Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 15 listopada 2018 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie po rozpoznaniu sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w S. przeciwko P. B. o zapłatę (sygn. akt I C 1873/16) utrzymał w mocy w całości wobec pozwanego nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany 4 listopada 2015 r. przez Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie Wydział I Cywilny w sprawie o sygn. akt I Nc 1934/15.

Sąd rejonowy oparł powyższe orzeczenie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach.

12 kwietnia 2011 r. (...) sp. z o. o. w S. zawarł z J. E. i P. B. umowę najmu lokalu użytkowego nr (...) o pow. użytkowej 24,87 m ^{( 2)} w obiekcie handlowo-usługowym (...), położonym przy ul. (...) w S..

Zgodnie z § 7 ust. 1 - 4 umowy za używanie przedmiotu najmu najemcy zobowiązali się uiszczać na rzecz wynajmującego czynsz najmu, płatny co miesiąc z góry do 10. dnia bieżącego miesiąca, który miał być wyliczony jako iloczyn stawki miesięcznej czynszu najmu za każdy metr kwadratowy powierzchni przedmiotu najmu i tej powierzchni, ustalonej w sposób określony w § 2 umowy. Czynsz najmu za powierzchnię użytkową lokalu pozwanych wynosił zatem 85 złotych netto + VAT i składał się na niego czynsz podstawowy (47 zł netto + VAT), opłaty eksploatacyjne wspólne (35 zł netto + VAT) i opłata marketingowa (3 zł netto + VAT). Stawki miesięczne czynszu miały podlegać corocznej waloryzacji przy zastosowaniu średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszanych przez Prezesa GUS ze skutkiem od dnia 1 kwietnia każdego roku.

Zgodnie z § 8 umowy najemca zobowiązał się do ponoszenia opłat eksploatacyjnych tj.: opłat za zużycie energii elektrycznej, zużycie gazu lub innego czynnika zużytego na ogrzewanie przedmiotu najmu, zużycie wody, odprowadzanie ścieków, korzystanie z łączności telekomunikacyjnej oraz wywóz śmieci.

W § 21 umowy najemcy zobowiązali się wpłacić na rachunek wynajmującego kaucję gwarancyjną odpowiadającą trzymiesięcznemu czynszowi najmu powiększonemu o podatek VAT, tj. kwotę 7.800,47 zł.

Powód na podstawie ww. umowy wystawiał najemcom co miesięczne faktury VAT, lecz ci zaprzestali regulować swoje zobowiązania.

1 lipca 2013 r. powód zawarł z J. E. ugodę ratalnej spłaty zadłużenia, lecz ta nie wywiązała się z warunków ugody, co zgodnie z § 6 ugody skutkowało natychmiastową wymagalnością całego niespłaconego zadłużenia.

1 czerwca 2013 r. pozwani wpłacili kwotę 300 zł, 1 sierpnia 2013 r. kwotę 300 zł, 2 września 2013 r. kwotę 300,35 zł, w dniu 3 grudnia 2013 r. kwotę 600 zł, a w dniu 2 stycznia 2014 r. kwotę 300 zł. Wpłaty te zostały zaliczone na poczet należności głównej wynikającej z faktury nr (...). Z faktury tej do zapłaty pozostała kwota 911,16 zł.

22 kwietnia 2014 r. pozwani wpłacili kwotę 1.082 zł, którą zaliczono na należność główną wynikającą z faktury (...). Z faktury do zapłaty pozostała kwota 1.780,01 zł.

11 marca 2014 r. pozwani wpłacili kwotę 600 zł, 25 marca 2014 r kwotę 1.000 zł, a w dniu 22 kwietnia 2014 r. kwotę 451 zł. Wpłaty te zostały zaliczone na poczet należności głównej wynikającej z faktury (...). Z faktury tej pozostała do zapłaty kwota 780,32 zł.

6 maja 2014 r. pozwani wpłacili kwotę 521,87 zł, a 27 maja 2014 r. kwotę 500 zł. Wpłaty zaliczono na należność główną wynikającą z faktury nr (...). Z faktury pozostało do zapłaty kwota 1.800 zł.

8 stycznia 2015 r. pozwani wpłacili kwotę 2.853,35 zł, która została zaliczona przez powoda na poczet należności głównej wynikającej z faktury nr (...).

4 marca 2015 r. pozwani wpłacili kwotę 109,15 zł, którą zaliczono na poczet należności głównej wynikającej z faktury (...). Z faktury pozostało do zapłaty 2.737,21 zł.

24 lutego 2015 r. pozwani wpłacili kwotę 122,77zł, którą zaliczono na poczet należności głównej wynikającej z faktury (...). Z faktury pozostało do zapłaty 2.737,21 zł.

4 marca 2015 r. pozwani wpłacili kwotę 100,02 zł, którą zaliczono na poczet należności głównej wynikającej z faktury (...). Z faktury pozostało do zapłaty 2.737,21 zł.

Faktury (...) opiewające na kwoty 2.711,51 zł, 2.857,49 zł, 2.832,99 zł, 2.725,90 zł, 2.712,73 zł, 2.825,67 zł, 2.865,68 zł, 2.847,93 zł, 2.869,13 zł, 2.829,70 zł oraz 2.837,92 zł pozostały nieuregulowane w całości.

Najemcy nie uregulowali swoich zobowiązań wobec powoda, dlatego 19 maja 2015 r. strony ponownie spotkały się w celu polubownego rozwiązania sporu. W czasie spotkania najemcy na piśmie uznali swój dług wobec powoda w wysokości 44.137,80 zł należności głównej wraz z odsetkami ustawowymi wyliczonymi na dzień 19 maja 2015 r. w kwocie 7.577,70 zł, co łącznie dawało 51.714,80 zł.

Powód wielokrotnie wzywał pozwanych do zapłaty, lecz bezskuteczne.

Obecnie pozwanym do zapłaty pozostała kwota 51.486,66 zł, w tym 44.137,80 zł tytułem należności głównej i 7.348,86 zł stanowiące skapitalizowane odsetki ustawowe.

Na zadłużenie pozwanych składają się następujące kwoty:

- 3.748,49 zł z faktury (...) (2.711,51 zł należność główna; 1.036,98 zł odsetki);

- 3.689,58 zł z faktury (...) (2.711,51 zł należność główna; 978,07 zł odsetki);

- 3.819,42 zł z faktury (...) (2.829,14 zł należność główna; 990,28 zł odsetki);

- 1.466,35 zł z faktury (...) (911,16 zł należność główna; 555,19 zł odsetki);

- 3.388,79 zł z faktury (...) (2.615,75 zł należność główna; 773,04 zł odsetki);

- 3.398,49 zł z faktury (...) (2.712,73 zł należność główna; 685,76 zł odsetki);

- 2.022,23 zł z faktury (...) (1.780,01 zł należność główna; 242,22 zł odsetki);

- 933,79 zł faktury (...) (780,32 zł należność główna; 153,47 zł odsetki);

- 2.084,62 zł z faktury (...) (1.800 zł należność główna; 284,62 zł odsetki);

- 3.172,65 zł z faktury (...) (2.825,67 zł należność główna; 346,98 zł odsetki);

- 3.185,93 zł z faktury (...) (2.865,68 zł należność główna; 320,25 zł odsetki);

- 3.135,76 zł z faktury (...) (2.847,93 zł należność główna; 287,83 zł odsetki);

- 82,77 zł z faktury (...) (odsetki);

- 3.033,42 zł z faktury (...) (2.869,13 zł należność główna; 164,29 zł odsetki);

- 2.866,89 zł z faktury (...) (2.737,21 zł należność główna; 129,68 zł odsetki);

- 2.842,81 zł z faktury (...) (2.737,21 zł należność główna; 105,60 zł odsetki);

- 2.823,48 zł z faktury (...) (2.737,21 zł należność główna; 86,27 zł odsetki);

- 2.901,02 zł z faktury (...) (2.829,70 zł należność główna; 71,32 zł odsetki);

- 2.890,17 zł z faktury (...) (2.837,92 zł należność główna.; 52,25 zł odsetki).

W tak ustalonym stanie faktycznym sąd rejonowy uznał roszczenie oparte na zawartej z pozwanym dnia 12 kwietnia 2011 r. umowy najmu lokalu użytkowego za zasadne.

Sąd ustalił, iż umowa zawarta została między powodem a obojgiem pozwanych J. E. i P. B., więc na jej podstawie zobowiązał się do opłacania miesięcznego czynszu wraz z opłatami eksploatacyjnymi, czego nie czynił. Zachowanie pozwanego i sposób realizacji przez niego umowy nie mógł spowodować przy tym, iż umowa ta uległa rozwiązaniu per facta concludentia., zwłaszcza, że powódka kierowała wezwania do zapłaty do obojga najemców, co świadczy o tym, iż uznawał pozwanego za współnajemcą lokalu. Jednocześnie sąd rejonowy ocenił, że umowa nie została pozwanemu wypowiedziana, gdy złożone wraz zarzutami pozwanego wypowiedzenie umowy kierowane było wyłącznie do J. E., nadto dokonane zostało niezgodnie z zapisami umowy. Co istotne, nawet po wystosowaniu ww. wypowiedzenia umowy najmu, pozwani nadal zajmowali lokal użytkowy, w związku z czym powódka wystawiała im faktury z tytułu czynszu, które de facto pozwani częściowo opłacali.

W świetle powyższego sąd pierwszej instancji powództwo uznał za uzasadnione, gdyż powódka wykazała swoje roszczenie co do zasady i co do wysokości. Marginalnie sąd wskazał, iż chybiony okazał się zarzut przedawnienia, albowiem 19 maja 2015 r. podczas spotkania pojednawczego pozwani uznali powództwo, co przerwało bieg terminu przedawnienia. Pozew został złożony 3 lipca 2015 r., a zatem przed upływem trzyletniego terminu przedawnienia przewidzianego w art. 118 k.c. W ocenie sądu pozwany nie wykazał też, aby dokonał wpłaty kaucji gwarancyjnej, o której mowa w § 21 umowy, co czyniło niezasadnym zarzut potrącenia.

Tak argumentując sąd rejonowy utrzymał w całości wobec pozwanego nakaz zapłaty wydany w postepowaniu nakazowym w dniu 4 listopada 2015 r.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany P. B. zarzucając mu:

a)  rażący błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że faktury były wystawiane na obydwoje pozwanych, podczas gdy z treści faktur wynika w sposób oczywisty, że były wystawiane wyłącznie na pozwaną, zaś P. B. nie figuruje na żadnej z nich. Nadto, że protokół ze spotkania pojednawczego w dniu 19 maja 2015 r. podpisał P. B. i to on w nim uczestniczył, podczas gdy z protokołu wynika, iż w spotkaniu uczestniczył ojciec pozwanego R. B. i to on złożył podpis pod tym protokołem, przy czym nie dysponował on żadnym pełnomocnictwem P. B. i z treści protokołu nie wynika, ażeby działał jako pełnomocnik swojego syna, a zatem nie doszło do uznania długu przez pozwanego, a co za tym idzie nie doszło do przerwania biegu przedawnienia;

b)  naruszenie art. 118 k.c. poprzez uznanie, że nie doszło do upływu terminu przedawnienia roszczenia powódki, podczas gdy doszło do niego w sposób ewidentny;

c)  naruszenie art. 60 k.c. poprzez uznanie, że nie doszło do rozwiązania umowy najmu w sposób dorozumiany, podczas gdy z faktur i pozostałych dokumentów wynika, że pozwany faktycznie od czasu podpisania umowy najmu nie był przez żadną ze stron traktowany jak współnajemcą;

d)  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez uznanie, że wypowiedzenie umowy najmu wobec pozwanego nie było skuteczne, bowiem było kierowane wyłącznie do pozwanej, w sytuacji, gdy pozostałe czynności takie jak zawarcie porozumień z 2013 r. i 2015 r. oraz wystawianie faktur miało miejsce wyłącznie z udziałem/w stosunku do J. E. i zostały one uznane za w pełni skuteczne w stosunku do P. B..

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę wyroku poprzez uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego wedle norm przepisanych. Względnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, iż wprawdzie był stroną umowy najmu, lecz nigdy jej nie realizował, nie zajmował lokalu, nie prowadził w nim działalności gospodarczej i nie wykonywał żadnych uprawnień najemcy. Umowa najmu może zaś być rozwiązana per facta concludentia o czym świadczy definitywne opuszczenie lokalu oraz niełożenie czynszu. Nawet gdyby uznać, że umowa nie rozwiązała się per facta concludentia, pozwany podniósł, że dnia 30 września 2012 r. umowa najmu została skutecznie wypowiedziana przez powódkę. Pozwany zapoznał się z treścią ww. pisma i nie wykonywał praw ani obowiązków najemcy. Nadmienił, że nie był stroną ani ugody ratalnej spłaty zadłużenia z 1 lipca 2013 r. ani protokołu ze spotkania z 19 maja 2015 r. z udziałem R. B. oraz pozwanej.

Niezależnie od powyższego apelujący podniósł zarzut przedawnienia, albowiem czynsz najmu jest świadczeniem okresowym i przedawnia się z upływem 3 lat.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego w znamienitej części zasługiwała na uwzględnienie.

Wstępnie zauważyć trzeba, iż w myśl art. 378 § 1 k.p.c., sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania.

Z powyższego przepisu wynika, iż sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji zakreślonej przez skarżącego. Powyższe nie oznacza jednakowoż, że sąd jest związany ustaleniami faktycznymi czy oceną prawną wyrażoną przez sąd pierwszej instancji, jeżeli nie były przedmiotem zarzutów apelującego. Sąd odwoławczy jest bowiem sąd merytorycznym, a przyjęta przez ustawodawcę koncepcja apelacji pełnej ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2014 r., II CZ 8/14) nakłada na sąd drugiej instancji powinność merytorycznego rozpoznania sprawy po raz drugi, niezależnie od zarzutów naruszenia prawa materialnego podniesionymi w apelacji i skontrolowania prawidłowości postępowania przed sądem pierwszej instancji; wiążą go wyłącznie zarzuty naruszenia prawa procesowego ( por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 3 czerwca 2015 r., V CSK 550/14, z dnia 25 listopada 2015 r., IV CSK 55/15, z dnia 10 marca 2016 r., III CSK 183/15, z dnia 6 października 2016 r., III UK 270/15, uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07). Innymi słowy, obowiązkiem sądu drugiej instancji jest dokonanie własnych ustaleń faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy i poddanie ich ocenie prawnej przez pryzmat mających zastosowanie właściwych przepisów prawa materialnego ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2013 r., V CSK 347/12). W konsekwencji, sąd drugiej instancji może - a jeżeli je dostrzeże powinien - naprawić w stwierdzone naruszenia przez sąd pierwszej instancji prawa materialnego, niezależnie od tego, czy zostały wytknięte w apelacji, pod warunkiem, że mieszczą się w granicach zaskarżenia, zaś wynikający z art. 378 § 1 k.p.c. obowiązek rozpoznania sprawy w granicach apelacji oznacza, że sąd drugiej instancji nie koncentruje się tylko na ocenie zasadności zarzutów apelacyjnych, lecz rozstrzyga merytorycznie o zasadności zgłoszonych roszczeń procesowych ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2016 r., II PK 242/15).

Mając na uwadze powyższe oraz dokonując ponownej merytorycznej oceny zasadności żądania pozwu przez pryzmat tego materiału dowodowego, który został zgromadzony w aktach sprawy, sąd okręgowy doszedł do częściowo odmiennej jego oceny prowadziło do poczynienia nieco odmiennych ustaleń faktycznych, w konsekwencji również odmiennej aniżeli przyjął sąd rejonowy oceny prawnej żądania pod kątem mających zastosowanie w niniejszej sprawie przepisów prawa materialnego.

Przede wszystkim uwypuklenia wymaga, że wbrew temu co przyjął sąd rejonowy, w tej sprawie nie zachodziły ustawowe przesłanki uprawniające do wydania przez sąd nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, bowiem załączony do pozwu dokumentarny materiał dowodowy nie dawał ku temu podstaw. Ustawodawca w art. 485 § 1 k.p.c. przewidział, że sąd wydanej nakaz zapłaty, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego, a okoliczności uzasadniające żądanie są udowodnione dołączonym do pozwu dokumentem wymienionym w pkt 1 – 4 tego artykułu. Tymczasem powódka do pozwu nie załączyła żadnego tego rodzaju dokumentów. Jednocześnie nie dochodziła ona zapłaty na podstawie weksla, czeku, warrantu lub rewersu (art. 485 § 2 k.p.c.), jak również nie jest bankiem dochodzącym roszczenia na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych (art. 485 § 3 k.p.c.). Sama umowa i załączone do pozwu faktury VAT także nie uzasadniały w świetle art. 485 § 2a k.p.c. wydania nakazu uwzględniającego powództwo, gdyż treść tych dokumentów była ze sobą sprzeczna, jak również nie korespondowała z treścią żądania pozwu w niniejszej sprawie. Przykładowo powódka wskazywała, że dochodzi zapłaty nieuiszczonego czynszu najmu lokalu, w sytuacji, gdy jedna z faktu została wystawiona z tytułu bezumownego korzystania z powierzchni handlowej (vide faktura nr (...) k. 26). Nadto powodowa spółka nie wyjaśniła w jaki sposób ustaliła datę wymagalności roszczenia, od której domagała się zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie, w sytuacji, gdy daty wskazane w poszczególnych fakturach częściowo nie korespondowały z treścią umowy w zakresie terminu płatności czynszu najmu, o czym szerzej będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

Z tych wszystkich względów sąd okręgowy stosownie do regulacji art. 496 k.c. uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym i orzekł merytorycznie o żądaniu pozwu dochodząc do wniosku, że jedynie częściowo roszczenie powódki zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wyjaśnienia wymaga, iż w tym postępowaniu powodowa spółka domagała się zapłaty kwoty 51.486,66 zł tytułem nieopłaconych należności z tytułu czynszu najmu lokalu użytkowego nr (...).L.1 w obiekcie handlowo – usługowym (...) w S. przy ul. (...), wynikających z załączonych na k. 22 - 40 akt sprawy faktur VAT, obejmujących okres najmu od maja 2012 r. do lipca 2015 r., z tym zastrzeżeniem że nie ma ciągłości w tym okresie, gdyż przedstawione faktury obejmują należności za maj 2012 r., lipiec – wrzesień 2012 r., marzec 2013 r. (bezumowne korzystanie), maj 2013 r., luty 2014 r. do lipca 2014 r., za październik i listopada 2014 r.

Nie ulega wątpliwości, iż pozwany był stroną zawartej dnia 12 kwietnia 2011 r. umowy najmu sporego lokalu użytkowego. Stosownie do dyspozycji art. 659 § 1 k.c., przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Strona skarżąca jako najemca był zatem obowiązany do uiszczania na rzecz wynajmującego czynszu najmu, który to obowiązek wynikał wprost z treści § 7 ust. 1 i 3 umowy najmu. Pozwany nie kwestionował wysokości należności naliczonych przez powódkę w okresie objętym żądaniem pozwu oraz nadal istniejącej na dzień wniesienia pozwu zaległości z tytułu poszczególnych należności wynikających z załączonych do pozwu faktur, dlatego też fakt ten uznać należało za bezsporny.

Sąd odwoławczy nie podzielił zarzutów apelującego, iżby nie miał obowiązku zapłaty należności wynikających z umowy najmu z dnia 12 kwietnia 2011 r., albowiem obowiązek ten spoczywał na pozwanym z mocy zawartej przezeń umowy i bez znaczenia pozostawał fakt, że efektywnie nie korzystał on z przedmiotu najmu. Zobowiązanie pozwanego związane było z samym istnieniem po jego stronie tytułu prawnego do władania przedmiotem własności spółki, a to czy pozwany osobiście prowadził działalność w wynajmowanym lokalu użytkowym, czy czyniła to tylko druga najemczyni nie miało dla tego obowiązku jakiegokolwiek znaczenia. W kontekście argumentacji podnoszonej przez skarżącego należy podkreślić, iż w świetle § 7 ust. 6 umowy pozwany obowiązany był płacić należny wynajmującemu czynsz najmu w terminie do 10 dni od daty doręczenia faktury VAT. Owszem w aktach sprawy brak jest dowodu, który by potwierdzał doręczenie pozwanemu przedmiotowych faktur przed wszczęciem niniejszego postępowania, jednakże okoliczność ta nie mogła niweczyć żądania zapłaty strony powodowej w całości, a co najwyżej mogła wpływać na datę początkową naliczania odsetek za opóźnienie w zapłacie poszczególnych należności. Niewątpliwie wszak pozwanemu faktury doręczono wraz z przesyłką zawierająca odpis pozwu w niniejszej sprawie. Faktury wystawione z tytułu należności objętych żądaniem pozwu w tym postępowaniu stanowiły załącznik do pozwu, co uzasadniało konstatację, że zostały pozwanemu doręczone wraz z odpisem pozwu, co miało miejsce dnia 23 listopada 2015 r. (vide EPO na k. 72). Licząc od tej daty okres 10 dni na zapłatę wynikający z § 7 ust. 6 umowy najmu, termin na dobrowolną zapłatę należności upływał stronie apelującej dnia 3 grudnia 2015 r., zatem w związku z upływem tego terminu wierzytelność jako wymagalna mogła być przez powodową spółkę dochodzona przed sądem. Obowiązek zapłaty po stronie pozwanego zaktualizował się i oceny tej żadną miarą nie zmienia fakt, że faktury zostały wystawione na rzecz nabywcy O. E.. Oczywistym jest, że powódka nie mogła z jednego tytułu wystawić dwóch faktur VAT na rzecz dwóch różnych podmiotów. Skoro zgodnie z § 1 ust. 2 umowy w wynajmowanym lokalu użytkowym miała być prowadzona działalność gospodarcza i taką działalność gospodarczą prowadziła druga najemczyni J. E., to zrozumiały jest, że faktura była wystawiana na dane związane z działalność gospodarczą prowadzoną przez J. E.. Znamiennym jest, że z treści umowy najmu nie wynikało na jakie dane mają być wystawiane faktury, a skoro takowe wystawiano na dane działalności gospodarczej J. E. i w toku trwającego stosunku najmu pozwany nie domagał się wystawienia faktur na jego rzecz, to przyjąć należało, że zgodnie z przyjętą oraz zaaprobowaną przez obie strony umowy najmu praktyką faktury były wystawiane na nazwisko J. E., co jednak nie niweczyło obowiązku pozwanego zapłaty należności wynikających z wystawionych i prawidłowo doręczonych faktur VAT.

Powyższa konstatacja nie uzasadniała jednak w okolicznościach rozpatrywanej sprawy uwzględnienia żądania pozwu w całości, albowiem powództwo podlegało oddaleniu w części z uwagi na zasadnie podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia a także zarzut wygaśnięcia umowy.

Niewątpliwie wierzytelności objęte żądaniem pozwu w tym postępowaniu zgodnie z art. 118 k.c. przedawniały się z upływem lat trzech od daty wymagalności poszczególnych świadczeń. Pozwem w niniejszej sprawie został nadany przesyłką pocztową dnia 3 lipca 2015 r. (k. 50), co zgodnie z art. 165 § 2 k.p.c. było równoznaczne z wniesieniem go do sądu i co istotne – ta czynność w myśl art. 123 § 1 pkt 1 k.c. skutkowała przerwaniem biegu terminu przedawnienia w odniesieniu do wierzytelności, które stały się wymagalne w terminie trzech lat licząc wstecz od daty wniesienia pozwu, tj. od 03 lipca 2012 r. Wierzytelność stwierdzona fakturą VAT nr (...) płatna była do dnia 11 maja 2012 r. (k. 25), wobec czego do dnia wniesienia w sprawie pozwu roszczenie z tego tytułu zarówno w zakresie kwoty należności głównej, jak i odsetek ustawowych za opóźnienie, uległo przedawnieniu i wobec podniesionego zarzutu przedawnienia podlegało oddaleniu w zakresie dochodzonej kwoty 3.748,49 zł (zaległa należność główna – 2.711,51 zł, skapitalizowane odsetki od tego świadczenia – 1.036,98 zł). Należy podkreślić, że pozwany P. B. nie był stroną ani ugody z dnia 01 lipca 2013 r. ani protokołu z dnia 19 maja 2015 r., zatem żadna z tych czynności nie mogła doprowadzić do przerwania biegu terminu przedawnienia w stosunku do jego osoby. Rację ma apelujący, że wbrew ustaleniom sądu pierwszej instancji, nie był stroną podpisanego protokołu ze spotkania z dnia 19 maja 2015 r., bowiem z jego treści wyraźnie wynika, że pod protokołem podpisała się najemczyni J. E. i R. B. (ojciec pozwanego), którzy nie legitymowali się pełnomocnictwem do reprezentowania pozwanego, a w każdy razie okoliczność ta żadną miarą nie wynikała z treści protokołu widniejącego na k. 43-45 akt sprawy, jak również powódka nie wykazała, aby J. E. czy R. B. podpisał przedmiotowy dokument w oparciu o pełnomocnictwo udzielone mu przez pozwanego.

Z tych względów powództwo w zakresie kwoty 3.748,49 zł, którą powódka dochodziła na podstawie fakturą VAT nr (...), oddalono z uwagi na zasadny zarzut przedawnienia roszczenia.

Co do pozostałej kwoty 47.738,17 zł (51.486,66 zł – 3.748,49 zł) wierzytelności jako że stały się wymagalne po 03 lipca 2012 r., nie uległy przedawnieniu do wszczęcia postępowania w sprawie, tym niemniej sąd okręgowy w wyniku ponownej merytorycznej oceny zasadności żądania pozwu doszedł do przekonania, iż pomimo to, wierzytelność powódki nie zasługiwała co do całej tej kwoty na uwzględnienie.

O ile na podstawie łączącej strony umowy najmu z dnia 12 kwietnia 2011 r. powódka niewątpliwie była uprawniona do obciążania pozwanego należnościami związanymi ze spornym lokalem za miesiące lipiec 2012 r., sierpień 2012 r. i wrzesień 2012 r., z którego to tytułu wystawiła faktury nr (...) (k. 22-24) i po uwzględnieniu dokonanych wpłat domagała się od pozwanego zapłaty kwoty 6.451,81 zł (911,16 zł z kwoty 2.857,49 zł za fakturę za lipiec 2012 r., 2.829,14 zł z kwoty 2.832,99 zł za sierpień 2012 r. i całą kwotę 2.711,51 zł za wrzesień 2012 r.), a które to żądanie z uwagi na nie wykazanie przez pozwanego faktu spełnienia świadczenia, podlegałoby w zakresie kwoty należności głównej uwzględnieniu. O tyle sąd odwoławczy zgoła odmiennie ocenił zasadność dochodzenia przez powódkę zapłaty za dalszy okres najmu lokalu, za które wystawione zostały faktury załączone na k. 26-40 akt sprawy.

Mając na uwadze okoliczności sprawy, wynikające z ujawnionego w sprawie materiału dowodowego, w kontekście stanowisk procesowych, jakie prezentowały poszczególne strony w toku tego postępowaniu, jako niezrozumiałe uznać należy stwierdzenie sądu pierwszej instancji, przychylającego się do stanowiska strony powodowej, jakoby w realiach tej konkretnej sprawy nie doszło do skutecznego wypowiedzenia pozwanemu umowy najmu. Na uwagę zasługuje to, iż w umowie najmu po stronie najemcy wskazane zostały dwa podmioty J. E. i P. B.. Oboje pozwani na podstawie tego stosunku umownego byli uprawnieni do wspólnego korzystania z lokalu oraz do ponoszenia opłat związanych z korzystaniem z lokalu. Owszem oświadczenie o wypowiedzeniu umowy najmu datowane na dzień 30 września 2012 r. zostało skierowane – jak wynika z treści tego pisma – tylko do J. E. (k. 80), to jednak w sytuacji istnienia dwóch równoprawnych podmiotów po stronie najemcy wskazanych w umowie najmu, w kontekście późniejszych zdarzeń jakie miały miejsce, uzasadniało twierdzenie, że faktycznie doszło do wypowiedzenia umowy najmu również pozwanemu P. B.. Otóż nie można w tym aspekcie tracić z pola widzenia, że choć nie jest sądowi drugiej instancji znane z jakiego tytułu należności pozwanemu naliczała powodowa spółka w okresie X 2012 r. – II 2013 r. (faktury te nie zostały przedłożone do akt), to jednak istotnym pozostaje fakt, że powódka w fakturze Vat nr (...) z dnia 01 marca 2013 r. (pierwszej po oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy) wskazała, że objętą tą fakturą należność naliczyła za „bezumowne korzystanie z powierzchni handlowej m–c marzec 2013 r. (k. 26). Gdyby w przekonaniu powódki strony nadal obowiązywała umowa z dnia 12 kwietnia 2011 r., to niewątpliwie obciążyłaby pozwanego należnością z tytułu czynszu najmu, tak jak w fakturach z maja, lipca, sierpnia i września 2012 r. Skoro w pierwszej widniejącej w aktach fakturze wystawionej po złożeniu przez powódkę oświadczenia o wypowiedzeniu stosunku najmu, wskazała ona, że należności dochodzi tytułem bezumownego korzystania z lokalu, co ma miejsce w przypadku braku tytułu prawnego do lokalu po stronie osoby zajmującej go, sąd odwoławczy za logiczne i uzasadnione uznał przyjęcie, że zgodnie z oświadczeniem powódki zaakceptowanym przez pozwanego P. B. z końcem września 2012 r. doszło do wypowiedzenia umowy najmu z 12 kwietnia 2011 r., zwłaszcza, że powódka nie zdołała wykazać, by oświadczenie to zostało przez nią cofnięte, czy też by uchyliła się od niego. Wprawdzie sąd odwoławczy dostrzegł, że faktury za okres od maja 2013 r. były wystawiane tytułem czynszu najmu, opłat eksploatacyjnych oraz opłat marketingowych (k. 27 – 40), lecz mogło to co najwyżej świadczyć o kontynuacji udostępniania jednemu z byłych najemców lokalu użytkowego, jednakże nie w oparciu o umowę z 12 kwietnia 2011 r., która została najemcom wypowiedziana, ale w oparciu o nawiązany przez powódkę nowy stosunek zobowiązaniowy, którego jednak stroną była wyłącznie J. E.. Nic bowiem nie wskazuje na to, aby pozwany P. B. po wypowiedzeniu umowy najmu przez powódkę, pismem z września 2012 r., był zainteresowany nawiązaniem z nią nowego stosunku umownego dotyczącego najmu przedmiotowego lokalu użytkowego.

Mieć należało na uwadze, iż w myśl art. 321 § 1 k.p.c. - wyrażającego kardynalną zasadę wyrokowania dotyczącą przedmiotu orzekania - sąd związany jest żądaniem zgłoszonym przez powoda w pozwie ( ne eat iudex ultra petita partium). Sąd nie może wbrew żądaniu powoda (art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c.) zasądzić czegoś jakościowo innego albo w większym rozmiarze czy też zasądzić powództwo na innej podstawie faktycznej niż wskazana przez powoda. Co istotne, związanie sądu granicami żądania obejmuje nie tylko związanie co do samej treści (wysokości) żądania, ale także co do uzasadniających je elementów motywacyjnych. Żądanie powództwa określa bowiem nie tylko jego przedmiot, lecz również jego podstawa faktyczna. W związku z tym zasądzenie sumy pieniężnej, mieszczącej się w granicach kwotowych powództwa, lecz z innej podstawy faktycznej, stanowi niedopuszczalne orzeczenie ponad żądanie ( vide wyrok SN z dnia 18 marca 2005 r., II CK 556/04, wyrok z dnia 7 listopada 2007 r., II CSK 244/07 oraz orzeczenie z dnia 30 grudnia 1954., I C 1729/53). Jak trafnie zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 marca 2012 r. (IV CSK 345/11, LEX nr 1168552), „ zmiana podstawy prawnej powództwa, która wymaga także zupełnie innego rozumienia okoliczności faktycznych stanowiących podstawę powództwa, narusza art. 321 k.p.c. Sąd może bowiem sam określić podstawę prawną powództwa, ale tylko wtedy gdy nie wymaga to zmiany oceny okoliczności faktycznych, na których strona opiera swoje roszczenie”. Skoro strona powodowa wyraźnie w tym postępowaniu domagała się od pozwanego zapłaty czynszu najmu na podstawie umowy z dnia 12 kwietnia 2011 r., a wobec wypowiedzenia umowy najmu po wrześniu 2012 r. umowa ta stron nie obowiązywała, to nie mogła skutecznie dochodzić od pozwanego zapłaty czynszu najmu za okres późniejszy. Nawet jeśli pozwany formalnie nie wydał stronie powodowej lokalu po ustaniu stosunku najmu i w ten sposób pozostawał w jego posiadaniu, to mogłaby domagać się od niego co najwyżej należności z tytułu odszkodowania za korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego. Tak rozumianego żądania powódka w niniejszym postępowaniu nie zgłosiła, jak również nie naprowadziła okoliczności faktycznych oraz dowodów, które tego rodzaju żądanie uzasadniałoby. Skoro powódka w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości podstawy swego roszczenia upatrywała w łączącej stronie umowie, to rozpoznając sprawę w granicach żądania pozwu sąd meriti był obowiązany dokonać oceny zasadności zgłoszonego przez nią roszczenia jako roszczenia o zapłatę czynszu, które z przyczyn wskazanych wyżej za okres po wrześniu 2012 r. w związku z wypowiedzeniem umowy najmu uznać należało za niezasadne.

Powyższe rozważania doprowadziły sąd okręgowy do ostatecznego uznania, że wbrew temu co przyjął sąd pierwszej instancji, uwzględnieniu w tym postępowaniu podlegały jedynie roszczenia powódki w stosunku do pozwanego z tytułu czynszu najmu za miesiące lipiec 2012 r., sierpień 2012 r. i wrzesień 2012 r. Jak już wyżej wskazano roszczenia z tego tytułu wyniosły łącznie 6.451,81 zł i tylko co do tej kwoty należności głównej powództwo podlegało uwzględnieniu. W pozostałym zakresie roszczenia objęte żądaniem pozwu jako przedawnione lub niezasadne podlegały oddaleniu, co determinowało konieczność zmiany zaskarżonego orzeczenia.

Orzekając o roszczeniu odsetkowym od zasądzonej wierzytelności tytułem należności głównej sąd drugiej instancji również w tej części nie znalazł podstaw ku temu, aby roszczenie strony powodowej uwzględnić w całości. Otóż zgodnie z art. 481 § 1 i 2 k.c. wierzycielowi za czas opóźnienia w zapłacie należnych mu świadczeń przysługują odsetki za okres opóźnienia w wysokości ustawowej. Ustalenie tego, kiedy pozwany popadł w opóźnienie w spełnieniu na rzecz powódki świadczenia winno stosownie do art. 455 k.c. nastąpić nade wszystko w oparciu o treść łączącej strony umowy najmu, która precyzyjnie oznaczała termin zapłaty świadczeń z tytułu czynszu najmu i innych opłat związanych z lokalem. W § 7 ust. 6 umowy z 12 kwietnia 2011 r. wyraźnie termin zapłaty ustalono na okres 10 dni od dnia doręczenia najemcy faktury. Analiza załączonych dokumentów w postaci faktur widniejących na k. 22 – 24 wskazywała, że nie zawierały one podpisu pozwanego, jak również brak było jakiejkolwiek adnotacji w jakiej dacie miałyby one zostać doręczone pozwanemu. Powódka nie przedłożyła również żadnego potwierdzenia odbioru przez pozwanego tychże faktur, a przy tym co znamienne, daty ujęte w przedmiotowych fakturach nie korespondowały z treścią umowy. Z uwagi bowiem na daty ich wystawienia - 02 lipca 2012 r., 01 sierpnia 2012 r., 03 września 2012 r., nie przewidywały 10 – dniowego terminu na zapłatę, skoro wskazywały krótsze terminy zapłaty odpowiednio 11 lipca 2012 r. (zamiast 12 lipca 2012 r.), 10 sierpnia 2012 r. (11 sierpnia 2012 r.) i 12 września 2012 r. (zamiast 13 września 2012 r.). Z tego też względu daty wskazane w tych dokumentach nie mogły być podstaw czynienia ustaleń w sprawie odnośnie daty wymagalności roszczenia. W braku zatem dowodu na doręczenie pozwanemu faktur przed wszczęciem postępowania, za zasadne w świetle § 7 ust. 6 umowy uznano zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia następującego po upływie 10 – dni liczonych od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu wraz z odpisami załączonych do pozwu faktur. Wszystkie faktury doręczono mu dnia 23 listopada 2015 r. (k. 72), co przy uwzględnieniu umownego terminu zapłaty pozwalało na stwierdzenie, że pozwany popadł w opóźnienie w zapłacie na rzecz powoda kwoty 6.451,81 zł z dniem 04 grudnia 2015 r. i od tego dnia zasądzono odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty należności głównej. Powodowa spółka w pozwie domagała się zasądzenia tychże odsetek z datą wcześniejszą, jednakże jej żądanie z przyczyn opisanych wyżej nie zasługiwało na akceptację, dlatego też jako niezasadne zostało oddalone.

W konsekwencji sąd okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, iż na podstawie art. 496 k.p.c. w punkcie I podpunkt 1. sentencji uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 4 lipca 2015 r. wydany w sprawie I Ns 1934/15 w stosunku do pozwanego P. B. w całości. Jednocześnie sąd odwoławczy orzekając o żądaniu pozwu w stosunku do tego pozwanego w punkcie 2. wyroku orzekł o żądaniu pozwu w ten sposób, iż zasądził z przyczyn szeroko opisanych wyżej na rzecz powodowej spółki od pozwanego P. B. kwotę 6.451,81 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 4 grudnia 2015 r. zastrzegając, że jego odpowiedzialność jest solidarna z odpowiedzialnością J. E., w stosunku do której prawomocny jest ww. nakaz zapłaty. W pozostałym zakresie powództwo w stosunku do tego pozwanego zostało w punkcie 3. sentencji wyroku oddalone.

Powyższa zmiana skutkowała jednocześnie koniecznością modyfikacji rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu w stosunku do pozwanego, albowiem w tym zakresie należało orzec zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 100 k.p.c. tj. zasadą stosunkowego rozdziału kosztów. Powódka domagała się zapłaty kwoty 51.486,66 zł, a powództwo zostało uwzględnione w stosunku do pozwanego w zakresie kwoty 6.451,81 zł, zatem okazała się ona stroną wygrywającą to postępowanie w raptem 12,53 %, a pozwany w 87,47 % i w tym stosunku należało rozliczyć koszty procesu pomiędzy nimi. Powódka w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji poniosła jego koszty w kwocie łącznej 4.261 zł, w tym 644 zł tytułem opłaty od pozwu, 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z § 5 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz. 461 tj.). Zauważenia wymaga, że sprawa niniejsza została zainicjowana pozwem z dnia 3 lipca 2015 r., a zatem mając na uwadze przepis intertemporalny zawarty w § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, zgodnie z którym do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji, do ustalenia stawki wynagrodzenia pełnomocnika należało zastosować przepisy uprzednio obowiązującego rozporządzenia.

Z tego tytułu powódce należał się zwrot w kwocie 534 zł (12,53 % z 4.261 zł). Pozwany poniósł zaś koszty postepowania w kwocie 5.548 zł (1931 zł opłata od zarzutów, 17 zł opłata skarbowa od pełnomocnictwa, 3600 zł koszty adwokackie), z czego należy mu się zwrot w kwocie 4.853 zł (87,47 % z 5.548 zł). Ostatecznie po stosunkowym rozdzieleniu kosztów pomiędzy stronami w punkcie I podpunkt 4. sentencji wyroku zasądzono od powódki na rzecz pozwanego P. B. kwotę 4.319 zł (4.853 zł – 534 zł) tytułem zwrotu kosztów postępowania przed sądem pierwszej instancji.

Tak argumentując we ww. zakresie zmieniono zaskarżone rozstrzygnięcie, o czym na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. sąd okręgowy orzekł w punkcie I. wyroku.

W pozostałym zakresie, w jakim nie doprowadziła do zmiany zaskarżonego orzeczenia, apelacja podlegała oddaleniu, o czym na podstawie art. 385 k.p.c. rozstrzygnięto w punkcie II. wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie III. wyroku zgodnie z art. 100 k.p.c. mając na uwadze, że apelacja pozwanego została uwzględniona w 87,47 % i w takim stosunku wygrał on postępowanie apelacyjne.

Powódka poniosła koszty zastępstwa procesowego w kwocie 2700 zł - § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.). Z tego tytułu należał jej się zwrot w zakresie kwoty 338 zł (12,53 % z 2.700 zł). Pozwany poniósł koszty instancji odwoławczej w wymiarze łącznym 5.275 zł (2.575 zł opłata od apelacji i 2.700 zł koszty adwokackie), z czego należy mu się zwrot w kwocie 4.613 zł (87,47 % z 5.275 zł). Ostatecznie po stosunkowym rozdzieleniu kosztów między stronami, zasądzono od powódki na rzecz pozwanego P. B. kwotę 4.275 zł (4.613 zł – 338 zł) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Rozstrzygnięcie o kosztach ma swoją podstawę w przepisie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 k.p.c.

Iwona Siuta Katarzyna Longa Tomasz Radkiewicz

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)