręgowy podziela i przyjmuje za własne, jak również w następstwie właściwie zastosowanych przepisów prawa materialnego. W świetle materiału dowodowego legitymacja czynna powoda i odpowiedzialność pozwanego były niesporne, zaś przyjęty przez sąd rejonowy uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego i stawka dobowa najmu pojazdu zastępczego, które determinowały wysokość należnego powodowi odszkodowania, nie budzą zastrzeżeń sądu odwoławczego.

Podniesione twierdzenia apelującego nie były w stanie podważyć ustaleń faktycznych, na bazie których sąd rejonowy uznał najem pojazdu zastępczego za uzasadniony w wymiarze 43 dni, w tym pierwsze 2 dni po stawce powoda (160 zł/dobę + VAT) oraz pozostałe 41 dni po stawce ubezpieczyciela (69 zł/dobę + VAT). Apelujący nie podniósł żadnych konkretnych argumentów potwierdzających wadliwą ocenę dowodów po stronie sądu, a postawione zarzuty w istocie sprowadzają się do wyciągnięcia z przeprowadzonych dowodów odmiennych, korzystnych dla apelującego wniosków.

Niezasadne jest, w ocenie sądu okręgowego, opartej na okolicznościach sprawy żądanie kosztów najmu na podstawie wystawionej faktury, ani w oparciu o wskazywaną w apelacji stawkę 95 zł/dobę + VAT za okres od 3 grudnia 2020 r. do 12 stycznia 2021 r. i stawkę 160 zł/dobę + VAT w okresie od 13 stycznia 2021 r. do 19 stycznia 2021 r. (łącznie 50 dni).

Chociaż zgodnie z zasadą pełnego odszkodowania, wyrażoną w art. 361 § 2 k.c., naprawienie szkody ma zapewnić całkowitą rekompensatę doznanego przez poszkodowanego uszczerbku, to nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem mogą być kompensowane. Na zakładzie ubezpieczeń ciąży obowiązek zwrotu tylko wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika ( uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11). Wierzyciel ma obowiązek zapobiegać szkodzie i dążyć do zmniejszenia jej rozmiarów, co wynika z art. 354 § 2 k.c., art. 362 k.c. oraz 826 § 1 k.c.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu nieuwzględnienia pełnego czasu korzystania przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego za uzasadniony należało wziąć pod uwagę, że choć niewątpliwie nabycie nowego pojazdu wymaga czasu i rozeznania, to jednocześnie czas ten nie może prowadzić do nieuzasadnionego zwiększenia rozmiaru szkody. W każdym przypadku więc sąd ma obowiązek wyważyć odpowiednią proporcję między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika.

Na kanwie rozpatrywanej sprawy powód otrzymał informację o zakwalifikowaniu szkody jako całkowitej w dniu 18 grudnia 2020 r. (k. 27). Szkodę oszacowano na 3.600 zł i wypłata środków z tytułu odszkodowania nastąpiła w dniu 12 stycznia 2021 r. W ocenie sądu odwoławczego czas między otrzymaniem przez poszkodowanego informacji o kwalifikacji szkody a wypłatą odszkodowania był na tyle długi, że mógł on poczynić kroki niezbędne do tego, by niezwłocznie po wypłacie odszkodowania nabyć pojazd w podobnym stanie i o podobnej wartości co uszkodzony pojazd O. (...). Czas ten obiektywnie rzecz biorąc jawi się jako wystarczający do znalezienia nowego pojazdu. Wobec tego należy uznać, że refundacji podlegały koszty najmu pojazdu zastępczego, poniesione do dnia przekazania powodowi środków na zakup nowego samochodu. Wbrew twierdzeniom apelacji nie występują w sprawie przesłanki ku temu, by za zasadny uznać dodatkowy czas najmu pojazdu zastępczego na zakup nowego pojazdu, podczas, gdy nic nie stało na przeszkodzie, by poszkodowany rozglądał się za nowym samochodem w trakcie trwania najmu pojazdu zastępczego wiedząc, że szkoda zostanie rozliczona jako całkowita. Co istotne w tym dodatkowym okresie poszkodowany i tak nie nabył nowego samochodu. Nadal poszukiwał i samochód kupił dopiero pod koniec stycznia 2021 roku.

Przechodząc do kwestii związanej z uzasadnioną stawką dobową najmu pojazdu zastępczego należy ponownie podkreślić, iż poszkodowany miał obowiązek współdziałać z ubezpieczycielem w zakresie zapobiegania oraz minimalizacji rozmiarów szkody.

Jeżeli zatem ubezpieczyciel we współpracy przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów proponuje poszkodowanemu skorzystanie z pojazdu zastępczego, równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu lub zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów tego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te w zakresie nadwyżki będą należne poszkodowanemu z tytułu odszkodowania tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za „celowe i ekonomicznie uzasadnione” ( vide uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17).

Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia sama przez się prostota skorzystania z oferty najmu złożonej przez przedsiębiorcę prowadzącego warsztat naprawczy, w którym uszkodzony pojazd ma być naprawiany lub przez podmiot z nim współpracujący. Konieczność dodatkowego kontaktu z ubezpieczycielem nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu.

Warunkiem koniecznym uznania poziomu kosztów wskazanych przez ubezpieczyciela, jest złożenie przez niego propozycji najmu pojazdu zastępczego. Aby z kolei możliwe było uznanie oferty pozwanego za prawidłowo złożoną propozycję najmu pojazdu zastępczego, oświadczenie ubezpieczyciela musi zawierać elementy, które pozwolą jego adresatowi podjąć działania w celu minimalizacji szkody. Przy czym nie jest wymagane aby ubezpieczyciel złożył poszkodowanemu ofertę w rozumieniu art. 66 k.c., to jest zawierającą wszystkie opisane w tym przepisie warunki. Wystarczające jest bowiem przedstawienie tylko podstawowych zasad najmu przez ubezpieczyciela, a nawet sama propozycja takiego najmu, po której poszkodowany powinien podjąć inicjatywę zmierzającą do ustalenia interesujących go warunków najmu i w oparciu o nie podjąć decyzję, czy korzysta z propozycji ubezpieczyciela, czy poszukuje samochodu zastępczego na rynku będąc jednocześnie świadomym, że będzie zobowiązany do pokrycia kosztów wykraczających ponad te wynikające z propozycji ubezpieczyciela.

Poszkodowany zawiadomił ubezpieczyciela o szkodzie następnego dnia po jej wystąpieniu. Ubezpieczyciel po raz pierwszy zawiadomił pełnomocnika poszkodowanego o możliwości zorganizowania poszkodowanemu pojazdu zastępczego tego samego dnia, tj. 2 grudnia 2020 r. (k. 56). Do tego dnia poszkodowany miał więc prawo wynajmować pojazd od powoda po stawce przez niego stosowanej (dwa dni). Trudno bowiem czynić poszkodowanemu zarzut z tego, że nie korzysta z propozycji zorganizowania pojazdu zastępczego w ramach sieci partnerskiej ubezpieczyciela w czasie, gdy poszkodowany nie ma wiedzy o istnieniu takiej możliwości.

Inaczej sytuacja wyglądała od 3 grudnia 2020 r. do 12 stycznia 2021 r. Analiza materiału dowodowego w przedmiotowej sprawie prowadzi do wniosku, że pozwany udzielił poszkodowanemu informacji o możliwości najmu pojazdu zastępczego. Wiadomość e-mail z dnia 2 grudnia 2020 r. niewątpliwie zawierała propozycję najmu pojazdu zastępczego po preferencyjnych warunkach. Ubezpieczyciel wskazał wysokość akceptowanych dobowych stawek najmu w przypadku wynajęcia pojazdu zastępczego we własnym zakresie (69 zł netto dla pojazdu w segmencie C). Podał on w wiadomości, że najem będzie nieodpłatny, bez kosztów podstawienia i odbioru, bez kaucji na niezbędny czas dokonania naprawy uszkodzonego pojazdu (wówczas nieznana była jeszcze kwalifikacja szkody jako szkody całkowitej). Ponadto, samochód miał być dostarczony do wskazanego miejsca bez kosztów dodatkowych najpóźniej następnego dnia po zgłoszeniu takiej informacji na infolinii ubezpieczyciela. W treści wiadomości podano numer telefonu do kontaktu w sprawie skorzystania z oferty. Taka informacja w ocenie sądu odwoławczego jawi się jako wystarczająca do zawarcia umowy najmu pojazdu zastępczego. Poszkodowany, mimo takiego stanowiska ubezpieczyciela, kontynuował najem u powoda, który stosował stawkę wyższą (160 zł/dobę + VAT). Spowodowało to niezasadne zwiększenie szkody z przyczyn leżących po stronie poszkodowanego.

Po stronie powoda zabrakło zatem aktywnych działań zmierzających do zmniejszenia uszczerbku po stronie ubezpieczyciela. Jednocześnie nie wystąpiły okoliczności przemawiające za uznaniem najmu po wyższej stawce za „celowy i ekonomicznie uzasadniony”. Brak jest również podstaw do przyjęcia, że oferta ubezpieczyciela nie uwzględniała słusznych interesów poszkodowanego Niewątpliwe bowiem poszkodowany nie miał szczególnych wymagań co do najmu pojazdu zastępczego. Używał pojazdu do celów prywatnych, poruszał się w granicach kraju i nie zależało mu na braku limitu kilometrów Rzeczywistym powodem nieskorzystania przez poszkodowanego z oferty ubezpieczyciela była wygoda – poszkodowany miał już bowiem pojazd zastępczy od powoda i nie był zainteresowany ofertą w ramach sieci partnerskiej ubezpieczyciela, co wyczerpuje znamiona naruszenia obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z ubezpieczycielem.

Sąd odwoławczy nie dostrzega więc podstaw, by obciążać ubezpieczyciela wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia prostota skorzystania z oferty najmu złożonej przez firmę zajmującą się kompleksową obsługą poszkodowanych. W ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z ubezpieczycielem mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu, a w tym postępowaniu tego zabrakło. Powód nie zgłosił się do pozwanego celem podjęcia rozmów na temat najmu pojazdu. Takie zachowanie świadczy o braku współdziałania powoda z ubezpieczycielem i braku zamiaru minimalizacji szkody. Tym samym stwierdzić należy, iż powód zaniechał spoczywającego na nim obowiązku wynikającego z art. 354 § 2, 362, 826 § 1 k.c., tj. obowiązku zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów. Wobec zaistniałych okoliczności uznać należy, że taka postawa powoda przerwała adekwatny związek przyczynowo-skutkowy.

Nadto, analiza załączonej przez pozwaną do odpowiedzi na pozew umowy o współpracy w zakresie wynajmu pojazdów zastępczych, wbrew twierdzeniom apelacji, bynajmniej nie wskazuje by koszt najmu pojazdu zastępczego klasy C wynosił 95 zł/dobę + VAT. Treść wiadomości e-mail z dnia 2 grudnia 2020 r. (k. 56) wskazuje jasno, że w przypadku najmu pojazdu klasy C stawka wynosi 69 zł netto, potwierdza to załączony do odpowiedzi na pozew aneks z sierpnia 2019 roku do umowy o współpracy września 2018 roku (k. 61).

Wszystko to przekonuje, że dokonana przez sąd rejonowy ocena materiału dowodowego nie mogła być uznana za dowolną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Zaakcentować należy, że zarzut naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów wymaga wykazania, że ocena przeprowadzonych w sprawie dowodów przez sąd jest rażąco wadliwa lub oczywiście błędna ( por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99, z dnia 2 kwietnia 2003 r., I CKN 160/01, z dnia 15 kwietnia 2004 r., IV CK 274/03, z dnia 29 czerwca 2004 r., II CK 393/03). Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, chociażby w równym stopniu na podstawie tego samego materiału dowodowego udałoby się wysnuć wnioski odmienne. Dlatego też zarzut obrazy art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dla skarżącego oceny materiału dowodowego ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00).

Odmienna ocena dowodów, która według powoda miała doprowadzić do uznania, iż zasadności dłuższego najmu pojazdu zastępczego po stawkach wyższych, niż stawki ubezpieczyciela nie mogła podważyć dokonanej oceny dowodów przez sąd rejonowy, zwłaszcza że poszkodowany dopuścił się naruszenia zasady minimalizacji szkody.

Bacząc na powyższe uznać należało, że treść apelacji i podniesione twierdzenia stanowią w istocie jednie polemikę z prawidłowymi ustaleniami faktycznymi sądu I instancji.

W rezultacie, należało uznać, iż poza pierwszymi dwoma dniami z 43 dni uzasadnionego okresu najmu, poszkodowanemu nie przysługiwało roszczenie o zapłatę czynszu najmu ponad zweryfikowaną przez ubezpieczyciela stawkę dobową czynszu najmu, która to została przez ubezpieczyciela określona na kwotę 69 zł/dobę + VAT.

Z przedstawionych względów sąd okręgowy nie znalazł podstaw zmiany zaskarżonego wyroku, dlatego też na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił, o czym orzekł w punkcie 1. sentencji niniejszego wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto w punkcie 2. sentencji wyroku stosownie do przepisu art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i reguły odpowiedzialności za wynik procesu. Wobec oddalenia apelacji uznano powoda za przegrywającego spór przed sądem okręgowym i w związku z tym zasądzono od niego na rzecz pozwanego kwotę 450 zł stanowiącą koszt zastępstwa procesowego. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym ustalono w stawce minimalnej obliczonej od wartości przedmiotu sporu zgodnie z § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Koszty procesu zasądzone zostały na rzecz pozwanego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku, zgodnie z art. 98 §1 ¹ k.p.c.

Mariola Wojtkiewicz

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)