Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30 lipca 2018 roku Sąd Rejonowy w S. w pkt I. nakazał pozwanemu S. F., aby opróżnił lokal mieszkalny położony w S. przy ulicy (...) i wydał go powódce Spółdzielni Mieszkaniowej w S. w stanie wolnym od osób i rzeczy; w pkt II. ustalił, że pozwanemu S. F. nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego; w pkt III. zasądził od pozwanego S. F. na rzecz powódki Spółdzielni Mieszkaniowej w S. kwotę 257 złotych tytułem zwrotu koszów procesu;

Powyższe rozstrzygnięcie sąd rejonowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Spółdzielnia Mieszkaniowa w S. (zwana dalej Spółdzielnią lub powódką) zarejestrowana jest w Krajowym Rejestrze Sądowym pod nr (...), a jej organami są:

1. Zarząd i tak też dalej zwany w aktualnym składzie: R. W. jako Prezes Zarządu oraz T. K. i J. P. jako Członkowie Zarządu reprezentujący Spółdzielnie na zewnątrz w drodze oświadczeń woli składanych przez dwóch Członków Zarządu lub Członka Zarządu działającego łącznie z pełnomocnikiem,

2. Rada Nadzorcza i tak też dalej zwana,

3. Walne Zgromadzenie Członków i tak też dalej zwane.

Do zasobu mieszkaniowego Spółdzielni należy m.in. stanowiący jej własność budynek mieszkalny położony w S. przy ulicy (...), dla którego to Sąd Rejonowy w Stargardzie V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) wraz z usytuowanym w nim m.in. lokalem mieszkalnym oznaczonym adresem porządkowym S. ulica (...) (zwanym też dalej lokalem mieszkalnym).

W Spółdzielni obowiązuje Statut uchwalony na Walnym Zgromadzeniu Członków Spółdzielni w dniu 30 czerwca 1995 r. (zwany dalej Statutem).

Z dniem 12 listopada 2002 r. Spółdzielnia przyjęła S. F. (zwanego też dalej lokatorem lub członkiem) w poczet swoich członków i ustanowiła na jego rzecz spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego o dokładnie nieustalonej treści.

Na podstawie Uchwały Rady Nadzorczej z dnia 19 grudnia 2009 r. nr (...) (zwanej dalej Uchwałą Nr (...)) S. F. został wykluczony z członkostwa w Spółdzielni z powodu uchylania się od wykonywania obowiązków na rzecz Spółdzielni, w tym niewnoszenia wymaganych opłat związanych z eksploatacją lokalu.

Przed Sądem Okręgowym w Szczecinie pod sygn. akt I C 70/12 zarejestrowane było i toczyło się, zakończone w dokładnie nieustalony sposób, postępowanie wywołane pozwem S. F. o stwierdzenie nieważności Uchwały Nr (...).

W dniu 31 lipca 2012 r. Spółdzielnia i S. F. zawarli ugodę, a w jej ramach pisemną umowę o ustanowienie na rzecz S. F. lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ulicy (...) (zwaną dalej umową o ustanowienie, a prawo, które ustanowiła - spółdzielczym lokatorskim prawem), w której uzgodniły m.in., że:

1. wymagany wkład mieszkaniowy wynosi 118.478,36 złotych,

2. ciążące na lokalu zadłużenie z tytułu odsetek wykupionych przez Skarb Państwa wynosi 71.549,05 złotych,

3. nominalna kwota umorzenia kredytu w koszcie budowy mieszkania rozliczonym z bankiem wynosi 9.917,54 złotych,

4. koszt przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa w prawo odrębnej własności wynosi: 10.732,36 złotych tytułem 15 % jednorazowej spłaty odsetek wykupionych przez Skarb Państwa i 9.917,36 złotych tytułem zwrotu do budżetu państwa nominalnej kwoty umorzenia kredytu przez bank,

5. warunkiem ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa jest wpłacenie przez członka kwoty 98.478,36 złotych tytułem wpłaty części wkładu mieszkaniowego,

6. członek zobowiązuje się do:

a. spłaty kwoty 20.000 złotych tytułem pozostałej części wkładu mieszkaniowego w ratach płatnych w terminie do 31 sierpnia 2012 r., 30 września 2012 r., 31 października 2012 r., 30 listopada 2012 r., 31 grudnia 2012 r. i 31 stycznia 2013 r., spośród których pierwsza w kwocie 3.500 złotych, zaś pozostałe - w kwocie po 3.300 złotych,

b. spłaty na zasadach określonych w ustawie z dnia 30 listopada 1995 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych ciążącego na lokalu mieszkalnym zadłużenia z tytułu odsetek wykupionych przez budżet państwa w miesięcznych ratach w wysokości ustalonej przez Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa w drodze obwieszczenia wedle normatywu, który na dzień zawierania umowy wynosi 3,20 zł/m ², tj. 240 złotych miesięcznie, płatnej do 15. dnia każdego miesiąca na wskazany rachunek bankowy w banku (...) SA w W.

c. wnoszenia co miesiąc z góry do 15. dnia każdego miesiąca z odsetkami za zwłokę opłat na pokrycie ponoszonych przez Spółdzielnię opłat związanych z utrzymaniem lokalu i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na jego lokal, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie Spółdzielni oraz zobowiązań Spółdzielni z innych tytułów zgodnie z postanowieniami Statutu z zastrzeżeniem, że za ich zapłatę odpowiada solidarnie z pełnoletnimi osobami z nim współzamieszkałymi, a o zmianie ich wysokości Spółdzielnia zobowiązana jest go zawiadomić najpóźniej na trzy miesiące przed upływem terminu wnoszenia opłat,

7. spółdzielcze lokatorskie prawo wygasa z chwilą ustania członkostwa oraz w innych przypadkach określonych w Statucie,

8. członek może być wykluczony ze Spółdzielni w przypadku, gdy z jego winy dalsze pozostawanie w Spółdzielni nie da się pogodzić z postanowieniami Statutu lub z zasadami współżycia społecznego, w szczególności, gdy członek:

a. świadomie szkodzi Spółdzielni lub działa wbrew jej interesom,

b. narusza zasady współżycia społecznego,

c. uporczywie narusza postanowienia Statutu, Regulaminów lub innych uchwał organów Spółdzielni,

d. uporczywie uchyla się od wykonywania istotnych zobowiązań względem Spółdzielni,

e. świadomie wprowadza Spółdzielnię w błąd w celu nabycia określonych uprawnień,

9. wykluczenia członka z rejestru Spółdzielni dokonuje Rada Nadzorcza po uprzednim wysłuchaniu wyjaśnień zainteresowanego członka, z zastrzeżeniem, że:

a. staje się ono skuteczne z chwilą doręczenia bezpośrednio członkowi za pokwitowaniem lub przez pocztę listem poleconym w terminie 14 dni od podjęcia uchwały zawiadomienia o wykluczeniu wraz z pisemnym uzasadnieniem i pouczeniem o trybie odwołania,

b. w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o wykluczeniu zainteresowanemu członkowi przysługuje odwołanie od uchwały o wykluczeniu do Walnego Zgromadzenia Członków z prawem uczestnictwa w jego obradach, o których terminie członek powinien być zawiadomiony pod wskazanym przez niego adresem najpóźniej na 7 dni przed tym terminem,

c. odwołanie od uchwały o wykluczeniu złożone w terminie podlega rozpatrzeniu na najbliższym Walnym Zgromadzeniu Członków,

10. po wygaśnięciu lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego:

a. członek oraz zamieszkujące w tym lokalu osoby, które od niego swoje prawa wywodzą, są obowiązani do opróżnienia lokalu w terminie trzech miesięcy od dnia wygaśnięcia tytułu prawnego do lokalu, a na Spółdzielni nie ciąży obowiązek dostarczenia lokalu zastępczego,

b. Spółdzielnia zwraca zgodnie z postanowieniami Statutu osobie uprawnionej wkład mieszkaniowy albo jego część zwaloryzowaną według wartości rynkowej lokalu ustalonej przez rzeczoznawcę majątkowego na koszt osoby wnioskującej o zwrot wkładu mieszkaniowego pod warunkiem niewystąpienia przez zamieszkującego z członkiem małżonka, dzieci lub innych osób bliskich z roszczeniem o przyjęcie ich do Spółdzielni i ustanowienie nowego prawa do lokalu mieszkalnego i z zastrzeżeniem, że:

 kwota podlegająca zwrotowi tytułem zwrotu wkładu mieszkaniowego lub jego zwaloryzowanej części nie może być wyższa niż kwota, jaką Spółdzielnia może uzyskać od członka obejmującego dany lokal w trybie przetargu przeprowadzonego przez Spółdzielnię,

 warunkiem wypłaty wkładu mieszkaniowego lub jego zwaloryzowanej części jest opróżnienie lokalu mieszkalnego,

 z kwoty należnej osobie uprawnionej tytułem zwrotu wkładu mieszkaniowego lub jego zwaloryzowanej części Spółdzielnia potrąca roszczenia wzajemne wobec członka któremu przysługiwało spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, w szczególności z tytułu zaległości w opłatach za używanie lokalu,

11. na pisemne żądanie członka Spółdzielnia zobowiązana jest zawrzeć z nim umowę o przekształcenie przysługującego mu spółdzielczego lokatorskiego prawa w prawo odrębnej własności po przygotowaniu majątku Spółdzielni do przekształceń, dokonaniu przez członka wpłat i spłat, o których mowa w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych i w Statucie.

Na wniosek S. F. w dniu 31 lipca 2012 r. Spółdzielnia zawarła z nim ugodę w sprawie ratalnej spłaty zadłużenia z tytułu wkładu mieszkaniowego, mocą której wskazane w umowie o ustanowienie terminy płatności poszczególnych rat zostały prolongowane każdorazowo o miesiąc.

Łącznie na poczet wymaganego wkładu mieszkaniowego S. F. wpłacił na rzecz Spółdzielni kwotę 103.478,36 złotych w ten sposób, że kwotę 98.478,36 złotych wpłacił w dniu 31 lipca 2012 r., kwotę 3.500 złotych – w dniu 15 września 2012 r. i kwotę 1.500 złotych – w dniu 15 października 2012 r.

S. F. ani wskazany przez niego w umowie o ustanowienie jako współzamieszkały z nim J. F. nie mieszkali w lokalu mieszkalnym. Od momentu zawarcia umowy o ustanowienie członek nie uiścił żadnej kwoty na poczet ponoszonych przez Spółdzielnię opłat związanych z utrzymaniem lokalu i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na jego lokal, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie Spółdzielni oraz zobowiązań Spółdzielni z innych tytułów zgodnie z postanowieniami Statutu.

Na dzień 10 października 2016 r. zaległość członka względem Spółdzielni wynosiła 54.645,27 złotych w tym: 25.716,18 złotych tytułem opłat za lokal, 2.587,50 złotych tytułem wpłat na fundusz remontowy za okres od października 2014 r. do września 2016 r., 15.000 złotych tytułem wkładu mieszkaniowego, 980 złotych tytułem opłat za garaż za okres od sierpnia 2012 r. do września 2016 r. oraz 10.361,59 złotych tytułem odsetek.

Uchwałą z dnia 30 listopada 2016 r. Nr (...) (zwaną dalej Uchwałą Nr (...)) podjętą na zebraniu przeprowadzonym w dniu 30 listopada 2016 r., o którego terminie S. F. został zawiadomiony w piśmie z dnia 25 października 2016 r., Rada Nadzorcza, działając na wniosek Zarządu z dnia 10 października 2016 r. o wykluczenie S. F. z członkostwa w Spółdzielni, na podstawie § 12 ust. 1 Statutu postanowiła wykluczyć S. F. z Rejestru Członków Spółdzielni.

W dniu 31 maja 2017 r. do Sądu Okręgowego w Szczecinie wpłynął pozew S. F. z dnia 31 maja 2017 r. o stwierdzenie nieważności Uchwały nr (...) i został tam zarejestrowany pod sygn. akt I C 632/17.

W okresie od czerwca 2017 r. do sierpnia 2017 r. poprzez bezpośrednie rozmowy przedstawicieli Spółdzielni ze S. F. lub jego pełnomocnikiem i wymianę korespondencji za pośrednictwem poczty elektronicznej, Spółdzielnia podjęła z członkiem rozmowy ugodowe w sprawie przywrócenia mu członkostwa i spółdzielczego lokatorskiego prawa, a następnie przekształcenia go w prawo odrębnej własności pod warunkiem spełnienia ciążących na nim zobowiązań względem Spółdzielni, które zatrzymały się na etapie opracowania pisemnego projektu ugody i niespełnienia przez członka zastrzeżonych w nim obowiązków względem Spółdzielni.

W dniu 28 lipca 2017 r. w budynku siedziby Spółdzielni odbyło się wysłuchanie S. F. w sprawie z wniosku Zarządu o wszczęcie procedury o wykluczenie go z członkostwa w Spółdzielni w związku z zadłużeniem ciążącym na lokalu mieszkalnym i zasadami jego uregulowania, podczas którego wyraził on wolę spłaty ciążących na nim zobowiązań finansowych względem Spółdzielni z tytułu przysługującego mu spółdzielczego lokatorskiego prawa tylko pod warunkiem zawarcia z nim przez Spółdzielnię umowy przedwstępnej o przekształcenie tego prawa w prawo odrębnej własności, której zawarcie Spółdzielnia uzależniła od uprzedniej spłaty przez członka zadłużenia wobec Spółdzielni.

Uchwałą z dnia 8 sierpnia 2017 r. Nr (...) (zwaną dalej Uchwałą Nr (...)) podjętą na zebraniu przeprowadzonym w dniu 8 sierpnia 2017 r., Rada Nadzorcza, działając na wniosek Zarządu o wykluczenie S. F. z członkostwa w Spółdzielni, na podstawie § 12 ust. 1 Statutu postanowiła:

1. wykluczyć S. F. z Rejestru Członków Spółdzielni z powodu niewykonywania przez niego obowiązków wynikających z § 7 ust. 4 i 6 Statutu z zastrzeżeniem, że na wypadek:

a. uregulowania przez członka do dnia 28 sierpnia 2017 r. zadłużenia względem Spółdzielni w kwocie 61.600 złotych oraz należności bieżących postanowienie nie wejdzie ona w życie, a S. F. pozostanie członkiem Spółdzielni wpisanym do jej Rejestru pod nr 303 z prawem do spółdzielczego lokatorskiego prawa ustanowionego na podstawie umowy o ustanowienie z dnia 31 lipca 2012 r.,

b. nieuregulowania zadłużenia jej postanowienia zachowają moc obowiązującą od dnia 8 sierpnia 2017 r.

2. uchylić Uchwałę Nr (...),

Członek nie zaskarżył Uchwały Nr (...) w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym, jak też nie wystąpił do sądu o stwierdzenie jej nieważność tak, że uprawomocniła się ona w dniu 13 października 2017 r.

Wyrokiem z dnia 25 stycznia 2018 r. wydanym w sprawie zarejestrowanej pod sygn. akt I C 632/17 i prawomocnym w dniu 24 lutego 2018 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie oddalił powództwo S. F. o stwierdzenie nieważności Uchwały Nr (...).

Na dzień 28 sierpnia 2017 r. nieuregulowane przez członka zadłużenie względem Spółdzielni z tytułu umowy o ustanowienie opiewało na kwotę 62.227,76 złotych.

Co najmniej do dnia 25 lipca 2018 r. S. F. nie uregulował zobowiązań finansowych ciążących na nim względem Spółdzielni z tytułu umowy o ustanowienie.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym sąd rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie. Wskazał, że podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowią przepisy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (zwanej dalej u.s.m.) i ustawy z 1982 r. Prawo spółdzielcze (zwanej dalej Pr. spół.), które przytoczył. Sąd rejonowy wskazał, że:

1. Uchwała Nr (...) nie funkcjonuje w obrocie prawnym,

2. Uchwała Nr (...) została podjęta na gruncie art. 11 ust. 1 u.s.m. w brzmieniu sprzed zmiany wprowadzonej ustawą z dnia 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych,

3. wskazana w uzasadnieniu Uchwały Nr (...) podstawa wykluczenia S. F. z członkostwa w Spółdzielni obejmuje, poza nieuiszczaniem przez niego zgodnie z postanowieniami Statutu przez okres co najmniej od sierpnia 2012 r. opłat na pokrycie kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na jego lokal mieszkalny, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, także zaleganie przez niego na kwotę:

a. 15.000 złotych tytułem należności głównej na poczet wynikającego z umowy o ustanowienie i u.s.m. obowiązku wniesienia wkładu mieszkaniowego z terminem płatności przypadającym odpowiednio na dzień 30 listopada 2012 r., 31 grudnia 2012 r., 31 stycznia 2013 r. i 28 lutego 2013 r.,

b. 742,50 złotych i 2.334,25 złotych tytułem należności głównej na poczet wynikającego z umowy o ustanowienie, u.s.m. i ustawy o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych obowiązku spłaty odsetek od ciążącego na lokalu zadłużenia z tytułu odsetek wykupionych przez Skarb Państwa odpowiednio za IV kwartał 2016 r. oraz I i II kwartał 2017 r.,

c. 720 złotych tytułem należności głównej na poczet realizacji wynikającego z umowy o ustanowienie obowiązku ponoszenia opłat za korzystanie z garażu,

4. uporczywości członka w nierealizowaniu obowiązku, o którym mowa w pkt. 2 przejawiającej się:

a. nieuiszczaniem wymaganych należności już od dnia ponownego nabycia członkostwa w Spółdzielni i związanego z nim spółdzielczego lokatorskiego prawa w sytuacji, gdy przysługujące mu pierwotnie prawo o tej samej treści zostało przez niego utracone w 2009 r. na skutek Uchwały z dnia 19 grudnia 2009 r. o wykluczeniu go z członkostwa w Spółdzielni z przyczyn rodzajowo identycznych jak te będące podstawą Uchwały Nr (...),

b. jawnie prezentowaną motywacją członka uzależniającego uregulowanie zaległych zobowiązań względem Spółdzielni wprost od uprzedniego zawarcia z nim przez Spółdzielnię umowy o przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa w prawo odrębnej własności,

c. nierealizowaniem przez członka dobrowolnie, jak też w drodze przymusu państwowego, sądowych tytułów wykonawczych opiewających na kwoty składające się na zaległe opłaty na rzecz Spółdzielni,

d. nieskorzystaniem przez członka ze składanych mu przez Spółdzielnię propozycji ugodowego zakończenia sporu w kwestii przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa w prawo odrębnej własności jedynie pod warunkiem uprzedniego uregulowania przez niego zaległości względem Spółdzielni i to przy deklarowanej przez nią woli rezygnacji z domagania się zapłaty odsetek za zwłokę z tego tytułu,

5. przepisy u.s.m. w brzmieniu nadanym ustawą o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych weszły w życie z dniem 9 września 2017 r. i mają zastosowanie jedynie w przypadku spraw sądowych, ale już nie do postępowań wewnątrzspółdzielczych, wszczętych a niezakończonych prawomocnie do tego dnia,

6. bezskutecznego upływu terminu do:

a. wniesienia przez członka lub inne uprawnione podmioty odwołania od Uchwały Nr (...) do Walnego Zgromadzenia,

b. zaskarżenia Uchwały Nr (...) do sądu,

7. lokal nie należy do gminnego zasobu mieszkaniowego,

8. S. F. przysługuje tytuł prawny do innego lokalu mieszkalnego, w którym zaspokaja swoje potrzeby mieszkaniowe,

9. sporny tytuł prawny do lokalu mieszkalnego S. F. nabył w 2012 r.

- sąd rejonowy stwierdził, że w sprawie nie znajdował zastosowania przepis art. 11 ust. 11 u.s.m. w brzmieniu nadanym ustawą o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, opisane zachowanie członka wypełnia znamiona wskazanego w § 10 ust. 2 pkt 4 Statutu oraz w art. 24 Pr. spół., jako podstawa do wykluczenia z członkostwa, uporczywego uchylania się od wykonywania istotnych zobowiązań wobec Spółdzielni czyniącego niemożliwym do pogodzenia z postanowieniami Statutu i dobrymi obyczajami dalsze jego pozostawanie w Spółdzielni, uchwała Nr (...) stała się prawomocna i skuteczna najpóźniej z dniem 13 października 2017 r., kiedy to bezskutecznie upłynął sześciotygodniowy termin do jej zaskarżenia do Walnego Zgromadzenia lub do sądu przez S. F. liczony od dnia 1 września 2017 r., tj. od dnia następnego po dniu doręczenia mu uchwały wraz z uzasadnieniem po dwukrotnej bezskutecznej prawidłowej awizacji ze skutkiem prawnym na dzień 31 sierpnia 2017 r., najpóźniej dnia 13 października 2017 r. wygasło przysługujące S. F. spółdzielcze lokatorskie prawo, najpóźniej z dniem 13 stycznia 2018 r. S. F. zobowiązany był opuścić i wydać Spółdzielni lokal mieszkalny, S. F. nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pozwany, zaskarżając je w całości i wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania zgodnie ze złożonym spisem kosztów; zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa radcowskiego wg norm przepisanych. Zaskarżonemu wyrokowi apelujący zarzucił:

1) naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

a) art. 3 ust. 6 w zw. z art. 11 ust. I.1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (w brzmieniu po dniu 9 września 2017 roku), poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i uwzględnienie powództwa, w sytuacji gdy przepisy te określają przesłanki ustania członkostwa w spółdzielni i wygaśnięcie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, a żadna z tych przesłanek w niniejszej sprawie się nie ziściła;

b) art. 24 §10 w zw. z § 5 i 6 Prawa Spółdzielczego, poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że skutecznie wykluczono pozwanego z powodowej spółdzielni mieszkaniowej, w sytuacji gdy uchwała nr (...) nie stała się skuteczna przed dniem 9 września 2017 roku, a co za tym idzie nie może stanowić podstawy wykluczenia pozwanego z członkostwa w powodowej spółdzielni mieszkaniowej;

c) art. 222 §1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uwzględnienie powództwa, w sytuacji gdy pozwanemu przysługiwało skuteczne wobec powódki prawo do władania przedmiotowym lokalem - spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego - albowiem nie został on skutecznie wykluczony z członkostwa w powodowej spółdzielni;

d) art. 10 ustawy z dnia 20 lipca 2017 roku o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo spółdzielcze poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że w niniejszej sprawie nie mają zastosowania przepisy ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych i Prawa Spółdzielczego po dniu 9 września 2017 roku, tylko sprzed zmian, a tym samym, że uchwała nr (...) Rady Nadzorczej o wykluczeniu pozwanego z członkostwa w Spółdzielni jest skuteczna, bowiem do postępowań wewnątrzspółdzielczych należy stosować przepisy stare, w sytuacji gdy brak jest w ustawie zmieniającej przepisów intertemporalnych, które regulowałyby takie sytuacje, a zatem, że od dnia 9 września 2017 roku stosujemy do niniejszej sprawy przepisy nowe.

2) Błędne ustalenia faktyczne, które wynikają z niewłaściwego zastosowania przepisów prawa materialnego, o których mowa wyżej, a to:

a) że uchwała nr (...) stała się skuteczna i prawomocna najpóźniej z dniem 13 października 2017 roku, w sytuacji gdy w ogóle nie odniosła ona skutku, z uwagi na wejście w życie przepisów ustawy zmieniającej z dnia 20 lipca 2017 roku, której przepisy nie pozwalają na wykluczenie członka spółdzielni mieszkaniowej z uwagi na zaleganie z opłatami;

b) że wygasło pozwanemu spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego i że był on w związku z tym zobowiązany do wydania lokalu, w sytuacji gdy, nie doszło do wygaśnięcia tego prawa, a pozwanemu dalej przysługuje skuteczne wobec właściciela prawo do władania rzeczą.

W uzasadnieniu apelujący wskazał, że w dniu 20 lipca 2017 roku została uchwalona ustawa o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo spółdzielcze. Ustawa ta weszła w życie w dniu 9 września 2017 roku. Na podstawie tej ustawy zmieniono art. 11 ust. I.1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, który otrzymał brzmienie: W przypadku zaległości z zapłatą opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1, za okres co najmniej sześciu miesięcy, rażącego lub uporczywego wykraczania osoby korzystającej z lokalu przeciwko obowiązującemu porządkowi domowemu albo niewłaściwego zachowania tej osoby czyniącego korzystanie z innych lokali lub nieruchomości wspólnej uciążliwym, spółdzielnia może w trybie procesu żądać orzeczenia przez sąd o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Jeżeli podstawą żądania orzeczenia o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego jest zaleganie z zapłatą opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1, nie można orzec o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do tego lokalu, jeżeli najpóźniej przed zamknięciem rozprawy przed sądem pierwszej instancji, a jeżeli wniesiono apelację – przed sądem drugiej instancji członek spółdzielni uiści wszystkie zaległe opłaty. W ocenie apelującego powyższe oznacza, że od dnia 9 września 2017 roku spółdzielnia nie może wykluczyć członka z powodu zalegania z zapłatą opłat za korzystanie z lokalu. Musi w takim przypadku wystąpić do sądu o orzeczenie o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Jeśli spółdzielnia skutecznie nie wykluczyła członka do dnia 9 września 2017 roku, to obecnie nie może z ww. powodu sama go wykluczyć. Ponieważ zaś uchwała Rady Nadzorczej powodowej spółdzielni została podjęta w dniu 8 sierpnia 2017 roku, to nie stała się ona skuteczna przed dniem 9 września 2017 roku, bowiem zgodnie z treścią art. 24 § 10 ustawy Prawo spółdzielcze:

Wykluczenie albo wykreślenie staje się skuteczne z chwilą:

1) bezskutecznego upływu terminu do zaskarżenia do sądu uchwały rady nadzorczej, chyba że członek przed upływem tego terminu wniósł odwołanie od uchwały rady do walnego zgromadzenia;

2) bezskutecznego upływu terminu do wniesienia do walnego zgromadzenia odwołania od uchwały rady nadzorczej, jeżeli termin ten jest dłuższy od terminu do zaskarżenia do sądu uchwały rady;

3) bezskutecznego upływu terminu do zaskarżenia do . sądu uchwały walnego zgromadzenia;

4) prawomocnego oddalenia przez sąd powództwa o uchylenie uchwały rady nadzorczej albo walnego zgromadzenia.

Natomiast zgodnie z treścią art. 24 § 6 pkt 2 ustawy Prawo spółdzielcze termin na zaskarżenie uchwały to sześć tygodni od doręczenia uchwały z uzasadnieniem. Natomiast zgodnie z § 5 tegoż artykułu Organ, który podjął uchwałę w sprawie wykreślenia albo wykluczenia, ma obowiązek zawiadomić członka na piśmie wraz z uzasadnieniem o wykreśleniu albo wykluczeniu ze spółdzielni w terminie dwóch tygodni od dnia podjęcia uchwały. Apelujący podkreślił, że sąd rejonowy ustalił zaś, że przedmiotowa uchwała stałaby się skuteczna z dniem 13 października 2017 roku, tj. od dnia następnego po dniu doręczenia mu uchwały wraz z uzasadnieniem po dwukrotnej bezskutecznej prawidłowej awizacji ze skutkiem na dzień 31 sierpnia 2017 r. Co oznacza, że uchwała ta stałaby się skuteczna już po wejściu w życie ustawy zmieniającej, która nie zezwala spółdzielni na wykluczenie członka z powodu zalegania z opłatami. Ponieważ nie stała się jednak skuteczna przed datą wejścia w życie ustawy zmieniającej, to już nie może wywołać skutku, a tym samym pozwany dalej jest członkiem spółdzielni i przysługuje mu spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, zatem przysługuje mu skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. W ocenie apelującego nie ma racji sąd rejonowy twierdząc, że przepisy ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w brzmieniu nadanym mu ustawą zmieniającą, które weszły w życie w dniu 9 września 2017 roku, mają one zastosowanie jedynie do spraw sądowych, ale już nie do postępowań wewnątrzspółdzielczych wszczętych a niezakończonych prawomocnie do tego dnia, albowiem przepisy ustawy zmieniającej nie zawierają przepisów intertemporalnych, które odnosiłyby się do postępowań wewnątrzspółdzielczych, a zatem nowe przepisy obejmują takie sytuacje „w locie”, bowiem celem ustawy zmieniającej była ochrona osób uprawnionych z tytułu spółdzielczych lokatorskich praw do lokali mieszkalnych. Ochrona ta przejawia się m.in. w brzmieniu art. 7 ustawy zmieniającej, który stanowi o tym, że osobie, która przed dniem wejścia w życie ustawy utraciła spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego albo spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu z powodu nieuiszczania opłat związanych z eksploatacją i utrzymaniem lokalu oraz eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, przysługuje do spółdzielni roszczenie o ustanowienie takiego tytułu prawnego do lokalu, jaki utraciła, jeżeli po dniu wejścia w życie ustawy spłaci spółdzielni całe zadłużenie wynikające z nieuiszczania tych opłat wraz z odsetkami albo spłaciła je wcześniej. Przepis ten mówi tylko o osobach, które utraciły przedmiotowe prawo przed wejściem ustawy w życie, gdyby przyjąć interpretację dokonaną przez sąd rejonowy, to pozwanemu takie roszczenie by nie przysługiwało, bo on swoje prawo utraciłby dopiero po wejściu w życie ustawy, co byłoby zupełnie nielogiczne.

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się uzasadniona.

Strona pozwana w apelacji nie kwestionowała de facto dokonanych przez sąd rejonowy ustaleń faktycznych, choć zgłosiła zarzuty naruszenia przez ten sąd norm procesowych, ale w rzeczywistości odwoływała się do tych samych okoliczności, które ustalił sąd rejonowy, zarzucając natomiast nieprawidłowe przyjęcie przez sąd I instancji stanowiska, że pozwany nie dysponuje prawem do spornego lokalu, co prowadziło do uwzględnienia żądania przez sąd rejonowy. Zarzuty pozwanego podniesione w apelacji dotyczyły wobec powyższego błędnej subsumpcji okoliczności faktycznych do norm przywołanych przez sąd rejonowy, czyli de facto naruszenia norm prawa materialnego – nieprawidłowe zastosowanie względem pozwanego art. 11 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, na który powołał się sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Zgodnie z treścią art. 387 § 2 ¹ k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji, a w apelacji nie zgłoszono zarzutów dotyczących tych ustaleń, uzasadnienie wyroku może zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Tego rodzaju sytuacja zaistniała w niniejszej sprawie – sąd okręgowy w pełni podziela prawidłowe ustalenia faktyczne poczynione przez sąd rejonowy i przyjmuje je za własne, jako że apelujący nie wskazywał na jakiekolwiek nieprawidłowości w procedowaniu przez sąd I instancji, zaś zarzuty sprowadzają się do nieprawidłowej oceny prawnej przeprowadzonej przez sąd rejonowy. Wobec tego dalsze rozważania ograniczą się do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku oraz przytoczenia przepisów prawa.

Podniesione przez pozwanego w apelacji zarzuty sąd okręgowy uznał za trafne. Sąd rejonowy prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe i prawidłowo ustalił stan faktyczny, ale sąd okręgowy nie podziela dokonanej przez sąd I instancji oceny prawnej w zakresie odnoszącym się do treści art. 11 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Słusznie wskazuje apelujący na odmienne niż przyjęte w zaskarżonym orzeczeniu skutki prawne wejścia w życie w dniu 9 września 2017 roku ustawy z dnia 20 lipca 2017 roku o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo spółdzielcze (Dz.U.2017.1596). Wskazana ustawa jednoznacznie określiła przypadki ustania członkostwa w spółdzielni, dodając do art. 3 zmienianej ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych ustępy od 6 do 9. We wprowadzonych przepisach przewidziano, że członkostwo w spółdzielni ustaje m.in. w razie wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego (art. 3 ust. 6 pkt) 1 zmienianej ustawy) i wprowadzono całkowicie nowe rozwiązanie prawne dotyczące utraty spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego m.in. przez osoby zalegające z zapłatą opłat za okres co najmniej sześciu miesięcy. Od daty wejścia w życie ustawy z dnia 20 lipca 2017 roku spółdzielnia mieszkaniowa nie może na mocy uchwały swoich organów arbitralnie wykluczyć ze spółdzielni członka, który nie wykonuje swoich obowiązków względem spółdzielni i nie uiszcza opłat związanych z lokalem, do którego przysługuje mu lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego. Może natomiast wytoczyć proces sądowy z żądaniem orzeczenia przez sąd o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Dopiero w razie prawomocnego uwzględnienia żądania spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego wygasa, co następuje z chwilą uzyskania przez wyrok przymiotu prawomocności.

Przepisy przejściowe zawarte w ustawie z dnia 20 lipca 2017 roku nie zawierają regulacji umożliwiającej uznanie za skuteczne uchwał organów spółdzielni o wykluczeniu członka spółdzielni, które zostały podjęte przed datą wejścia w życie wskazanej ustawy, ale termin do ich zaskarżenia nie upłynął przed dniem 9 września 2017 roku. Przepisy dotychczasowe znajdują zastosowanie wyłącznie do walnych zgromadzeń spółdzielni mieszkaniowych, które zostały rozpoczęte przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 20 lipca 2017 roku (art. 5 ustawy). Nawet zaś do postępowań sądowych wszczętych i niezakończonych prawomocnym orzeczeniem przed dniem 9 września 2017 roku zastosowanie znajdowały przepisy wskazanej wyżej ustawy (art. 10). Oznacza to, że jeżeli spółdzielnia mieszkaniowa nie dokonała skutecznego wykluczenia członka spółdzielni do dnia wejścia w życie nowych przepisów, to pozostało jej jedynie skorzystanie z przewidzianej w nowych przepisach drogi sądowej dla uzyskania orzeczenia o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na podstawie zmienionych przepisów zawartych w art. 11 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Uchwała nr (...) z dnia 8 sierpnia 2017 roku nie mogła wobec powyższego wywołać w dniu 13 października 2017 roku skutku w zakresie jej punktu 1, czyli w części dotyczącej wykluczenia S. F. ze spółdzielni, jak na to wskazał sąd rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, jako że w tej dacie przepisy ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nie przewidywały już możliwości wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu spółdzielczego na mocy uchwały organów spółdzielni. Dodany do art. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych od dnia 9 września 2017 roku ustęp 8 jednoznacznie wyłączał zaś możliwość zastosowania przepisów ustawy Prawo spółdzielcze dotyczących wystąpienia ze spółdzielni, wykluczenia ze spółdzielni i wykreślenia z rejestru członków spółdzielni. Tym samym nie było dopuszczalne w stanie prawnym obowiązującym od dnia 9 września 2017 roku, wobec czego nie mogło być również prawnie skutecznie, wykluczenie pozwanego z członkostwa w spółdzielni przez organy spółdzielni, jeżeli postępowanie w tym względzie nie zostało zakończone definitywnie do dnia 8 września 2017 roku.

Także postanowienia statut powodowej spółdzielni nie mogły stanowić podstawy dla skutecznego podjęcia tego rodzaju uchwały, jako że na mocy art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 roku spółdzielnie zostały zobowiązane do dokonania zmian statutów stosownie do wymagań tej ustawy w terminie dwunastu miesięcy od dnia jej wejścia w życie. Co prawda do czasu zarejestrowania zmian statutów postanowienia dotychczasowych statutów pozostawały w mocy, ale nie dłużej jednak niż przez okres dwunastu miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Ponadto w razie sprzeczności między postanowieniami statutów spółdzielni a przepisami ustawy, należało stosować przepisy tej ustawy (art. 8 ust. 2), co oznacza, że wykluczenie z członkostwa w spółdzielni na mocy uchwały samej spółdzielni stało się niedopuszczalne, zaś powodowej spółdzielni pozostawała jedynie droga procesu cywilnego dla uzyskania przeciwko pozwanemu orzeczenia o wygaśnięciu przysługującego mu prawa.

Tymczasem stanowisko powodowej spółdzielni co do braku po stronie pozwanego tytułu prawnego do zajmowania spornego lokalu oparte było na przekonaniu o skuteczności uchwały rady nadzorczej nr (...) z dnia 8 sierpnia 2017 roku, która jednakże nie mogła wywołać zamierzonego przez spółdzielnię skutku i wykluczyć pozwanego S. F. z członkostwa w spółdzielni. Nie było sporne, że nie toczyło się dotąd pomiędzy stronami postępowanie sądowe dotyczące wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa pozwanego do spornego lokalu. Jednocześnie wskazaną wyżej uchwałą w jej punkcie 2 uchylono uchwałę Rady Nadzorczej z dnia 30 listopada 2016 roku nr (...), na mocy której S. F. został wykluczony z członkostwa w Spółdzielni. Tym samym wyeliminowano z obrotu prawnego uchyloną uchwałę nr (...) wykluczającą S. F., zaś podjęta ponownie próba wykluczenia pozwanego ze spółdzielni okazała się bezskuteczna. Oznacza to, że zarówno w dniu wydania zaskarżonego wyroku sądu rejonowego, jak również w dacie zamknięcia rozprawy przez sąd okręgowy pozwany dysponował skutecznym względem powódki prawem do spornego lokalu – spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu mieszkalnego, którego nie został dotąd w skuteczny – przewidziany prawem sposób – pozbawiony. Tym samym stanowisko spółdzielni, zgodnie z którym pozwany zajmuje sporny lokal bez tytułu prawnego jest pozbawione merytorycznego oparcia, zaś skierowane przeciwko niemu żądanie opróżnienia i wydania spornego lokalu należało wobec powyższego uznać w okolicznościach sprawy za nieuzasadnione.

Wywiedziona przez pozwanego apelacja okazała się w tej sytuacji uzasadniona w pełnym zakresie, co prowadziło do konieczności jej uwzględnienia w całości. Wobec czego uznając zasadność apelacji i znajdując podstawy do zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia zgodnie z wnioskami w tej apelacji zawartymi sąd okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. uwzględnił apelację strony pozwanej, o czym orzekł w treści punktu 1 formuły sentencji wyroku, w którym zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że nadając mu nową treść, w punkcie I. zaskarżonego wyroku oddalił powództwo, natomiast w punkcie II wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od powódki jako przegrywającej sprawę na rzecz pozwanego koszty postępowania w wysokości 240 złotych. Na koszty te składały się koszty zastępstwa procesowego w wysokości 240 złotych, których wysokość została określona przez sąd zgodnie z treścią § 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 roku, poz. 1804 z późn. zm.).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie 2 wyroku, zgodnie z wynikającą z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. regułą odpowiedzialności za wynik procesu. Wobec uwzględnienia apelacji pozwanego, co prowadziło do zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia żądania, to powódka jest stroną przegrywającą postępowanie apelacyjne i wobec tego jako przegrywająca winna zwrócić pozwanemu poniesione przez niego koszty postępowania przed sądem drugiej instancji. Na koszty te złożyła się w niniejszej sprawie opłata sądowa od apelacji w wysokości 200 złotych i koszty zastępstwa procesowego w kwocie 120 złotych. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika zawodowego strony pozwanej ustalono na podstawie § 7 pkt 1 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804). W związku z tym winna zostać zasądzona od powodowej spółdzielni na rzecz pozwanego kwota 320 złotych, jednakże w punkcie 2 sentencji wyroku tytułem zwrotu kosztów postępowania przed sądem II instancji zasądzono omyłkowo jedynie kwotę 120 złotych.

Sędzia Marzenna Ernest Sędzia Mariola Wojtkiewicz Sędzia Ziemowit Parzychowski

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)