Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 kwietnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Marzenna Ernest
Protokolant:	st. sekr. sąd. Dorota Szlachta

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2014 roku w Szczecinie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko W. C.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwaną

od wyroku Sądu Rejonowego w Myśliborzu, VI Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Choszcznie z dnia 31 października 2013 r., sygn. akt VI C 716/13

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 31 października 2013 r. Sąd Rejonowy w Myśliborzu VI Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Choszcznie zasądził od pozwanej W. C. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 1.179,50 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 26 marca 2013 r. do dnia zapłaty (pkt I) i zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 227 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II).

Powyższy wyrok Sąd Rejonowy oparł o następujący stan faktyczny:

Wyższa Szkoła (...) w W. wpisana jest do rejestru uczelni niepublicznych i związków uczelni niepublicznych prowadzonego przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod numerem 209.

W dniu 13 września 2006 r. W. C. zawarła z Wyższą Szkołą (...) w W. umowę o warunkach odpłatności w tejże placówce. Strony umówiły się na określenie warunków odpłatności za naukę wskazując na normę art. 160 ust. 3 ustawy o Szkolnictwie Wyższym. Pozwana zapoznała się ze statutem uczelni i zobowiązała się do wnoszenia opłat na zasadach w ustawie określonych w terminach i kwotach wyszczególnionych w załączniku do umowy. Umowa miała wygasnąć z chwilą ukończenia nauki przez studenta. Uczelnia przewidziała możliwość wypowiedzenia umowy m.in. w razie złożenia pisemnej rezygnacji ze studiów przez studenta. Pozwana powinna zapłacić kwoty po 220 zł odpowiednio do dnia 10 listopada 2006 r., 10 grudnia 2006 r. i 10 stycznia 2007 r. Zarządzeniem Rektora z dnia 1 września 2006 r. ustalono wysokość czesnego na 220 zł miesięcznie.

Pismem z dnia 11 czerwca 2007 r. pozwana zwróciła się do Rektora ww. uczelni o zwrot jej dokumentów tj. świadectwa ukończenia szkoły średniej. Wskazała, że zrezygnowała z nauki na uczelni. Do pisma załączyła legitymację studencką i indeks.

W dniu 9 listopada 2011 r. ww. uczelnia zawarła z (...) doradztwo finansowo -prawne (...) spółka jawna w W. umowę cesji wierzytelności, w tym wierzytelności jednostki w stosunku do pozwanej. Powódka wzywała pozwaną do dobrowolnej zapłaty należności.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy uznał powództwo za zasadne.

Sąd Rejonowy wskazał, że podstawę prawną żądania pozwu stanowił art. 734 § 1 k.c., oraz art. 750 k.c. Zgodnie z art. 734 § 1 k.c., przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Art. 750 k.c. stanowi, że do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.

Zdaniem Sądu I instancji niniejsza umowa ma charakter dwustronny. Pozwana miała obowiązek zapłacić placówce edukacyjnej, zaś placówka powinna kształcić tę osobę. Niniejsza umowa stanowiła umowę o charakterze starannego działania. Sąd zauważył, iż zgodnie z art. 353 § 1 k.c. zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Stosownie do art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Natomiast art. 509 § 2 k.c. stanowi, iż wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Sąd I instancji ustalił, że przedmiotem sprawy jest to, czy wspomnianemu zbywcy przysługiwała wobec pozwanej jakakolwiek wymagalna wierzytelność będąca przedmiotem wspomnianego przelewu a jednocześnie to, czy faktycznie jakakolwiek wierzytelność w stosunku do pozwanego była przedmiotem przelewu.

Sąd Rejonowy za bezsporne uznał to, że pozwana z Wyższą Szkołą (...) w W. zawarła umowę dotyczącą kształcenia oraz, że zobowiązała się uiszczać za tę naukę odpowiednie czesne. W ocenie Sądu wysokość czesnego oraz terminy jego płatności nie były sporne. Okolicznościom tym nie zaprzeczyła pozwana.

W ocenie Sądu Rejonowego, wbrew twierdzeniom pozwanej, otrzymała ona indeks oraz legitymację studencką. Sąd wskazał, że fakt zawarcia umowy cesji nie był kwestionowany przez stronę pozwaną, która otrzymała odpis pozwu z załącznikami. Z tych dokumentów Sąd Rejonowy wywiódł, że umowa taka została zawarta i dotyczy wierzytelności dochodzonej pozwem. Umowa podpisana została przez osoby umocowane do reprezentowania pierwotnego wierzyciela, co zostało udokumentowane.

Co do wypowiedzenia przedmiotowej umowy przez studenta (pozwaną), Sąd Rejonowy stwierdził, że z treści umowy wynika, iż student może wypowiedzieć umowę w przypadku złożenia rezygnacji ze studiów (§ 8 ust. 2 litera a umowy). Pozwana złożyła takie pismo datowane na 11 czerwca 2007 r. Umowa nie przewiduje przyjęcia, że nieuiszczenie czesnego jest równoznaczne z odstąpieniem od umowy - jej wypowiedzeniem.

Sąd Rejonowy zauważył, że § 8 ust. 2 umowy wskazuje, że uczelnia nie zwraca opłat wniesionych za czas studiów do końca semestru. W ocenie Sądu niespornym było zatem, że pozwana powinna uiścić czesne za okres: grudzień i listopad 2006 roku oraz styczeń 2007 roku.

Odnosząc się do zarzutu przedawnienia roszczenia Sąd I instancji wskazał, że instytucja przedawnienia uregulowana jest w art. 118 k.c., stosownie do którego, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat 10, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - 3 lata.

Sąd I instancji zauważył, że przedmiotowe świadczenie nie stanowi świadczenia okresowego. Co do zasady, czesne jest płatne rocznie, tudzież semestralnie, kwota tego czesnego jest wiadoma na przyszłość. Jest ono jednak płatne w ratach. Poszczególne raty składają się na z góry wiadomą wysokość. Zdaniem Sądu brak jest podstaw do przyjęcia, że nie byłaby możliwa jednorazowa zapłata czesnego w całości. Również norma art. 752 pkt 2 k.c. nie znajduje zastosowania w przedmiotowej sprawie. Sąd pierwszej instancji stwierdził, iż w zasadzie poprawną i przekonującą argumentację znaleźć należy w piśmie powódki z dnia 10 września 2013 r. Zatem w przedmiotowej sprawie roszczenie nie uległo przedawnieniu albowiem przedawnienie tego roszczenia następuje po 10 latach.

Sąd wskazał, że innych zarzutów pozwana nie podniosła a zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwolił na uwzględnienie powództwa w całości. Sąd Rejonowy oparł się na wszystkich dokumentach, ich prawdziwość nie została zakwestionowana przez żadną ze stron, zaś dokumenty te tworzyły spójną całość, uzupełniają się, zostały sporządzone przez osoby uprawnione do ich wytworzenia.

Orzeczenie o odsetkach zapadło na podstawie art. 481 § 1 k.c. i art. 482 § 1 k.c..

O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł na zasadzie normy art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła pozwana zaskarżając go w całości i domagając się jego zmiany poprzez oddalenie powództwa, a nadto zasądzenia od powoda na jej rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła naruszenie prawa materialnego polegające na:

1. zastosowaniu art. 118 § 1 k.c., podczas, gdy przepis ten, określający ogólne zasady przedawnienia nie znajdował zastosowania w okolicznościach sprawy, albowiem w tym przypadku zastosowanie znajdował przepis szczególny;

2. niezastosowaniu art. 751 § 2 k.c. w sytuacji, gdy w warunkach przedmiotowej sprawy spełnione zostały obie przesłanki opisane normą tego przepisu i warunkujące jego zastosowanie, a mianowicie są to roszczenia zawodowego usługodawcy, które wynikają z umowy o świadczenie usług w zakresie nauczania.

W uzasadnieniu apelująca podniosła, że jak właściwie zważył Sąd I instancji, umowa zawarta przez nią z pierwotnym wierzycielem stanowi umowę o świadczenie usług, nie uregulowaną innymi przepisami. Stąd zastosowanie znajdują odpowiednio przepisy o zleceniu, w tym art. 751 k.c. wprowadzający odstępstwo od przewidzianego w art. 118 k.c. okresu przedawnienia roszczenia.

Zdaniem apelującej, zastosowanie art. 751 k.c. wynika z faktu, iż pierwotnego wierzyciela łączyła z pozwaną umowa o świadczenie usług w zakresie nauki, a wierzyciel zawodowo trudnił się świadczeniem usług tego rodzaju. Wyczerpuje to przesłanki wskazane w art. 751 k.c. i uzasadnia przyjęcie dwuletniego terminu przedawnienia roszczenia przewidziane w tymże przepisie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Niniejsza sprawa została rozpoznana w postępowaniu uproszczonym, Sąd Okręgowy nie prowadził postępowania dowodowego, zatem stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku ogranicza się do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Zasadniczą kwestią, nad którą musiał pochylić się Sąd dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy było ustalenie, czy stanowiąca źródło roszczenia powoda umowa z dnia 13 września 2006 r. – zawarta pomiędzy W. C. a pierwotnym wierzycielem Wyższą Szkołą (...) w W. - jest umową o świadczenie usług w zakresie nauczania, do której zastosowanie znajdują odpowiednio przepisy regulujące umowę zlecenie, czy też stanowi ona inny rodzaj umowy, odrębnie uregulowanej przez przepisy prawne. Okoliczność ta ma bowiem kluczowe znaczenie w kontekście terminu przedawnienia wynikających z niej roszczeń i podnoszonego przez apelującą zarzutu przedawnienia roszczenia dochodzonego pozwem stosownie do treści art. 751 pkt 2 k.c..

Zgodnie z dyspozycją art. 160 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym w brzmieniu obowiązującym w dniu zawarcia umowy, warunki odpłatności za studia określa umowa zawarta między uczelnią a studentem w formie pisemnej. Cytowany przepis reguluje zasady ustalania warunków odpłatności za studia. W literaturze wskazuje się, iż umowa o warunkach odpłatności za studia, powinna w szczególności określać przedmiot opłat, ich wysokość, zasady wnoszenia, terminy, skutki opóźnień bądź zaprzestania dokonywania wpłat oraz warunki, terminy i skutek jej wypowiedzenia lub zerwania w inny sposób.

Sąd odwoławczy stwierdził, iż w rozpoznawanej sprawie doszło pomiędzy pozwaną, a wskazaną w umowie uczelnią do zawarcia umowy, w której to zostały określone warunki co do płatności za podjęte przez pozwaną studia. Co istotne, już w § 1 umowy z dnia 13 września 2006 r. wskazano, iż „ Przedmiotem umowy jest określenie warunków odpłatności za studia na podstawie art. 160 ust. 3 ustawy z 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. nr 164, poz. 1365 z późn. zm.) zwanej dalej Ustawą”. Nadto strony ustaliły, iż pozwana winna była na rzecz uczelni dokonać zapłaty czesnego „ na zasadach określonych w Ustawie w wysokościach i terminach określonych w załączniku nr 1” (§ 5 umowy).

Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, iż przedmiotowa umowa ma charakter szczególny, odrębny od innych określonych w kodeksie cywilnym typów kontraktów.

Podkreślenia wymaga, iż na gruncie orzecznictwa Sądu Najwyższego, zastosowanie art. 750 k.c. do umów o świadczenie usług jest wykluczone, w przypadku gdy elementy istotne tych umów są wystarczająco uregulowane przez inne przepisy ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2009 r., III CZP 20/09).

W ocenie Sądu II instancji przedmiotowa umowa jest umową nazwaną, mającą swoje umocowanie w komentowanym art. 160 ust. 3 Prawa o szkolnictwie wyższym. Za okolicznością, iż umowa ta stanowi odrębny typ kontraktu, przemawia fakt, iż ww. ustawa określała wymogi, jakie muszą spełniać podmioty świadczące usługi (uczelnię) i pobierające naukę (studenci), ich główne obowiązki i prawa, i samą treść świadczeń. Elementem stosunku prawnego łączącego uczelnię i studenta były również postanowienia regulaminu studiów, którego treść podlegała regulacji w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego (art. 160 – 162 ustawy). Zatem świadczenie przez uczelnię wyższą usług edukacyjnych, polegających na kształceniu i innych (art. 13 ust. 1 ustawy), było i jest kompleksowo uregulowane w ustawie, a wykluczone jest zastosowanie przepisów o umowie zlecenia na skutek odesłania z art. 750 k.c. do umów o świadczenie usług, gdy są one uregulowane odrębnymi przepisami. Błędnie zatem Sąd I instancji przyjął, iż w przedmiotowej sprawie znalazły zastosowanie przepisy dotyczące umowy zlecenia.

Zauważyć także należało, iż ustawodawca w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym, ani w żadnym innym akcie prawnym nie uregulował w sposób szczególny kwestii przedawnienia roszczeń wynikających z umowy o warunkach odpłatności za studia. Co za tym idzie, zastosowanie w tym zakresie będą miały przepisy ogólne, tj. art. 118 k.c. Stosownie do dyspozycji przytoczonego przepisu, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.

Należy stanowczo podkreślić, że w przypadku uczelni wyższych wykluczonym jest zastosowanie trzyletniego terminu przedawnienia przewidzianego w art. 118 k.c. w oparciu o twierdzenie, iż jest to roszczenie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Art. 106 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, wprost bowiem stanowi, że prowadzenie przez uczelnię działalności dydaktycznej, naukowej, badawczej, doświadczalnej, artystycznej, sportowej, rehabilitacyjnej lub leczniczej nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807, z późn. zm.). Skoro przepis szczególny expressis verbis wykluczył uznawanie działalności uczelni wyższej za działalność gospodarczą, to w związku z tym nie jest możliwe powoływanie się na 3 letni okres przedawnienia roszczenia przewidziany dla roszczeń z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Trudno również uznać czesne za świadczenie okresowe podlegające trzyletniemu okresowi przedawnienia. Co do zasady bowiem płatność czesnego np. w ratach nie czyni z niego automatycznie świadczenia okresowego.

Reasumując, Sąd Okręgowy uznał, iż dochodzone roszczenie nie uległo przedawnieniu, bowiem jak słusznie przyjął Sąd I instancji, w rozpoznawanej sprawie będzie miał zastosowanie 10 letni okres przedawnienia roszczenia, określony w art. 118 k.c. Zaznaczenia przy tym wymaga, iż okoliczności sprawy były w istocie niesporne, w tym fakt zawarcia umowy, wysokość nieuiszczonego czesnego, a nadto skuteczność cesji wierzytelności. Podnoszony zatem przez skarżącą zarzut przedawnienia roszczenia okazał się być niezasadny, apelacja pozwanej podlegała oddaleniu.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.