Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 kwietnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Tomasz Sobieraj (spr.)

Sędziowie: SO Sławomir Krajewski

SO Tomasz Szaj

Protokolant; st. sekr. sąd. Dorota J. Szlachta

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 kwietnia 2016 roku w S. sprawy z powództwa M. L.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej V. (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwaną od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 30 czerwca 2015 roku, sygn. akt l C 1933/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a.  w punkcie I. oddala powództwo;

b.  w punkcie II. zasądza od powoda M. L. na rzecz pozwanej (...) Spółki Akcyjnej V. (...) w W. kwotę 3.217 zł (trzy tysiące dwieście siedemnaście złotych) tytułem kosztów procesu;

c.  w punkcie III. nakazuje pobrać od powoda M. L. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie kwotę 248,19 zł (dwieście czterdzieści osiem złotych dziewiętnaście groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1.705 zł (jeden tysiąc siedemset pięć złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Sławomir Krajewski SSO Tomasz Sobieraj SSO Tomasz Szaj

Sygn. akt II Ca 1390/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2015 roku Sąd Rejonowy Szczecin- Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie:

I.  zasądził od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej V. (...) w W. na rzecz powoda M. L. kwotę 10.100 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 19 grudnia 2011 r.;

II.  zasądził od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej V. (...) w W. na rzecz powoda M. L. kwotę 3.722 zł tytułem kosztów postępowania;

III.  nakazał pobrać od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej V. (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin- Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie kwotę 248,19 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sąd Rejonowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

Pozwana - (...) S.A. V. (...) w W. prowadzi gospodarczą działalność ubezpieczeniową m.in. w zakresie ubezpieczeń osobowych i majątkowych.

W dniu 16 września 2011 roku na trasie S. – S., miał miejsce wypadek komunikacyjny, w którym uszkodzeniu uległ należący do powoda samochód I. (...) o nr rej. (...). Pojazdem powoda kierował wówczas jego pracownik – M. Ś.. Do zdarzenia doszło w chwili, gdy kierujący pojazdem powoda dokonując manewru wyprzedzania samochodu V. (...), o nr rej (...) z przyczepą o nr rej. N- (...), zjechał na lewy pas ruchu i uderzył w stojący na tym pasie (...), o nr rej. (...), który zatrzymał się ze względu na wykonywanie czynności remontowych na tym odcinku drogi. Samochód I., w wyniku uderzenia w samochód M. (...) - siłą odbicia - zjechał na prawy pas, uderzając w samochód marki V. (...). W wyniku wypadku, kierujący pojazdem I. poniósł śmierć na miejscu, pasażerka samochodu V. (...) doznała obrażeń ciała, a pojazdy uczestniczące w wypadku zostały uszkodzone.

W dniu wypadku, powód posiadał ważne ubezpieczenie OC i Autocasco nr (...) z dnia 04 stycznia 2011 roku - wykupione w Towarzystwie (...) pozwanego - dla pojazdu I. (...), o nr rej. (...). Integralną częścią ubezpieczenia stanowiły wówczas Ogólne Warunki Ubezpieczenia (...) Komunikacja z dnia 2 sierpnia 2006 roku.

W dniu 8 listopada 2012 roku, Bank przelał zwrotnie na rzecz powoda wszelkie prawa wynikające ze zdarzenia ubezpieczeniowego, tj. szkody całkowitej (...)/1/410 z dnia 16 września 2011 roku.

W dniu 18 listopada 2011 roku powód zgłosił ubezpieczycielowi wystąpienie szkody w swoim pojeździe. Następnie sprzedał wrak pojazdu za kwotę 1.400 zł.

W wyniku przeprowadzonego przez (...) S.A. V. (...) w W. postępowania likwidacyjnego, ubezpieczyciel stwierdził szkodę całkowitą, ustalając wartość rynkową pojazdu sprzed szkody na kwotę 23.600 zł, pomniejszoną o wartość pozostałości w kwocie 1.400 zł. W wyniku ponownej analizy ubezpieczyciel określił kwotę do wypłaty na sumę 20.067,49 zł, by ostatecznie odmówić wypłaty odszkodowania.

W decyzji o odmowie wypłaty odszkodowania ubezpieczyciel uznał, iż zgodnie z § 6 pkt. 1 ppkt 2, C. wolna jest od odpowiedzialności za szkody, jeżeli bieżnik którejkolwiek z zamontowanych na kołach pojazdu opon nie spełnia warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia tj. zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia nie może być mniejszy niż 1,6 mm. Ubezpieczyciel wskazał jednocześnie, że przeprowadzone postępowanie wyjaśniające ujawniło w przedmiotowej szkodzie zużycie bieżnika znacznie niże od granicznego.

W dniu 14 kwietnia 2012 roku powód odwołał się od decyzji ubezpieczyciela wskazując, że pomiędzy zużyciem bieżnika, a faktem powstania szkody, nie zachodzi normalny związek przyczynowy. Pismem z dnia 31 maja 2012 roku Ubezpieczyciel podtrzymał swoje stanowisko. Od powyższego, ponownie odwołał się M. L., w dniu 25 lipca 2012 roku podkreślając, że kierujący jego pojazdem w ogóle nie podjął manewru hamowania zatem, brak jest wpływu bieżnika na drogę hamowania. Pozwany, pismem z dnia 29 sierpnia 2012 roku podtrzymał poprzednio artykułowaną argumentację podjętej decyzji. Pismem z dnia 22 marca 2013 roku wezwał do zapłaty kwoty 22.200 zł tytułem odszkodowania w związku z zaistnieniem szkody w pojeździe I. o nr rej. (...), powstałej w dniu 16 września 2011 roku.

Kierujący samochodem I. (...) o nr rej (...) - przed zaistnieniem wypadku - nie wykonywał manewrów obronnych w postaci hamowania oraz nie poruszał się w warunkach atmosferycznych, w których występowały opady deszczu lub w warunkach drogowych przy mokrej nawierzchni jezdni. Stan opon samochodu I. (...) nie miał wpływu na zaistnienie i przebieg wypadku z dnia 16 września 2011 roku. Kierujący pojazdem I. naruszył obowiązujące w ruchu drogowym przepisy i zasady bezpieczeństwa, nie zachowując należytej ostrożności podczas kierowania pojazdem oraz szczególnej ostrożności podczas manewru wyprzedzania, wykonując go w miejscu zabronionym. Prowadził pojazd z prędkością nadmierną, nie zapewniającą mu panowania nad pojazdem. Pojazd powoda w chwili wypadku był niesprawny technicznie, gdyż nie posiadał prawidłowej wysokości bieżnika opon. Posiadał jednak sprawne pozostałe układy mające wpływ na bezpieczeństwo jazdy. Stan techniczny pojazdu I. nr rej. (...) nie miał wpływu na zaistnienie i przebieg wypadku, do którego doszło jedynie z winy kierującego pojazdem powoda. Kierujący samochodem I. (...) o nr rej. (...) poruszając się w miejscu wypadku z prędkością dozwoloną, w przypadku podjęcia manewru hamowania, po dostrzeżeniu oznakowanego we właściwy sposób, zatrzymanego samochodu M. (...) miał możliwość zatrzymania pojazdu, w przypadku podjęcia manewru na odcinku drogi o długości 48,4 m.

Wartość rynkowa pojazdu powoda w stanie nieuszkodzonym na dzień 16 września 2011 roku wynosiła 23.600 zł netto. Wartość samochodu powoda w stanie po wypadku z dnia 16 września 2011 roku (wartość pozostałości) wynosiła 450 zł netto. Możliwa do uzyskania kwota ze sprzedaży samochodu I. (...) nr rej. (...) w stanie uszkodzonym na podstawie rzeczywiście złożonej oferty wynosiła 3.211,38 zł netto.

Na skutek wypadku z dnia 16 września 2011 roku doszło do szkody całkowitej, której wysokość, obliczona na podstawie Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (...) Komunikacja z dnia 2 sierpnia 2006 roku ubezpieczenia autocasco, wynosiła 23.150 zł netto przy przyjęciu wartości pojazdu w stanie uszkodzonym na podstawie szacunku wykonanego w systemie komputerowym (...) oraz 20.389 zł netto przy przyjęciu wartości pojazdu w stanie uszkodzonym na podstawie rzeczywiście złożonej oferty chęci zakupu poprzez wyspecjalizowaną platformę AUTOonline.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, iż powództwo okazało się zasadne.

Sąd Rejonowy wskazał, iż powód żądanie zapłaty wywodzi z zawartej pomiędzy stronami umowy ubezpieczenia autocasco. Roszczenie powoda znajduje więc uzasadnienie w art. 805 § 1 k.c. Sąd podniósł, iż zakres ochrony ubezpieczeniowej określały także przedłożone przez pozwanego Ogólne Warunki Ubezpieczenia (...) Komunikacja – których treść nie była przez stronę powodową kwestionowana. Z mocy art. 384 § 1 k.c. regulacje te Sąd uznał więc za wiążące. W myśl § 4 pkt. 7 lit a) OWU ochroną ubezpieczeniową objęte były m.in. szkody polegające na uszkodzeniu lub zniszczeniu pojazdu na skutek nagłego działania siły mechanicznej w chwili zetknięcia pojazdu z innym pojazdem (…). Wyłączenie odpowiedzialności stanowić zaś miało powstanie szkody podczas kierowania pojazdem, jeżeli bieżnik którejkolwiek z zamontowanych na kołach pojazdu opon nie spełniał warunków technicznych określonych na podstawie prawa o ruchu drogowym (§ 6 I pkt 2 OWU).

W niniejszej sprawie bezspornym pozostał fakt zaistnienia opisanego przez powoda zdarzenia oraz posiadania przez powoda ważnego w chwili zdarzenia ubezpieczenia autocasco. Istota sporu natomiast sprowadzała się do tego, czy – niekwestionowany przez powoda – brak posiadania w jego pojeździe opon nie spełniających warunków technicznych określonych na podstawie przepisów wykonawczych ustawy o ruchu drogowym stanowił skuteczną i wystarczającą przesłankę do wyłączenia ochrony ubezpieczeniowej.

Sąd orzekający podzielił prezentowane w orzecznictwie stanowisko, że ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczyciela wynikające z postanowień ogólnych warunków ubezpieczenia, nie może być dalej idące, aniżeli przewidziane w art. 827 § 1 k.c.

W ocenie Sądu I instancji, samo naruszenie postanowień OWU nie stanowi o wyłączeniu odpowiedzialności ubezpieczyciela, o ile zachowanie ubezpieczonego nie nosi znamion winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, przy czym powyższe musi pozostawać w związku ze szkodą, o czym świadczy użycie przez ustawodawcę sformułowania: „wyrządził szkodę umyślnie”.

W ocenie Sądu zatem wyłączenia odpowiedzialności pozwanego należy dokonać w oparciu o powołany przepis ustawy. Pozwany oczywiście nie zarzuca powodowi wyrządzenia szkody z winy umyślnej. Dlatego tez rozważania dotyczące tej postaci winy Sąd Rejonowy pominął. Sąd stwierdził jednakże, iż rozważenia wymaga natomiast pojęcie rażącego niedbalstwa oraz dokonanie oceny zachowania powoda w tym kontekście oraz związku między ewentualnym rażącym niedbalstwem a szkodą.

W ocenie Sądu, braki w zakresie stanu ogumienia w pojeździe powoda nie tylko nie należy kwalifikować jako rażące niedbalstwo, ale także i przede wszystkim – zgodnie z opinią biegłego – ów brak należytej staranności nie pozostawał w związku ze szkodą.

W okolicznościach niniejszej sprawy zdaniem Sądu nie sposób uznać aby zachowanie kierowcy pojazdu – pracownika powoda, który ponosi winę za wypadek – nawet jeżeli traktować jego zachowanie jako „rażące niedbalstwo” mogło być zrównane z odpowiedzialnością ubezpieczającego w rozumieniu art. 827 § 1 k.c. W stosunku do niego kierowca jest osobą trzecią, i za jego ewentualną winę, ubezpieczający, w świetle obecnie obowiązującego brzmienia art. 827 § 1 k.c., nie ponosi odpowiedzialności.

W kontekście powyższego Sąd I instancji wskazał także, iż chybione okazały się zarzuty pozwanego wskazującego na przyczynienie się poszkodowanego do szkody. Odszkodowanie ubezpieczeniowe, podobnie jak każde inne, służy naprawieniu powstałej szkody. Pomimo wspólnego celu z innymi odszkodowaniami, wykazuje ono jednak w porównaniu z nimi wiele różnic. W szczególności do odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu ubezpieczenia mienia, o które chodzi w sprawie, nie stosuje się przepisu art. 362 k.c., normującego przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 1999 r., I CKN 57/98, OSNC 2000, nr 1, poz. 13).

W niniejszej sprawie Sąd oparł stan faktyczny na całokształcie zgromadzonych i niekwestionowanych przez strony dowodów z dokumentów oraz w zakresie wysokości szkody – na opinii biegłego sądowego R. S. (1), która po uzupełnieniu o opinię uzupełniającą nie była kwestionowana przez strony. Strona pozwana cofnęła wnioski o przesłuchanie świadków na okoliczność przebiegu zdarzenia wskazując, iż żadne okoliczności zdarzenia jak i jego przebieg nie są sporne. W tej sytuacji podtrzymywany tożsamy wniosek strony powodowej Sąd Rejonowy oddalił, bowiem nie było potrzeby przeprowadzania dowodu co do okoliczności bezspornych.

Biorąc pod uwagę spójny i merytorycznie kompletny charakter opinii Sąd Rejonowy uznał ją za w pełni logiczną i przekonującą. Biegły wskazał więc, że na skutek wypadku z dnia 16 września 2011 roku doszło do szkody całkowitej, której wysokość, obliczona na podstawie Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (...) Komunikacja z dnia 2 sierpnia 2006 roku ubezpieczenia autocasco, wynosiła 23.150 zł netto przy przyjęciu wartości pojazdu w stanie uszkodzonym na podstawie szacunku wykonanego w systemie komputerowym (...) oraz 20.389 zł netto przy przyjęciu wartości pojazdu w stanie uszkodzonym na podstawie rzeczywiście złożonej oferty chęci zakupu poprzez wyspecjalizowaną platformę AUTOonline. Wysokość szkody, w sposób znaczny przewyższa więc żądanie wyartykułowane w treści pozwu, co pozwalało Sądowi Rejonowemu uznać jego zasadność w całości.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. Orzekając w powyższym zakresie Sąd miał również na względzie unormowanie art. 14 ust 1 i 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003r. Nr 124, poz. 1152). W okolicznościach niniejszej sprawy 30 dniowy termin liczony od zawiadomienia o szkodzie, czyli od dnia 18 listopada 2011 roku, upłynął z dniem 18 grudnia 2011 r., a zatem najpóźniej w tej dacie strona pozwana winna ustalić i wypłacić należne odszkodowanie, o ile nie było szczególnych okoliczności wykluczających zakończenie postępowania. Ponieważ takie przeszkody nie zostały zgłoszone przez stronę pozwaną Sąd Rejonowy uznał, iż od dnia 19 grudnia 2011 r. pozwany pozostawał w opóźnieniu w zapłacie zasądzonego świadczenia, co do kwoty kosztów naprawy. Odsetki Sąd Rejonowy zasądził więc zgodnie z żądaniem pozwu.

Mając na względzie powyższe, Sąd Rejonowy orzekł jak w pkt I sentencji.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł w punkcie II wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c.

W punkcie III natomiast - w oparciu o art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych- Sąd Rejonowy obciążył pozwaną na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin- Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie kwotą 248,19 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych. W niniejszym postępowaniu przyznano bowiem biegłemu R. S. (1) kwotę 1848,19 zł tytułem wynagrodzenia, podczas gdy wniesione - przez każdą ze stron - zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego za sporządzenie w/w opinii wynosiły jedynie 800 zł. Biorąc więc pod uwagę zasady obowiązujące przy zwrocie kosztów procesu, pozwana winna uzupełnić różnicę między wysokością przyznanego biegłemu wynagrodzenia a łączną kwotą uiszczonych przez strony zaliczek.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany i zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu naruszenie:

- art. 827 k.c. poprzez uznanie, iż do wyłączenia odpowiedzialności pozwanego Towarzystwa konieczne jest zaistnienie nie tylko zdarzenia zawartego w Ogólnych Warunkach Umowy a także okoliczności wskazanej w art. 827 k.c., to jest rażącego niedbalstwa,

- art. 384 k.c. poprzez z jednej strony uznanie, iż wzorzec umowy jaka łączyła strony należy uznać za wiążący zaś z drugiej pominięcie zapisów w nim zawartych - co do wyłączenia odpowiedzialności pozwanego Towarzystwa.

W oparciu o wskazane wyżej zarzuty wniesiono o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa w całości, a także zgodną z tym zmianę orzeczenia w zakresie kosztów procesu oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Ewentualnie wniesiono o uchylenie skarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, pozostawiając temu Sądowi orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu apelujący wskazał, iż Sąd skupił się wyłącznie na kwestii, czy stan ogumienia miał wpływ na samo powstanie szkody, w sytuacji gdy stan ogumienia miał znaczenie w przypadku odpowiedzialności pozwanego Towarzystwa, jako takiej.

Podniesiono nadto, iż zapisy zawarte w OWU, były nie tylko prawnie dopuszczalne (co potwierdził Sąd), ale także zostały zaakceptowane przez powoda, co miało wyraz w zawartej pomiędzy stronami umowie. W ocenie skarżącego Sąd kwestię tą pomija, przesuwając na pierwszy plan kwestie zawarte w art. 827 § 1 k.c., które w ocenie pozwanego Towarzystwa mają w niniejszej sprawie znaczenie drugoplanowe. Ma to odzwierciedlenie w treści spornej klauzuli (§ 6 pkt 1 podpunkt 2 OWU), którą Sąd I Instancji zignorował, pomijając fakt, iż samochód jakim poruszał się sprawca wypadku był niesprawny technicznie i nie spełniał § 11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 roku, w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia, co zostało również słusznie stwierdzone przez biegłego (strona 10 opinii).

Apelujący podniósł, iż nie ma znaczenia zachowanie kierowcy pojazdu, nie ma także znaczenia w sprawie czy dopuścił się on zachowania, które można opisać w kategoriach „rażącego niedbalstwa” - choć w ocenie apelującego z pewnością zarzut taki można postawić, gdyż poruszanie się pojazdem niesprawnym technicznie, który nie powinien uczestniczyć w ruchu drogowym jest - co najmniej - nierozsądne. Wskazano, że znaczenie zaś ma, iż dobrowolna umowa ubezpieczenia wymagała od właściciela pojazdu zapewnienia mu stanu technicznego zgodnego z obowiązującymi przepisami. W przypadku gdy stan ten nie odpowiadał przepisom strona pozwana zastrzegła, iż nie będzie ponosiła odpowiedzialności, co miało także miejsce w niniejszej sprawie.

W ocenie pozwanego Towarzystwa, Sąd wyrokując w niniejszej sprawie, pominął w całości fakt, iż umowa łącząca strony miała charakter dobrowolny i strony zaakceptowały wzajemne obowiązki. Zapisy OWU miały prowadzić jedynie do ochrony interesów Towarzystwa (...) co jest prawem dopuszczalne, zwłaszcza, iż zobowiązuje się ono do określonych świadczeń w przypadku powstania szkody. Wskazano, iż w sprawie przeprowadzono dowód z opinii biegłego R. S. (2), z której wynika, iż pojazd jakim poruszał się sprawca nie spełniał wymogów technicznych dopuszczenia do ruchu, co wyłączało odpowiedzialność pozwanej w całości.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, że sąd pierwszej instancji w granicach wniosków stron przeprowadził wszystkie dowody niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy, poddał jej ocenie mieszczącej się w ramach wyznaczonych dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. i w oparciu o tak zgromadzony i oceniony materiał dowodowy poczynił w badanej sprawie trafne ustalenia faktyczne, które sąd odwoławczy w pełni aprobuje i przyjmuje za własne.

Sąd Rejonowy dokonał jednak nieprawidłowej subsumpcji tak ustalonego stanu faktycznego do obowiązujących norm prawa materialnego w kontekście przede wszystkim zastosowania art. 807 § 1 k.c. i art. 827 § 1 k.c..

W rozpoznawanej sprawie strona powodowa domagała się spełnienia przez pozwanego świadczenia odszkodowawczego na podstawie umowy ubezpieczenia AC dotyczącego pojazdu marki i. (...) o numerze rejestracyjnym (...). Bezsporne było, że treść stosunku prawnego łączącego strony na podstawie powyższej umowy kreowały także postanowienia „Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (...) Komunikacja” z dnia 2 sierpnia 2006 roku, które – jak prawidłowo przyjął sąd pierwszej instancji – na podstawie art. 384 k.c. miały charakter wiążący. Poza sporem pozostaje, że w § 6 ust. 1 pkt. 2 tychże „Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (...) Komunikacja” postanowiono, że zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody powstałe podczas kierowania pojazdem, jeżeli bieżnik którejkolwiek z zamontowanych na kołach pojazdu opon nie spełniał warunków technicznych określonych na podstawie prawa o ruchu drogowym. Z prawidłowych i niekwestionowanych przez żadną ze stron ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że w czasie wypadku komunikacyjnego z dnia 16 września 2011 roku bieżnik opony koła przedniego prawego i koła przedniego lewego pojazdu marki i. (...) o numerze rejestracyjnym (...) posiadał głębokość poniżej 1,5 mm, co naruszało wymogi techniczne przewidziane w § 11 ust. 7 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia [Dz.U. Z 2003 r. Nr 32, poz. 262]. Tym samym ziściła się okoliczność wyłączająca odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń w § 6 ust. 1 pkt. 2 „Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (...) Komunikacja”. Sąd Rejonowy wskazał jednak, powołując się na stanowisko judykatury, że ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczyciela wynikające z postanowień ogólnych warunków ubezpieczenia nie może być dalej idące aniżeli przewidziane w art. 827 § 1 k.c.. W tym zakresie stanowisko sądu pierwszej instancji uznać trzeba w zasadzie za słuszne, podobnie, jak zaprezentowaną przez niego wykładnię art. 827 § 1 k.c.., która odwołuje się do poglądów Sądu Najwyższego przedstawionych między innymi uzasadnieniu wyroku z dnia 29 stycznia 2009 roku, V CSK 291/08. Zgodzić się należy w szczególności ze stanowiskiem, że prawidłowe zastosowanie art. 827 § 1 k.c.. prowadzi do wniosku, że ubezpieczyciel może wyłączyć swoją odpowiedzialność w umowie ubezpieczenia autocasco jedynie w sytuacji, gdy szkoda została wyrządzona przez ubezpieczającego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, co zakłada także istnienie związku przyczynowego pomiędzy szkodą a zachowaniem ubezpieczającego noszącego znamiona winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa.

W ocenie Sądu Okręgowego – Sąd Rejonowy błędnie jednak utożsamia postanowienia zawarte w § 6 ust. 1 pkt. 2 „Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (...) Komunikacja” jako prowadzące do wyłączenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń w zakresie objętej materią unormowaną w art. 827 § 1 k.c..

Należy podkreślić, że umowa ubezpieczenia autocasco jest umową dobrowolną, w ramach której strony są uprawnione do kształtowania treści wzajemnych praw i obowiązków z wyłączeniem jedynie tych kwestii, które zostały wyraźnie, pozytywnie unormowane w bezwzględnie obowiązujących normach przepisów tytułu XXVII księgi III k.c. Tam bowiem gdzie brak jest jednoznacznych uregulowań w treści norm kogentnych, strony mają, w granicach wynikających z art. 3531 k.c., swobodę ukształtowania treści kreowanego przez nich stosunku prawnego. Wobec powyższego, w orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono już wcześniej trafny pogląd, który skład orzekający w niniejszej sprawie podziela, że strony dobrowolnej umowy ubezpieczenia mienia mogą skutecznie zastrzec w jej treści określone obowiązki, których wykonanie przez ubezpieczającego służyć ma ochronie uprawnionego interesu ubezpieczyciela zagrożonego zdarzeniem objętym ryzykiem ubezpieczeniowym, a tym bardziej, że mogą ograniczyć zakres ryzyka ubezpieczeniowego objętego umową ubezpieczenia [vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 2000 roku, sygn. I CKN 744/98; LEX nr 50833]. W okolicznościach niniejszej sprawy, nie pozostaje natomiast w sprzeczności z przepisami tytułu XXVII k.c. regulującymi umowę ubezpieczenia postanowienie zawarte § 6 ust. 1 pkt. 2 „Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (...) Komunikacja”, które wyłącza z zakresu ochrony ubezpieczeniowej szkodę w pojeździe, jeżeli bieżnik którejkolwiek z zamontowanych na kołach pojazdu opon nie spełnia warunków technicznych określonych na podstawie prawa o ruchu drogowym. Nie jest bowiem sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami k.c. regulującymi umowę ubezpieczenia takie postanowienie dobrowolnej umowy ubezpieczenia, które zmierza do ograniczenia ryzyk przyjmowanych do ubezpieczenia, przez uzależnienie udzielenia ochrony ubezpieczeniowej lub ograniczenia jej zakresu od spełnienia określonych obowiązków przez ubezpieczającego [vide uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 1993 roku, sygn. III CZP 1/93, OSNCP 1993/10/170]. Strony umowy ubezpieczenia autocasco mogą bowiem postanowić, że zakresem umowy ubezpieczeniowej są jedynie szkody w pojeździe, który spełnia określone warunki, np. związane z dopuszczeniem go do ruchu drogowego. Należy podkreślić, że w § 6 „Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (...) Komunikacja” określono w sposób negatywny zakres ochrony ubezpieczeniowej poprzez wskazanie okoliczności, których zaistnienie powoduje brak odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za szkody w pojeździe, a tym samym dokonano ograniczenia zakresu ryzyk ubezpieczeniowych, co – jak wskazano wyżej – uznać trzeba za dopuszczalne. Jedną z tych przesłanek jest wymóg, aby podczas kierowania pojazdem zamontowane na kołach pojazdu opony posiadały bieżnik spełniające wymogi techniczne, co w wiąże się ściśle z definicją pojazdu zawartą w § 2 „Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (...) Komunikacja”, z której wynika, że pojazdem w rozumieniu ubezpieczenia AC jest środek transportu lądowego, przeznaczony do poruszania się na drodze. Pojazd, który nie spełnia warunków technicznych warunkujących dopuszczenie go do ruchu, nie powinien w nim uczestniczyć i z tego punktu widzenia jest zrozumiałe, że zakład ubezpieczeń uznał za celowe wyłączenie z zakresu ryzyka ubezpieczeniowego szkody wyrządzone w pojeździe podczas kierowania nim w sytuacji, gdy z uwagi na stan bieżnika nie powinien być dopuszczony do ruchu. Powyższego postanowienia umownego nie można utożsamiać z wyłączeniem odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez ubezpieczającego lub inny podmiot, o których mowa w art. 827 k.c., które zostało odrębnie unormowane w § 32 „Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (...) Komunikacja”.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, sąd odwoławczy doszedł do wniosku, że postanowienie zawarte w § 6 ust. 1 pkt. 2 „Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (...) Komunikacja” nie pozostaje w sprzeczności z przepisami zawartymi w art. 827 k.c. ani innymi bezwzględnie obowiązującymi przepisami i tym samym nie zachodzi podstawa do zastosowania sankcji z art. 807 § 1 k.c. w postaci nieważności tego postanowienia. Biorąc zaś pod uwagę, że jest bezsporne, że w czasie wypadku komunikacyjnego z dnia 16 września 2011 roku bieżniki opon koła przedniego prawego i koła przedniego lewego pojazdu marki i. (...) o numerze rejestracyjnym (...) nie spełniało wymogów technicznych przewidzianych w § 11 ust. 7 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia [Dz.U. Z 2003 r. Nr 32, poz. 262], pozwany zakład ubezpieczeń na podstawie § 6 ust. 1 pkt. 2 „Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (...) Komunikacja” nie odpowiadał za szkodę powstałą w tym pojeździe. W konsekwencji powództwo o zapłatę odszkodowania skierowane przeciwko pozwanemu powinno zostać oddalone, co uzasadniało odpowiednią zmianą punktu pierwszego zaskarżonego wyroku. W konsekwencji należało także zmienić rozstrzygnięcie o kosztach procesu i nieuiszczonych kosztach sądowych zawarte w punktach II i III powyższego wyroku. Stosownie do wyników procesu należało na podstawie art. 98 k.p.c. obciążyć powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego całości kosztów procesu wynoszących 3217 złotych, w tym kwotą 2400 złotych tytułem wynagrodzenia radcy prawnego, kwotą 17 złotych tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa i kwotą 800 złotych tytułem poniesionych wydatków na koszty opinii biegłego. Analogicznie w oparciu o przepis art. 83 ust. 2 w związku z art. 113 ustawy o kosztach w sprawach cywilnych to od powoda należało pobrać nieuiszczone koszty sądowe w postaci pozostałej części wydatków na koszty opinii biegłego w kwocie 248,19 złotych

Z tego względu na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c.

W rozpoznawanej sprawie – biorąc pod uwagę, że apelacja strony pozwanej została w całości uwzględniona – uznać trzeba, że strona powodowa powinna zwrócić pozwanj całość poniesionych kosztów procesu wynoszących kwotę 1705 złotych obejmujących wynagrodzenie radcowskie w wysokości 1200 złotych ustalone na podstawie § 12 ust. 1 pkt. 1 w związku z § 6 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2003 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu [Dz. U. Nr 163, poz. 1349] oraz opłatę od apelacji w kwocie 505 złotych.

Z powyższych przyczyn orzeczono jak w punkcie 2 sentencji.

SSO Sławomir Krajewski SSO Tomasz Sobieraj SSO Tomasz Szaj