Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

POSTANOWIENIE

Dnia 22 września 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Patrycja Baranowska (sprawozdawca)

Sędziowie: SO Anna Górnik

SO Natalia Pawłowska- Grzelczak

po rozpoznaniu w dniu 22 września 2017 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku dłużniczki M. L.

o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej

na skutek zażalenia dłużniczki na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 18 maja 2017 roku, sygnatura akt XII GU 45/17

postanawia:

oddalić zażalenie.

SSO Anna Górnik SSO Patrycja Baranowska SSO Natalia Pawłowska- Grzelczak

UZASADNIENIE

Postanowieniem wydanym w dniu 18 maja 2017 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie Wydział XII Gospodarczy oddalił wniosek M. L., złożony w dniu 1 lutego 2016 roku, o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej.

Orzeczenie oparte zostało na następujących ustaleniach i wnioskach.

Od początku wspólnego życia z mężem M. L. nie posiadała wystarczających środków na utrzymanie siebie i rodziny. Początkowo rodzinę utrzymywała dłużniczka, podczas gdy jej mąż kończył szkołę. Następnie przez około rok mąż dłużniczki pracował w firmie reklamowej z wynagrodzeniem około 1.500 zł miesięcznie, a potem gdy rozpoczął naukę w dwuletniej szkole wojskowej dłużniczka musiała, wynajmując mieszkanie, sama utrzymywać siebie, dziecko i męża. Gdy mąż dłużniczki został żołnierzem zawodowym, spowodowało to konieczność przeprowadzki rodziny do E. i zamieszkania w wynajmowanym mieszkaniu. Pierwsze pożyczki zostały zaciągnięte na wyposażenie mieszkania. W tym czasie dłużniczka przez pewien czas nie mogła podjąć pracy, a potem znalazła zatrudnienie formalnie na 1/2 etatu w salonie sukien ślubnych. W 2006 roku M. L. urodziła drugie dziecko i skorzystała z urlopu wychowawczego, nie otrzymywała świadczenia z tego tytułu z uwagi na to, że wynagrodzenie jej męża było wyższe od wynikającego z przepisów limitu. Dłużniczka wraz z mężem posiadała wówczas zobowiązania kredytowe zaciągnięte na zakup wyposażenia domu i były one regulowane. Żeby wspomóc budżet domowy mąż dłużniczki w 2007 roku zgłosił się na misję do Iraku, co spowodowało wzrost jego dochodów. Po powrocie z misji dłużniczka przebywała nadal na urlopie wychowawczym, gdyż jej ewentualna pensja w braku dostępu do żłobka i przedszkola mogłaby wystarczać na opłacenie opiekunki. Dochody rodziny dłużniczki nie wystarczały na pokrycie kosztów utrzymania, w tym wynajmu mieszkania, w związku z czym mąż dłużniczki zgłosił się ponownie na misję, dwukrotnie przebywał w Kosowie i z tych pieniędzy udało się spłacić część zaciągniętych wcześniej kredytów przeznaczanych na spłatę wcześniejszych zobowiązań kredytowych, a częściowo przeznaczyć na bieżące potrzeby rodziny. W 2010 roku mężowi dłużniczki przydzielono mieszkanie służbowe. Gdy mąż dłużniczki przebywał na misji dowiedział się, że jego jednostka będzie likwidowana. W 2011 roku mąż dłużniczki został przeniesiony do innej jednostki. W 2012 roku dłużniczka wraz z rodziną przeprowadziła się do mieszkania służbowego w S.. Dłużniczka znalazła zatrudnienie w zakładzie krawieckim z wynagrodzeniem w kwocie 900 zł, a potem w firmie taksówkowej. Mąż dłużniczki zaciągał kolejne zobowiązania, z pewnym marginesem gotówki, którą przeznaczał na bieżące potrzeby rodziny. W tym czasie dłużniczka z mężem postanowiła skonsolidować zaciągnięte kredyty w A. Banku na pokrycie wcześniejszych zobowiązań, żeby przygotować się do leczenia stomatologicznego wycenionego na ok. 40.000 zł, mimo to pieniądze się rozpływały, a mąż dłużniczki zaczął zaciągać pożyczki w firmach pożyczkowych. Mąż dłużniczki częściowo regulował zaciągnięte zobowiązania, jednakże kiedy zdał sobie sprawę, że nie da rady, wówczas postanowił przejść na emeryturę, a z uzyskanej odprawy w kwocie 40.000 zł i 150.000 zł na mieszkanie oraz z dodatkowej pracy na statkach jako ochroniarz pokryć swoje zobowiązania. Mąż dłużniczki m.in. przeznaczył kilkadziesiąt tysięcy złotych na spłatę zobowiązań poza bankowych oraz wpłacił około 20.000 zł na leczenie stomatologiczne żony. W latach 2014-2016 dłużniczka wraz z mężem ponosili wysokie koszty leczenia stomatologicznego syna - nierefundowane z Narodowego Funduszu Zdrowia opiewające na kwotę około 50.000 zł. Schorzenie dłużniczki objawiało się wysuwaniem się szczęki oraz silnymi bólami głowy. Mąż dłużniczki w kwietniu 2016 roku i czerwcu 2016 roku podjął pracę w ochronie statków, jednakże uwagi na załamanie nerwowe żony musiał z niej zrezygnować. W dniu 5 września 2016 roku dłużniczka wraz z mężem zawarła ugodę z Agencją Mienia Wojskowego w W. uznając zadłużenie kwocie 2.187,45 zł i zobowiązując się do jego spłaty w 9 ratach do 15 maja 2017 r. Mąż dłużniczki zaciągnął m.in. następujące zobowiązania: w dniu 3 lipca 2009 r. w (...) im. (...) w kwocie 37.500 zł, która została spłacona 15 lutego 2010 r.; w dniu 27 lipca 2009 r. w (...) im. (...) w kwocie 3.000 zł, która została spłacona 16 lutego 2010 r.; w dniu 9 października 2009 r. w (...) BANK SA na okres 48 miesięcy, która została rozliczona w dniu 26 marca 2010 r.; w dniu 27 listopada 2009 r. w (...) Bank SA we W. w kwocie 2.032,56 zł, która została spłacona w dniu 5 marca 2010 r.; w dniu 12 lutego 2010 r. w Banku (...) na kwotę 46.746,52 zł, który został spłacony w dniu 8 sierpnia 2013 r.; w dniu 26 czerwca 2013 r. w (...) sp. z o.o. w B. w kwocie 8.161 zł z ratą w kwocie 328 zł na okres do 8 stycznia 2016 r.; w dniu 1 lipca 2013r. w (...) SA na kwotę 1.000 zł na 7 rat od 214,69 zł do 221,07 zł; w dniu 23 lipca 2013r. w (...) Bank SA w W. na kwotę 73.979,59 zł płatną w 120 ratach z przeznaczeniem na spłatę pożyczki w Banku (...) SA w kwocie 29.562,62 zł (...) Bank SA w kwocie 16.201 zł i cele konsumpcyjne w kwocie 28.215,97 zł; dniu 10 stycznia 2014r. w (...) SA we W. wraz żoną z tytułu udostępnienia linii kredytowej w kwocie 2.200 zł z obowiązkiem comiesięcznego wpływu środków w kwocie co najmniej 733,33 zł ze wskazaniem, że nie ma nikogo na utrzymaniu i nie posiada zobowiązań kredytowych, a stałe miesięcznie wydatki wynoszą 500 zł; w dniu 1 czerwca 2014r. w (...) Bank SA we W. na kwotę 31.855,51 zł, która została spłacona w dniu 16 stycznia 2015 r.; w dniu 8 października 2014r. w (...) Bank (...) SA we W. na kwotę 1.240,68 zł na zakup sprzętu komputerowego na 36 rat po 42,63 zł miesięcznie; w dniu 15 stycznia 2015r. w (...) Bank SA w W. wraz z M. L. na kwotę 119.760,20 zł płatną w 120 ratach z przeznaczeniem na spłatę pożyczki w (...) Bank SA w kwocie 30.972 zł i w (...) w kwocie 47.920 zł i inne cele w kwocie 15.000 zł; w dniu 30 kwietnia 2015r. w (...) SA w W. na kwotę 4.000 zł na 90 tygodni w tygodniowych ratach po 92,07 zł, a ostatnia a kwocie 91,44 zł; w dniu 6 maja 2015r. z (...) Bank SA na kwotę 6.848,92 zł na okres 84 rat po 111,15 zł; w dniu 3 czerwca 2015r. (...) SA na kwotę 2.500 zł na 14 rat po od 237,29 zł do 256,94 zł; w dniu 24 czerwca 2015r. w (...) sp. z o.o. w K. na kwotę 3.472,22 zł na okres do dnia 6 grudnia 2016r. płatną w miesięcznych ratach po 207,57 zł; w dniu 9 września 2015r. w A. Z., A. G., G. C. prowadzący działalność pod nazwą (...) spółka cywilna na kwotę 2.888 zł na okres do 5 października 2016 r.; w dniu 26 sierpnia 2015r. w (...) sp. z o.o. w G. w kwocie 4.296 zł płatną w 12 ratach; w dniu 23 września 2015r. w (...) sp. z o.o. w T. na kwotę 673 zł na okres miesiąca; w dniu 28 września 2015r. w (...) sp. z o.o. w K. na kwotę 1.029,41 zł na okres dwóch miesięcy płatną w dwóch ratach po co najmniej 173, 17 zł i drugą pozostałą kwotę wynikającą z umowy, tj. 873,16 zł; w dniu 4 grudnia 2015r. w (...) sp. z o.o. w T. na kwotę 593 zł na okres dwóch tygodni; w dniu 25 stycznia 2016r. w (...) SA w W. na kwotę 4.268,80 zł na okres 60 tygodni z ratą w kwocie 80,38 zł i ostatnią w wysokości 79,86 zł; w dniu 1 lutego 2016r. w (...) sp. z o.o. w T. na kwotę 674 zł na okres miesiąca; w dniu 11 marca 2016r. w A. Z., A. G., G. C. prowadzących działalność pod nazwą (...) spółka cywilna na kwotę 5.090 zł z pierwszą ratą w wysokości 261,13 zł i kolejnymi w kwotach po 234,88 zł w 24 ratach do dnia 30 marca 2018 r.; w dniu 17 marca 2016r. w (...) SA w W. na kwotę 3.000 zł na okres 60 tygodni z ratą w kwocie 84,23 zł i ostatnią w wysokości 83,91 zł; w dniu 3 czerwca 2016r. w (...) sp. z o.o. w T. na kwotę 574 zł na okres 10 dni; w dacie nieustalonej w (...) Finanse SA w P. na kwotę 1.000 zł na okres 35 tygodni aneksowaną w dacie nieustalonej na kwotę 620 zł na okres 60 tygodni miesięczną ratą pierwszą w wysokości 57,79 zł i kolejnymi po 57,70 zł oraz w dniu 10 czerwca 2016r. aneksowaną na kwotę 2.783,43 zł na okres 62 tygodni z pierwszą ratą w kwocie 57,43 zł i następnymi po 57,65 zł; w dacie nieustalonej w (...) Finanse sp. z o.o. w K. na kwotę 1.932,49 zł odsetkami od dnia 10 sierpnia 2016 r.; w dniu 7 września 2016r. w (...) sp. z o.o. w B. na kwotę 502,81 zł na okres od dnia 7 października 2016 r.;

Dłużniczka natomiast zaciągnęła następujące zobowiązania: w dniu 10 stycznia 2014 r. w (...) SA we W. wraz mężem z tytułu udostępnienia linii kredytowej w kwocie 2.200 zł z obowiązkiem comiesięcznego wpływu środków w kwocie co najmniej 733,33 zł ze wskazaniem, że nie ma nikogo na utrzymaniu i nie posiada zobowiązań kredytowych, a stałe miesięcznie wydatki wynoszą 500 zł; w dniu 8 stycznia 2015r. w (...) Bank SA we W. na kwotę 2.999 zł na zakup laptopa o wartości 2.399 zł wraz z rozszerzoną gwarancją na potrzeby męża dłużnika za kwotę 600 zł płatną w 40 miesięcznych ratach po 74,98, za wyjątkiem ostatniej w kwocie 74,78 zł; w dniu 15 stycznia 2015 r. z (...) Bank SA w W. wraz z mężem na kwotę 119.760,20 zł płatną w 120 ratach po z przeznaczeniem na spłatę pożyczki w (...) Bank SA w kwocie 30.972 zł i w (...) w kwocie 47.920 zł i inne cele w kwocie 15.000 zł; w dniu 7 października 2015r. w (...) SA w W. na kwotę 1.500 zł na okres 60 tygodni z miesięczną ratą wynoszącą 46,95 zł i ostatnią w kwocie 46,55 zł z przeznaczeniem na bieżące utrzymanie.

W okresie od grudnia 2015 r. do lutego 2016 r. mąż dłużniczki dokonał zapłaty na rzecz następujących podmiotów: (...) Bank SA - 2.270 i 2.275 zł; (...).pl sp. z. o. - 738,46 zł; (...) sp. z o.o. - 404,53 zł; (...) sp. z o.o.- 599,35 zł; C. - 1.125 zł; (...) 1.100 zł.

W oparciu o tak dokonane ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał, że wniosek o ogłoszenie upadłości okazał się niezasadny.

Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd stwierdził, że sytuacja majątkowa dłużniczki M. L. pozwalała na uznanie, iż jest ona niewypłacalna, w rozumieniu przepisów art. 10 i 11 ustawy prawo upadłościowe z dnia 28 lutego 2003 r., bowiem nie reguluje swoich wymagalnych zobowiązań względem kilku wierzycieli, a okres opóźnienia w stosunku do niektórych z nich przekracza trzy miesiące. Aktualne zobowiązania dłużniczki pochodzą z okresu od stycznia 2014 r. do października 2015 r., a nie są regulowane zgodnie ze spisem wierzycieli począwszy od sierpnia 2016 r.

Sąd Rejonowy jednocześnie doszedł do przekonania, że w niniejszej sprawie w świetle regulacji zawartej w art. 491 ⁴ ust. 1 prawa upadłościowego wykluczone zostało ogłoszenie upadłości konsumenckiej mającej na celu oddłużenie dłużnika, ponieważ M. L. zwiększyła swój stan niewypłacalności wskutek co najmniej rżącego niedbalstwa i to w sposób istotny. Dochodząc do takiej konkluzji Sąd zauważył, że zobowiązania wskazane we wniosku w stosunku do (...) Bank (...) S.A. we W., (...) S.A. w (...) Bank S.A. we W. zostały przez dłużniczkę zaciągnięte w sytuacji, gdy jej rodzina od wielu lat borykała się problemami finansowymi wynikającymi z niemożności pokrywania bieżących zobowiązań życia codziennego z uzyskiwanych dochodów, co skutkowało tym, że mąż dłużniczki i sama dłużniczka zaciągnęli w tym okresie kilka kredytów, w tym konsolidowali zobowiązania z tzw. „ pewnym zapasem gotówki na obsługę zadłużenia i bieżące potrzeby”, a mąż dłużniczki także znaczną ilość pożyczek zaciągnął w instytucjach sektora pozabankowego.

Dalej Sąd zaznaczył, że pomimo spłaty przez małżonka dłużniczki dużej część zobowiązań ze środków własnych, zobowiązania te były pokrywane również w drodze zaciągania kolejnych pożyczek i kredytów, co skutkowało znaczącym pogłębieniem zadłużenia rodziny. Nadto wierzyciele byli zaspokajani przez męża dłużniczki w sposób wybiórczy i wbrew regułom prawa upadłościowego. Uznając za częściowo zrozumiałą konieczność kredytowania urządzenia mieszkania zwłaszcza w początkowym okresie po założeniu rodziny Sąd zaznaczył jednak, że zaciągając tego rodzaju zobowiązania każdorazowo konsumenci winni oceniać realne możliwości spłaty drobnych kredytów i pożyczek z osiąganych w tym celu dochodów. Sąd dostrzegł przy tym kilkukrotne czasowe działania męża dłużniczki powodujące zwiększenie dochodów mające na celu ustabilizowanie sytuacji finansowej rodziny (zagraniczne misje wojskowe, ochrona statków, przejście na emeryturę) wskazując, że działania te z uwagi na skalę zobowiązań finansowych dłużnika i jego męża nie były wystarczające. W ocenie Sądu przy niskim dochodach z wynagrodzenia i konieczności ponoszenia wysokich kosztów utrzymania mieszkania dłużniczka wraz z mężem w ramach wspólnego budżetu podjęli co najmniej kilka nagannych decyzji, w tym o zawarciu w dniu 10 stycznia 2014 r. umowy o udostępnienie indywidualne linii kredytowej z (...) Bank (...) S.A. we W. na potrzeby której określono, iż dłużniczka i jej mąż nie mają nikogo na utrzymaniu, nie posiadają żadnych zobowiązań, a stałe wydatki z wiązane z utrzymaniem mieszkania wynoszą 500 zł oraz o zawarciu w dniu 8 stycznia 2015r. umowy kredytu na zakup laptopa o wartości 2.399 zł wraz z rozszerzoną gwarancją za kwotę 600 zł z ratą na poziomie ok. 75 zł, w sytuacji, gdy mąż dłużniczki w dniu 8 października 2014 r. zawarł umowę kredytową również na zakup sprzętu komputerowego o niewielkiej co prawda wartości skutkującego jednak obciążeniem skromnego zadłużonego budżetu rodziny comiesięcznie dodatkową kwotą na poziomie dodatkowych ok. 42 zł. Dodać również należy, że zawarcie ostatniej z wymienionych umów nastąpiło tydzień przed tym jak w dniu 15 stycznia 2015 r. małżonkowie zdecydowali się dokonać konsolidacji zadłużenia w (...) S.A. i (...), co co prawda zmniejszyło raty wynikające z tego tytułu, dodatkowo jednak zaciągnęli kredyt kwocie 15.000 zł zwiększając w ten sposób po raz kolejny swoje zobowiązania. Do takich decyzji Sąd zaliczył też sfinansowanie ogromnych kosztów leczenia

stomatologicznego dłużniczki i jej syna na poziomie kilkudziesięciu tysięcy złotych. Nie kwestionując samej celowości przedmiotowego leczenia Sąd stwierdził, że skoro leczenie tego rodzaju nie podlega refundacji z Narodowego Funduszu Zdrowia, to nie można przyjmować, że w sytuacji nie dysponowania odpowiednimi środkami finansowymi podjęcie tego leczenia w braku zagrożenia życia pacjenta, w danym momencie było usprawiedliwione.

Odwołując się do ugruntowanego już stanowiska doktryny i orzecznictwa w kontekście przypisania winy Sąd przyjął, że dłużniczka i jej mąż jako konsumenci zważywszy na wysokość przypadających z tytułu poszczególnych pożyczek i kredytów rat winni przewidzieć, iż nie będą w stanie spłacać rat zaciąganych zobowiązań od pewnego już czasu przekraczających wysokość osiąganych przez nich przeciętnie dochodów. Zdaniem Sądu działania te dłużniczka i jej mąż podejmowali w pełni świadomie, będąc sprawni intelektualnie. Problemy dłużniczki natury psychicznej dotyczą bowiem okresu od września 2015 r., a więc po powstaniu zobowiązań poza niewielką pożyczką w kwocie 1.500 zł (z października 2015r.) zaciągniętą na bieżące potrzeby i nie mającą znaczenia z punktu widzenia zwiększenia stanu zobowiązań w sposób istotny.

Dodatkowo Sąd wskazał, że przeprowadzenie postępowania upadłościowego wobec dłużniczki nie jest uzasadnione względami słuszności lub humanitarnymi. Dłużniczka jest człowiekiem młodym, ani jej stan zdrowia, ani też sytuacja rodzinna nie są okolicznościami wyjątkowymi czy nietypowymi na tyle, aby uznać, że jakieś szczególne względy przemawiają za przeprowadzeniem wobec niej postępowania upadłościowego. Nadto dłużniczka z pełną świadomością zaciągała kolejne zobowiązania wiedząc, że nie ma środków na ich regularne pokrywanie ani z tytułu wykonywanej pracy, co nie pozwana na ewentualne zastosowanie klauzuli słuszności.

Powyższe postanowienie zaskarżyła dłużniczka domagając się jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. W uzasadnieniu skarżąca zarzuciła naruszenie art. 491 ⁴ ust. 1 prawo upadło­ściowe oraz 233 § 1 k.p.c. poprzez ustalenie, że dłużniczka doprowadziła do zwiększenia swojej niewypła­calności na skutek rażącego niedbalstwa, w sytuacji gdy zarówno zaciągnięcie nowych zobowiązań było uzasadnione stanem zdrowia dłużniczki, koniecznością leczenia stomatologicznego, niemożnością podjęcia pracy przez męża dłużniczki, z uwagi na zdarzenia losowe. W ocenie dłużniczki, zebrany w sprawie materiał dowodowy i tym samym ustalony na jego podstawie stan faktyczny, uzasadnia przyjęcie, iż dłużniczka jak i jej mąż nie doprowadzili do swojej nie­wypłacalności ani nie zwiększyli stopnia swojej niewypłacalności umyślnie ani również w skutek rażą­cego niedbalstwa. W tym względzie dłużniczka zaznaczyła, że jej mąż podejmując decyzję o odejściu na emeryturę był przekonany, że poradzą sobie ze spłatą zadłużeń. Mąż posiadał plan na wyjście z kłopotów finansowych. Podjęcie decyzji o odejściu na emeryturę wiązało się z uzy­skaniem przez męża dłużniczki odprawy w wysokości łącznej 190.000 zł. Pieniądze te przeznaczone zostały na spłatę większej części zaległości. Kolejne pożyczki i kredyty mąż dłużniczki miał zamiar w całości spłacić, poprzez regularne wyjazdy do pracy jako ochroniarz statków. Do wyjazdu takiego doszło tylko raz, gdyż dłużniczka miała próbę samobójczą, która potwierdziła zły stan psychiczny dłużniczki.

W zakresie leczenia stomatologicznego, kwestionując w całości twierdzenie Sądu, skarżąca wskazała, że wysuwanie szczęki i silne bóle głowy, które towa­rzyszyły schorzeniu były dla dłużniczki i jej syna nie do wytrzymania. Brak skupie­nia na pracach codziennych, brak dobrego samopoczucia powodował konieczność przeprowadzenia leczenia. Skarżąca zauważyła, że nie ma refundacji kosztów leczenia specjalistycznego w danym zakresie, wykona­ne leczenie dało zaś zamierzony skutek i schorzenie zostało wyleczone. Zostało przeprowadzone przez specjalistów w danym zakresie. Leczenie zachowawcze usług stomatologicznych wiąże się z wysokimi kosztami, natomiast leczenie specjalistyczne, jak w danym przypadku, tym bardziej uzasadnia tak wy­soki koszt.

Skarżąca, odmawiając racji Sądowi w nie uwzględnieniu w ustalonym stanie faktycznym za­sad słuszności i humanitaryzmu, przedstawiła argumentację, która jej zdaniem potwierdza zasadność ich zastosowania .

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie dłużniczki nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy zauważyć, że w niniejszej sprawie niesporne jest zaistnienie u dłużniczki M. L. stanu niewypłacalności w rozumieniu ustawy prawo upadłościowe.

Jednakże mimo zaistnienia stanu niewypłacalności dłużniczki Sąd Rejonowy słusznie stanął na stanowisku, że wystąpiła przesłanka z art. 491 ⁴ ust. 1 p.u. bowiem dłużniczka doprowadziła do swojej niewypłacalności i zwiększyła jej stopnień wskutek rażącego niedbalstwa. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji, na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, dokonał prawidłowej jego oceny nie naruszając zasad logiki czy doświadczenia życiowego.

W myśl art. 491 ⁴ ust. 1 p.u. Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Rażące niedbalstwo podobnie zresztą jak umyślność są pojęciami nieostrymi i każdorazowo muszą podlegać indywidualizacji w odniesieniu do konkretnego przypadku. Liberalizacja przesłanek upadłości konsumenckiej jaka została dokonana w wyniku wejścia w życie ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2014 r., poz. 1306) nie może prowadzić do naruszenia słusznych interesów wierzycieli w całości przesuwając ciężar ekonomiczny niewypłacalności dłużnika na wierzycieli. W doktrynie wskazuje się jednocześnie - na co też zwrócił uwagę Sąd Rejonowy, że rażącym niedbalstwem jest zachowanie dłużnika, polegające na niedołożeniu należytej staranności wymaganej w danych okolicznościach, przy czym konieczne jest ustalenie, że w konkretnych okolicznościach danego przypadku dłużnik mógł zachować się z należytą starannością. Zakwalifikowanie zachowania dłużnika jako rażącego niedbalstwa uniemożliwiają przykładowo błędne informacje, na podstawie których dłużnik podejmował decyzję lub fakt, że do nieostrożnego zachowania dłużnik został zmuszony warunkami, w jakich działał albo czynnikami wewnętrznymi (np. wiek, choroba). Jako przykład rażącego niedbalstwa wskazuje się przy tym zachowanie dłużnika, który zaciąga kredyty znacznie przekraczające w chwili ich udzielania jego możliwości zarobkowe, w sytuacji braku perspektyw na poprawę aktualnej sytuacji. Wedle bowiem rozsądnej oceny winien liczyć się z tym, że w najbliższym czasie - bez dodatkowego zadłużenia - nie będzie w stanie obsłużyć swojego długu (zob. P. Zimmerman, Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2014, Legalis).

Mając na uwadze powyższe jak i okoliczności zaistniałe na gruncie niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że wniosek Sądu Rejonowego odnośnie istnienia rażącego niedbalstwa dłużniczki M. L., w wyniku którego doprowadziła ona i zwiększyła stopień swojej niewypłacalności jest trafny.

Dokonując oceny zachowania dłużniczki i porównując je z wzorcowym typem postępowania można postawić zarzut, że dłużniczka powinna była mieć wyobrażenie do czego może doprowadzić jej zachowanie związane z zaciąganiem kolejnych pożyczek, a w konsekwencji narastające zadłużenie zwłaszcza wobec niespłacania wcześniejszych rat. Niezależnie od późniejszych działań męża dłużniczki i spłaty znacznej części zobowiązań cały czas istniał stan zaległości. Kolejne zobowiązania zaciągane były zatem przy świadomości, że uzyskiwane dochody nie starczą na pokrycie rat. O ile przyjąć można, że do zaciągnięcia pierwszej drobnej pożyczki w celu urządzenia mieszkania dłużniczka została zmuszona warunkami, w jakich działała o tyle zaciąganie dalszych zobowiązań działania takiego nie usprawiedliwia. Niezależnie zatem od przyczyn, na które powołano się w zażaleniu, działanie polegające na zaciągnięciu nowych zobowiązań przy jednoczesnym braku wykazania możliwości ich spłat trudno zakwalifikować jako zwykłe niedbalstwo. Nie sposób bowiem przyjąć - nawet przy uwzględnieniu twierdzeń skarżącej co do tego, że jej rodzina nie żyje wystawnie - że zakup sprzętu komputerowego, czy urządzanie kolejnych mieszkań mieściło się w zakresie niezbędnych potrzeb wnioskodawczyni i że do zaciągania kredytów zmuszały ją warunki zewnętrzne. Przy ocenie zaistnienia przesłanek wskazanych w art. 491 ⁴ ust. 1 p.u. istotna jest bowiem okoliczność czy niewypłacalność powstała z przyczyn od dłużnika niezależnych co mogłoby wiązać się z kolei oceną ponoszenia kosztów jako niezbędnych nie zaś przydatnych czy celowych. O ile, jak twierdzi skarżąca, założyć można, że przeprowadzenie kosztownego leczenia jej i jej syna w celu uniknięcia bólu i uzyskania dobrego samopoczucia jest kosztem koniecznym o tyle nie powinno ulegać wadliwości, że do tak znacznych kosztów można się przygotować zwłaszcza, że leczenie nie wymagało natychmiastowego podjęcia.

W sytuacji, gdy dochody w rodzinie dłużniczki nie były wystarczające, zaciągnięcie pożyczek także na cele konsumpcyjne kasztem leczenia ze świadomością tego, iż spłata pożyczki może nastręczać trudności, musi być traktowane jako działanie lekkomyślne czy niedbałe. Fakt, że dłużnik w niekorzystnych dla niego uwarunkowaniach finansowych skutkujących niewypłacalnością zaciąga kolejne zobowiązania w postaci kredytów, jawi się jako niedbalstwo przybierające formę rażącego. Istotny w tym względzie pozostaje także stosunek wysokości powstałych ostatecznie zaległości do wysokości środków uzyskanych przez męża dłużniczki w związku z udziałem w misjach czy przejściem na emeryturę, które to działania miały być podejmowane w celu ustabilizowania niekorzystnej sytuacji rodziny. Mimo spłaty wcześniejszych zobowiązań dłużniczka i jej mąż podjęli kolejne zobowiązania doprowadzając do zadłużenia w wysokości obecnie przekraczającej 190.000 zł. Trudno też znaleźć usprawiedliwienie dla ewentualnego przypuszczenia, że trudna sytuacja finansowa mogła być przejściowa, nawet bowiem przy założeniu utrzymania ostatniego zatrudnienia przez męża dłużniczki nie wykazano jakoby dawało ono perspektywę na poprawę sytuacji i możliwość spłaty zobowiązań. W niniejszej sprawie nie zaistniała też sytuacja, a przynajmniej nie wykazano jej w toku postępowania, aby dłużniczka podejmowała decyzję o zaciągnięciu kolejnych zobowiązań na podstawie błędnych informacji w przedmiocie wysokości rat czy terminów spłat, czy też błędnych założeń co do swoich potencjalnych możliwości finansowych.

Dłużniczce należy postawić zarzut, że mogła i powinna była przewidzieć skutki swojej decyzji, jakimi było powstanie, zwłaszcza zaś pogłębianie się obciążających ją i jej rodzinę zadłużeń. W świetle powyższego nie można ocenić inaczej niż zrobił to Sąd Rejonowy sytuacji, w której dłużniczka zaciągnęła kolejne zobowiązania przekraczające aktualne możliwości finansowe i w perspektywie możliwości zarobkowe.

Wystąpienie zjawiska „spirali długów” (jak zdaje się określać swoją sytuację dłużniczka), bez wystąpienia innych wyjątkowych okoliczności (np. zupełnie niespodziewana utrata źródła stałego dochodu, ciężka choroba i kosztowny proces leczenia) musi być kwalifikowane jako rażące niedbalstwo. Dla każdej osoby o przeciętnej wiedzy jest oczywistym, że zawierając kolejne umowy kredytowe czy pożyczkowe, powiększa się skala zobowiązań, a zatem ich spłata jest coraz bardziej utrudniona, a przez to wątpliwa.

Zakaz ogłaszania upadłości przez Sąd w sytuacji opisanej art. 491 ⁴ ust. 1 p.u. ma charakter bezwzględny tym samym ewentualne względy słuszności humanitarne nie mogły zostać uwzględnione.

Konkludując, analiza okoliczności niniejszej sprawy pozwala przyjąć, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy dokonał oceny przesłanek z art. 491 ⁴ ust. 1 p.u.

W tym stanie Sąd Okręgowy oddalił zażalenie jako bezzasadne na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

SSO Anna Górnik SSO Patrycja Baranowska SSO Natalia Pawłowska- Grzelczak

ZARZĄDZENIE

1. (...)

2. (...)

3. (...)

4. (...)