Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 września 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Tomasz Szaj
Sędziowie:	SO Violetta Osińska SR del. Dariusz Jastrzębski (spr.)
Protokolant:	sekr. sądowy Magdalena Gregorczuk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 września 2017 roku w S.

sprawy z powództwa J. S. (1)

przeciwko Gminie K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego w Kamieniu Pomorskim z dnia 27 stycznia 2017 roku, sygn. akt I C 209/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  w punkcie I. zasądza od pozwanej Gminy K. na rzecz powoda J. S. (1) kwotę 20.000 (dwadzieścia tysięcy) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 września 2016 roku do dnia zapłaty i oddala powództwo w pozostałym zakresie;

b)  w punkcie III. i IV. znosi wzajemnie między stronami koszty procesu;

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

SSO Violetta Osińska SSO Tomasz Szaj SSR del. Dariusz Jastrzębski

Sygn. akt II Ca 326/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27.01.2017 r. roku Sąd Rejonowy w Kamieniu Pomorskim zasądził od pozwanej Gminy K. na rzecz powoda J. S. (1) kwotę 30 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty za opóźnienie od dnia 30.09.2016 r. do dnia zapłaty (punkt I), oddalając powództwo w pozostałym zakresie (punkt II). Jednocześnie zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1 581 zł tytułem kosztów procesu (punkt III), znosząc wzajemnie koszty zastępstwa procesowego (punkt IV). W punkcie V wyroku zarządzono zwrot od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Kamieniu Pomorskim na rzecz powoda kwoty 55 zł tytułem rozliczenia zaliczki na koszty sądowe.

Sąd Rejonowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następującym stanie faktycznym i wywodach prawnych:

W nocy z 12 na 13.04.2009 r., w stanowiącym własność Gminy K. budynku socjalnym, przy ul. (...) w K., gdzie znajdowały się między innymi lokale socjalne, wybuchł pożar, w wyniku którego całkowitemu zniszczeniu uległy dwie górne kondygnacje budynku, zginęły 23 osoby, a 20 kolejnych doznało obrażeń ciała.

Wskutek przeprowadzonego po pożarze postępowania karnego K. G. został oskarżony o to, że w okresie od 22.01.2007 r. do 13.04.2009 r. w K., będąc funkcjonariuszem publicznym, pełniącym funkcję zatrudnionego przez Burmistrza K. - Dyrektora Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w K., któremu na mocy uchwały Rady Miejskiej w K. nr XXV/lH8/93 z dnia 29.09.1993r. w sprawie utworzenia Zakładu budżetowego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w K., Uchwały Rady Miejskiej w K. nr LX/81/9S z dn. 29.03.1995 r. i nr XXV/247/O 5 z dnia 17.03.2005 r. w sprawie uchwalenia i zmiany statutu Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w K. oraz protokołu przekazania obiektu z dnia 22.01.2007 i sporządzonego pomiędzy (...) S.A. w W. Oddział w Z., a reprezentowaną przez niego Gminą K., powierzono w imieniu Burmistrza Gminy K. zarząd nieruchomością przejętą na własność przez Gminę w postaci działki gruntu o nr ewidencyjnym 80/2, o powierzchni 2.975 m2 - zabudowanej trzykondygnacyjnym budynkiem hotelu pracowniczego o powierzchni użytkowej 1326,50 m2, położonej przy ul. (...) w K., będąc zobowiązanym na mocy Statutu oraz Regulaminu organizacyjnego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej do kierowania pracą Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej oraz do sprawowania nadzoru nad realizacją przez wyznaczonego pracownika ZGM - B. K. zadań w zakresie obsługi eksploatacyjnej, technicznej i administracyjnej budynków komunalnych, nie dopełnił powyższych obowiązków działając na szkodę interesu publicznego oraz prywatnego, jak również nie spełnił określonego w art. 61 ustawy - Prawo budowlane obowiązku utrzymania przedmiotowego budynku w należytym stanie technicznym i użytkowym oraz nie zapewnił bezpieczeństwa użytkowania tego budynku w ten sposób, że:

- zawierał umowy najmu wyodrębnionych lokali mieszkalnych z osobami, którym Burmistrz po uzyskaniu opinii Komisji Mieszkaniowej Gminy przyznał lokal w tym budynku i dopuścił do zamieszkania tych osób w budynku, co pociągało za sobą zmianę warunków bezpieczeństwa pożarowego z uwagi na nieprzystosowanie istniejącej w budynku instalacji elektrycznej do zwiększonych w związku ze stałym zamieszkiwaniem ludzi obciążeń, bez dokonania wymaganego prawem budowlanym zgłoszenia Staroście Powiatowemu w K. zmiany sposobu użytkowania obiektu, a ponadto bez uzyskania wymaganej prawem budowlanym ekspertyzy technicznej stanu konstrukcji i elementów budynku, z uwzględnieniem stanu podłoża gruntowego,

- zaniechał przeprowadzania wymaganych prawem budowlanym corocznych kontroli okresowych stanu technicznego elementów budynku i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu, instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska, przy czym w okresie od 23.03.2007 r. do 02.04.2009 r. instalacji gazowych oraz w okresie od 23.03.2007 r. do 13.04.2009 r. przewodów kominowych dymowych, spalinowych i wentylacyjnych,

- zaniechał przeprowadzenia wymaganej prawem budowlanym kontroli okresowej raz na 5 lat polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz, jego otoczenia w tym badania instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności policzeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów, mimo braku danych o wykonaniu w budynku takiej kontroli w obiekcie 5 lat poprzedzających objęcie zarządu nad budynkiem,

- zaniechał dokonaniu przynajmniej 2 razy w roku wymaganych prawem budowlanym przeglądów pomieszczeń budynku przeznaczonych do wspólnego użytkowania, w szczególności klatki schodowej i korytarzy II i III kondygnacji,

- dopuszczał niezgodnie z przepisami o ochronie przeciwpożarowej składowanie przez mieszkańców materiałów palnych w postaci mebli z materiałów drewnopochodnych wypełnionych odzieżą i innymi przedmiotami gospodarstwa domowego na drogach komunikacji ogólnej służących ewakuacji w postaci korytarzy II i III kondygnacji,

- dopuszczał niezgodnie z przepisami o ochronie przeciwpożarowej do zamykania przez mieszkańców drzwi ewakuacyjnych na korytarzu III kondygnacji prowadzących na zewnętrzne schody ewakuacyjne zlokalizowane przy prawej ścianie szczytowej budynku w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe użycie, a zaniechania przeprowadzenia wskazanych ekspertyz i kontroli, a także wymaganego zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania budynku skutkowały u niego brakiem pełnego rozeznania co do stanu technicznego konstrukcji obiektu, w tym braku jakiejkolwiek odporności ogniowej stropów II i III kondygnacji, a jednocześnie mając świadomość, że okładziny sufitu oraz ściany dróg ewakuacyjnych w postaci korytarzy II i III kondygnacji budynku prowadzących z obu części budynku do jednej klatki schodowej zlokalizowanej w centralnej części budynku, jak i obudowy klatki schodowej w obrębie II i III kondygnacji były wykonane z materiałów łatwo zapalnych w postaci m.in. płyt pilśniowych miękkich i styropianu, nie mających żadnej odporności ogniowej i utrzymując ten stan rzeczy przez cały okres zarządu obiektem, nie dopełnił również wynikającego z prawa budowlanego obowiązku zapewnienia w razie pożaru ograniczenia rozprzestrzeniania ognia i dymu w budynku, w szczególności w obrębie dróg ewakuacyjnych, nośności konstrukcji przez czas wynikający z przepisów prawa budowlanego, jak również możliwości ewakuacji ludzi, a tym zaniechaniem nie dochował wymaganych reguł ostrożności, po zaprószeniu w dniu 13 kwietnia 2009 r. około godziny 0:17 ognia w budynku wskutek zwarcia instalacji elektrycznej na korytarzu II kondygnacji o nieustalonej przyczynie, doprowadził do powstania pożaru, zagrażającego życiu i zdrowiu obecnych wówczas w budynku J. G., M. J., O. J., D. K. (1), I. Z., D. K. (2), W. K., A. P. (1), K. K. (1), P. K. (1), T. K., W. D., D. D., E. D. (1), P. R., R. K., A. K. (1), D. K. (3), J. W., H. Ś., Z. Ś.. L. B., A. D. (1), K. D. (1), A. D. (2), S. C. (1), W. S., E. S., K. S. (1), K. S. (2), K. S. (3), W. G., S. C. (2), R. R., S. G., J. B., M. K. (1), J. D., B. S. (1), M. S., M. N. (1), M. N. (2), P. P. (1), C. K., M. K. (2), P. K. (2), D. K. (4), A. K. (2), Ż. S., J. K. (1), A. K. (3), K. K. (2), A. K. (4), A. K. (5), A. P. (2), E. D. (2), M. P. (1), O. D., M. P. (2), W. P., Ł. P., T. P., A. P. (3) i B. S. (2) oraz zajmowanego stale ponadto przez nieobecnych H. G., A. Ś., M. Ś., A. B., P. B., J. C., P. C., M. O., M. P. (3), B. P., R. Ś., K. D. (2), T. C., P. J., S. K., A. K. (6), J. P., A. P. (2), J. D., E. P., P. S., I. P., A. P. (4), P. P. (3), I. M. oraz mieniu w wielkich rozmiarów w postaci całej II i III kondygnacji budynku wraz przedmiotami znajdującymi się w poszczególnych pomieszczeniach, którego zaistnienie mógł przewidzieć, a który to pożar rozwijał się intensywnie i dynamicznie w sposób niewidoczny początkowo dla mieszkańców budynku, w ściankach działowych korytarzy silnie rozprzestrzeniających ogień i trujące gazy będące elektem procesu spalania, co w efekcie doprowadziło do gwałtownego objęcia spalaniem płomieniowym dużej kubatury korytarza II kondygnacji, a następnie rozprzestrzenienia się pożaru klatką schodową na III kondygnację budynku i w rezultacie uniemożliwiło prawidłową ewakuację mieszkańców budynku, którzy zmuszeni byli do ewakuacji przez okna pomieszczeń II i III kondygnacji, nie mogąc wyjść na korytarze i klatkę schodową, na koniec zaś doszło do zawalenia się pod wpływem wysokiej temperatury stropodachu i stropu II kondygnacji budynku, przy czym w następstwie pożaru i braku możliwości prawidłowej ewakuacji 23 osoby: D. K. (2), L. B., A. P. (2), W. P., T. P., B. S. (2), J. D., B. S. (1), M. S., M. N. (1), P. P. (1), M. N. (3), Ż. S., J. K. (1), A. K. (3), K. K. (2), A. K. (4), A. K. (5), C. K., M. K. (2), P. K. (2), D. K. (4), A. K. (2) nie zdążyły się ewakuować i poniosły śmierć wskutek doznania rozległych obrażeń termicznych połączonych z zatruciem tlenkiem węgla, zaś 20 osób doznało obrażeń ciała wskutek działania wysokiej temperatury, oddychania atmosferą pożaru oraz ewakuacji przez okna budynku i tak W. K. doznał oparzeń II i III stopnia powłok skórnych twarzy, pachwiny, kończyny górnej lewej i kończyny dolnej lewej, a ponadto niewydolności oddechowej i wstrząsu hipowolemicznego, powodujących u niego chorobę realnie zagrażającą życiu, J. W. doznał powierzchownych ran okolicy łokciowej lewej, głębokiej rany okolicy udowej lewej, które to obrażenia spowodowały u niego naruszenie czynności kończyny dolnej lewej na czas przekraczający 7 dni, W. D. doznał oparzeń II i III stopnia grzbietu i kończyny górnej lewej oraz złamania dwuskokowego kończyny dolnej lewej, które spowodowały u niego naruszenie czynności tych narami ów ciała na okres przekraczający 7 dni, A. P. (1) doznał otarcia naskórka uda prawego i oparzenia II stopnia palca prawej które, które to obrażenia spowodowały u niego naruszenie czynności tych narządów ciała na okres trwający nic dłużej niż 7 dni, R. R. doznał urazów pod postacią sińców kończyn dolnych, które spowodowały u niego naruszenie czynności tych narządów ciała na okres trwający nie dłużej niż 7 dni, I. Z. doznała oparzeń I i II stopnia kończyny górnej prawej i 2 łamania kości śródstopiu prawego, które to obniżenia spowodowały u niej rozstrój zdrowia na okres trwający dłużej niż 7 dni, P. R. doznał ogólnego rozstroju zdrowia na okres trwający nie dłużej niż 7 dni, O. J. doznała obrażeń w postaci sińców i otarć naskórka, spowodowały u niej naruszenie czynności powłok miękkich ciała na okres nie dłuższy niż 7 dni, Ł. P. doznał oparzeń II i III stopnia przedramion i dłoni, rany tłuczonej powłok głowy oraz złamania powierzchni chrzęstnej prawej rzepki, które spowodowały u niego rozstrój zdrowia i naruszenie: czynności kończyny dolnej prawej na okres trwający dłużej niż 7 dni, S. C. (2) doznał rozstroju zdrowia na czas zbliżony do 7 dni, S. G. doznała otwartych ran palców ręki lewej, stłuczenia i otarć powłok miękkich brzucha oraz stłuczenia tkanek miękkich miednicy, a ponadto uogólnionych potłuczeń, które spowodowały u niej rozstrój zdrowia na czas przekraczający 7 dni, E. S. doznała oparzeń II stopnia skóry twarzy oraz kończyny górnej lewej, które to obrażeniu spowodowały naruszenie czynności tych narządów na czas przekraczający 7 dni, R. K. doznał złamania kości piętowej prawej i stłuczenia kości piętowej lewej, które to obrażenia spowodowały u niego naruszenie czynności tych narządów ciała na okres trwający dłużej niż 7 dni, D. K. (3) doznała powierzchownych urazów brzucha, dolnej części grzbietu i miednicy jak również stłuczenia stopy, które to obrażenia spowodowały u niej naruszenie czynności powłok miękkich ciała na czas nie dłuższy niż 7 doi, A. K. (1) urazu w postaci sińca i otarcia naskórka uda prawego i otarcia naskórka okolicy rzepkowej prawej, które to obrażenia spowodowały u niej naruszenie czynności powłok miękkich kończyny dolnej prawej na okres trwający nie dłużej niż 7 dni, K. K. (1) doznała naruszenia czynności powłok jej ciał na czas nie przekraczający 7 dni, T. K. doznała ułamania obu kości podudzia lewego, które to obrażenie spowodowało u niej naruszenie czynności kończyny dolnej lewej na czas przekraczający 7 dni, W. S. doznał stłuczenia i otarcia naskórka powłok miękkich głowy i stłuczenia uda lewego, które to obrażenia spowodowały u niego naruszenie czynności powłok miękkich ciała na czas nieprzekraczający dni 7, M. J. doznała otwartej rany powłok głowy oraz złamania kręgu (...) kręgosłupa, które spowodowało u niej naruszenie czynności kręgosłupa na okres trwający dłużej niż 7 dni, zaś E. D. (3) doznała stłoczenia okolicy prawej strony żuchwy, złamania zęba oraz złamania w obrębie kręgu VI2 kręgosłupa które to obrażenia spowodowały u niej naruszenie czynności kręgosłupa na okres trwający dłużej niż 7 dni, a jednocześnie całkowitemu zniszczeniu uległa II i III kondygnacja budynku, zaś parter budynku uległ częściowemu zalaniu m.in. wskutek prowadzonych działań ratowniczo-gaśniczych, a ponadto:

- wykonał remont instalacji elektrycznej budynku w okresie od marca 2007 r. do października 2008 r. - pomimo nie dokonania wymaganego prawem budowlanym zgłoszenia tych robót budowlanych Staroście Powiatowemu w K., dopuścił niezgodnie z prawem budowlanym do użytkowania przez najemców remontowanej sukcesywnie instalacji elektrycznej budynku, pomimo nie dokonania jej prób końcowych i ostatecznego odbioru,

- nie zapewnił niezgodnie z prawem budowlanym możliwości bezpiecznego korzystania z odbiorników energii elektrycznej w budynku,

- nie dokonywał wymaganych prawem budowlanym okresowych kontroli sianu sprawności technicznej urządzeń i instalacji elektrycznych budynku,

- wykonał w marcu 2007 r. remont w budynku poprzez montaż punktu redukcyjno-pomiarowego gazu wraz z przezbrojeniem na gaz ziemny kotłowni budynku, a następnie wymiany kotła c. o, pomimo nic dokonania wymaganego prawem budowlanym zgłoszenia tych. robót budowlanych Staroście Powiatowemu w K.,

- nie oznakował niezgodnie z prawem budowlanym miejsca usytuowania głównego zaworu gazu w budynku,

- dopuszczał niezgodnie z prawem budowlanym używanie w budynku przez lokatorów II i III kondygnacji butli na gaz płynny - propan butan, przy jednoczesnym używaniu instalacji na gaz ziemny, na parterze budynku w pomieszczeniach zaadaptowanych na pomieszczenia mieszkalne,

tj. o czyn z art. 163 § 4 kk w zw. z art. 163 § 1 pkt. 1 i 2 i § 2 kk w zb. z art. 156 § 2 kk w zw. z art. 156 § 1 pkt 2 kk w zb. z art. 157 § 3 kk w zw. z art. 156 § 1 kk w zb. z art. 157 § 3 kk w zw. z art. 157 § 2 kk w zb. z art. 231 § 1 kk w zb. z art. 91a ustawy z dnia 7 lipca 1994 t. Prawo budowlane w zw. z art. 11 § 2 kk.

Z kolei B. K. została oskarżona o to, że w okresie od 22.01.2007 r. do 13.04. 2009 r. w K., będąc zatrudnioną na podstawie umowy o pracę na stanowisku inspektom, a od 01.10.2008 r. — starszego inspektora do spraw administracyjno-budowlanych w Zakładzie Gospodarki Mieszkaniowej w K., któremu na mocy uchwały R. Miejskiej w K. nr XXV/188/93 z dnia 29.09.1993 r. w sprawie utworzenia Zakłada Budżetowego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w K., Uchwały Rady Miejskiej w K. nr IX/81/95 z dnia 29.03.1995 r. i nr XXV/247/05 z dnia 17.03.2005 r. w sprawie uchwalenia i umiany statutu Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w K. oraz protokołu przekazania obiektu z dnia 22.01.2007r., sporządzonego pomiędzy (...) S.A. w W. Oddział w Z., a reprezentowaną przez Dyrektora Zakładu - Gminą K., powierzono w imieniu Burmistrza Gminy K. zarząd nieruchomością przejętą na własność przez Gminę w postaci, działki gruntu o nr ewidencyjnym 80/2, o powierzchni 2.975 m2, zabudowanej trzykondygnacyjnym budynkiem hotelu pracowniczego o powierzchni użytkowej 1326,50 m2, położonej przy ul. (...) w K., będąc zobowiązaną na mocy Regulaminu organizacyjnego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej oraz umowy o pracę i załączonego do niej zakresu obowiązków m.in. do sprawowania nadzoru nad stanem technicznym budynków i pomieszczeń będących w zarządzie Zakładu, zlecania wykonawstwa konserwacyjno-remontowego, kontroli prawidłowości użytkowania mieszkań, dokonywania okresowych przeglądów budynków i mieszkań, odbioru wykonywanych robót adaptacyjnych i remontowych, kontroli realizacji umów na wykonanie usług remontowo-konserwacyjnych, nie spełniła określonego w art. 61 ustawy — Prawo budowlane obowiązku utrzymania przedmiotowego budynku w należytym stanie technicznym, użytkowała opisany budynek niezgodnie z przepisami i nie zapewniła bezpieczeństwa użytkowania tego budynku, w ten sposób, że:

- pomimo zawierania przez Dyrektor Zakładu umów najmu wyodrębnionych lokali mieszkalnych z osobami, którym Burmistrz po uzyskaniu opinii Komisji Mieszkaniowej Gminy przyznał lokal w tym budynku dopuściła do zamieszkania tych osób w budynku, co pociągało za sobą zmianę warunków bezpieczeństwa pożarowego z uwagi na nieprzystosowanie istniejącej w budynku instalacji elektrycznej do zwiększonych w związku ze stałym zamieszkiwaniem ludzi obciążeń,

- nie uzyskała wymaganej prawem budowlanym ekspertyzy technicznej stanu konstrukcji i elementów budynku, z uwzględnieniem stanu podłoża gruntowego,

- zaniechała przeprowadzania wymaganych prawem budowlanym corocznych kontroli okresowych stanu technicznego elementów budynku i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu, instalacji i urządzeń służących ochłonie środowiska, przy czym w okresie od 23.03.2007 r. do 02.04.2009 r. instalacji gazowych oraz w okresie od 23.03.2007 r. do 13.04.2009 r, przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych),

- zaniechała przeprowadzenia wymaganej prawem budowlanym kontroli okresowej raz na 5 lat polegającej na sprawdzeniu „stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego, jego otoczenia, w tym badania instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów, mimo braku danych o wykonaniu w budynku takiej kontroli w okresie 5 lat poprzedzających objęcie zarządu nad budynkiem,

- zaniechała dokonania przynajmniej 2 razy w roku wymaganych prawem budowlanym przeglądów pomieszczeń budynku przeznaczonych do wspólnego użytkowania, w szczególności klatki schodowej i korytarzy II i III kondygnacji,

- zaniechała niezgodnie z prawem budowlanym założenia i prowadzenia dla budynku książki obiektu budowlanego,

- dopuszczała niezgodnie z przepisami o ochronie przeciwpożarowej do składowania przez mieszkańców materiałów palnych w postaci mebli z materiałów drewnopochodnych wypełnionych odzieżą i innymi przedmiotami gospodarstwa domowego na drogach komunikacji ogólną służących ewakuacji w postaci korytarzy II i III kondygnacji,

- dopuszczała niezgodnie z przepisami o ochronie przeciwpożarowej do zamykania przez mieszkańców drzwi ewakuacyjnych na korytarz z II i III kondygnacji prowadzących na zewnętrzne schody ewakuacyjne zlokalizowane przy prawej ścianie szczytowej budynku w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe użycie, a zaniechania przeprowadzenia wskazanych ekspertyz i kontroli, a także wymaganego zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania budynku skutkowały u niej brakiem pełnego rozeznania co do stanu technicznego konstrukcji obiektu, w tym braku jakiejkolwiek odporności ogniowej stropów II i III kondygnacji, a jednocześnie mając świadomość, że okładziny sufitu oraz ściany dróg ewakuacyjnych w postaci korytarzy II i III kondygnacji budynku prowadzących z obu części budynku do jednej klatki schodowej zlokalizowanej w centralnej części budynku, jak i obudowy klatki schodowej w obrębie II i III kondygnacji były wykonane z materiałów łatwo zapalnych w postaci m.in. płyt pilśniowych miękkich i styropianu, nie mających żadnej odporności ogniowej i utrzymując ten stan rzeczy przez cały okres zarządu obiektem, nie dopełnił również wynikającego z prawa budowlanego obowiązku zapewnienia w razie pożaru ograniczenia rozprzestrzeniania ognia i dymu w budynku, w szczególności w obrębie dróg ewakuacyjnych, nośności konstrukcji przez czas wynikający z przepisów prawa budowlanego, jak również możliwości ewakuacji ludzi, a tym zaniechaniem dochowania wymaganych reguł ostrożności, po zaprószeniu w dniu 13.04.2009 r. około godziny 0:17 ognia w budynku wskutek zwarcia instalacji elektrycznej na korytarzu II kondygnacji o nieustalonej przyczynie, doprowadziła do powstania pożaru, zagrażającego życiu i zdrowiu obecnych wówczas w budynku J. G., M. J., O. J., D. K. (1), I. Z., D. K. (2), W. K., A. P. (1), K. K. (1), P. K. (1), T. K., W. D., D. D., E. D. (1), P. R., R. K., A. K. (1), D. K. (3), J. W., H. Ś., Z. Ś.. L. B., A. D. (1), K. D. (1), A. D. (2), S. C. (1), W. S., E. S., K. S. (1), K. S. (2), K. S. (3), W. G., S. C. (2), R. R., S. G., J. B., M. K. (1), J. D., B. S. (1), M. S., M. N. (1), M. N. (2), P. P. (1), C. K., M. K. (2), P. K. (2), D. K. (4), A. K. (2), Ż. S., J. K. (1), A. K. (3), K. K. (2), A. K. (4), A. K. (5), A. P. (2), E. D. (2), M. P. (1), O. D., M. P. (2), W. P., Ł. P., T. P., A. P. (3) i B. S. (2) oraz zajmowanego stale przez nieobecnych H. G. A. Ś., M. Ś., A. B., P. B., J. C., P. C., M. O., M. P. (3), B. P., R. Ś., K. D. (2), T. C., P. J., S. K., A. K. (6), J. P., A. P. (2), J. D., E. P., P. S., I. P., A. P. (4), P. P. (3), I. M., oraz mieniu w wielkich rozmiarach w postaci całej II i III kondygnacji budynku wraz z przedmiotami znajdującymi się w poszczególnych pomieszczeniach, którego zaistnienie mogła przewidzieć, a który to pożar rozwijał się intensywnie i dynamicznie w sposób niewidoczny początkowo dla mieszkańców budynku, w ściankach działowych korytarzy silnie rozprzestrzeniających ogień i trujące gazy będące elektem procesu spalania, co w efekcie doprowadziło do gwałtownego objęcia spalaniem płomieniowym dużej kubatury korytarza II kondygnacji, a następnie rozprzestrzenienia się pożaru klatką schodową na III kondygnację budynku i w rezultacie uniemożliwiło prawidłową ewakuację mieszkańców budynku, którzy zmuszeni byli do ewakuacji przez okna pomieszczeń II i III kondygnacji, nic mogąc wyjść na korytarze i klatkę schodową, na koniec zaś doszło do zawalenia się pod wpływem wysokiej temperatury stropodachu i stropu II kondygnacji budynku, przy czym w następstwie pożaru i braku możliwości prawidłowej ewakuacji 23 osoby: D. K. (2), L. B., A. P. (2), W. P., T. P., B. S. (2), J. D., B. S. (1), M. S., M. N. (1), P. P. (1), M. N. (3), Ż. S., J. K. (1), A. K. (3), K. K. (2), A. K. (4), A. K. (5), C. K., M. K. (2), P. K. (2), D. K. (4), A. K. (2) nię zdążyły się ewakuować i poniosły śmierć wskutek doznania rozległych obrażeń termicznych połączonych z zatruciem tlenkiem węgla, zaś 20 osób doznało obrażeń ciała wskutek działania wysokiej temperatury, oddychania atmosferą pożaru oraz ewakuacji przez okna budynku i tak W. K. doznał oparzeń II i III stopnia powłok skórnych twarzy, pachwiny, kończyny górnej lewej i kończyny dolnej lewej, a ponadto niewydolności oddechowej i wstrząsu hipowolemicznego, powodujących u niego chorobę realnie zagrażającą życiu, J. W. doznał powierzchownych ran okolicy łokciowej lewej, głębokiej rany okolicy udowej lewej, które to obrażenia spowodowały u niego naruszenie czynności kończyny dolnej lewej na czas przekraczający 7 dni, W. D. doznał oparzeń II i III stopnia grzbietu i kończyny górnej lewej oraz złamania dwuskokowego kończyny dolnej lewej, które spowodowały u niego naruszenie czynności tych narami ów ciała na okres przekraczający 7 dni, A. P. (1) doznał otarcia naskórka uda prawego i oparzenia II stopnia palca prawej które, które to obrażenia spowodowały u niego naruszenie czynności tych narządów ciała na okres trwający nic dłużej niż 7 dni, R. R. doznał urazów pod postacią sińców kończyn dolnych, które spowodowały u niego naruszenie czynności tych narządów ciała na okres trwający nie dłużej niż 7 dni, I. Z. doznała oparzeń I i II stopnia kończyny górnej prawej i 2 łamania kości śródstopiu prawego, które to obniżenia spowodowały u niej rozstrój zdrowia na okres trwający dłużej niż 7 dni, P. R. doznał ogólnego rozstroju zdrowia na okres trwający nie dłużej niż 7 dni, O. J. doznała obrażeń w postaci sińców i otarć naskórka, spowodowały u niej naruszenie czynności powłok miękkich ciała na okres nie dłuższy niż 7 dni, Ł. P. doznał oparzeń II i III stopnia przedramion i dłoni, rany tłuczonej powłok głowy oraz złamania powierzchni chrzęstnej prawej rzepki, które spowodowały u niego rozstrój zdrowia i naruszenie: czynności kończyny dolnej prawej na okres trwający dłużej niż 7 dni, S. C. (2) doznał rozstroju zdrowia na czas zbliżony do 7 dni, S. G. doznała otwartych ran palców ręki lewej, stłuczenia i otarć powłok miękkich brzucha oraz stłuczenia tkanek miękkich miednicy, a ponadto uogólnionych potłuczeń, które spowodowały u niej rozstrój zdrowia na czas przekraczający 7 dni, E. S. doznała oparzeń II stopnia skóry twarzy oraz kończyny górnej lewej, które to obrażeniu spowodowały naruszenie czynności tych narządów na czas przekraczający 7 dni, R. K. doznał złamania kości piętowej prawej i stłuczenia kości piętowej lewej, które to obrażenia spowodowały u niego naruszenie czynności tych narządów ciała na okres trwający dłużej niż 7 dni, D. K. (3) doznała powierzchownych urazów brzucha, dolnej części grzbietu i miednicy jak również stłuczenia stopy, które to obrażenia spowodowały u niej naruszenie czynności powłok miękkich ciała na czas nie dłuższy niż 7 dni, A. K. (1) urazu w postaci sińca i otarcia naskórka uda prawego i otarcia naskórka okolicy rzepkowej prawej, które to obrażenia spowodowały u niej naruszenie czynności powłok miękkich kończyny dolnej prawej na okres trwający nie dłużej niż 7 dni, K. K. (1) doznała naruszenia czynności powłok jej ciał na czas nie przekraczający 7 dni, T. K. doznała ułamania obu kości podudzia lewego, które to obrażenie spowodowało u niej naruszenie czynności kończyny dolnej lewej na czas przekraczający 7 dni, W. S. doznał stłuczenia i otarcia naskórka powłok miękkich głowy i stłuczenia uda lewego, które to obrażenia spowodowały u niego naruszenie czynności powłok miękkich ciała na czas nieprzekraczający dni 7, M. J. doznała otwartej rany powłok głowy oraz złamania kręgu (...) kręgosłupa, które spowodowało u niej naruszenie czynności kręgosłupa na okres trwający dłużej niż 7 dni, zaś E. D. (3) doznała stłoczenia okolicy prawej strony żuchwy, złamania zęba oraz złamania w obrębie kręgu VI2 kręgosłupa które to obrażenia spowodowały u niej naruszenie czynności kręgosłupa na okres trwający dłużej niż 7 dni, a jednocześnie całkowitemu zniszczeniu uległa II i III kondygnacja budynku, zaś parter budynku uległ częściowemu zalaniu m.in. wskutek prowadzonych działań ratowniczo-gaśniczych, a ponadto dopuściła niezgodnie z prawem budowlanym do użytkowania przez najemców remontowanej sukcesywnie instalacji elektrycznej budynku, pomimo nie dokonania jej prób końcowych i ostatecznego odbioru, a ponadto

- nie zapewniła niezgodnie z prawem budowlanym możliwości bezpiecznego korzystania z odbiorników energii elektrycznej w budynku,

- nie dokonywała wymaganych prawem budowlanym. okresowych kontroli stanu sprawności technicznej urządzeń i instalacji elektrycznych budynku,

- nie oznakowała niezgodnie z prawem budowlanym miejsca usytuowania głównego zaworu gazu w budynku, dopuszczała niezgodnie z prawem budowlanym używanie w budynku przez lokatorów II i III kondygnacji butli na gaz płynny — propan butan, przy jednoczesnym używaniu instalacji na gaz ziemny na parterze budynku w pomieszczeniach za adaptowany cli mi pomieszczenia mieszkalne,

tj. o czyn z art. 163 §4 kk w zw. z art. 163 §1 pkt. 1 i 2 i §2 kk w zb z art. 156 §2 kk w zw. z art. 156 §1 pkt. 2 kk w zb z art. 157 §3 kk w zw. z art. 157 §1 kk w zb z art. 157 §3 kk w zw. z art. 157 §2 kk w zb z art. 91a ustawy Prawo budowlane w zw. z art. 231 §2 kk.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 25.02.2015r. w sprawie
III K 250/10 oboje oskarżeni zostali uznani za winnych zarzucanych im czynów i skazani odpowiednio na kary 3 lat pozbawienia wolności K. G. i dwóch lat pozbawienia wolności – B. K..

Prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 16.09.2015r. w sprawie II AKa 143/15 na skutek apelacji, wniesionych przez prokuratora co do oskarżonego K. G. i obrońców obu oskarżonych od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 25.02.2015 r., sygn. akt III K 250/10 powyższy wyrok zmieniono w ten sposób, że z opisu czynu przypisanego oskarżonemu K. G. wyeliminowano fragment o brzmieniu: „będąc funkcjonariuszem publicznym, pełniącym" i w jego miejsce wpisano zwrot: „pełniąc", a nadto wyeliminowano fragment: „działając na szkodę interesu publicznego oraz prywatnego" oraz wyeliminowano z kwalifikacji prawnej tego czynu przepis art. 231 § l k.k.;

- z opisów czynów przypisanych K. G. i B. K. wyeliminowano fragmenty zawarte w ostatnich tiretach dotyczące niezgodnego z prawem budowlanym używania w budynku przez lokatorów II i III kondygnacji butli na gaz płynny propan-butan przy jednoczesnym używaniu instalacji na gaz ziemny na parterze budynku w pomieszczeniach zaadaptowanych na cele mieszkalne;

- z kwalifikacji prawnej czynów przypisanych K. G. i B. K. wyeliminowano fragmenty w brzmieniu: „w zb, z art. 156 § 2 k.k. w zw. z art. 156 § 1 pkt. 2 k.k. w zb.z art. 157 § 3 k.k. w zw. z art. 157 § 1 k.k. w zb.z art. 157 § 3 k.k. w zw. z art. 157 § 2 kk" oraz obniżono kary pozbawienia wolności wymierzone oskarżonym:

- K. G., przy zastosowaniu przepisu art. 4 § 1 k.k. - do 2 (dwóch) lat,

- B. K. - do jednego roku

i jednocześnie wykonanie tych kar warunkowo zawieszono wobec K. G. na okres próby 4 lat a wobec B. K. na okres próby 2 lat.

Dalej Sąd Rejonowy ustalił, że aktualnie sytuacja finansowa Gminy K. jest trudna. Wydatki w okresie 2012-2015 realizowane były na poziomie przekraczającym możliwości finansowe, a wykonywanie zadań przez gminę odbywało się kosztem zaciągania zobowiązań. Poziom zadłużenia gminy na koniec roku 2015 wynosił 77,55% planowanych dochodów, a zobowiązania długoterminowe osiągnęły wysokość ponad 38 milionów złotych. W celu poprawy sytuacji finansowej i zabezpieczenia prawidłowego realizowania zadań oraz obsługi długu pozwana Gmina przyjęła Program Postępowania naprawczego na lata 2016-2018, wiążący się m.in. z podejmowaniem działań oszczędnościowych np. w postaci likwidacji Szkoły Podstawowej w G.. Przeciwko pozwanej toczy się łącznie 21 postępowań o zadośćuczynienie w związku z pożarem w 2009 r., w których łączna wartość dochodzonych roszczeń wynosi 1 797 500 zł.

A. K. (3) mieszkała wraz z matką Ż. K. w mieszkaniu J. S. (1), następnie obie wyprowadziły się do prababci A., która mieszkała w tej samej miejscowości - T.. Tam urodziły się K. K. (2), A. K. (4) i A. K. (5). Z uwagi na bliską odległość J. S. (1) w zasadzie codziennie odwiedzał wnuczki. One również często przychodziły do dziadków, czasami u nich nocowały. Powód zajmował się wnuczkami, gdy córka Ż. miała jakieś sprawunki
w K.. J. S. (1) spędzał z wnuczkami czas czytając im bajki, układając klocki itd. Rodzina wspólnie spędzała święta i inne uroczystości rodzinne. Ok. 2 lata przed wypadkiem Ż. S. wyprowadziła się z córkami do K., gdzie otrzymała lokal socjalny w budynku socjalnym przy ul. (...). Wówczas dwie starsze wnuczki przyjeżdżały do powoda na weekendy oraz spędzały u dziadków wakacje. J. S. (1) zawoził córce i wnuczkom warzywa i owoce, które sam wyhodował w ogrodzie oraz słodycze. Rozmawiał z nimi przez telefon.

W dniu pożaru A. K. (3) miała 15 lat, K. K. (2) miała 13 lat, A. K. (4) miała 7 lat, zaś A. K. (5) miała 3,5 roku.

J. S. (1) dowiedział się o pożarze z wiadomości telewizyjnych. Przebywał wówczas w pracy – stróżował. „Strasznie się poczuł, był roztrzęsiony, cały czas chodził, nie mógł sobie znaleźć miejsca” O śmierci wnuczek dowiedział się, gdy wrócił z nocki do domu. Członkowie rodziny nie chcieli go wziąć ze sobą do K., bali się o niego, bo był po zawale. W pierwszych dniach był bardzo nerwowy, roztrzęsiony. Nie korzystał z żadnych leków ani usług lekarskich. Przeżywał to w sobie. Najgorzej przeżywał to do pogrzebu, nie mógł znaleźć sobie miejsca, musiał cały czas coś robić, nie mógł usiedzieć w domu. Przez trzy lata od pogrzebu cały czas myślał o tym. Obecnie stara się jak najmniej o tym myśleć, nie może tego wspominać. Czym więcej wspomina tym większy żal czuje.

J. S. (1) ma 68 lat, emeryt, żonaty, żona B. S. (3). Mają trójkę dzieci: syna P., córkę Ż., która zginęła w pożarze w 2009 r. oraz córkę J. S. (2) lat 29, która mieszka wraz z rodzicami i dwiema córkami J. lat 7 i A. lat 2. Wysokość emerytury powoda wynosi 1600 zł.

W 2009 r. J. S. (1) otrzymał od Gminy K. zasiłek celowy na pokrycie wydatków związanych z pogrzebem córki Ż. S., i wnuczek A., K., A. i A. w wysokości 10000,00 zł oraz zasiłek celowy – rekompensatę za utratę członka rodziny – Ż. S. w kwocie 25000,00 zł. Ponadto żona powoda B. S. (3) otrzymała zasiłek celowy – rekompensatę za śmierć córki Ż. S. w kwocie 25000,00 zł.

Przed Sądem Okręgowym w Szczecinie toczy się sprawa z powództwa J. S. (1) przeciwko Gminie K. o zapłatę 100.000,00 zł z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną śmiercią córki Ż. S..

Na gruncie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd pierwszej instancji uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

W pierwszej kolejności Sąd wyjaśnił, iż stan faktyczny w sprawie został ustalony w oparciu o zeznania świadka B. S. (3) i J. S. (2) oraz powoda J. S. (1), decyzji o przyznanych świadczeniach celowych, a ponadto w zakresie skutków pożaru i okoliczności świadczących o odpowiedzialności pozwanej Gminy K. na podstawie ustaleń zawartych w wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 25.02.2015r. w sprawie III K 250/10. Sąd nie przeprowadził dowodu z opinii biegłego z zakresu psychologii, gdyż powód nie stawił się na wyznaczone spotkanie z psychologiem L. D..

Sąd podkreślił, iż pomiędzy stronami była sporna między innymi odpowiedzialność pozwanej co do zasady. Ponadto pozwana podniosła zarzut zawyżenia kwoty zadośćuczynienia.

Oceniając zarzut braku przesłanek odpowiedzialności Gminy K. za skutki pożaru, który miał miejsce w nocy z 12 na 13.04.2009 r. Sąd uznał, iż jest on nietrafny.

Jako podstawę prawną odpowiedzialności pozwanej sąd w pierwszym rzędzie wskazał art. 417 § 1 kc, zgodnie z którym za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Sąd zważył, iż przepis ten przewiduje odpowiedzialność odszkodowawczą za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, zdefiniowanym jako „niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej". Stanowi więc on ogólną podstawę odpowiedzialności władz publicznych za ich władcze działania. Omawiana regulacja znajduje zastosowanie jeśli szkoda zostanie wyrządzona „przy wykonywaniu władzy publicznej”, przez co rozumieć należy takie działania, które ze swej istoty, a więc ze względu na charakter i rodzaj funkcji przynależnej władzy publicznej, wynikają z kompetencji określonych w Konstytucji oraz w innych przepisach prawa, których wykonywanie łączy się z reguły z możliwością władczego kształtowania sytuacji jednostki. Należy jednak omawiane pojęcie rozumieć szeroko, jako działanie lub zaniechanie, również mające postać czysto faktyczną, rozstrzygnięcia indywidualne i akty quasi-normatywne, nie wyłączając wadliwych aktów administracyjnych i orzeczeń sądowych. Odpowiedzialność z art. 417 kc ponosić może m.in. jednostka samorządu terytorialnego, którymi w Polsce, zgodnie z przepisami o samorządzie gminnym, powiatowym i wojewódzkim są: gminy, powiaty i województwa. Władze publiczne ponoszą odpowiedzialność za swoje zachowania, jeżeli są one „niezgodne z prawem przez co rozumie się nie tylko zachowania naruszające normy prawne, ale i zasady współżycia społecznego. Podkreśla się, że w porównaniu z regulacją konstytucyjną, która określa minimalny zakres ochrony, posłużenie się cywilistycznym, szerokim ujęciem zapewnia bezprawności/niezgodności z prawem spójność aksjologiczną w ramach kodeksu i podnosi standard ochrony poszkodowanych. Formułowany jest także pogląd nieco odmienny, że w art. 417 kc przyjęto węższe znaczenie bezprawności, które co do zasady nie obejmuje niezgodności z normami pozaprawnymi. To drugie stanowisko wydaje się dominować, a wywodzi się ono z poglądu Trybunału Konstytucyjnego, utożsamiającego „prawo" z normami prawnymi zakodowanymi w konstytucyjnie określonych źródłach prawa, a niezgodność określa jako „zaprzeczenie zachowania uwzględniającego nakazy i zakazy wynikające z normy prawnej". W piśmiennictwie podkreśla się, że w konkretnym przypadku przypisywania władzy publicznej odpowiedzialności za szkodę, tak rozumianą bezprawność należy ustalić, rekonstruując normy prawne, regulujące stosunek publicznoprawny, które organ naruszył swoim działaniem lub zaniechaniem. Jeżeli jednak obowiązujące przepisy prawne zawierać będą odesłania do norm pozaprawnych (np. zasad współżycia społecznego, dobrych obyczajów, etycznych standardów wykonywania zawodu), wówczas znajdą one zastosowanie przy kwalifikacji zachowań władzy publicznej jako niezgodnych z prawem.

Kontynuując poczynione rozważania Sąd Rejonowy wskazał, iż dla określenia odpowiedzialności odszkodowawczej władz publicznych, obok zdarzenia sprawczego, konieczne jest ustalenie pozostałych przesłanek odpowiedzialności deliktowej, a więc szkody i związku przyczynowego. Przepis art. 417 k.c. nie zawiera w tej kwestii żadnej regulacji, a tym samym znajdą zastosowanie ogólne reguły dotyczące kompensaty szkody w mieniu i na osobie oraz koncepcji związku przyczynowego – w szczególności ujęte w przepisach art. 361, 444–448 k.c. Określona w art. 417 k.c. konstrukcja odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej zakłada wyłącznie odpowiedzialność osoby prawnej. Odpowiada ona za zachowania osób tworzących jej strukturę organizacyjną i bez względu na miejsce zajmowane w tej strukturze zachowania tych osób fizycznych „obciążają" tę osobę prawną. Chodzi nie tylko o działania organów osób prawnych, ale wszelkich innych jednostek organizacyjnych (np. organów w rozumieniu prawa administracyjnego) i pracowników przynależnych do tych struktur.

Gmina, jako jednostka samorządu terytorialnego, zgodnie z przepisem art. 2 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własny rachunek, a zgodnie z przepisem ust. 2 posiada osobowość prawną. Stosownie do przepisu art. 6 ust. 1 powołanej ustawy do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Do zadań własnych gminy przepis art. 7 zalicza zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, a w tym m.in. gminnego budownictwa mieszkaniowego, porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej oraz utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych. W myśl przepisu art. 9 ust. 1 w celu wykonywania zadań gmina może m.in. tworzyć jednostki organizacyjne. Należy również pamiętać, że zgodnie z przepisem art. 4 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego tworzenie warunków do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej należy do zadań własnych gminy, a nadto, jak o tym stanowi przepis art. 4 ust. 2 gmina, na zasadach i w wypadkach przewidzianych w ustawie, zapewnia lokale socjalne i lokale zamienne, a także zaspokaja potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach, przy czym zadanie to wykonuje wykorzystując mieszkaniowy zasób gminy i w inny sposób (ust. 3).

Mając na uwadze wszystkie przywołane regulacje Sąd przyjął, że gospodarowanie (zarządzanie) przez gminę mieszkaniowym zasobem gminy w rozumieniu przepisu art. 2 ust. 1 pkt. 10 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego, a w szczególności gospodarowanie nim w celu zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej i realizacji obowiązku zapewniania lokali socjalnych mieści się w pojęciu wykonywania władzy publicznej w ujęciu przepisu art. 417 §1 kc i co za tym idzie, jeśli przy wykonywaniu tego rodzaju zadań dojdzie do wyrządzenia szkody (krzywdy) dochodzenie jej naprawienia znajduje podstawę w tym właśnie przepisie.

Niezależnie od powyższego stwierdził, że podstawę odpowiedzialności pozwanej stanowić może przepis art. 430 k.c. zgodnie, z którym kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności. Jak już wyżej wspomniano sprawujący zarząd budynkiem Zakład Gospodarki Mieszkaniowej był zakładem budżetowym Gminy K., a jego pracownicy byli w związku z tym podporządkowani organom Gminy w tym zwłaszcza Burmistrzowi. Gospodarowanie zasobem mieszkaniowym niewątpliwie jest wykonywane przez jednostki samorządu terytorialnego na własny rachunek, a osoby, które jako pracownicy zakładu budżetowego takiej jednostki, bezpośrednio zadanie to wykonują są obowiązane stosować się do wskazówek organów tejże jednostki i przy wykonywaniu swoich zadań podlegają ich kierownictwu. Stąd też opisane wyżej okoliczności sprawy uzasadniają przyjęcie, że Gmina K. ponosi odpowiedzialność za skutki pożaru, za którego nieumyślne spowodowanie zostali prawomocnie skazani K. G. i B. K..

Sąd Rejonowy podkreślił, że zarząd budynkiem, w którym wybuchł pożar sprawował ZGM, czyli nie posiadający osobowości prawnej komunalny zakład budżetowy, którym kierował pełniący wówczas funkcje Dyrektora K. G. i, w którym stanowisko starszego inspektora ds. administracyjno-budowlanych pełniła B. K.. Obie te osoby zostały uznane za winne prawomocnymi wyrokami sądów karnych, które w postępowaniu cywilnym, jak o tym stanowi przepis art. 11 k.p.c., mają moc wiążącą w zakresie ustaleń co do popełnienia przestępstwa i skazane m.in. za przestępstwo kwalifikowane z art. 163 §4 kk tj. przestępstwo nieumyślnego sprowadzenia pożaru, którego skutkiem była śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób.

Na podstawie wyżej opisanego stanu rzeczy Sąd przyjął, że Gmina K., jako jednostka samorządu terytorialnego, która wykonując władzę publiczną w rozumieniu przepisu art. 417 § 1 k.c., utworzyła i powierzyła (w rozumieniu przepisu art. 430 k.c.), nie posiadającemu osobowości prawnej zakładowi budżetowemu pod nazwą Zakład Gospodarki Mieszkaniowej, zarząd komunalnym zasobem mieszkaniowym, a w tym także nieruchomością w obrębie, której w nocy z 12 na 13.04.2009 r. wybuchł pożar ponosi odpowiedzialność za szkody i krzywdy, które wynikły z tego pożaru.

Jako podstawę prawną roszczenia powoda o zadośćuczynienie za doznaną w skutek śmierci wnuczek A. K. (3), K. K. (2), A. K. (4) i A. K. (5) krzywdę Sąd wskazał art. 446 § 1 i § 4 k.c., który stanowi, że jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Przepisy kodeksu cywilnego nie regulują pojęcia osoby bliskiej i osoby najbliższej pokrzywdzonemu, dlatego przy ustalaniu kręgu osób uprawnionych do zadośćuczynienia
w związku ze śmiercią pokrzywdzonego należy posiłkować się dorobkiem orzecznictwa Sądu Najwyższego i doktryny prawniczej. Należy zauważyć przy tym, że przepis art. 446 k.c. odróżnia oba te pojęcia. W § 1 i § 2 przepisu mowa jest o roszczeniach osób bliskich zmarłemu, zaś w § 3 i § 4, który reguluje zadośćuczynienie za krzywdę uprawnionymi są jedynie osoby najbliższe będące członkami rodziny zmarłego. Jest to węższy krąg podmiotów niż osoby bliskie, bo ograniczony do członków rodziny, której jednak nie należy definiować wyłącznie za pomocą kryterium relacji małżeńskich i pokrewieństwa. Pojęcie najbliższy członek rodziny należy ocenić na podstawie istniejącego faktycznie stosunku bliskości pomiędzy osobami pozostającymi w relacjach rodzinnych. Przy określaniu kręgu uprawnionych w rozumieniu art. 446 § 4 kc należy w pierwszej kolejności odwołać się do art. 27 krio. Generalnie najbliższym członkiem rodziny będzie rodzic, małżonek, dzieci, niekiedy dalsi zstępni, czyli wnukowie lub dalsi wstępni, czyli dziadkowie. (tak wyr. SN z 10.12.1969 r., III PRN 77/69, OSN 1970, Nr 9, poz. 160), dziecko pozostające pod pieczą rodziny zastępczej (wyr. SN z 05.08.1970 r., II CR 313/70, OSN 1971, Nr 3, poz. 56 oraz wyr. SN z 13.04.2005 r., IV CK 648/04, OSN 2006, Nr 3, poz. 54). W każdym przypadku warunkiem uznania danej osoby za najbliższą zmarłemu jest okoliczność, że zmarły utrzymywał z nim stosunki rodzinne, pozostając faktycznie w szczególnej bliskości powodowanej bardzo silną więzią uczuciową (wyrok SN z dnia 03.06.2011 r., III CSK 279/10, LEX nr 898254). Pojęcie najbliższy członek rodziny ujmowane jest stosunkowo szeroko, jednakże o tym, kto jest najbliższym członkiem rodziny decyduje faktyczny układ stosunków pomiędzy określonymi osobami.

Po nowelizacji kodeksu cywilnego dokonanej ustawą z dnia 30.05.2008 r. (Dz. U. Nr 116, poz. 731) zakresem odszkodowania na podstawie art. 446 § 4 k.c. objęty jest uszczerbek niemajątkowy doznany w następstwie śmierci, wskutek uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia (W.J. K., Zadośćuczynienie pieniężne dla najbliższych członków rodziny w razie śmierci poszkodowanego będącej następstwem czynu niedozwolonego (w:) Czyny niedozwolone w prawie polskim i prawie porównawczym, pod red. M. N., W. 2012, s. 221–245). Zadośćuczynienie ma na celu złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią najbliższej osoby i pomoc w dostosowaniu się do zmienionej sytuacji życiowej.

Zadośćuczynienie za krzywdę jest dodatkowym roszczeniem, obok odszkodowania, określonego w art. 446 § 3 k.c. Należy zauważyć, iż kompensacie podlega doznana krzywda, a więc w szczególności cierpienie, ból i poczucie osamotnienia po śmierci najbliższego członka rodziny. W wyroku SA w Lublinie z dnia 18.10.2012 r. (I ACa 458/12, LEX nr 1237237) uznano, że na rozmiar krzywdy podlegającej kompensacie na podstawie art. 446 § 4 k.c. mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby najbliższej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem jego odejścia (np. nerwicy, depresji), rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy oraz wiek pokrzywdzonego.

W przedmiotowej sprawie w szczególności w oparciu o zeznania świadków i powoda Sąd pierwszej instancji uznał, że pomiędzy powodem J. S. (1) a jego wnuczkami A. K. (3), K. K. (2), A. K. (4) i A. K. (5) istniała szczególna, silna więź emocjonalna, wynikająca nie tylko z więzi rodzinnych ale również bardzo częstych kontaktów powoda z wnuczkami. Najstarsza wnuczka A. przez pewien czas mieszkała wraz z powodem. Następnie wraz z pozostałymi wnuczkami K., A. i A. mieszkały blisko dziadka, w domu prababci, w tej samej miejscowości co powód – T.. Przez ostatnie dwa lata przed śmiercią wnuczki mieszkały w K., jednakże przy każdej okazji spotykały się z powodem, który przywoził im warzywa i owoce, które sam uprawiał oraz słodycze. Starsze dwie wnuczki A. i K. przyjeżdżały do dziadka na weekendy oraz spędzały u niego wakacje, zaś młodsze pozostawały pod jego opieką, gdy Ż. S. miała jakieś „sprawunki do załatwienia”. Ponadto rodzina spędzała ze sobą święta i uroczystości rodzinne. Sąd przyjął tym samym, że pomiędzy J. S. (1) a wnuczkami w wyniku tych kontaktów nawiązała się silna prawidłowa, naturalna więź rodzinna, jaka zazwyczaj występuje pomiędzy dziadkami a wnukami. W ocenie Sądu nawiązaniu tej więzi nie stał na przeszkodzie wiek najmłodszej wnuczki A., która w chwili śmierci miała 3,5 roku i średniej wnuczki A., która w chwili śmierci miała 7 lat, gdyż jak Sąd ustalił powód czynnie uczestniczył w życiu wszystkich wnuczek, ich opiece i wychowaniu. Pomimo, iż Sąd nie mógł skorzystać z dowodu z opinii biegłej z zakresu psychologii w ocenie Sądu należało uznać, iż powód bardzo przeżył śmierć wszystkich czterech wnuczek. Jak zeznał najgorszy był dla niego czas do pogrzebu, kiedy to chodził roztrzęsiony, nie mógł sobie znaleźć miejsca. Po pogrzebie powód trochę lepiej się poczuł, ale nadal bardzo przeżywał śmierć wnuczek i rozpamiętywał zdarzenie pożaru przez ok. trzy lata. Powód zeznał, że do dnia dzisiejszego nie pogodził się ze stratą i próbuje pomniejszyć odczuwany żal poprzez unikanie wspomnień o wnuczkach. Sąd nie miał wątpliwości, iż traumatyczne przeżycie w przypadku powoda było tym bardziej drastyczne, iż w pożarze zginęło w sumie pięć osób, które były najbliższymi członkami rodziny powoda, zaś młody wiek tych osób pozwalał na przyjęcie, że powód przez długi czas, a w zasadzie przez resztę swojego życia będzie mógł liczyć na bliskie kontakty z wnuczkami. Powyższe okoliczności Sąd wziął pod uwagę przy ocenie stopnia krzywdy, której doznał powód. Sąd uznał, ze krzywda ta jest znaczna i stanowi podstawę przyznania powodowi zadośćuczynienia pieniężnego.

Sąd zważył jednocześnie, że zadośćuczynienie za krzywdę ma stanowić sumę odpowiednią. Sąd ma obowiązek wyważyć wszystkie okoliczności sprawy tak, aby z jednej strony przyznane zadośćuczynienie stanowiło rekompensatę za przykre traumatyczne doznania z drugiej, zaś aby nie stanowiło bezpodstawnego wzbogacenia powoda.

Dlatego z drugiej strony Sąd Rejonowy wziął pod uwagę okoliczność, iż cierpienie powoda nie było na tyle silne i uciążliwe, ażeby powód podjął decyzję o poddaniu się terapii farmakologicznej, psychologicznej czy psychiatrycznej. Powód znajdował sobie pocieszenie w czynnościach wykonywanych w mieszkaniu lub obejściu. Jak zeznał, musiał cały czas coś robić, nie mógł usiedzieć na miejscu. Sąd wziął pod uwagę także, to, że najbliższa rodzina powoda składa się również z innych członków rodziny. Wraz z powodem zamieszkuje żona B., młodsza córka J. dwie wnuczki J. i A.. Powód ma również syna P., który co prawda nie mieszka z powodem ale utrzymuje z nim stałe, bliskie kontakty. Po śmierci wnuczek były zatem osoby najbliższe powodowi, które mogły wesprzeć go emocjonalnie w najgorszych momentach, i które wraz z nim przeżywały cierpienie po śmierci A., K., A. i A.. Ponadto Sąd uwzględnił okoliczność, iż pozwana starała się już w 2009 r. zadośćuczynić krzywdzie powoda wypłacając w sumie 35 000zł tytułem zasiłków celowych, w tym 10000zł na pokrycie wydatków związanych z pogrzebami i 25000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć córki Ż. S.. Kwotę 25 000 zł otrzymała od pozwanej również żona powoda B. S. (3) w związku ze śmiercią Ż. S.. Co prawda, kwoty te zostały wypłacone tytułem zadośćuczynienia za krzywdę związaną ze śmiercią córki powoda, niemniej w związku z utratą członka rodziny w wyniku tego samego zdarzenia w wyniku którego śmierć poniosły jego wnuczki. Ponadto, powód niezwłocznie po pożarze miał możliwość skorzystać z pomocy psychologa, którego zapewniła osobom poszkodowanym Gmina K.. J. S. (1) został zatemobjęty pomocą socjalną, finansową i psychologiczną ze strony Gminy K.. Sąd wziął również pod uwagę okoliczność, iż pracownicy pozwanej, z których działaniami i zaniechaniami obowiązków była powiązana krzywda powoda ponosili jedynie winę nieumyślną w stopniu odpowiadającym niedbalstwu, co determinuje zakres odpowiedzialności pozwanej Gminy K..

Z powyższych względów Sąd pierwszej instancji przyjął, że odpowiednią sumą zadośćuczynienia, która będzie rekompensowała krzywdę powoda będzie łączna kwota 30 000zł tj. po 7 500zł w związku ze śmiercią każdej z wnuczek. W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone.

Odsetki ustawowe Sąd zasądził na podstawie art. 481§1 i 2 kc, od dnia doręczenia pozwu tj. 30.09.2016 r. do dnia zapłaty, uwzględniając, iż powód za pośrednictwem swojego pełnomocnika już w pismach z dnia 15.04.2014 r. zgłaszał pozwanej żądanie o zapłatę zadośćuczynienia w kwotach po 100.000,00 zł. z tytułu zadośćuczynienia za śmierć każdej z wnuczek (art. 455 kc). Co prawda w tym czasie toczyło się jeszcze postępowanie karne o ustalenie winy pracowników pozwanej w zakresie spowodowania pożaru z dnia
12-13.04.2009 r. jednakże już po prawomocnym skazaniu tych osób, co nastąpiło w dniu 16.09.2015 r. pozwana miała możliwość zweryfikowania okoliczności zgłoszonych w tych pismach przez powoda. Tym bardziej, że skoro pozwana wypłacała powodowi już w 2009 r. zasiłki celowe to świadczy, że brała pod uwagę możliwość swojej odpowiedzialności odszkodowawczej wobec powoda.

Sąd nie uwzględnił wniosku pozwanej o rozłożenie zasądzonej kwoty na raty. Wskazał bowiem, iż przedmiotowa sprawa toczy się od kwietnia 2016 r. i pozwana miała czas na to, ażeby zabezpieczyć niezbędną kwotę tytułem zadośćuczynienia dla powoda.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102kpc. Powód wygrał proces w 50%. Na koszty sądowe powoda złożyła się opłata sadowa od pozwu w kwocie 3000 zł, zaliczka w kwocie 200 zł, z której zostały pokryte wydatki na dojazd Sądu do miejsca zamieszkania powoda w kwocie 145 zł oraz 17 zł opłaty od pełnomocnictwa. 50% tej sumy to kwota 1581 zł, którą Sąd w pkt III zasądził od pozwanej na rzecz powoda. W pkt IV Sąd zniósł pomiędzy stronami koszty zastępstwa procesowego, zaś w pkt V zarządził zwrot od Skarbu Państwa na rzecz powoda 55 zł niewykorzystanej zaliczki na wydatki sądowe.

Apelację od rozstrzygnięcia Sądu I instancji wniosła pozwana, zaskarżając wyrok w części, tj. co do punktu I, III i IV. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła naruszenie następujących przepisów postępowania, mające wpływ na treść orzeczenia:

1.  art. 233 § 1 i 2 k.p.c. – poprzez dokonanie oceny zgromadzonego materiału dowodowego, w sposób dowolny, z przekroczeniem zasad logiki i doświadczenia życiowego, co skutkowało błędnym ustaleniem, że powoda łączyła ze wszystkimi wnuczkami szczególnie bliska więź rodzinna, której zerwanie doprowadziło do powstania u powoda znacznej krzywdy, a także faktycznym pominięciem zarzutów pozwanej dotyczących kwoty wypłaconej powodowi z tytułu zadośćuczynienia za doznaną przez powoda krzywdę związaną ze śmiercią wnuczek; a także - na przypisaniu zbytniego waloru dowodowego zeznaniom świadków oraz powoda, które w istocie nie wskazywały na istnienie szczególnej więzi między powodem a wnuczkami oraz nieuwzględnieniu stawianych przez powoda przeszkód w przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu psychologii polegających na niestawianiu się na terminy badań, pomimo zobowiązań Sądu w tym zakresie, co z kolei skutkowało zasądzeniem kwoty zadośćuczynienia na podstawie ograniczonego materiału dowodowego w postaci zeznań świadków i powoda.;

2.  art. 320 k.p.c. – poprzez zaniechanie rozłożenia na raty zasądzonej sumy.

Nadto skarżąca podniosła zarzut naruszenia następujących przepisów prawa materialnego:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 446 § 4 k.p.c. poprzez błędną wykładnię sprowadzającą się do uznania, że zasądzona na rzecz powoda kwota zadośćuczynienia pieniężnego w wysokości 30 000 zł jest adekwatna do doznanej przez niego krzywdy, cierpień i bólu, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że jest ona nadmiernie wygórowana;

2.  art. 359 § 1, 363 § 2, 445 § 1, 455 i 481 k.c. poprzez błędną wykładnię wymienionych przepisów polegającą na wyrażeniu błędnego poglądu prawnego jakoby odsetki za opóźnienie od zasądzonej w pkt I sentencji wyroku kwoty powinny być płatne od dnia wniesienia pozwu.

Podnosząc powyższe skarżąca wniosła o zmianę wyroku poprzez:

1)  oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o: obniżenie zasądzonej od pozwanej na rzecz powoda kwoty, oddalenie powództwa w zakresie odsetek za opóźnienie za okres od dnia wniesienia powództwa do dnia wyrokowania przez sąd drugiej instancji, rozłożenie zasądzonej kwoty świadczenia na raty, płatne w odstępach co najmniej dwumiesięcznych, do dnia 10. każdego miesiąca wraz z odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia płatności którejkolwiek z rat;

2)  zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie trzecim poprzez zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

3)  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania za drugą instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych;

4)  odstąpienie od obciążania pozwanej kosztami procesu za postępowanie przed sądami obu instancji - w przypadku oddalenia apelacji;

W uzasadnieniu pozwana stwierdziła, że więź pomiędzy powodem a jego wnuczkami nie miała szczególnego charakteru, lecz była typowa dla tego rodzaju stosunków rodzinnych. Apelująca zaakcentowała także, że powód nie stawił się na terminy badań przez biegłego psychologa, co uniemożliwiło przeprowadzenie tego dowodu. Wywiodła także, iż rozłożenie ewentualnie zasądzonego zadośćuczynienia na raty uzasadnione jest bardzo ciężką sytuacją finansową Gminy K. oraz koniecznością zapewnienia jej stabilności finansowej.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji w całości oraz zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja pozwanej zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które znajdują oparcie w zebranym materiale dowodowym i obejmują wszystkie istotne dla wyrokowania okoliczności sprawy. Sąd Odwoławczy ustalenia te podziela i przyjmuje za własne, czyniąc je integralną częścią niniejszego uzasadnienia, a w konsekwencji również podstawą swojego rozstrzygnięcia.

Skorygowania wymagało zaś stanowisko Sądu I instancji w zakresie podstawy prawnej roszczenia powoda. Sąd Odwoławczy stoi bowiem na stanowisku, iż odpowiedzialność pozwanej w niniejszej spawie nie jest oparta o treść powołanego przez Sąd Rejonowy art. 417 k.c. Powyższe wynika z faktu, iż w okolicznościach badanej sprawy nie mamy do czynienia ze szkodą wyrządzoną poprzez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie „przy wykonywaniu władzy publicznej”. Wykonywanie władzy publicznej łączy się bowiem co do zasady z możliwością władczego kształtowania sytuacji jednostki. Jednocześnie w doktrynie i judykaturze prawa cywilnego wskazuje się, że tylko wówczas mamy do czynienia z wykonywaniem władzy publicznej, gdy brak jest równości stron. Wykonywanie władzy publicznej w tym sensie może mieć postać nie tylko wydania decyzji, lecz także faktycznej ingerencji w sferę praw jednostki, na przykład użycia przymusu zarówno w stosunku do majątku, jak i osoby. Przyjmuje się, iż wykonywaniem władzy publicznej nie jest świadczenie usług publicznych przez państwo. W niniejszej sprawy strona powodowa wiązała obowiązek naprawienia szkody przez pozwanego z jego działalnością w zakresie zarządzania mieniem komunalnym, a mianowicie poprzez zaniechanie utrzymywania nieruchomości stanowiącej własność pozwanej w należytym stanie technicznym i zapewnienie jej ochrony przeciwpożarowej. Jest to zatem szkoda wyrządzona przy wykonywaniu „zadań publicznych”, nie zaś „władzy publicznej”. Błędna ocena podstawy prawnej pozwanej w zakresie przepisów ogólnych nie wpływa jednakże w żaden sposób na trafność oceny Sądu Rejonowego w przedmiocie odpowiedzialność pozwanej za szkodę co do zasady, tę bowiem determinuje prawidłowo powołany przez Sąd art. 430 k.c., odpowiedzialność ta nie była także kwestionowana w apelacji przez stronę pozwaną.

Przechodząc w dalszym rzędzie do oceny apelacji pozwanej podkreślić na wstępie należy, iż zarzut skarżącego naruszenia przez Sąd I instancji art. 233 § 1 k.p.c. jest zasadny o tyle, że Sąd ten z poczynionych prawidłowych ustaleń faktycznych wyciągnął częściowo błędne wnioski końcowe, co w konsekwencji czyniło słusznym zarzut naruszenia prawa materialnego, a mianowicie art. 446 § 4 k.c. Wskazać należy w tym miejscu, iż krzywda utożsamiana jest z negatywnymi przeżyciami w sferze psychicznej człowieka, objawia się przede wszystkim w dotkliwych ujemnych przeżyciach psychicznych, bólu, żalu, poczucia straty, osamotnienia, braku oparcia otrzymywanego dotychczas od bliskiej osoby. Uwzględnieniu przy tym wymaga intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rolę w rodzinie pełnioną przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał odnaleźć się w nowej rzeczywistości i zdolność do jej zaakceptowania, wiek pokrzywdzonego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 r., sygn. akt III CSK 279/10, niepubl, wyrok Sądu Najwyższego z 10 maja 2012 r., sygn. akt IV CSK 416/11, Lex nr 1212823, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 24 sierpnia 2012 r., sygn. akt V ACa 646/12, LEX nr 1220462). Ocenić należy również indywidualne cechy pokrzywdzonego i jego zdolności do powrotu do równowagi psychicznej po upływie określonego czasu, a także poziom jego dotychczasowego życia, który będzie rzutował na rodzaj wydatków konsumpcyjnych minimalizujących doznane cierpienia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia
27.03.2013 r., sygn. akt I ACa 1351/12, LEX nr 1313321). Podkreślenia wymaga nadto, że korygowanie przez sąd drugiej instancji zasądzonego zadośćuczynienia może być dokonywane tylko wtedy, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na jego wysokość, jest ono niewspółmierne (nieodpowiednie), tj. albo rażąco wygórowane, albo rażąco niskie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2003 r., sygn.. akt IV CK 151/02, wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 7 listopada 2003 r, sygn. akt V CK 110/03, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2004 r., sygn. akt I CK 219/04, wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 5 grudnia 2006 r., sygn.. akt II PK 102/06, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 lutego 2013 r., sygn. akt I ACa 1040/12, LEX nr 1289408).

W ocenie Sądu Okręgowego w rozpoznawanej sprawie tak rozumiane kryteria oceny doznanej krzywdy uzasadniały obniżenie zasądzonej kwoty. W ocenie Sądu Okręgowego apelująca zasadnie wskazywała bowiem, że dowody z zeznań powoda oraz świadków B. S. (3) i J. S. (2) nie dają podstaw do ustalenia, że więzi pomiędzy powodem a zmarłymi wnuczkami miały charakter wyjątkowy, szczególny. Z zeznań tych osób wynika, że relacje te były poprawne, że wnuczki odwiedzały dziadków, spędzały razem z nimi święta - co w typowych relacjach rodzinnych jest w pełni zrozumiałe. Nie sposób jednak wysnuć z tych zeznań wniosku, iż stosunki te były szczególnie intensywne, że ich zażyłość miała charakter ponadprzeciętny. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, iż córka powoda wraz z jego wnuczkami przez ostatnie dwa lata mieszkała oddzielnie w K.. Chociażby z tego powodu więzi pomiędzy powodem a wnuczkami musiały ulec pewnemu rozluźnieniu. Ich kontakty, wbrew twierdzeniom Sądu Rejonowego, nie sposób określić jako bardzo częste, wręcz przeciwnie, nie miały one charakteru stałego i regularnego, co również przełożyło się w na rozmiar doznanej krzywdy. Nie ulega wątpliwości, że A. K. (3), K. K. (2), A. K. (4) i A. K. (5) należały do kręgu najbliższej rodziny powoda, były bowiem jego wnuczkami. Już sam charakter tak bliskiej więzi rodzinnej sprawia, iż tragiczna śmierć wnuczek niewątpliwie wywołała u powoda uzasadnione poczucie krzywdy i cierpienia oraz, że nadal odczuwa ich stratę. Odczuć tych Sąd Okręgowy w żaden sposób nie umniejsza, jednakże zauważa, iż wynikały one z panujących w relacjach rodzinnych uczuć jakie dziadkowie darzą swoje wnuki, nie zaś ze szczególnego rodzaju relacji panujących w rodzinie powoda. Niewątpliwie zakres poczucia krzywdy, będącej zjawiskiem zachodzącym w sferze doznań subiektywnych, jest trudny do obiektywnej oceny. W tym miejscu zaznaczenia wymaga, iż powód, mimo stosownego wezwania, nie stawił się w toku postępowania na badania psychologiczne. Tym samym twierdzenia strony powodowej o szczególnej więzi łączącej go z wnuczkami oraz dotkliwości odniesionej krzywdy nie mogły zostać pozytywnie zweryfikowane w toku dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu psychologii.

W rozważanej sprawie uwypuklić należy również zaakcentowaną przez Sąd Rejonowy postawę pozwanej, która bezpośrednio po tragicznym pożarze z kwietnia 2009 r. zapewniła powodowi możliwość skorzystania z pomocy psychologa. Ponadto, dotychczas w związku ze śmiercią córki i wnuczek powoda wypłaciła mu 10 000 zł na pokrycie wydatków związanych z pogrzebami oraz 25 000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć córki Ż. S. (kwotę 25 000zł otrzymała od pozwanej również żona powoda B. S. (3) w związku ze śmiercią Ż. S.). W tym ostatnim przypadku nie sposób jednakże zgodzić się z pozwaną, iż kwota ta winna być bezpośrednio powiązana z należnym powodowi zadośćuczynieniem. W tym zakresie zgodzić należy się bowiem z Sądem Rejonowym, iż kwota ta - jako zasiłek celowy przyznany tuż po zdarzeniu w oparciu o przepisy ustawy
o pomocy społecznej - wypłacona została w związku ze śmiercią córki, i tylko pośrednio winna wpływać na zakres przyznanej powodowi rekompensaty.

W świetle powyższych rozważań należało uznać, że prawidłowo wyważone okoliczności związane ze śmiercią A. K. (3), K. K. (2), A. K. (4) i A. K. (5) uzasadniały ustalenie zadośćuczynienia na poziomie 20 000 zł, tj. po 5 000 zł z tytułu śmieci każdej z wnuczek powoda i do takiej też kwoty należało zmniejszyć zasądzoną sumę
z tego tytułu. W ocenie Sądu Okręgowego brak przy tym w zgromadzonym materiale dowodowym podstaw dla rozróżnienia stopnia krzywdy powoda w odniesieniu do każdej
z wnuczek. Choć bowiem niewątpliwie były one w różnym wieku, A. przez pewien okres czasu zamieszkiwała nawet wraz z matką w domu powoda, to świadkowie zgodnie zeznali, że więzi powoda z każdą z wnuczek były równie silne.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym, poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 20 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie poczynając od dnia
30 września 2016 r. i oddalenie powództwa ponad zasądzoną kwotę. W pozostałym zaś zakresie apelację oddalono na podstawie art. 385 k.p.c. jako nieuzasadnioną.

Wbrew twierdzeniom skarżącego w rozpoznawanej sprawie nie ujawniły się bowiem szczególne okoliczności przemawiające za rozłożeniem zasądzanego świadczenia na raty.
W tym względzie Sąd Rejonowy słusznie zauważył, iż pozwana dysponowała odpowiednim czasem na to, ażeby zabezpieczyć niezbędną kwotę tytułem zadośćuczynienia dla powoda. Aktualnie kwota została także istotnie ograniczona. Niezależnie od tego rozłożenie objętego sporem świadczenia w kwocie 20 000 zł na raty należało uznać za niecelowe. Wskazana kwota na tle wysokości budżetu pozwanej jawi się jako nieznaczna, a tym samym rozłożenie jej płatności na raty nie poprawi w istotny sposób sytuacji majątkowej pozwanej, z drugiej zaś skutkowałoby pokrzywdzeniem powoda, poprzez uniemożliwienie uzyskania zaspokojenia objętego sporem świadczenia w rozsądnym terminie i to bez prawa do naliczania przez wierzyciela dalszych odsetek za korzystanie z objętych sporem należności.

Za trafne należało również uznać rozstrzygnięcie Sądu I instancji w zakresie zasądzonych odsetek za opóźnienie. Jak bowiem wskazuje się w orzecznictwie orzeczenie sądu przyznające zadośćuczynienie ma charakter rozstrzygnięcia deklaratoryjnego, a nie konstytutywnego, skoro sąd na podstawie zaoferowanych w sprawie dowodów rozstrzyga, czy doznane cierpienia i krzywda oraz potencjalna możliwość ich wystąpienia w przyszłości miały swoje uzasadnienie w momencie zgłoszenia roszczenia. W takiej sytuacji zasądzenie odsetek od daty wyrokowania prowadziłoby w istocie do ich umorzenia za okres sprzed daty wyroku i stanowiłoby nieuzasadnione uprzywilejowanie dłużnika, skłaniające go niekiedy do jak najdłuższego zwlekania z opóźnionym świadczeniem pieniężnym, w oczekiwaniu na orzeczenie sądu znoszącego obowiązek zapłaty odsetek za wcześniejszy okres. Jeżeli zatem powód żąda od pozwanego zapłaty określonej kwoty tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od danego dnia poprzedzającego dzień wyrokowania, odsetki te powinny być, w świetle powyższych uwag, zasądzone zgodnie z żądaniem pozwu, o ile tylko w toku postępowania zostanie wykazane, że dochodzona suma rzeczywiście się powodowi należała tytułem zadośćuczynienia od wskazanego przez niego dnia. Taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie, skoro w jej toku nie powstały i ujawniły się żadne nowe okoliczność wpływające na rozmiar krzywdy powoda.

Sąd Odwoławczy w pełni podziela argumentację Sądu I instancji, iż powód w pismach z dnia 15.04.2014 r. zgłaszał pozwanej żądanie o zapłatę zadośćuczynienia za śmierć każdej z wnuczek, zaś po dniu 16.09.2015 r., tj. po prawomocnym skazaniu pracowników pozwanej winna była liczyć się z obowiązkiem zapłaty zadośćuczynienia. Stąd też zasądzenie odsetek od dni doręczenia pozwu jawi się jako w pełni uzasadnione.

Orzekając w przedmiocie kosztów procesu zarówno przez Sądem I instancji jak i Sądem II instancji Sąd miał na uwadze, iż danym etapie postępowania strony uległy w analogicznym zakresie tj. 67 procentach żądania pozwu ze strony powoda oraz apelacji ze strony pozwanej. Wzajemne koszty były zaś zbliżone i sprowadzały się do wynagrodzenia pełnomocników w wysokości po 7 200 zł za postępowanie przed Sądem I instancji ustalonej na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz w kwotach 1.800 zł za postepowanie przez Sądem II instancji, w oparciu o treść § 2 pkt 5 w zw. § 10 ust. 1 pkt 1 powołanych wyżej rozporządzeń, nadto poniesienia opłat sądowych - opłaty od pozwu w kwocie 3 000 zł uiszczonej przez powoda oraz opłaty od apelacji w kwocie 1 500 zł uiszczonej przez pozwaną. Nadto koszty te obejmowały opłaty skarbowe od pełnomocnictw w kwocie po 17 zł oraz także uiszczoną przez powoda zaliczkę w kwocie 200 zł. Stąd też uzasadnione było orzeczenie o kosztach za obie instancje przy zastosowaniu art. 100 zd. 1 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone.

SSO Violetta Osińska SSO Tomasz Szaj SSR del. Dariusz Jastrzębski