Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 listopada 2018 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie po rozpoznaniu sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. przeciwko (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S., Skarbowi Państwa- (...) Komendantowi Wojewódzkiemu Państwowej Straży Pożarnej w S. o zapłatę:

I. zasądził od pozwanych (...) Sp. z o.o. w S. oraz Skarbu Państwa- (...) Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej w S. solidarnie na rzecz powoda (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. kwotę 3000 złotych z liczonymi w stosunku rocznym odsetkami ustawowymi za opóźnienie: od pozwanej (...) Sp. z o.o. w S. od dnia 27 listopada 2017 roku do dnia zapłaty, zaś od pozwanego Skarbu Państwa- (...) Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej w S. od dnia 11 stycznia 2018 roku do dnia zapłaty;

II. oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

III. zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 1.017 złotych tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 900 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

IV. nadał wyrokowi w pkt I wobec pozwanej (...) Sp. z o.o. rygor natychmiastowej wykonalności.

Sąd Rejonowy oparł powyższe rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach:

W dniu 1 sierpnia 2016 roku w S. Skarb Państwa - (...) Komendant Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w S., jako zamawiający, zawarł z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w S., jako wykonawcą umowę WT.2370.8.2016 na wykonanie robót budowlanych w ramach „Przebudowy i zmiany sposobu użytkowania budynku magazynowego na obiekcie treningowym z komorą dymową”. Umowa została zawarta w wyniku przeprowadzenia w trybie przetargu nieograniczonego postępowania w sprawie udzielenia zamówienia publicznego.

Całość robót budowlanych objętych przedmiotem umowy wykonawca zobowiązał się zrealizować siłami własnymi oraz przy pomocy podwykonawców, między innymi w zakresie robót elektrycznych (§ 10 ust. 1). Zawarcie umowy z podwykonawcą wymagało pisemnej zgody zamawiającego (§ 10 ust. 2). Wykonawca zatrudniając podwykonawców zobowiązał się załączyć do faktury wystawionej zamawiającemu potwierdzone za zgodność przez wykonawcę kopie faktur wystawionych przez podwykonawców oraz dowody zapłaty wynagrodzeń podwykonawców (§ 10 ust. 7). W przypadku powzięcia informacji, że podwykonawca posiada wymagalne w terminie zapłaty roszczenia o zapłatę wynagrodzenia wynikające z zaakceptowanej przez zamawiającego umowy o podwykonawstwo, zamawiający dokonuje zapłaty wynagrodzenia bezpośrednio podwykonawcy, co zwalnia go z obowiązku zapłaty w tej wysokości wynagrodzenia wykonawcy (§ 10 ust. 8).

W dniu 23 września 2016 roku w (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S., jako zamawiający, zawarła z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., jako wykonawcą umowę, na podstawie której zamawiający zlecił, a wykonawca przyjął do wykonania część robót w ramach kontraktu „Przebudowa i zmiana sposobu użytkowania budynku magazynowego na obiekt treningowy z komorą dymową” (§ 1 ust. 1). Termin wykonania robót ustalono na 30 października 2016 roku (§ 2 ust. 2). Mógł on ulec przesunięciu w przypadku nieprzystępowania zamawiającego do odbioru poszczególnych etapów robót w terminach określonych w § 9 lub na skutek działania siły wyższej (§ 7 ust. 1). Za wykonanie robót będących przedmiotem niniejszej umowy oraz za wszystkie materiały i środki produkcji dostarczone przez wykonawcę, a niezbędne do wykonania przedmiotu umowy, wykonawca miał otrzymać wynagrodzenie ryczałtowe w wysokości 60.000 złotych podwyższone o należny VAT (§ 5 ust. 1). W § 5 ust. 2 umowy postanowiono, że w celu zabezpieczenia roszczeń zamawiającego z tytułu nienależytego wykonania przedmiotu umowy, 10% wynagrodzenia ryczałtowego wykonawca wpłaci w kasie zamawiającego lub przelewem na jego konto, tytułem kaucji gwarancyjnej, która zostanie zwolniona w terminach określonych w § 6. W § 6 umowy wskazano, że wykonawca wpłaci zamawiającemu 10 % wartości robót, tytułem kaucji gwarancyjnej, która zostanie zwolniona w następujących terminach: 5% po dokonaniu bezusterkowego protokolarnego przyjęcia przez zmawiającego przedmiotu umowy (pkt a), 5% po upływie 61 miesięcy od daty odbioru przedmiotu umowy od wykonawcy (pkt b). Zwrot wpłaconej kaucji nastąpi po pisemnym wezwaniu zamawiającego przez wykonawcę po upływie gwarancji w terminie 30 dni od daty otrzymania wezwania. Wykonawca ma prawo do zamiany kaucji gwarancyjnej, o której mowa w punkcie b na gwarancję ubezpieczeniową, po uprzednim uzgodnieniu treści takiej gwarancji (§ 6 ust. 4).Okres gwarancyjny liczony był od daty bezusterkowego odbioru końcowego przedmiotu umowy od zamawiającego przez inwestora i wynosił 60 miesięcy + 30 dni (§ 10 ust. 1)

Dnia 2 grudnia 2016 roku strony umowy podpisały dokument protokolarnego odbioru końcowego robót ustalając, że prace zostały wykonane zgodnie z umową i w terminie.

Dnia 2 grudnia 2016 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wystawiła fakturę VAT (...) obciążając (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotą 73.800 złotych brutto (60.000 złotych netto, 13.800 złotych tytułem Vat) za wykonanie umowy z 23 września 2016 roku, z terminem płatności na 1 stycznia 2017 roku Tego samego dnia prokurent powodowej spółki oświadczył, że (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. nie zalega z płatnościami wobec (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. z tytułu umowy z 23 września 2016 roku i należność ujęta w fakturze VAT (...) obejmuje cały zakres wykonanych prac i podwykonawca nie korzystał z pomocy dalszych podwykonawców. Oświadczył również, że z tytułu tej faktury do zapłaty pozostaje kwota 70.431,00 złotych, a także, że kwota 369 złotych została pomiędzy stronami skompensowana.

Dnia 5 grudnia 2016 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. złożyła Skarbowi Państwa – Komendantowi Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w S. dyspozycję bezpośredniej zapłaty dla (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwoty 70.431,00 złotych tytułem wynagrodzenia podwykonawcy, objętego fakturą VAT (...) z 2 grudnia 2016 roku

Dnia 8 grudnia 2016 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wystawiła na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. dowód wypłaty KP 02/12/2016 na kwotę 3.000 złotych, w tytule którego wskazano, że jest to należność z faktury VAT (...). Do wypłaty tej kwoty faktycznie nie doszło.

Dnia 8 grudnia 2016 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wystawiła na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. dowód wpłaty KP 03/12/2016 na kwotę 3.000 złotych, w tytule którego wskazano, że jest to 5 % kaucji z faktury (...). Do wpłaty tej kwoty faktycznie nie doszło.

Dnia 12 grudnia 2016 roku Skarb Państwa – Komenda Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w S. zapłacił (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 70.431,00 złotych tytułem wynagrodzenia podwykonawcy, objętego fakturą VAT (...) z 2 grudnia 2016 roku, zgodnie z § 10 ust. 8 umowy WT.2370.8.2016.

Po dokonaniu zapłaty Skarb Państwa – Komenda Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w S. zaksięgował w rozliczeniu z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., że wynagrodzenie umowne w wysokości 73.800 złotych zostało w całości zapłacone poprzez zapłatę bezpośrednią przelewem kwoty 70.431 złotych, kompensatę pomiędzy wykonawcą, a podwykonawcą w wysokości 369 złotych oraz zapłatę kwoty 3.000 złotych podwykonawcy przez wykonawcę, ujętą dowodem wpłaty 02/12/2016.

Należności objęte dowodami wpłaty i wypłaty z 8 grudnia 2016 roku zostały ujęte jedynie na tych dokumentach i w rzeczywistości do wpłaty lub wypłaty gotówki nie doszło. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. nie wpłaciła (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. przy zawieraniu umowy kwoty 6.000 złotych tytułem kaucji gwarancyjnej.

Kwota 3000 złotych została zatrzymana przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S. tytułem części wynagrodzenia należnego powodowej spółce z tytułu umowy z 23 września 2016 roku

Dnia 8 marca 2017 roku (...) spółka akcyjna z siedzibą w S. udzieliła (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. nieodwołalnej i bezwarunkowej gwarancji zapłaty za powstałe w okresie ważności gwarancji zobowiązania wynikające z umowy z 23 września 2016 roku, do wysokości 3.000 złotych, w przypadku nienależytego usunięcia przez zobowiązanego wad lub usterek powstałych w przedmiocie w umowy (pkt 1). Gwarancja została udzielona na okres od 9 marca 2017 roku do 2 stycznia 2022 roku (pkt. 3).

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. zaakceptowała treść umowy gwarancji ubezpieczeniowej.

Pismem z dnia 10 marca 2017 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. poinformowała (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S., że 8 marca 2017 roku zawarła z (...) spółką akcyjną w S. gwarancję należytego usunięcia wad lub usterek. W związku z powyższym zwróciła się o uwolnienie i wypłacenie kaucji z tytułu należytego usunięcia wad lub usterek do umowy z 23 września 2016 roku.

Pismem z dnia 31 lipca 2017 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wezwała (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S. do zapłaty kwoty 3.000 złotych tytułem zatrzymanej kaucji gwarancyjnej należytego usunięcia wad lub usterek, dot. umowy z 23 września 2016 roku.

Pismem z dnia 28 września 2017 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. ponownie wezwała (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S. do zapłaty kwoty 3.000 złotych tytułem zatrzymanej kaucji gwarancyjnej należytego usunięcia wad lub usterek, dot. umowy z 23 września 2016 roku.

Pismem z dnia 30 października 2017 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wezwała (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S. do zapłaty kwoty 3.000 złotych tytułem uwolnienia drugiej części kaucji gwarancyjnej należytego usunięcia wad lub usterek, dot. umowy z 23 września 2016 roku wobec zawarcia umowy gwarancji ubezpieczeniowej w dniu 8 marca 2017 roku, w terminie 30 dni od dnia otrzymania niniejszego pisma.

Pismem z dnia 3 stycznia 2018 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wezwała Skarb Państwa – (...) Komendanta Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w S. do zapłaty kwoty 3.000 złotych z uwagi na niezwrócenie przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kaucji gwarancyjnej zatrzymanej tytułem zawartej w dniu 23 września 2016 roku umowy, która powinna być zwolniona w całości wobec zawarcia umowy gwarancji ubezpieczeniowej w dniu 8 marca 2017 roku, w terminie 7 dni od daty niniejszego pisma.

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S., jaki i Skarb Państwa – (...) Komendant Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w S. nie dokonali zapłaty.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy zważył, że powództwo okazało się w uzasadnione w całości wobec pozwanej ad. 1 oraz w zakresie roszczenia głównego i części odsetkowego przeciwko pozwanemu ad. 2; w stosunku do drugiego z pozwanych oddaleniu podlegała jedynie część roszczenia odsetkowego.

Sąd Rejonowy wskazał, że podstawę prawną żądania pozwu stanowiły przepisy: art. 647 k.c. oraz art. 647 [1] § 1 w zw. z art. 647 [1] § 5 k.c. przy czym uznał, że stosownie do treści art. 12 ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 roku o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności (Dz. U. z dnia 12 maja 2017 roku) do umów o roboty budowlane zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy oraz odpowiedzialności za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę na podstawie takich umów stosuje się art. 647 ¹ ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym. Uznał, że.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisu art. 647[1] § 2–5 k.c. ( w brzmieniu obowiązującym w okresie zawarcia obu umów) oraz wskazał, że stosownie do treści przepisu art. 6 k.c. ciężar udowodnienia zaistnienia przesłanek wskazanych w ww. przepisie, spoczywa na podwykonawcy.

Sąd Rejonowy wskazał, że stan faktyczny sprawy był w dużej mierze niesporny; w szczególności strony pozostawały zgodne co do treści umów z 1 sierpnia 2016 roku i 23 września 2016 roku, w tym, że umowy te stanowiły umowy o roboty budowlane oraz że powódka, za zgodą pozwanego ad. 2, była podwykonawcą dla pozwanej ad. 1 i z tego tytułu należy jej się umówione wynagrodzenie, którego wysokość również była niesporna. Pozwani nie kwestionowali także skuteczności zamiany zabezpieczenia wykonania umowy z dnia 23 września 2016 roku na gwarancję ubezpieczeniową. Stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o dowody z dokumentów przedłożone przez strony oraz zeznania świadka – księgowej powódki, a także dowód z przesłuchania za stronę powodową prezesa zarządu powodowej spółki, którzy w swoich zeznaniach zgodnie wyjaśnili rzeczywisty sposób wykonania ustanowionego w umowie zabezpieczania należytego wykonania umowy. Zeznaniom tym Sąd Rejonowy dał wiarę w całości, jako logicznym, wzajemnie zgodnym i korespondującym z dowodami z dokumentów. Sąd Rejonowy miał również na względzie, że żaden z pozwanych nie naprowadził dowodu, który mógłby pozwolić na ustalenie, że wzajemne rozliczenia stron oraz sposób wykonania zabezpieczenia miały inny przebieg. Nieprzydatne dla ustaleń stanu faktycznego okazały się jedynie wydruki z wiadomości e-mail k. 29-30, albowiem ich treść nie jest w żaden sposób powiązana z niniejszą sprawą, ponadto okoliczność, której miały dowodzić – akceptacja warunków umowy gwarancji, okazała się niesporna.

W ocenie Sądu Rejonowego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy dał podstawy do przyjęcia, że powódka wykazała ziszczenie się wskazanych wyżej przesłanek do przyjęcia solidarnej odpowiedzialności inwestora - Skarbu Państwa – (...) Komendanta Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w S.. Sporne było w istocie spełnienie się trzeciej z wymienionych wyżej przesłanek, albowiem w ocenie pozwanego roszczenie powódki nie istniało. Spór stron wyniknął bowiem z rozbieżności pomiędzy treścią umowy podwykonawczej z dnia 23 września 2016 roku, a faktycznym sposobem realizacji ustanowionego w umowie zabezpieczenia jej wykonania. Sąd Rejonowy podkreślił, że charakter prawny zabezpieczeń stosowanych w umowach o roboty budowlane musi być oceniany przez pryzmat postanowień umownych oraz wykonywania umowy przez strony, nie zaś wyłącznie przez nazwę, jaką w stosunku do tego zabezpieczenia posługiwały się strony.

Sąd Rejonowy uwzględnił, że w § 6 ust. 4 umowy z dnia 23 września 2016 roku zapisano, że wykonawca zobowiązał się wpłacić zamawiającemu 10 % wartości robót tytułem gwarancji - w celu zabezpieczenia roszczeń zamawiającego z tytułu nienależytego wykonania przedmiotu umowy, która zostanie zwolniona w następujących terminach: 5% po dokonaniu bezusterkowego protokolarnego przyjęcia przez zmawiającego przedmiotu umowy (pkt a), 5% po upływie 61 miesięcy od daty odbioru przedmiotu umowy od wykonawcy (pkt b). Zwrot wpłaconej kaucji miał nastąpić po pisemnym wezwaniu zamawiającego przez wykonawcę po upływie gwarancji w terminie 30 dni od daty otrzymania wezwania. Wykonawca miał prawo do zamiany kaucji gwarancyjnej, o której mowa w punkcie b na gwarancję ubezpieczeniową, po uprzednim uzgodnieniu treści takiej gwarancji.

Sąd Rejonowy wskazał, że wysokość wynagrodzenia powódki wynosiła 60000 złotych netto, 73800 złotych brutto, wysokość kaucji 6000 złotych – 2 x 3000 złotych. Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego kwota 3000 złotych nie została wypłacona przez powódkę na rzecz zamawiającego (...) sp. z o.o. w S.. Wskazać bowiem należy, że do faktycznego zabezpieczenia umowy z 23 września 2016 roku poprzez wpłatę kaucji gwarancyjnej nie doszło. Pomimo, że powódka i pozwana ad. 1 w stosunku do kwoty 3.000 złotych używały pojęcia kaucji gwarancyjnej, to stanowiła ona jednak zatrzymanie części należnego podwykonawcy wynagrodzenia, tytułem zabezpieczenia należytego usunięcia wad i usterek w wysokości 5% wynagrodzenia netto, co wynika z operacji księgowych ujętych w dokumentach - dowodach wpłaty i wypłaty z dnia 8 grudnia 2016 roku (k. 31 i 72 akt sprawy), i co zostało potwierdzone zeznaniami świadka D. O. oraz zeznaniami przesłuchanego za powódkę R. W.. W ocenie Sądu Rejonowego żądana pozwem kwota 3.000 złotych stanowiła część należnego powódce wynagrodzenia z tytułu umowy z dnia 23 września 2016 roku Powódka otrzymała bowiem z umówionego wynagrodzenia w wysokości 73800 złotych jedynie kwotę (...), przy czym kwota 70431 złotych została jej wypłacona bezpośrednio przez inwestora, zaś kwota 369 złotych została z należnego wynagrodzenia potrącona przez pozwaną ad. 1, co nie było między stronami sporne. Sąd Rejonowy przyjął, że roszczenie powódki z tytułu wynagrodzenia za wykonane prace zostało zaspokojone do kwoty 70.800 złotych. Sąd Rejonowy wskazał, że wypłacona kwota 70.431 złotych obejmowała również pierwszą część tzw. „kaucji gwarancyjnej”, stosownie bowiem do § 6 ust. 4a, pierwsza część kaucji gwarancyjnej powinna zostać zwrócona po dokonaniu odbioru przedmiotu umowy.

Sąd Rejonowy uznał, że w związku z tym, że do wpłacenia kaucji przy zawieraniu umowy nie doszło, przy rozliczeniu umowy strony wystawiły sobie wzajemnie dowody wpłaty i wypłaty dla potrzeb rozliczeń księgowych. Do faktycznego przekazania gotówki między stronami nie doszło, a bilans tych transakcji wyniósł zero. Świadek D. O. zeznała, iż potwierdzenia wpłaty i wypłaty kwoty 3000 złotych nie dokumentują rzeczywistego przepływu między spółkami gotówki w kwocie 3000 złotych, lecz dokumentują zatrzymanie części wynagrodzenia w kwocie 3000 złotych tytułem zabezpieczenia. Sąd Rejonowy wskazał, że słusznie pozwana zarzuca, że jej odpowiedzialność ogranicza się jedynie do należnego podwykonawcy wynagrodzenia, nie zaś do zwrotu kaucji gwarancyjnej. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy daje jednak podstawy do ustalenia, że sporna kwota nie stanowiła kaucji gwarancyjnej, a zatrzymaną w celu zabezpieczenia część należnego podwykonawcy wynagrodzenia.

Sąd Rejonowy podkreślił, że charakter prawny zabezpieczenia nazywanego kaucją gwarancyjną zawsze musi być oceniany przez pryzmat postanowień umownych - czy strony chciały nadać zabezpieczeniu charakter kaucji gwarancyjnej, czy też jako zabezpieczenie miało służyć zatrzymanie wynagrodzenia wykonawcy, który po pierwsze, godził się na wypłacenie tej jego części w innym terminie, a po drugie, zgadzał się, by inwestor przeznaczył je na pokrycie wierzytelności z tytułu nienależytego wykonania robót budowlanych. Posłużenie się przez strony w umowie pojęciami „kaucja gwarancyjna”, „kaucja na zabezpieczenie”, „kaucja z tytułu dobrego wykonania umowy” itp. nie przesądza, że w okolicznościach sprawy doszło do zawarcia umowy kaucji we wspomnianym znaczeniu. Zbliżone funkcje do kaucji może bowiem realizować regulacja umowna odraczająca termin zapłaty części wynagrodzenia. W razie powstania po stronie zamawiającego wierzytelności związanej z nienależytym wykonaniem umowy, wierzytelność ta może podlegać kompensacie z wierzytelnością wykonawcy z tytułu wynagrodzenia. Ocena, jakiego rodzaju zabezpieczenie strony uzgodniły posługując się pojęciem „kaucja”, powinna być dokonywana in casu i wymaga dokonania wykładni oświadczeń woli, uwzględniającej całokształt postanowień umownych. Zabezpieczenie roszczeń gwarancyjnych może nastąpić także w inny sposób, poprzez zatrzymanie części wynagrodzenia należnego wykonawcy. W sytuacji takiej strony umowy nie ustanawiają obowiązku zapłacenia kaucji gwarancyjnej, ale postanawiają, że określona część wynagrodzenia zostanie zatrzymana przez zleceniodawcę robót do określonego momentu związanego z realizacją zadań, których prawidłowość wykonania została w ten sposób zabezpieczona. Zatrzymywana kwota nie traci wówczas swojego charakteru wynagrodzenia, zostaje jedynie przesunięty wolą stron termin jej wymagalności. Nie dochodzi do wydania tej kwoty, ale do odroczenia terminu jej zapłaty.

W sytuacji zatem, gdy sporna kwota nie została wpłacona na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. jako osobna kaucja gwarancyjna, a została zatrzymana z należnego powódce wynagrodzenia, istnieją przesłanki do przyjęcia odpowiedzialności solidarnej inwestora z wykonawcą wobec podwykonawcy. Zapatrywania tego nie zmienia sposób, w jaki pozwana spółka zaksięgowała rozliczenie z powódką (k. 67-68). W rozliczeniu tym ujęto, że powódce kwota 3000 złotych została zapłacona przez wykonawcę. Jednakże w dyspozycji z 5 marca 2016 roku generalny wykonawca zwrócił się o dokonanie bezpośredniej wpłaty na rzecz podwykonawcy kwoty 70431 złotych. Do dyspozycji tej została dołączona co prawda faktura VAT nr (...) na kwotę 73800 złotych, jednakże równocześnie powódka złożyła oświadczenie, w którym wskazała, że jej wymagalna wierzytelność wynosi 70.431 złotych oraz, że kwota 369 złotych została pomiędzy stronami potrącona. Jest to zgodne z istniejącym wówczas stanem rzeczy, gdyż na dzień składania tego oświadczenia kwota 3000 złotych stanowiąca 5 % umówionego wynagrodzenia netto nie podlegała jeszcze wypłacie, gdyż nie doszło jeszcze do zmiany sposobu zabezpieczenia na gwarancję ubezpieczeniową (gwarancja ubezpieczeniowa została wystawiona bowiem w dniu 8 marca 2017 roku ).

W ocenie Sądu Rejonowego postanowienie umowne, zgodnie z którym zawarcie umowy gwarancji ubezpieczeniowej uwalniało pozostałą część kaucji pozostaje skuteczne również w sytuacji, gdy faktycznym zabezpieczeniem umowy było zatrzymanie wynagrodzenia. Również w takiej sytuacji gwarancja ubezpieczeniowa prowadziła do zaktualizowania się obowiązku zapłaty zatrzymanej części wynagrodzenia. Podkreślenia wymaga, że pozwana, jak sam przyznał, zgodził się na zawarcie umowy przez generalnego wykonawcę z podwykonawcą o treści jak w umowie z 23 września 2016 roku, zaś pozwana nie sprzeciwiła się treści umowy gwarancji z dnia 8 marca 2017 roku

Żądana pozwem kwota 3000 złotych stanowiła zatem część należnego powódce wynagrodzenia z tytułu umowy z dnia 23 września 2016 roku Powódka otrzymała bowiem z umówionego wynagrodzenia w wysokości 73.800 złotych brutto kwotę 70431 złotych, zaś kwota 369 złotych została z należnego wynagrodzenia potrącona przez pozwaną, co nie było między stronami sporne, w związku z czym przyjąć należy, że roszczenie powódki z tytułu wynagrodzenia za wykonane prace zostało zaspokojone do kwoty 70800 złotych. Powódka nie otrzymała zatem pełnego wynagrodzenia, a brakująca jego część wyraża się kwotą 3.000 złotych. Roszczenie o zapłatę tej kwoty jest wymagalne, albowiem nastąpiła skuteczna zmiana sposobu zabezpieczenia wykonania umowy na gwarancję ubezpieczeniową, co skutkuje obowiązkiem uwolnienia zatrzymanej części wynagrodzenia. W takiej sytuacji zastosowanie znajduje art. 647 § 5 k.c. i inwestor ponosi solidarną odpowiedzialność z wykonawcą wobec podwykonawcy, albowiem sporna kwota nie stanowiła osobno wpłaconej na rzecz (...) spółkę z o.o. kaucji gwarancyjnej, lecz stanowi część należnego powódce wynagrodzenia z tytułu umowy z dnia 23 września 2016 roku

Sąd Rejonowy wskazał, że nie istnieje ryzyko, że powódka dokonałaby zapłaty spornej kwoty dwukrotnie, raz bezpośrednio powódce, drugi raz pozwanej w ramach wynagrodzenia z tytułu umowy z 1 sierpnia 2016 roku Zgodnie bowiem z art. 143c ust. 6 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2017 roku, poz. 1579) w przypadku dokonania bezpośredniej zapłaty podwykonawcy lub dalszemu podwykonawcy, o których mowa w ust. 1, zamawiający potrąca kwotę wypłaconego wynagrodzenia z wynagrodzenia należnego wykonawcy. Powyższy przepis chroni zatem pozwanego Skarb Państwa przed dwukrotnym zapłaceniem tej samej kwoty.

W konsekwencji żądanie pozwu jest uzasadnione co do roszczenia głównego również wobec pozwanego Skarbu Państwa.

Sąd Rejonowy wskazał, że podstawę do żądania zapłaty odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego stanowi przepis art. 481 § 1 k.c. Powódka żądała zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od każdego z pozwanych od dnia 27 listopada 2017 roku. Sąd Rejonowy wskazał jednak, że zobowiązanie inwestora do zapłaty wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę ma, co do zasady, charakter bezterminowy, skutkiem czego art. 647 [1] § 5 k.c. nie może stanowić podstawy odpowiedzialności inwestora wobec podwykonawcy za opóźnienie spełnienia świadczenia przez wykonawcę obejmującego wynagrodzenie. Z tej przyczyny inwestor może odpowiadać względem podwykonawcy jedynie za własne opóźnienie w zapłacie należnego mu wynagrodzenia, które wyznacza skuteczne, z punktu widzenia treści art. 455 k.c., wezwanie go przez podwykonawcę do spełnienia tego świadczenia. Pozwany ten został wezwany do zapłaty pismem powódki z dnia 3 stycznia 2018 roku w terminie 7 dni od daty tego pisma. Termin ten upłynął z dniem 10 stycznia 2018 roku, zatem pozwany Skarb Państwa – (...) Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej w S. popadł w opóźnienie ze spełnieniem świadczenia od dnia 11 stycznia 2018 roku. Dlatego też od tego pozwanego odsetki od zasądzonej kwoty 3000 złotych zasądzono od dnia 11 stycznia 2018 roku Powództwo wobec pozwanego Skarbu Państwa uległo zatem oddaleniu jedynie w zakresie roszczenia odsetkowego za okres od dnia 27 listopada 2017 roku do dnia 10 stycznia 2018 roku.

W punkcie IV wyroku nadano mu rygor natychmiastowej wykonalności w zakresie punktu I w stosunku do (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., na podstawie art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł w punkcie III na podstawie przepisu art. 100 k.p.c. , przyjmując, że strona powodowa uległa tylko co do nieznacznej części swojego żądania, co uzasadnia włożenie na pozwanych solidarnie obowiązku zwrotu powodowej spółce poniesionych przez nią kosztów procesu, na które składa się opłata od pozwu w kwocie 100 złotych, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych oraz wynagrodzenie pełnomocnika w osobie adwokata ustalone adekwatnie do wartości przedmiotu sporu w kwocie 900 złotych na podstawie § 2 pkt. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat na za czynności adwokackie.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany Skarb Państwa- (...) Komendant Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w S. i zaskarżając go w części, tj.:

1) co do pkt I – w zakresie zasądzenia od Skarbu Państwa- (...) Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej na rzecz powoda kwoty 3.000 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 11 stycznia 2018 roku do dnia zapłaty;

2) co do pkt III – w zakresie zasądzania od Skarbu Państwa- (...) Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej na rzecz powoda kwoty 1.017 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelujący zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

1) naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie przez sąd pierwszej instancji zasady swobodnej oceny dowodów polegające na przyjęciu, że:

a)  pokwitowanie w dniu 8 grudnia 2016 roku na dowodzie wypłaty nr 02/12/2016 przez prokurenta powódki D. O. otrzymania kwoty 3000 złotych tytułem „zapłaty za fakturę nr (...)" nie skutkowało umorzeniem zobowiązania pozwanego S. wobec powoda o zapłatę tej kwoty tytułem części wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane na podstawie zawartej między powodem a pozwanym S. umowy z dnia 23 września 2016 roku o wykonanie części robót budowlanych w ramach kontraktu „Przebudowa i zmiana sposobu użytkowania budynku magazynowego na obiekt treningowy z komorą dymową", a tym samym, że istnieje wymagalna wierzytelność powoda o zapłatę tego wynagrodzenia;

b)  sporna kwota 3000 złotych została zatrzymana z należnego powodowi wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane na podstawie zawartej między powodem a pozwanym ad 1 umowy z dnia 23 września 2016 roku o wykonanie części robót budowlanych w ramach kontraktu „Przebudowa i zmiana sposobu użytkowania budynku magazynowego na obiekt treningowy z komorą dymową";

c)  sporna kwota 3000 złotych stanowi część wynagrodzenia powoda za roboty budowlane wykonane na podstawie zawartej między powodem a pozwanym S. umowy z dnia 23 września 2016 roku o wykonanie części robót budowlanych w ramach kontraktu „Przebudowa i zmiana sposobu użytkowania budynku magazynowego na obiekt treningowy z komorą dymową" a nie kaucję gwarancyjną, o której mowa w § 6 ust. 4 tej umowy;

2) naruszenie przepisu prawa materialnego tj. art. 647 ¹ § 5 k.c. w brzmieniu obowiązującym zarówno obecnie jak i na dzień 23 września 2016 roku poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że w niniejszej sprawie stanowi on podstawę odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa w stosunku do powoda za zapłatę kwoty 3000 złotych tytułem wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane na podstawie umowy z dnia 23 września 2016 roku o wykonanie części robót budowlanych w ramach kontraktu „Przebudowa i zmiana sposobu użytkowania budynku magazynowego na obiekt treningowy z komorą dymową", gdyż spełniona jest przesłanka istnienia wymagalnego roszczenia powoda wobec obu pozwanych o zapłatę kwoty 3000 złotych z tego tytułu.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości wobec Skarbu Państwa- (...) Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej oraz zasądzanie od powódki na rzecz pozwanego Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przez sądem pierwszej i drugiej instancji.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji w całości jako bezzasadnej oraz zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa na rzecz powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie przed sądem drugiej instancji, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego Skarbu Państwa – (...) Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej w S. okazała się zasadna.

W myśl art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., mającego zastosowanie w sprawie rozpatrywanej przez sąd odwoławczy w postępowaniu uproszczonym, jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Zgłoszone do rozpoznania roszczenie znajdowało swą podstawę w art. 647 k.c., zgodnie z którym (w brzmieniu obowiązującym na dzień 23 września 2016 roku), p rzez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia oraz art. 647 ¹ § 1 w związku z art. 647 ¹ § 5 k.c., zgodnie z którymi (w brzmieniu obowiązującym na dzień 23 września 2016 roku), w umowie o roboty budowlane, o której mowa w art. 647 k.c., zawartej między inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą), strony ustalają zakres robót, które wykonawcę będzie wykonywał osobiście lub za pomocą podwykonawców (§); zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę (§ 5); a także postanowienia umów z dnia 1 sierpnia 2016 roku oraz z dnia 23 września 2016 roku

Przepis zawarty w art. 647 ¹ § 1 k.c. ma wyjątkowy charakter, co oznacza, że powinien być interpretowany ściśle. Jego analiza prowadzi do wniosku, że dla powstania odpowiedzialności solidarnej inwestora i generalnego wykonawcy wobec podwykonawcy konieczne (a zarazem wystarczające) jest wystąpienie dwóch przesłanek: a) zawarcie przez wykonawcę z podwykonawcą umowy, której przedmiot sprowadza się do wykonania robót budowlanych, przy czym wymagana jest forma pisemna pod rygorem nieważności art. 647 ¹ § 4 k.c., b) wyrażenie przez inwestora (w sposób czynny, w tym również dorozumiany lub bierny) zgody na dojście do skutku tej umowy. W każdym przypadku na podwykonawcy spoczywa ciężar udowodnienia, że objęte odpowiedzialnością solidarną roszczenie o zapłatę na jego rzecz wynagrodzenia powstało i jest wymagalne (art. 6 k.c.).

Kluczowym zagadnieniem w sprawie, w której wniesiono skargę, było rozstrzygnięcie, czy powódka dochodzi części wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane, czy też zwrotu kaucji gwarancyjnej, która nie jest roszczeniem, za które odpowiada inwestor, zgodnie z art. 647 ¹ § 5 k.c.

Podkreślenia wymaga, że umowa kaucji gwarancyjnej nie jest regulowana w kodeksie cywilnym, a jej fragmentaryczne uregulowania zostały zawarte w art. 93 i 102 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 roku poz. 128 z późn. zm.), art. 5 i 8 ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 roku o niektórych zabezpieczeniach finansowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 roku poz. 942 z późn. zm.) oraz art. 147-151 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 roku poz. 907 z późn. zm.) Jest jednak często stosowana w obrocie gospodarczym, jako instrument służący prawidłowemu zabezpieczeniu wykonania obowiązków umownych, biorąc swoją podstawę z zasady swobody umów (art. 353 ¹ k.c.). Umowa kaucji ma charakter kauzalny, akcesoryjny, nosi cechy depozytu nieprawidłowego i jest kontraktem realnym, w którym kaucjodawca przekazuje określoną ilość pieniędzy, a kaucjobiorca może z nich korzystać zobowiązując się do ich zwrotu. W przypadku niespełnienia świadczenia w określonym terminie biorący kaucję, jest uprawniony do zaspokojenia się z przedmiotu kaucji. W ramach umowy o roboty budowlane kaucja gwarancyjna służy zazwyczaj prawidłowemu wykonaniu obowiązków wynikających z przepisów o rękojmi za wady wykonanych robót budowlanych lub obowiązków wynikających z udzielonej gwarancji za wykonane roboty. Umowa kaucji gwarancyjnej może przybrać postać odrębnej umowy albo dodatkowego zastrzeżenia zawartego w umowie o roboty budowlane. Jej cechą wyróżniającą jest przeniesienie własności środków pieniężnych, do czego nie dochodzi, gdy funkcję zabezpieczenia pełni niewypłacone wynagrodzenie, które nie zostało potrącone na poczet kaucji gwarancyjnej.

Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie zajmował się problematyką relacji art. 647 ¹ § 5 k.c. do postanowień umów dotyczących kaucji gwarancyjnej i wyrażono w nim, zasługujący na podzielenie pogląd, iż charakter prawny zabezpieczenia nazywanego kaucją gwarancyjną, zawsze musi być oceniany przez pryzmat postanowień umownych - czy strony chciały nadać zabezpieczeniu charakter kaucji gwarancyjnej, czy też, jako zabezpieczenie miało służyć zatrzymanie wynagrodzenia wykonawcy, który po pierwsze, godził się na wypłacenie tej jego części w innym terminie, a po drugie, zgadzał się, by inwestor przeznaczył je na pokrycie wierzytelności z tytułu nienależytego wykonania robót budowlanych [vide wyroki Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2011 roku, V CSK 204/10.; z dnia 5 listopada 2015 roku, V CSK 124/15,.; z dnia 17 grudnia 2015 roku, I CSK 1005/14 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2006 roku, V CSK 316/08]

W judykaturze wskazuje się, że rozstrzygnięcie czy ustanowiona w umowie o roboty budowlane „kaucja gwarancyjna" nadal stanowi część wynagrodzenia, czy też jej status prawny jest odmienny, wymaga każdorazowego odniesienia in casu i wadliwa jest próba konstruowania na tym gruncie uniwersalnej zasady, skoro jest to kwestia każdorazowo uzależniona od woli stron i zastosowanych w umowie konstrukcji prawnych. Natomiast spełnianie przez oba zabezpieczenia takich samych funkcji, nie oznacza, iż tożsamy jest ich charakter prawny.

W tym zakresie fundamentalne znaczenie należy przypisać postanowieniom umowy podwykonawczej.

Zgodnie z § 5 ust. 2 umowy z dnia 23 września 2016 roku w celu zabezpieczenia roszczeń zamawiającego (pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.) z tytułu nienależytego wykonania przedmiotu umowy, 10 % wynagrodzenia ryczałtowego wykonawca (powód) wpłaci w kasie zamawiającego lub przelewem na jego konto tytułem kaucji gwarancyjnej, która zostanie zwolnienia w terminach określonych w § 6. Zgodnie zaś z § 6 ust. 4 umowy z dnia 23 września 2016 roku, wykonawca (powód) zobowiązał się wpłacić zamawiającemu (pozwanemu (...) Sp. z o.o. w S.) 10 % wartości robót tytułem kaucji gwarancyjnej, która miała zostać zwolniona w następujących terminach: a) 5 % po dokonaniu bezusterkowego protokolarnego przejęcia przez zamawiającego przedmiotu umowy, b) 5 % po upływie 61 miesięcy od daty odbioru przedmiotu umowy od wykonawcy.

Analiza powyższych postanowień umowy wskazuje jednoznacznie, że kaucja gwarancyjna stanowiła świadczenie, które podwykonawca miał uiścić na rzecz wykonawcy w sposób niezależny od należnego mu wynagrodzenia. Wprawdzie sama wysokość kaucji gwarancyjnej została określona jako ułamkowa część wynagrodzenia, jednak ustalenia dotyczące terminu i sposobu płatności tego świadczenia oraz jego zwrotu przez wykonawcę nie pozostawiają wątpliwości, że kaucja gwarancyjna miała zostać zapłacona przez podwykonawcę niezależnie od wynagrodzenia płatnego mu przez wykonawcę. Wskazuje na to po pierwsze okoliczność, że powód miał zapłacić kaucję gwarancyjną gotówką lub przelewem na rachunek wykonawcy. Po drugie, za takim stanowiskiem przemawia fakt, że z porównania terminów zwolnienia kaucji gwarancyjnej z terminami zapłaty wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane wynika jasno, że najpierw miało zostać uiszczona kaucja gwarancyjna, a następnie dopiero wykonawca miał dokonać zapłaty na rzecz powoda należnego wynagrodzenia. Wynagrodzenie na podstawie faktury końcowej miało nastąpić bowiem w terminie 30 dni od daty złożenia faktury i innych wymaganych dokumentów, zaś sama faktura końcowa miała zostać złożona po bezusterkowym odbiorze inwestycji przez inwestora od zamawiającego. Skoro zaś zwolnienie połowy kaucji gwarancyjnej [5 % wartości robót] miało nastąpić po dokonaniu bezusterkowego protokolarnego przyjęcia przez zamawiającego przedmiotu umowy, to sama kaucja gwarancyjna musiała zostać uiszczona wcześniej – czyli także przed datą wystawienia faktury końcowej i zapłaty na jej podstawie wynagrodzenia powodowi. W tym stanie rzeczy jedyny logiczny wniosek jest taki, że kaucja gwarancyjna miała stanowić odrębne świadczenie od wynagrodzenia podwykonawcy i nie mogła być uiszczona przez potrącenie jej z tego wynagrodzenia. Za takim stanowiskiem przemawia także wzgląd na treść umowy zawartej przez pozwanych jako inwestora i wykonawcę. W § 10 ust. 6 umowy z dnia 1 sierpnia 2016 roku wynika bowiem jasno, że pozwany Skarb Państwa jako inwestor zastrzegł niedopuszczalność zawarcia z podwykonawcą umowy o podwykonawstwo, jeżeli taka umowa zawiera postanowienia dopuszczające dokonanie z wynagrodzenia należnego podwykonawcy potrącenia zabezpieczenia należytego wykonania umowy bądź kaucji gwarancyjnej.

Z powyższych przyczyn uznać trzeba, że w świetle umowy o podwykonawstwo łączącej powoda z pozwanym (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kaucja gwarancyjna nie miała stanowić części wynagrodzenia należnego powodowi, za którego zwrot odpowiada inwestor na podstawie art. 647 ¹ k.c.. Zaznaczyć zaś trzeba, że nie zostało wykazane, aby doszło do skutecznej zmiany umowy o podwykonawstwo w tym zakresie – z § 16 umowy z dnia 23 września 2016 roku wynika bowiem, że zmiana umowy pod rygorem nieważności wymaga zachowania formy pisemnej.

Sąd Okręgowy wziął pod uwagę, że prawidłowych ustaleń sądu pierwszej instancji wynika, że praktyka wykonania powyższej umowy była niezgodna z jej treścią, jednak nie można obciążyć pozwanego Skarbu Państwa jako inwestora negatywnymi skutkami prawnymi działań stron umowy o podwykonawstwo.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika mianowicie, że nigdy nie doszło do wpłaty przez powoda na rzecz pozwanego środków pieniężnych tytułem kaucji gwarancyjnej mającej stanowić równowartość 10 % wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane, a tym samym nie mogło także dojść do zwrotu części tej kaucji podlegającej zwolnieniu po dokonaniu bezusterkowego protokolarnego przejęcia przez zamawiającego przedmiotu umowy.

Sąd Okręgowy dostrzegł, iż powód oraz pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. sporządzili odpowiednio dowód wpłaty KP nr 03/12/2016 z dnia 8 grudnia 2016 roku i dowód wypłaty KW nr 02/12/2016 z dnia 8 grudnia 2016 roku, jednak z zeznań świadka D. O. wynika, że wystawieniu tych dokumentów nie towarzyszył faktyczny przepływ pieniędzy, albowiem sporządzenie tych dokumentów nastąpiło dla potrzeb księgowych, zaś do faktycznego przekazania gotówki między stronami nie doszło. Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione w tym zakresie przez sąd pierwszej instancji jako znajdujące oparcie w należycie ocenionym materiale dowodowym.

Nie doszło w tym zakresie do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w powyższym przepisie sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie „wszechstronnego rozważenia zebranego materiału", a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności [vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1966 roku, II CR 423/66, OSNPG 1967/5-6/21; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 1999 roku, I PKN 632/98, OSNAPiUS 2000, nr 10, poz. 382; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 11 lipca 2002 roku, IV CKN 1218/00, Lex, nr 80266; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2002 roku, IV CKN 1256/00, Lex, nr 80267]. Jak ujmuje się w literaturze, moc dowodowa oznacza siłę przekonania uzyskaną przez sąd wskutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych na potwierdzenie prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń na temat okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, zaś wiarygodność decyduje o tym, czy określony środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę. Przyjmuje się jednocześnie, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego [vide uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1980 roku, II URN 175/79, OSNC 1980/10/200; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 roku, II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000/17/655; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2000 roku, III CKN 1049/99, Lex nr 51627; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2000 roku, IV CKN 1097/00, Lex nr 52624; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2000 roku, V CKN 94/00, Lex nr 52589; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 roku, IV CKN 1383/00, Lex nr 52544; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2001 roku, II UKN 423/00, OSNP 2003, nr 5, poz. 137; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2002 roku, IV CKN 859/00, Lex nr 53923; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2002 roku, IV CKN 1050/00, Lex nr 55499; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 roku, II CKN 817/00, Lex nr 56906; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 roku, IV CKN 1316/00, Lex nr 80273].

Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 19 czerwca 2008 roku [I ACa 180/08, LEX nr 468598], jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Dla skuteczności zarzutu naruszenia wyżej wymienionego przepisu nie wystarcza zatem stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając. Zwalczanie swobodnej oceny dowodów nie może więc polegać li tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla skarżącego wersji zdarzeń, lecz konieczne jest - przy posłużeniu się argumentami wyłącznie jurydycznymi - wykazanie, że wskazane w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wyrok sprawy [analogicznie Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 lipca 2008 roku, VI ACa 306/08].

W okolicznościach niniejszej sprawy, w tym w świetle zarzutów apelacji, nie sposób uznać, aby doszło do naruszenia przez sąd pierwszej instancji normy prawnej zawartej w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy zgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenił bowiem dowody i na ich podstawie wyciągnął trafne wnioski co do tego, że w istocie wystawieniu dokumentów księgowych w postaci dowodu wpłaty KP nr 03/12/2016 z dnia 8 grudnia 2016 roku i dowodu wypłaty KW nr 02/12/2016 z dnia 8 grudnia 2016 roku towarzyszył faktycznych przepływ środków pieniężnych.

Ustalenie powyższego faktu nie może jednak prowadzić do wniosku, że po stronie pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S., a w konsekwencji pozwanego Skarbu Państwa- (...) Komendanta Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarne istnieje nadal zobowiązanie do zapłaty na rzecz powoda kwoty 3000 złotych tytułem części wynagrodzenia za wykonane przez powoda roboty budowlane. Wystawienie opisanych wyżej dokumentów księgowych należy interpretować bowiem jako złożenie zgodnych oświadczeń woli, na podstawie których powód i pozwana (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. uznali zobowiązanie pozwanego do zapłaty kwoty 3000 złotych tytułem pozostałej części wynagrodzenia za wykonane poprzez zaliczenie tego świadczenia pieniężnego na poczet świadczenia do zapłaty kaucji gwarancyjnej, do którego uiszczenia był zobowiązany pozwany.

Wskutek tego zobowiązanie pozwanego (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. do zapłaty na rzecz powoda kwoty 3000 złotych tytułem wynagrodzenia zostało umorzone, a powstało w to miejsce zobowiązanie do zwrotu tej samej kwoty tytułem kaucji gwarancyjnej – w przypadku spełnienie określonych w umowie przesłanek. Oznacza to, że skoro roszczenie powoda o zapłatę tej części wynagrodzenia zostało zaspokojone, to pozwany Skarb Państwa jako inwestor również nie jest obowiązany do zapłaty tego świadczenia, co uzasadnia oddalenia powództwa w stosunku do tego podmiotu.

Na marginesie zaznaczyć trzeba, że gdyby przyjąć stanowisko strony powodowej, że a badanej sprawie doszło w istocie do zatrzymania kaucji z wynagrodzenia powoda, to roszczenie powoda i tak nie zasługiwałoby na uwzględnienie wobec pozwanego Skarbu Państwa z uwagi na to, że jego dochodzenie stanowiłoby nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c.

Postępowanie powoda zmierzałoby bowiem do obejścia postanowień umowy z dnia 1 sierpnia 2016 roku. Jak wskazano wyżej - §10 ust. 6 pkt 2 tej umowy wyraźnie przewidywał, że pozwany Skarb Państwa zgłasza pisemne zastrzeżenia do umowy o podwykonawstwo, jeżeli umowa podwykonawcza lub jej projekt zawiera postanowienie dopuszczające dokonanie z wynagrodzenia należnego podwykonawcy potrącenia zabezpieczenia należytego wykonania umowy. Dodatkowo pozwany Skarb Państwa wyraził zgodę aby zabezpieczenie albo kaucja wniesione zostały w formie kaucji gwarancyjnej lub ubezpieczeniowej, poręczenia lub pieniądza z zastrzeżeniem, że kwota zabezpieczenia musi być wpłacona przez podwykonawcę, a nie potrącona z jego wynagrodzenia. Z powyższym postanowieniem korelował § 6 ust. 4 umowy z dnia 23 września 2016 roku przewidując wpłatę kaucji, nie zaś potrącenie jej z wynagrodzenia. Postępowanie powoda, który w porozumieniu z pozwanym (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością ominął postanowienia zarówno łączącej ich umowy z dnia 23 września 2016 roku, jak i umowy z dnia 1 sierpnia 2016 roku, doprowadzając w istocie do potrącenia kaucji z wynagrodzenia należnego powodowi uznać trzeba za naruszające elementarne zasady uczciwości kupieckiej i lojalności, które powinny obowiązywać w obrocie gospodarczym. Do wniosku tego skłania fakt, że w oświadczeniu z dnia 2 grudnia 2016 roku powód stwierdził, że pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością obowiązana jest do zapłaty na rzecz powoda wyłącznie kwoty 70431 złotych z tytułu faktury VAT numer (...), a tym samym potwierdził fakt, że pozostała część świadczenia objętego tą fakturą została spełniona przez pozwaną (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w inny sposób. Podkreślenia wymaga, że pozwany inwestor – po otrzymaniu powyższego oświadczenia powoda oraz dyspozycji wykonawcy z dnia 5 grudnia 2016 roku - zapłacił kwotę 70431 złotych bezpośrednio na rzecz powoda. Nie było przeszkód, aby pozostała część wynagrodzenia – zamiast zostać zaliczona na poczet należnej od powoda kaucji gwarancyjnej – również została wypłacona powodowi przez inwestora. Tymczasem to powód, swoim zachowaniem polegającym na zaakceptowaniu dokumentów księgowych w postaci dowodu wpłaty KP nr 03/12/2016 z dnia 8 grudnia 2016 roku i dowodu wypłaty KW nr 02/12/2016 z dnia 8 grudnia 2016 roku oraz sporządzeniu treści oświadczenia z dnia 2 grudnia 2016 roku, uniemożliwił pozwanemu Skarbowi Państwa zapłatę mu tej części wynagrodzenia. W tym stanie rzeczy dochodzenie obecnie przez powoda roszczenia o zapłatę kwoty 3000 złotych tytułem wynagrodzenia w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego – tym bardziej, że oznaczałoby, że pozwany inwestor musiałby zapłacić tą część świadczenia po raz drugi, albowiem wcześniej zapłacił ją bezpośrednio wykonawcy. Z zestawienia rozliczenia inwestycji na kartach 67 – 68 akt wynika, że po wypłaceniu należnych świadczeń podwykonawcom pozostała część wynagrodzenia należnego wykonawcy robót została już przez inwestora spełniona. Tym samym sporna kwota 3000 złotych została już przez pozwany Skarb Państwa zapłacona na rzecz pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Skoro to nastąpiło z przyczyn, za które odpowiedzialność ponosi powód, to nie można obciążać skutkami jego nielojalnego zachowania obciążać pozwanego inwestora.

W oparciu o powyższe Sąd Okręgowy uznał, iż powództwo w stosunku do tego pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie i w konsekwencji zmieniono zaskarżone orzeczenie w ten sposób, iż oddalono powództwo wobec pozwanego Skarbu Państwa- (...) Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej w S..

Powyższa zmiana skutkowała jednocześnie koniecznością modyfikacji rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu zawartego w punkcie III wyroku. Zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. regułą odpowiedzialności za wynik procesu, przyjmując, iż powód przegrał to postępowanie w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa, zasądzono od niego na rzecz tego pozwanego tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 900 złotych tytułem wynagrodzenia pełnomocnika. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika pozwanego z uwagi na wartość przedmiotu zaskarżenia i datę wszczęcia postępowania apelacyjnego ustalona została na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 roku, poz. 1800).

Tak argumentując Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone orzeczenie we wskazanym wyżej zakresie, o czym na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono w punkcie pierwszym wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie drugim sentencji wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. stosownie do reguły odpowiedzialności za wynik procesu.

Wobec uwzględnienia apelacji pozwanego w całości, strona powodowa winna jako przegrywająca spór zwrócić stronie przeciwnej poniesione przez nią koszty postępowania przed sądem drugiej instancji. Z tego tytułu zasądzono od powódki na rzecz pozwanego kwotę 450 złotych, odpowiadającą kosztom zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika pozwanego z uwagi na wartość przedmiotu zaskarżenia i datę wszczęcia postępowania apelacyjnego ustalona została na podstawie § 2 pkt 3 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 roku, poz. 1800).

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 98 k.p.c. Sąd Okręgowy w punkcie trzecim nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie kwotę 100 złotych tytułem nieuiszczonej opłaty od apelacji wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa.

SSO Tomasz Sobieraj

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować;

2.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda

3.  po upływie terminu do wniesienia zażalenia akta zwrócić do Sądu Rejonowego.

SSO Tomasz Sobieraj 13 maja 2019 roku