Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 listopada 2018 r. Sąd Rejonowy w Myśliborzu w sprawie o sygn. akt I C 329/18 oddalił powództwo Kancelarii (...) spółki akcyjnej w K. przeciwko T. L. o zapłatę kwoty 3605 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 17 grudnia 2015 r.

Powyższy wyrok został zaskarżony przez powoda w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a)  art. 229 k.p.c. poprzez jego niewłaściwą wykładnię i nieuznanie faktu zawarcia umowy pożyczki przyznany przez pozwanego, w sytuacji gdy pozwany przyznał że zawarł umowę pożyczki a przyznanie to nie budziło wątpliwości;

b)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie tj. brak wszechstronnego rozważania zebranego w sprawie materiału przez Sąd Orzekający i odmówienie mocy dowodowej przedłożonym w sprawie dokumentom, w sytuacji gdy przedmiotowe dokumenty winne być traktowane jako dowody należycie wykazujące istnienie przysługującej powódce należności;

c)  b) art. 232 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie i nieprzeprowadzenie przez Sąd I instancji dowodu z przesłuchania pozwanego, w sytuacji gdy zdaniem Sądu w sprawie brak było środków dowodowych, czemu jednak powód zaprzecza;

d)  art. 308 § 1 k.p.c. przez uznanie, że przedłożone przez powoda dowody nie mogą wykazać zasadności roszczenia,

e)  art. 208 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i w przypadku powzięcia wątpliwości przez Sąd Orzekający, zaniechanie wezwania powódki do przedstawienia dowodów oraz zajęcia stanowiska, celem wyjaśnienia wątpliwości Sądu.

Skarżąca wniosła o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 3605 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia 17 grudnia 2015 r. oraz kosztami postępowania;

2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

3. dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego rewidenta na okoliczność zawarcia umowy pożyczki i prawidłowości wyliczeń powódki.

Powódka wniosła ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania w całości wraz z obowiązkiem orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja w przeważającej mierze zasługiwała na uwzględnienie.

W myśl przepisu art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., jeżeli Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, to uzasadnienie wyroku Sądu odwoławczego w postępowaniu uproszczonym powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej orzeczenia z przytoczeniem przepisów prawa.

W tym zakresie zaznaczenia wymaga, że powód w toku postępowania przed Sądem I instancji wskazał, że na dochodzoną pozwem kwotę 3605 złotych składa się kapitał w wysokości 2700 złotych, prowizja w kwocie 674 zł oraz opłaty dodatkowe za monity telefoniczne i pisemne w kwocie 230 zł.

Pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty przyznał okoliczność zawarcia umowy pożyczki z poprzednikiem pozwanego, a jedynie podniósł zarzut przedawnienia roszczenia, braku zasadności dochodzonej kwoty, wskazując że sukcesywnie dokonywał spłat, czemu jednak strona powodowa zaprzeczyła, wskazując że na poczet spłaty umowy pożyczki pozwany nie uiścił żadnych należności.

W takich okolicznościach za zupełnie niezrozumiałe uznać należy rozważania sądu I instancji zmierzające do zakwestionowania zawartej pomiędzy stronami umowy pożyczki. W sytuacji zatem, gdy pozwany wprost przyznaje, że taką umowę zawarł i nie kwestionuje, że opiewała ona na kwotę 2700 zł sąd rejonowy okoliczność tę powinien uznać jako okoliczność niesporną. Tymczasem sąd rejonowy tylko z przyczyn sobie wiadomych przyjmuje, że przeprowadzone postępowanie dowodowe nie dało podstaw do uznania, że doszło do przekazania pozwanemu kwoty udzielonej pożyczki; to stanowisko sądu nie wytrzymuje krytyki już tylko w zestawieniu z okolicznością wskazaną przez pozwanego, że regularnie opłacał poszczególne raty a także dowodem w postaci przelewu na rzecz pozwanego kwoty 2700 zł (k. 60 akt sprawy).

Sąd odwoławczy wskazuje, że pozwany zaprzeczył wszystkim wyraźnie nie przyznanym żądaniom i twierdzeniom pozwu, a przyznał fakt zawarcia umowy, regularnej spłaty zobowiązania. Jeśli chodzi o sformułowanie „zaprzeczam wszystkim faktom powołanym przez powoda poza wyraźnie przyznanymi”, która to praktyka jest często spotykana w pismach procesowych, w szczególności w odpowiedzi na pozew w postaci takiej ogólnikowej formułki, na uwagę zasługuje wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09 lipca 2009 r., sygn. akt III CSK 341/08. W wyroku tym, zapadłym na gruncie sporu pomiędzy inwestorem a generalnym wykonawcą, Sąd Najwyższy stwierdził, iż w odpowiedzi na pozew pozwany nie może twierdzić, iż „nie zgadzając się z pozwem „przeczy wszystkim faktom powołanym przez powoda, poza tymi, które wyraźnie przyzna”. Pozwany winien wskazać fakty i dowody związane z konkretnymi okolicznościami, z którymi się nie zgadza, winien również, jeśli ma to służyć obronie jego racji, ustosunkować się do twierdzeń strony powodowej. Prezentowany powyżej pogląd zawarty w w/w wyroku Sądu Najwyższego stanowi potwierdzenie wcześniejszych wypowiedzi orzecznictwa oraz doktryny (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2004 r., sygn. akt III CZP 115/03, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2006 r., sygn. akt IV CSK 299/06). Zatem strona pozwana ma obowiązek wskazać fakty, czy dowody z którymi się nie zgadza i powinna się ustosunkować do twierdzeń strony powodowej. Wypowiedź strony pozwanej co do faktów przytaczanych przez powoda powinna być skonkretyzowana i dostatecznie wskazywać na okoliczności kwestionowane, jak i przyczyny takiego stanowiska pozwanej. W tym miejscu należy podnieść, że prezentowana przez pozwanego postawa w toku procesu świadczy o tym, że nie podjął on próby przedstawienia stanowiska, w tym innego stanu rzeczy niż wynika z dowodów przedstawionych przez powoda. Pozwany nie stawił się na wyznaczony terminy rozprawy. Uwaga ta była konieczna z uwagi na stanowisko sądu rejonowego, zgodnie z którym „zachodzą uzasadnione wątpliwości co do podmiotu/osoby, na rzecz której wymieniona kwota 2700 zł została przekazana”. Sąd okręgowy z przyczyn powołanych wyżej, takiego stanowiska nie podziela, gdyż jest ono sprzeczne nawet z twierdzeniami pozwanego. Gdyby pozwany nie otrzymał od powoda kwoty pożyczki, nie formułowałby twierdzenia, że regularnie wywiązywał się ze spłat z tego tytułu.

Zgodnie z wyrażonymi w art. 3 k.p.c. oraz art. 232 k.p.c. zasadami, to na stronach ciąży obowiązek wyjaśnienia okoliczności sprawy oraz wskazania dowodów na stwierdzenie faktów, z których wywodzą korzystne dla siebie skutki prawne. W niniejszym postępowaniu strona powodowa uczyniła zadość wskazanym wyżej powinnościom w odniesieniu do zawartej umowy pożyczki, natomiast pozwany nie wykazał, że dokonał spłaty zadłużenia na rzecz powoda.

Nie można zgodzić się również z sądem rejonowym, że przedstawione dokumenty nie mają żadnej wartości dowodowej. Niewątpliwie przedstawione dokumenty mają charakter dokumentów prywatnych (art. 245 k.p.c.), tym niemniej jednak, mając na uwadze stanowisko Sądu Apelacyjnego w Szczecinie wyrażone w wyroku z dnia 19 stycznia 2017 r. I ACa 782/16, zgodnie z którym dokument prywatny stanowi pełnoprawny środek dowodowy, który sąd orzekający może uznać za podstawę swoich ustaleń faktycznych, a następnie wyrokowania, wskazać należy że niesłusznie zostały zdyskredytowane przez sąd rejonowy. Co do zasady dokumenty prywatne korzystają przecież z domniemania autentyczności oraz że osoba, która podpisała dokument, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Domniemania te mogą zostać obalone. Tak więc choć z dokumentem prywatnym nie łączy się domniemanie zgodności z prawdą oświadczenia w nim zawartego, to nie przeszkadza by sąd orzekający w ramach swobodnej oceny dowodów uznał treść dokumentu prywatnego za zgodną z rzeczywistym stanem rzeczy. Dodania przy tym wymaga, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 lipca 2016 r. VI ACa 616/15).

Mocy dowodowej tych dokumentów nie podważa brak nań podpisu lub pieczęci potwierdzającej jego zgodność z oryginałem pełnomocnika zawodowego występującego w postępowaniu. W orzecznictwie i doktrynie ugruntowany jest pogląd co do tego, iż niepodpisane wydruki komputerowe, a nawet ich kopie mogą stanowić zgodnie z art. 309 k.p.c. dowód w sprawie. Z treści przepisu art. 309 k.p.c. wynika, że możliwe jest przeprowadzenie dowodu także innymi środkami niż wymienione w kodeksie, o ile są one nośnikami informacji o faktach istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a ich wykorzystanie nie pozostaje w sprzeczności z przepisami prawa (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 stycznia 2016r., sygn. akt I ACa 823/15, Lex nr 2004486; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 12 maja 2016 r., sygn. akt I ACa 1102/15, L.). Poza tym wobec zaistnienia tak dużych wątpliwości należało dać temu wyraz poprzez zobowiązanie strony powodowej stosownie do przepisu art. 129 k.p.c. Zauważyć jednak należy, że pozwany nie kwestionował przejścia uprawnienia, zgodnie z uwagami przedstawionymi powyżej, a tym samym dowodzenie tej okoliczności było bezprzedmiotowe.

Nie można także zgodzić się z twierdzeniem sądu jakoby umowa przelewu wierzytelności została podpisana przez osoby nieuprawnione. Umowa została podpisana przez członków zarządu obu spółek. W przypadku powoda sąd dysponował wydrukiem z Krajowego Rejestru Sądowego i nie było żadnych przeszkód by ustalić, że M. I. był uprawniony do reprezentowania cedenta. Natomiast w przypadku cesjonariusza nic nie stało na przeszkodzie by dokonać sprawdzenia tej okoliczności poprzez wgląd do KRS. Przy czym sąd odwoławczy stai na stanowisku, że pozwany tej okoliczności skutecznie nie zaprzeczył.

Dokumenty prywatne zaoferowane przez stronę powodową stanowią wystarczającą podstawę do stwierdzenia istnienia wierzytelności dochodzonej w tym postępowaniu, jej wysokości oraz jej wymagalności. Zestawienie tychże dowodów ocenianych z uwzględnieniem doświadczenia życiowego, zasad logiki niewątpliwie potwierdza zasadność wywiedzionego powództwa w części.

Tym niemniej w ocenie sądu odwoławczego zastrzeżone w § 6.4 umowy ramowej pożyczki pożyczki prawo do obciążenia pozwanego opłatami windykacyjnymi stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. i uznać należało, że godzą one w równowagę kontraktową stron. Tym samym zgodnie z tym przepisem nie wiążą konsumenta. Pozostają również sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. W ocenie sądu opłaty za monity telefoniczne, sms, wiadomości elektroniczne czy pisemne wezwania do zapłaty winny być ustalone na rozsądnym poziomie tj. w wysokości adekwatnej do kosztów ponoszonych przez pożyczkodawcę w związku z ich dokonaniem. Wskazane koszty nie mogą stanowić kary czy też dodatkowego źródła zysku dla przedsiębiorcy. Brak było zatem podstawy prawnej do obciążenia pozwanego kwotą 230,- zł.

Wskazać należy, że nawet nie wiadomo w jaki sposób została ustalona kwota 230 zł, gdyż do akt sprawy nie zostały złożone żadne wezwania kierowane do pozwanego czy to w formie pisemnej czy wiadomości e – mail. Zgodnie z zapisami umowy za ich wysłanie pożyczkobiorca miał być obciążany opłatami w kwotach:

a) po 20 zł (każdorazowo) za przesłanie pierwszego, drugiego, trzeciego i czwartego wezwania do zapłaty po odpowiednio 3,6,9 i 12 dniach kalendarzowych od daty upływu terminu spłaty pożyczki;

b) 150 zł za przesłanie piątego wezwania do zapłaty po 15 dniach kalendarzowych od daty upływu terminu spłaty pożyczki.

W oparciu o te postanowienia można by uznać, że kwota 230 zł obejmuje koszty 5 wezwań. Już sama konstrukcja zwiększających się opłat (i to znacznie) za taką samą czynność, jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, a tym samym stanowi niedozwoloną klauzulę umowną. Co więcej wysokość tej opłaty w żadnej mierze nie jest uzasadniona. Koszt wystawienia wezwań, generowanych automatycznie z systemu komputerowego nie stanowi bowiem nawet ułamka tej kwoty, a ewentualna opłata pocztowa również stanowi nieznaczny procent, podobnie rzecz się ma z wiadomościami e - mail. Naliczane opłaty windykacyjne nie mogą stanowić źródła dochodu wierzyciela, a jedynie zwracać mu poniesione koszty.

Podsumowując w oparciu o przepis art. 386 § 1 k.p.c. orzeczenie sądu rejonowego podlegało zmianie wobec uwzględnienia zarzutów apelacyjnych w odniesieniu do kwoty kapitału 2700 zł i prowizji za udzielenie pożyczki tj. kwoty 675 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 17 grudnia 2015 r. Zgodnie z umową pożyczka miała zostać zwrócona 16 grudnia 2015 r., a zatem w świetle art. 481 § 1 k.c. żądanie odsetek było uzasadnione. W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu. Zmiana rozstrzygnięcia, uzasadniała również zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu. Na zasądzoną kwotę 889,24 zł złożyły się: uiszczona część opłaty od pozwu w kwocie 54 zł, nadto koszty zastępstwa ustalone wysokości 900 zł w oparciu o § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800), przy uwzględnieniu że powód wygrał postępowanie w 94 % (946 zł x 94%). Rozstrzygnięcie o kosztach procesu sąd oparł na przepisie art. 100 k.p.c.

Dodatkowo stosownie do przepisu art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 300) od pozwanego należało pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Myśliborzu kwotę 51 zł.

Stosownie do przepisu art. 28 pkt 2 wskazanej ustawy w sprawie podlegającej rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym pobiera się opłatę stałą od pozwu, przy wartości przedmiotu sporu ponad 2000 złotych do 5000 złotych - 100 złotych. Z uwagi na zainicjowanie postępowania w elektronicznym postępowaniu powód opłatę uiścił w wysokości 46 zł. Do uzupełnienia pozostawała zatem kwota 54 zł. Przy uwzględnieniu, że powód wygrał postępowanie w 94 % od pozwanego należało pobrać 51 zł, stosując zasadę wyrażoną w art. 21 ustawy. Na etapie sporządzenia uzasadnienia sąd dostrzegł oczywistą niedokładność w punkcie I podpunkcie 4. wyroku poprzez pominięcie wysokości kosztów sądowych obciążających pozwanego, czemu dał wyraz w postanowieniu o sprostowaniu orzeczenia wydanym na podstawie art. 350 § 1 k.p.c. przy uwzględnieniu art. 391 § 1 k.p.c.

Reasumując orzeczono jak w punkcie I wyroku.

Dalej idąca apelacja, z tym samym przyczyn dla których oddalono częściowo powództwo, jako niezasadna podlegała oddaleniu, o czym orzeczono w oparciu o art. 385 k.p.c. w punkcie II wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. uznając, że koszty te obejmują wyłącznie należność z tytułu opłaty od apelacji uiszczonej w kwocie 100 zł. Co prawda na etapie procesu powód był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, jedna apelacja została złożona osobiście przez stronę, a tym samym nieuzasadnione jest ustalenie że koszty postępowania apelacyjnego obejmują również wynagrodzenie pełnomocnika. Tym samym zasądzeniu podlegała kwota 100 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego. Uwzględniając, że apelacja została uwzględniona w przeważającej mierze, nadto że uiszczona opłata ma charakter stały, sąd obciążył pozwanego opłatą w pełnej wysokości, o czym orzeczono w oparciu o art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., o czy orzeczono w punkcie III wyroku.

SSO Katarzyna Longa

sygn. akt II Ca 276/19 15 kwietnia 2019 roku

Zarządzenia:

1.  odnotować w kontrolce uzasadnień;

2.  odnotować postanowienie w rep. Ca;

3.  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć powodowi;

4.  odpis postanowienia doręczyć z pouczeniem że zażalenie nie przysługuje:

- powodowi

- pozwanemu

5.  po dołączeniu (...) akta zwrócić sądowi rejonowemu.